H AND LEI DIN G
JC)HANl'~tJS
c)
P
LJ ~;
1 000
VASTE COMBINATIES (PRESETS)
SETZER
EXTERNE AANSLUITINGEN
MIDI ...
AUX
AKOESTIEK
JOHANNUS ORGELBOUW
EEN KOR"r GESCH:IEDEI'-lIS-OVE:Fi.ZICHT
HoewelJOHANNUSORGELBOUWeen relatief jong bedrijf is, kan het bogen op
en ruime ervaring in het bouwenvan electronische klassieke orgels.
Het begon in een kelderruimte met het bouwen van kerkorgels, waarvan het
eerste werd uitgeleverd op 4 maart 1971. Al vrij spoedig daarna werden
studie-orgels aan het assortiment toegevoegd.
Er was veel vraag naar dit nieuwe instrument, dat het studeren van klassie-
ke-
en lithurgische muziek voor veel meer orgel-enthousiasten mogelijk
maakte. (immers niet iedereen had de mogelijkheid regelmatig in de
kerk
te
kunnen en te mogenspelen).
Door de snel stijgende productie was de werkruimte al gauw te klein en
verhuisde men in 1972naar een pand in Veenendaal. Hier werden de studie-
orgels type S, HII. en HIlI. en de kerkorgels type KII. KIlB. KIIC, en KIIIC
gebouwd.
In 1976durfde menhet aan omeen eigen bedrijf te laten bouwen,waarmee de
wensen van zowel artistiek- als productiegerichte mensen in vervulling
konden gaan.
20
werd binnen het bedrijf een complete concertzaal gemaakt die, geheel
volgens de moderne opvattingen "multi-functioneel" was, dat wil zeggen dat
deze zaal behalve voor het geven van concerten. ook gebruikt kon (en kan)
worden voor het demonstreren van kerkorgels. en voor het v66r-intoneren
van deze orgels. Dit houdt in dat kerkorgels hier klank-technisch op een
grote ruimte worden ingesteld, zodat dit enige uren kan schelen bij het
intoneren in de
kerk
zelf.
Het nieuwe bedrijf in Ede werd op 12 maart 1976geopend door de organist
Feike Asma.naar wie de concertzaal tot zijn eigen verrassing ook werd ge-
noemd. uit erkentelijkheid voor de waardevolle adviezen die hij JOHANNUS
ORGELBOUWheeft gegeven die hebben bijgedragen bij het leggen van de basis
van de karakteristieke "JOHANNUS"-klank.
Tot op de dag van vandaag bouwen wij met veel inzet en genoegen een
uitgebreide serie "grote" en "kleine"orgels die inmiddels in de gehele wereld
bekend zijn geworden.
Ubent de bezitter geworden van een JOHANNUSorgel, een instrument met een
enorme klankrijkdom en ongekende combinaties. Wijals bouwers van dit orgel
willen u graag helpen deze eigenschappen te ontdekken.
Deverschillende onderdelen worden puntsgewijs behandeld.
Achterin zijn enkele registratie-voorbeelden opgenomen.Hierbij is ook enige
ruimte overgelaten voor het noteren van uw eigen combinaties.
Wij hopen dat dit orgel, samen met deze handleiding, een goed uitgangspunt
zal zijn voor vele jaren van muzikaal genoegen.
Controleer, voor u het orgel aansluit, of de netspanning welke vermeld staat
op de serienummerplaat, gelijk is aan die van uw wandcontactdoos
(220V).
Deserienummerplaat bevindt zich links onder de manualen.
Denetschakelaar bevindt zich rechts naast de klavieren.
Met de netschakelaar kan het orgel in- of uitgeschakeld worden.
Wanneer het orgel aanstaat, brandt het rode controle-lampje in de netscha-
kelaar.
Enkele seconden nadat u het orgel aangezet heeft schakelen de eindverster-
kers automatisch in.
Het pedaal van uw orgel werkt met magneetschakelaars.
De magneetschakelaars bevinden zich (aan de buitenkant niet zichtbaar)
achter de zwarte pedaalplank van het orgel. De magneten zijn aan de voor-
kant in de pedaaltoetsen gemonteerd. Wanneer een pedaaltoets wordt inge-
drukt, activeert de magneet in de pedaaltoets de magneetschakelaar achter
de zwarte pedaalplank.
Het pedaal moet daarom goed onder het orgel worden geschoven, om het
uitvallen van het pedaal te voorkomen.
Het totale volumevan het orgel is instelbaar met de regelaar
VOLUME,
welke
zich rechts van de klavieren bevindt. Deze volumeregeling is onafhankelijk
van de stand van de zwelpedalen.
De TRANSPOSER,welke zich rechts van de klavieren bevindt, geeft u de
mogelijkheid om het orgel te transponeren, d.w.z. u kunt met deze keuze-
schakelaar drie maal een halve toon hoger of lager stemmen. In de stand 0
staat het orgel op de normale stemming (440Hz).
De TRANSPOSERkan vooral van pas komen bij het samenspelen met andere
instrumentalisten of met zangers/zangeressen die een bepaald muziekstuk
graag hoger of lager spelen dan de eigenlijke muzieknotatie aangeeft.
Het digitale kathedraal-effect zorgt voor een ruimtelijke weergave van de
orgelklank. Dit effect kunt u instellen met behulp van een volume-regelaar
en een keuzeschakelaar, welke zich links van de klavieren bevinden.
Met de volume-regelaar KATHEDRAALkan het volume van het kathedraal-
effect worden ingesteld. Met de keuzeschakelaar KATHEDRAAL1-2-3-4-5-6
kan een keuze gemaakt worden uit zes verschillende nagalm-lengten.
Om het kathedraal-effect uit te schakelen dient u de volume-regelaar
KATHEDRAALgeheellinkom te draaien.
Debeide manualen hebben gescheiden tremulanten.
Bij het gebruik van de koppels worden de tremulanten van de desbetreffende
manualen meegekoppeldnaar het hoofdwerk en/of het pedaal.
Het orgel bezit twee pedaalkoppels en een manuaalkoppel.
Dit houdt in dat u door het inschakelen van de/een pedaalkoppel(s) de
registers van het hoafdwerk en/of het zwelwerk ook op het pedaal kunt
bespelen.
Met het manuaalkoppel kan het zwelwerk aan het hoofdwerk gekoppeld
worden. De registers van het zwelwerk kunnen dan
oak
op het hoofdwerk
bespeeld worden.
De knop voor het inschakelen van de manuaal bas bevindt zich rechts naast
de schakelaars voor de bediening van het setzer.
Door deze knop in te drukken kunt u het pedaal naar het hoofdwerk koppelen.
De manuaal bas is, in tegenstelling tot de "normaIe" koppels geen volledig
koppel: AIleende laagste toon van het accoord dat. u op het hoofdwerk speelt.
wordt bij gebruik van de manuaal bas van het pedaal naar het hoofdwerk
gekoppeld.
Met de linker zweltrede kan het volume van het hoofdwerk en het pedaal
geregeld worden. De rechter zweltrede is voor de volumeregeling van het
zwelwerk.
Deknoppen voor het kiezen van een vaste combinatie bevinden zich midden
onder het hoofdwerk-klavier.
Dit zijn de knoppen PP- P - MF- F - FF - T - HR- HR+- TA.
De vaste combinaties zijn registergroepen. electronisch ingesteld volgens
vaste muzikale normen beginnend bij PP (pianissimo) en eindigend bij T
(tutti).
Door het indrukken van de HR-knopkunt u overgaan van een vaste combina-
tie naar handregistratie.
Het indrukken van de HR+-knopgeeft de mogelijkheid om binnen een vaste
combinatie of een vrije combinatie (zie setzer) zelf registers bij te schake-
len.
Door het indrukken van de TA-knopschakelt u de Tongwerken Af.
Dit geldt voor zowel handregistratie, een vaste combinatie. als een vrije
combinatie.
Detongwerken zijn de in het rood aangegeven registers.
Deknoppen voor de bediening van het setzer bevinden zich links onder het
hoofdwerk-klavier. Dit zijn de knoppen 1-2-3-4-5-6-0 en SET. (Debeschrij-
ving van de functie MB(MANUAALBAS)kunt u elders in de handleiding
terugvinden.)
Het setzer-systeem biedt de mogelijkheid om6 zelfgekozen registercombina-
ties in een geheugen op te slaan en op elk gewenst momentweer op te roepen
of te wijzigen.
Het "inlezen"van een vrije combinatie gaat als voIgt:
1. Stel de registratie in die u in het geheugen op wilt slaan.
2. Druk de knop in waar u de ingestelde registratie in op wilt
slaan (b.v. 1).
3. Druk de SET-knop even in. Dedoor u ingestelde registratie
is nu opgeslagen in geheugen 1.
Ukunt op dezelfde manier nog 5 andere registraties opslaan, gebruik makend
van de knoppen2
t/m
6.
Door het "inlezen" van een combinatie wordt automatisch de oude combinatie
in het betreffende geheugen gewist.
Door het indrukken van de O-knop kunt u overgaan van het setzer naar
handregistratie of naar de presets.
Het geheugen van het setzer-systeem is zodanig beveiligd dat de door u
"ingelezen" vrije combinaties niet verloren gaan wanneer het orgel uitgezet
wordt of wanneer het netsnoer uit de wandcontactdoos gehaald wordt.
De hoofdtelefoonaansluiting bevindt zich links onder de manualen (naast de
serienummerplaat) .
Dehoofdtelefoonaansluiting is stereo uitgevoerd en geschikt voor hoofdte-
lefoons met een impedantie tot 2000Ohm. Bij gebruik van een laag-ohmige
hoofdtelefoon (8 Ohm).kan het zijn dat u het volume te hard vindt. U kunt
dan met de regelaar VOLUMEhet voor u juiste volumeinstellen.
Bij gebruik van de hoofdtelefoon op het orgel worden de luidsprekers van
het orgel automatisch afgeschakeld. De verschillende kanalen worden nu
gelijkmatig verdeeld over de twee kanalen van de hoofdtelefoon.
Het registreren is een wezenlijk onderdeel van het orgelspel. Waarschijnlijk
is het ookeen van de moeilijkste begrippen omduidelijk te maken, omdat het
in grote mate afhankelijk is van de persoonlijke smaak van de organist(e).
Als u geen ervaring heeft
in
het registreren, zult u echt tijd nodig hebben
om al de mogelijkheden van uw orgel te leren kennen. Opde achterzijde van
deze handleidinq staan een aantal reqistratievoorbeelden. Hierin ziet u dat
op het pedaal een 16-voets labiaal (b.v. SUBBAS16') meestal de basis
is,
terwijl dit op de manualen vrijwel altijd een 8-voets labiaal (b.v. ROER-
FLUIT8') is. Vanuit deze basis wordt de registratie verder opgebouwd.
Het verdient aanbeveling om zoveel mogelijk binnen een "reqisterqroep" of
"koor" te combineren.
20
bestaat een prestantenkoor onder meer uit: PRES-
TANT8', OCTAAF4', QUINT2 2/3' OCTAAF2' en MIXTUUR.Een fluitenkoor
bestaat ondermeer uit: ROERFLUIT8', FLUIT4' en WOUDFLUIT2'.
Voorbeelden van een goede en fraaie registercombinaties zijn b.v. PRESTANT
8' met OCTAAF4' of van ROERFLUIT8' met FLUIT4'.
De "vulstemmen" (alle stemmen die qeen hele voetmaat-aanduidinq hebben)
komenals kroon op de combinatie 8', 4', 2' registers.
Tonqwerken zijn te gebruiken als solostemmen of als aanvulling op het volle
werk.
Nogmaals laat uw eigen smaak de belangrijkste raadgever
zijn.
Weet de
registers te gebruiken zoals een schilder zijn kleuren, steeds weer ver-
schillende combinaties, waarbij u de functie van de zweltreden, koppels en
tremulanten niet moet vergeten.
Opde achterzijde van het orgel (vanaf de achterzijde qezien rechts onder)
bevinden zich een aantal z.g. DIN-aansluitingen. De functies van deze
aansluitingen worden hieronder beschreven.
MIDIis de afkorting voor Musical Interface for Digital Instru-
ments. Dit houdt in dat u d.m.v. de MIDI-aansluiting(en) ver-
schillende instrumenten op elkaar aan kunt sluiten.
Ukunt dan b.v. meerdere instrumenten (die een MIDI-aansluiting
hebben) tegelijk bespelen.
Met MIDIIN kunt u middels een ander instrument het JOHANNUS
orgellaten spelen.
MIDITHRUgeeft de mogelijkheid omverschillende instrumenten
"aIs een ketting" achter elkaar schakelen.
Met MIDIOUTkunt u, spelend op uw JOHANNUSorgel, tegelijker-
tijd een ander instrument meelaten spelen.
Deze ingang/uitgang is bestemd voor het aansluiten van uw
JOHANNUSorgel op een ander audio instrument (b.v. een casset-
tedeck). U kunt dan b.v. rechtstreeks een opname van de ge-
speelde muziek maken, en deze ook weer via het orgel af laten
spelen.
Dezeaansluiting is bestemd voor het aansluiten van een JOHAN-
NUS(digital e) 4-kanalen akoestiek.
Dit is een systeem dat d.m.v. 4 losse luidsprekerboxen, in de
ruimte waar het orgel staat, de ruimtewerking van een concert-
zaal of kathedraal crEi3ert.
Het meubel is deels afgewerkt met houtfineer en deels met massief hout. U
kunt het meubel droog afnemen met een gewone stofdoek of met een vochtige
doek of zeem, en het daarna droogwrijven met een niet-pluizende doek.
Wijraden het gebruik van meubel- of teakolie af, omdat dit een schadelijke
invloed op de lak kan hebben.
Direkt zonlicht kan het meubel doen verkleuren. Dit geldt in het bijzonder
voor blank eiken meubels.
Detoetsen kunt u behandelen als het meubel. Kleine krasjes, die op den duur
door het bespelen van het instrument kunnen ontstaan. kan men wegwerken
met autopolish.
Probeer NOOITvlekken te verwijderen met agressieve vloeistoffen als
thinner. aceton e.d. Dezezullen uw instrument onherroepelijk beschadigen.
U heeft bij de aankoop van uw JOHANNUSorgel een garantiekaart gekregen.
Lees de garantiebepalingen zorgvuldig door en stuur zo spoedig mogelijk het
onderste deel van de garantiekaart naar JOHANNUSORGELBOUWB.V.te EDE.
Nogmaals willen wij uw aandacht vestigen op het feit dat veranderingen aan
het orgel of ondeskundige behandeling de garantie kunnen doen vervallen.
VOORBEET
,n
REGISI:R.ATI:ES OPUS
1000
PPPPP PMF FFF TUITKOMEND HOOFDW,
UITKOMEND ZWELW.
TRIO I
TRIO II
ROMANTISCH
PLENUM
I
PEDAAL
A
B
C
0
E
F
G
H I
J
K
L
M
CONTRABAS
16'
• •
SUBBAS
16'
•
••
•
• • •
•
•
•
•
• •
PRESTANT
8'
• •
•
•
•
GEDEKT
8'
•
•
• •
•
•
• •
•
•
•
•
FLUITBAS
4'
•
•
MIXTUUR III
•
•
TROMPET
8'
• •
•
KLAROEN
4'
•
•
HOOFDw:E::RK
A
B
C
0
E
F
G
H
I
J
K
L
M
PRESTANT
8'
•
• •
••• • •
ROERFLUIT
8'
•
• • •
• •
•
•
•
GAMBA
8'
• • • •
•
•
•
OCTAAF
4'
•
•
• • •
OPEN FLUIT
4'
• •
•
• •
•
QUINT
22/3'
•
•
•
SUPEROCTAAF
2'
• • •
•
•
CORNET IV
•
MIXTUUR II-IV
•
•
TROMPET
8'
•
• •
ZWEI...w:E::RK
A
B
C
0
E
F
G
H
I
J
K
L
M
BOURDON
16'
•
HOLPIJP
8'
•
•••
•
••
•
•
•
• •
VIOLA DA GAMBA
8'
•
•• •
•
•
•
•
VOIX CELESTE
8'
•
FLUIT
4'
•
•
•
• •
•
•
QUINTFLUIT
2
2/3'
•
• •
•
•
•
WOUDFLUIT
2'
••
• •
TERTS
1 3/5'
•
RUISPIJP III-V
•
•
•
DULCIAAN
8'
•••
SPEEJ:....HUI...PEN"
A
B
C
0
E
F
G
H
I
J
K
L M
ZWELWERK-HOOFDWERK
•
• •
•
•
•
•
HOOFDWERK PEDAAL
• • •
ZWELWERK-PEDAAL
• • •
•
•
TREMULANT HOOFDWERK
• • •
TREMULANT ZWELWERK
• •
•
CHORUS
•
•
•
•
• •
PEDAAL
A
:B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
0
CONTRABAS
16'
0 0 0 0 00000000000
SUBBAS
16'
00000000000000 0
PRESTANT
8'
000000000000000
GEDEKT
8'
000000000000000
FLUITBAS
4'
000000 0 0 0 000000
MIXTUUR III
000000000000000
TROMPET
8'
000000000000000
KLAROEN
4'
0 0 0 0 0 0 000000 0 0 0
HOO:FDWERI<:
A
:B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
0
PRESTANT
8'
0000000000000 0 0
ROERFLUIT
8'
000000000000000
GAMBA
8'
0000000000 0 0 0 0 0
OCTAAF
4'
0000000000 0 0 0 0 0
OPEN FLUIT
4'
000000000000000
QUINT
22/3'
00 0 0 0 00000 0 0 0 0 0
SUPEROCTAAF
2'
00000000000 0 0 0 0
CORNET IV
0000 0 0 0 0 0 000000
MIXTUUR II-IV
0 0 0 0 0 0 000000000
TROMPET
8'
0000 0 0 0 0 0 000000
ZWELWERI<:
A
:B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
0
BOURDON
16'
0 0 0 0 0 0 000000000
HOLPIJP
8'
0000 0 0 0 0 0 0 0 000 0
VIOLA DA GAMBA
8'
00000000000000 0
VOIX CELESTE
8'
00000000 0 0 0 0 0 0 0
FLUIT
4'
0000 0 0 0 0 0 000000
QUINTFLUIT
22/3'
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
WOUDFLUIT
2'
000000000000000
TERTS
1 3/5'
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
RUISPIJP III-V
0 0 00 0 0 0 0 0 000000
DULCIAAN
8'
000000000000000
SPEEI..J-iUI....PEN
A
:B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
0
ZWELWERK-HOOFDWERK
00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
HOOFDWERK PEDAAL
000000000000000
ZWELWERK-PEDAAL
00000000000000 0
TREMULANT HOOFDWERK
000000000000000
TREMULANT ZWELWERK
000000000000000
CHORUS
00000 0 0 0 0000000
- Manuaalomvang
- Pedaalomvang
- Aanslag
- Koppels
- Tremulanten
- Pedaalkontaktsysteem
- Mixturen
- Transposer
- Vaste combinaties
- Setzer
- MB(ManuaalBas)
C-c' '" (5oktaven).
C-f'(30 tonig Mechels).
Kerkorgel toucher.
Volledige manuaal- en pedaalkoppels.
Zelfstandige tremulant generator voor
hoofdwerk en zwelwerk.
D.S.R. ~igitaal-Sampling-Reproduktie) sys-
teem.
4 versterkers van elk 40 watt, voorzien van
6 lUidsprekers.
Het volume van het gehele orgel is extern re-
gelbaar.
Elk register heeft per toets een natuurge-
trouwaanblaasverschijnsel.
Het JOHANNUSchorus effect maakt het orgel
zeer breed van karakter.
het kathedraal-effekt wordt DIGITAALver-
wezenlijkt, het volume is traploos regelbaar,
keuze uit 6 verschillende programma's.
Magneetschakelaars.
Repeterend.
3 halve tonen omlaag en 3 halve tonen omhoog.
PP - P - MF- F - FF - T - TA- HR- HR+
6 vrij te programeren registercombinaties
Hierbij is de laagste toon in het akkoord op
het hoofdwerk ook pedaaltoon.
1 Zweltrede voor volumeregeling van het
Hoofdwerk en Pedaal.
1 Zweltrede voor volumeregeling van het
Zwelwerk.
*
AUXIN/OUT
*
JOHANNUS4-KANALEN
AKOESTIEK.
*
MIDIIN/THRU/OUT.
geschikt voor stereo hoofdtelefoons, aanbe-
volen hoogohmig tot 2-Kohm.
stereo audio in- en uitgang.
- Setzer 24 vrije combinaties.
- Harpsichord/Chimes.
-
1
-
2
-
3
-
4
-
5
-
6
-
7
-
8
-
9
-
10
-
11
-
12
Gerelateerde artikelen
-
Johannus CH-30 Handleiding
-
-
-
-
-
-
-
-
-