'"
/
[OJ
II II [ I II
[OJ
_._.-
----.
•
•
•
• •
•
--,,_.
_...... _._..
• • ••••
.-
..
_.-.
-
_....... _-_•.
••
•
•••
_.--
---_
.•
• • •
•
•
•
_
._
.
...-.
_. _r _
•••
r-
•• •
---_._.
III IIII III
•........•...•
......
• •
•
I
I III III
•
• •
-
[
•• •
•
•
• •
•
• •
•
•
Handleiding
Positief
10
Een kart geschiedenis overzicht 4
Algemeen ........................................... 5
Verlichting 5
Pedaal ............................................. 5
Netspanning 6
Netschakelaar 6
Transposer 6
Pitch .............................................. 7
Koppels ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 7
Chorus ............................................ 7
Het Registreren 9
Onderhoud .........................'................ 9
Externe Aansluitingen 10
Midi 10
Akoestiek 10
Aux ............................................ 10
Technische Gegevens
Dispositie
Een kort geschiedenis overzicht 5
Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., 7
Verlichting 7
Pedaal ............................................, 7
Netspanning 8
Netschakelaar 8
Transposer 8
Pitch .............................................. 9
Koppels 9
Chorus ............................................ 10
Zweltrede .......................................... 10
Hoofdtelefoon :......................... 10
Het Registreren 11
Onderhoud 11
Externe Aansluitingen 12-
Midi 12
Akoestiek 12
Aux ............................................ 12
Technische Gegevens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 13
Registratievoorbeelden
Voorbeelden 21 Stemmen 14
Ruimte voor eigen registraties 21 Stemmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 15
Aantekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 18
Een kort geschiedenis overzicht
Hoewel JOHANNUS ORGELBOUW een relatief jong bedrijf is, kan het bogen
op een ruime ervaring in het bouwen van elektronische klassieke orgels.
Het begon in een kelderruimte met het bouwen van kerkorgels, waarvan het
eerste werd uitgeleverd op 4 maart 1971. AI vrij spoedig daarna werden studie-
orgels aan het assortiment toegevoegd.
Er was veel vraag naar dit nieuwe instrument, dat het studeren van klassieke- en
lithurgische muziek voor veel meer orgel-enthousiasten mogeIijk maakte.
(immers niet iedereen had de mogeIijkheid regelmatig in de kerk te kunnen en te
mogen spelen).
Door de snel stijgende produktie was de werkruimte al gauw te klein en verhuis-
de men in 1972 naar een pand in VeenendaaI. Hier werden de studie-orgels type
S, HII, en HIlI, en de kerkorgels type KII, KIIB, KIIC, en KIIIC gebouwd.
In 1976 durfde men het aan om een eigen bedrijf te laten bouwen, waarmee de
wensen van zowel artistiek- als produktiegerichte mensen in vervuIIing konden
gaan.
Zo werd binnen het bedrijf een complete concertzaal gemaakt die, geheel
volgens de moderne opvattingen "multi- functioneel" was, dat wi! zeggen dat
deze zaal behalve voor het geven van concerten, ook gebruikt kon (en kan)
worden voor het demonstreren van kerkorgels, en voor het v66r-intoneren van
deze orgels. Dit houdt in dat kerkorgels hier klank-technisch op een grote ruimte
worden ingesteld, zodat dit enige uren kan schelen bij het intoneren in de kerk
zelf.
Het nieuwe bedrijf in Ede werd op 12 maart 1976 geopend door de organist
Feike Asma, naar wie de concertzaal tot zijn eigen verrassing ook werd ge-
noemd, uit erkenteIijkheid voor de waardevoIIe adviezen die hij JOHANNUS
ORGELBOUW heeft gegeven die hebben bijgedragen bij het leggen van de basis
van de karakteristieke "JOHANNUS"-klank.
Tot op de dag van vandaag bouwen wij met veel inzet en genoegen een uitge-
breide serie "grote" en "kleine" orgels die inmiddels in de gehele wereld bekend
zijn geworden.
InIeiding
U bent de bezitter geworden van een JOHANN US Positief 10, een instrument
met een enorme klankrijkdom en ongekende combinaties. Omdat de bediening
van deze instrumenten gelijk zijn is deze handleiding geschikt voor beide
modellen. Achterin deze handleiding vindt u wel verschillende registratie-
voorbeelden. Hierbij is ook enige ruimte overgelaten voor het noteren van uw
eigen combinaties.
Wij hopen dat dit orgel, samen met deze handleiding, een goed uitgangspunt zal
zijn voor vele jaren van muzikaal genoegen.
AIgemeen
Daar de luidsprekers van de Positief 10 aan de bovenzijde van de orgelkast zijn
gemonteerd, raden wij u ten zeerste af dingen op het orgel te zetten. Dit zal de
klankafstraling belemmeren en beschadiging van de luidsprekers is niet ondenk-
baar!
Verlichting
De Positief 10 heeft ingebouwde pedaal- en lessenaarverlichting. Deze verlich-
ting gaat automatisch aan als u het orgel inschakeld.
Het pedaal van uw orgel werkt met magneetschakelaars. De magneetschakelaars
bevinden zich (aan de buitenkant niet zichtbaar) achter de zwarte pedaalplank
van het orgel. De magneten zijn aan de voorkant in de pedaaltoetsen gemon-
teerd. Wanneer een pedaaltoets wordt ingedrukt, activeert de magneet in de
pedaaltoets de magneetschakelaar achter de zwarte pedaalplank. Het pedaal
moet daarom goed onder het orgel worden geschoven, om uitvallen van het
pedaal te voorkomen.
Netspanning
). MWhA·.•••.••.
)..·.>..;. .. .•.•.•.•. "
.;.S .••••..;.•.
?.;•....
>.»>.•.•.-..•.•....... •.•.
p. •••
Z . ,,' •.
A...k:. . ,. A..A}).·.•.•...·•..·.·.•.::.... •.....• .;..%.*m.....·.
.;.$.·..
;;»..
m.
zm
Controleer, voor u het orgel aansluit, of de netspanning welke vermeld staat op
de serienummerplaat, gelijk is aan die van uw wandcontactdoos.
De serienummerplaat bevindt zich links onder de manualen.
Met de netschakelaar kan het orgel in- of uitgeschakeld worden. Wanneer het
orgel aanstaat, brandt het rode controle-Iampje in de netschakelaar. Enkele
seconden nadat u het orgel heeft aangezet schakelen de eindversterkers automa-
tisch in.
U vindt de netschakelaar rechts boven de lessenaar, achter de lat van de lesse-
naarverlichting.
Het totale volume van het orgel is instelbaar met de regelaar VOLUME. Deze
volumeregeling is onafhankelijk van de stand van het zwelpedaal.
U vindt de volumeregelaar boven de lessenaar achter de lat van de lessenaar-
verlichting.
Transposer
De TRANSPOSER geeft u de mogelijkheid om het orgel te transponeren, d.w.z.
u kunt met deze keuzeschakelaar drie maal een halve toon hoger of lager stem-
men. In de stand 0 staat het orgel op de normale stemming: A
=
440 Hz (Mits
de PITCH-knop in de middenstand staat). De TRANSPOSER kan vooral van pas
komen bij het samenspelen met andere instrumentalisten of met zangers/zange-
ressen die een bepaald muziekstuk graag hoger of lager spelen dan de eigenlijke
muzieknotatie aangeeft.
U vindt de TRANSPOSER-schakelaar boven de lessenaar, achter de lat van de
lessenaarverlichting.
Met de PITCH-knop kunt u het orgel traploos een kwart toon omhoog of omlaag
stemmen. In de middenstand staat de stemming op A=440 Hz (Mits de Transpo-
ser in de "O"-stand staat).
U vindt de PITCH-knop boven de lessenaar, achter de lat van de lessenaar-
verlichting.
Het digitale akoestiek-effect zorgt voor een ruimteIijke weergave van de orgel-
klank. Dit effect kunt u insteIIen met behulp van een volume-regelaar en een
keuzeschakelaar .
Met de volume-regelaar AKOESTIEK kan het volume van het akoestiek-effect
worden ingesteld.
Met de keuzeschakelaar AKOESTIEK 1-2-3-4-5-6 kan een keuze gemaakt
worden uit zes verschiIIende nagalmprogramma's, die verschiIIen in lengte en
helderheid.
Om het akoestiek-effect uit te schakelen dient u de volume-regelaar AKOES-
TIEK geheel linksom te draaien.
U vindt de Akoestiek-keuzeschakelaar en volume-regelaar boven de lessenaar,
achter de lat van de lessenaarverlichting.
De beide manualen hebben gescheiden tremulanten. Bij het gebruik van de
koppels worden de tremulanten van de desbetreffende manualen meegekoppeld
naar het hoofdwerk en/of het pedaaI.
Koppels
Het orgel bezit twee pedaalkoppels en een klavierkoppel. Dit houdt in dat u door
het inschakelen van de/een pedaalkoppel(s) de registers van het hoofdwerk en/of
het zwelwerk ook op het pedaal kunt bespelen. Met de klavierkoppel kan het
zwelwerk aan het hoofdwerk gekoppeld worden. De registers van het zwelwerk
kunnen dan ook op het hoofdwerk bespeeld worden.
Met de CHORUS-regelaar kunt u de verschillende toongeneratoren licht ont-
stemm en ten opzichte van elkaar. Hierdoor ontstaat, als u met gekoppelde
manualen speelt, een lichte zweving waardoor het orgel "breder" gaat klinken.
MIDI is de afkorting van Musical Interface for Digital Instruments. Dit betekent
dat u d.m.v. Midi verschillende instrumenten aan elkaar kunt koppelen. Met
andere woorden: u kunt verschillende instrumenten op hetzelfde moment
bespelen. Zo kunt u b.v. spelend op uw Johannus orgel een synthesizer of
expander laten meespelen.
Midi stuurt geen audio-signaal via de connectors! Het Midi-signaal ,vertelt' het
aangesloten instrument of apparaat alleen welke toets is ingedrukt en hoelang.
Tevens worden registratiewisselingen e.d. doorgegeven.
Met de zweltrede kan het volume van het zwelwerk worden ingesteld. Het
volume van het hoofdwerk en pedaal is niet met de zweltrede te beYnvloeden.
Wel is het totaalvolume in te stellen (zie "Volume").
De hoofdtelefoonaansluiting is stereo uitgevoerd en geschikt voor hoofdtelefoons
met een impedantie tot 2000 Ohm. Bij gebruik van een laag-ohmige hoofdtele-
foon (8 Ohm), kan het zijn dat u het volume te hard vindt. U kunt dan met de
regelaar VOLUME het voor u juiste volume instellen. Bij gebruik van de
hoofdtelefoon op het orgel worden de luidsprekers van het orgel automatisch
uitgeschakeld. De verschillende kanalen worden nu gelijkmatig verdeeld over de
twee kanalen van de hoofdtelefoon.
U vindt de hoofdtelefoonaansluiting links onder de klavieren.
Het Registreren
Het registreren is een wezenlijk onderdeel van het orgelspel. Waarschijnlijk is
het ook een van de moeilijkste begrippen om duidelijk te maken, omdat het in
grote mate afhankelijk is van de persoonlijke smaak van de organist(e). Ais u
geen ervaring heeft in het registreren, zult u echt tijd nodig hebben om al de
mogelijkheden van uw orgel te leren kennen. Achterin deze handleiding staan
een aantal registratievoorbeelden. Hierin ziet u dat op het pedaal een 16-voets
labiaal (b.v. SUBBAS 16') meestal de basis is, terwijl dit op de manualen
vrijwel altijd een 8-voets labiaal (b.v. ROERFLUIT 8') is. Vanuit deze basis
wordt de registratie verder opgebouwd. Het verdient aanbeveling om zoveel
mogelijk binnen een "registergroep" of "koor" te combineren. Zo bestaat een
prestantenkoor onder meer uit: PRESTANT 8', OCTAAF 4', SUPEROCTAAF
2' en MIXTUUR. Een fluitenkoor bestaat ondermeer uit: HOLPIJP 8', FLUIT
4' en WOUDFLUIT 2'. Voorbeelden van een goede en fraaie registercombina-
ties zijn b.v. PRESTANT 8' met OCTAAF 4' of van HOLPIJP 8' met FLUIT
4'. De "vulstemmen" (aIle stemmen die geen hele voetmaat-aanduiding hebben)
komen als kroon op de combinatie 8', 4', 2' registers. Tongwerken zijn te
gebruiken als solostemmen of als aanvulling op het volle werk. Nogmaals, laat
uw eigen smaak de belangrijkste raadgever zijn. Weet de registers te gebruiken
zoals een schilder zijn kleuren, steeds weer verschillende combinaties, waarbij u
de functie van de zweltrede, koppels en tremulanten niet moet vergeten.
Het meubel is deels afgewerkt met houtfineer en deels met massief hout. U kunt
het meubel droog afnemen met een gewone stofdoek of met een vochtige doek of
zeem, en het daarna droogwrijven met een niet-pluizende doek. Wij raden het
gebruik van meubel- of teakolie af, omdat dit een schadelijke invloed op de lak
kan hebben. Direct zonlicht kan het meubel doen verkleuren. Dit geldt in het
bijzonder voor blank eiken meubels. De toetsen kunt u behandelen als het
meubel. Kleine krasjes, die op den duur door het bespelen van het instrument
kunnen ontstaan, kan men wegwerken met autopolish. Probeer NOOIT vlekken
te verwijderen met agressieve vloeistoffen als thinner, aceton e.d. Deze zullen
uw instrument onherroepelijk beschadigen.
Op de achterzijde van het orgel
(vanaf de achterzijde gezien
rechts onder) bevinden zich een
aantal z.g. DIN-aansluitingen.
De functies van deze aanslui-
tingen worden hieronder be-
schreven.
® ®
®
80
Midi
Nr.l Midi-In:
Nr.2 Midi- Thru:
Nr.3 Midi-Out:
Voor het ontvangen van Midi-codes vanaf andere instrumenten.
Voor het doorgeven van binnenkomende Midi-codes.
Voor het verzenden van Midi-codes naar andere instrumen-
ten.
Akoestiek (AK-4)
Nr.4 Deze aansluiting is bestemd voor het aansluiten van een JOHANNUS
(digitale) 4-kanalen akoestiek. Dit is een systeem dat d.m.v. 4 losse
luidsprekerboxen, in de ruimte waar het orgel staat, de ruimtewerking van
een concertzaal of kathedraal creeert.
Aux-In
Nr.5 Deze ingang is bedoeld om het geluid van een extern apparaat via de
versterkers van het orgel te laten horen. Zo kunt u b.v. een expander, die
u via de Midi-Connector met het orgel laat meespelen, laten klinken via
de luidsprekers van het orgel.
De connectors nr. 6 en 7 zijn alleen van toepassing als er een extern luidspreker-
front is aangesloten.
U heeft bij de aankoop van uw JOHANNUS orgel een garantiekaart gekregen.
Lees de garantiebepalingen zorgvuldig door en stuur zo spoedig mogelijk het
onderste deel van de garantiekaart naar JOHANNUS ORGELBOUW B.V. te
EDE. Nogmaals willen wij uw aandacht vestigen op het feit dat veranderingen
aan het orgel of ondeskundige behandeling de garantie kunnen doen vervallen.
--_II
II
21 stemmen
I
Digitaal Gesampelde Stemm en
Manualen (C-c'''' 5 octaven)
Afmetingen
(cm)
Hoogte
Breedte
Diepte zonder pedaal
Diepte met pedaal
21
2
•
3
2
6
6
1
•
•
•
6
•
•
•
•
•
•
159
160
72,5
100,5
Pedaal (C-f' 30-tonig recht)
Koppels
Versterkers (elk 40 watt)
Luidsprekers
Zwelpedalen
Houten Zweltrede
Generaal Volume Regeling
Chorus
Akoestiek Programma's
Akoestiek Volume Regeling
Pitch
Transposer
Pedaalverlichting
Lessenaarverlichting
Bank met muziekberging
Externe Aansluitingen
Hoofdtelefoon
In
Thru
Out
Akoestiek aansluiting
Aux - ingang
ZWELWERK- HOOFDWERK
HOOFDWERK-PEDAAL
ZWELWERK PEDAAL
TREMULANTHOOFDWERK
TREMULANTZWELWERK
CHORUS
SUBBAS
PRESTANT
GEDECKT
KLAROEN
PRESTA NT
ROERFLUIT
OCTAAF
QUINT
SUPEROCTAAF
MIXTUUR
TROMPET
8vt
8vt
4vt
22
13
vt
2vt
IV-VI
st
8vt
BOURDON
HOLPUP
VIOLA DI GAMBA
. VOX CELESTE
OPENFLUIT
NASARD
WOUDFLUIT
TERTS
RUISPUP
HOBO
16 vt
8vt
8vt
4vt
16 vt
8vt
8vt
8vt
4vt
22
13
vt
2vt
PIs
vt
IT-ill
st
8vt
Aantekeningen
-
1
-
2
-
3
-
4
-
5
-
6
-
7
-
8
-
9
-
10
-
11
-
12
-
13
-
14
Gerelateerde artikelen
-
Johannus Positief 5 Handleiding
-
-
-
-
-
-
-
-
-