Documenttranscriptie

Introduction / Inleiding / Introduction / Vorwort - - - - - - - - - van de rotorbladen loskomen, worden ongecontroleerde projectielen en de helikopter wordt zo onstabiel en volkomen stuurloos. Storingen in de zenderbesturing, veroorzaakt door bvb. vreemde voorwerpen, uitvallen van een onderdeel of door lege of defecte batterijen, maken de helikopter plots onberekenbaar: hij zal zich zonder waarschuwing vooraf in gelijk welke richting voortbewegen. Een helikopter bestaat uit zeer veel onderdelen die aan slijtage onderhevig zijn, zoals de onderdelen van de versnellingsbak, de motor, KOGELGEWRICHTEN enz. Het is dan ook absoluut noodzakelijk het model permanent te onderhouden en te controleren. Net zoals grote vliegtuigen moet men een schaalmodel vóór elke start aan een grondige controle onderwerpen. Eventueel nieuwe gebreken kunt u op die manier opsporen en herstellen, vóór ze tot een crash leiden. Dit helikoptermodel mag enkel gehanteerd worden door volwassenen of oor jongeren vanaf 16 jaar onder leiding en toezicht van een volwassene met meer ervaring. De scherpe metalen onderdelen kunnen letsels veroorzaken. Een modelhelikopter besturen is niet eenvoudig; wie deze vaardigheid onder de wil krijgen moet beschikken over doorzicht, wilskracht en een goede oog-hand-coördinatie. Alvorens u kunt proberen een model te besturen moet u zich intensief in de materie “helikoptermodellen” verdiepen. U kunt uzelf bekwamen door het lezen van vakliteratuur én in de praktijk, door demonstraties met helikopters op modelvliegveldjes bij te wonen, door gesprekken met andere modelhelikopterpiloten of door les te volgen bij een gespecialiseerde modelvliegschool. Vele modelbouwhandelaars zijn ook bereid om u te helpen. Lees aandachtig deze bouwhandleiding volledig door om op voorhand goed te weten welke verschillende stadia elkaar opvolgen! U mag geen wijzigingen aanbrengen met ander materiaal dan wat wordt aangeraden in de handleiding, tenzij u er zeker van bent ze evenwaardig zijn wat betreft kwaliteit en geschiktheid voor de toepassing. Als fabrikant en verkoper hebben wij u uitdrukkelijk gewezen op de mogelijke gevaren. We hebben echter geen invloed op de manier waarop u dit model bouwt en gebruikt; daarom wijzen wij elke verantwoordelijkheid af. AFWIJZING VAN VERANTWOORDELIJKHEID / SCHADEVERGOEDING Als fabrikant, heeft PROTECH geen invloed op de manier waarop u het model bouwt en hanteert, noch hoe u componenten van de zendinstallatie installeert, bedient en onderhoudt. Daarom zijn wij genoodzaakt elke verantwoordelijkheid af te wijzen voor verlies, beschadiging of kosten die het gevolg zijn van onbekwaam of onjuist gebruik en bediening van onze produkten, of die daarmee op gelijk welke wijze in verband gebracht worden. Tenzij het anders voorgeschreven wordt door de wet terzake, is de verplichting van de firma PROTECH om een vergoeding uit te betalen, onafhankelijk van de wettelijke voorschriften, beperkt tot de handelswaarde van orignele PROTECH-produkten die betrokken zijn in de gebeurtenis die de schade veroorzaakte. Dit geldt niet wanneer de firma PROTECH door de wet aansprakelijk zou gesteld worden voor opzettelijke of grove nalatigheid. FR LISEZ CECI EN PREMIER Ce hélicoptère est prémonté à 100%. Il a été testé et réglé en usine pour qu'il puisse voler dès que l'accu est chargé. Ce manuel vous indique la procédure d'utilisation, lisez-le attentivement. INTRODUCTION Le Helixx est réellement un hélicoptère avec lequel n'importe qui peut voler. Le principe du double rotor coaxial inverse annule l'effet de rotation du simple rotor conventionnel et procure une très grande stabilité au modèle. Cet hélicoptère s'adresse aussi bien au pilote novice qu'au pilote expérimenté qui cherche un modèle pour voler à l'intérieur. AVERTISSEMENTS - Un modèle d’hélicoptère R/C n’est pas un jouet inoffensif! Une utilisation incorrecte ou irresponsable peuvent causer de dégâts matériels et personnels. - Un hélicoptère possède deux rotors tournant à haut régime qui développent une forte énergie centrifuge. Tout ce qui pénètre dans le champ de rotation des rotors sera détruit ou pour le moins fortement endommagé, de même que les membres du corps humain! De grande précautions doivent ainsi être prises! - Tout objet entrant dans le champ de rotation des rotors sera non seulement détérioré, mais aussi les pales du rotor. Des pièces peuvent ainsi se détacher et être projetées avec une extrême violence en mettant l’hélicoptère en péril avec des conséquences incalculables. - Une perturbation de l’installation R/C, provenant par exemple d’un parasitage extérieur, la panne d’un élément R/C ou due à une source d’alimentation vide ou défectueuse peuvent aussi avoir de graves conséquences pour un hélicoptère; il peut partir soudainement dans n’importe quelle direction sans prévenir. - Un hélicoptère comprend un grand nombre de pièces soumises à l’usure, comme par ex. La pignonerie du réducteur, le moteur, les connexions à rotule, etc… Un entretien permanent et un contrôle régulier du modèle sont ainsi absolument nécessaires. Comme pour les véritables hélicoptères, une « Check-list » devra être effectuée avant chaque vol pour détecter une éventuelle défectuosité et pouvoir y remédier à temps avant qu’elle ne conduise à un crash ! - Ce modèle d’hélicoptère devra être utilisé uniquement par des adultes ou par des adolescents à partir de 16 ans sous les instructions et la surveillance d’une personne compétente. - Les pièces métalliques pointues et les bords vifs présentent un danger de blessure. - Le pilotage d’un modèle d’hélicoptère n’est pas simple ; son apprentissage nécessite de l’entraînement et une bonne perception optique. - Avant la mise en service du modèle, il sera indispensable de se familiariser en matière de « Modèles d’hélicoptères ». Ceci pourra se faire aussi bien en consultant les ouvrages spécialisés sur le sujet, que par la pratique en assistant à des démonstrations sur les terrains de vol, en parlant avec d’autres pilotes de modèles d’hélicoptères ou en s’inscrivant dans une école de pilotage. Votre revendeur vous aidera aussi volontiers. - Lire entièrement ces instructions avant de commencer les assemblages afin d’en assimiler parfaitement les différents stades et leur succession ! - Des modifications avec l’emploi d’autres pièces que celles conseillées dans ces instructions ne devront pas être effectuées, leur qualité de fabrication et leur sécurité de fonctionnement ne pouvant être remplacées par d’autres pièces accessoires. - Comme le fabriquant et le revendeur n’ont aucune influence sur le respect des instructions de montage et d’utilisation du modèle, ils ne peuvent qu’avertir des dangers présenté en déclinant toute responsabilité. • Kit content / Inhoud van de bouwdoos / Contenu de la boîte / Packungsinhalt 1. 100% Prebuilt chassis 2. Transmitter 3. Battery pack 4. Li-po charger 5. Power supply 6. Instructions - - - - Transmitter Zender Emetteur Fernlenkset 1. Châssis prémonté à100% 2. Emetteur 3. Accu 4. Chargeur Li-po 5. Alimentation pour le chargeur 6. Instructions 1. 100% voorgebouwd chassis 2. Zender 3. Batterij 4. LiPo lader 5. Voeding 6. Handleiding - - - - Helicopter Helicopter Hélicoptère Hubschrauber - - - - Charger Lader Chargeur Ladegerät - - - - 1. 100% vormontierter Rahmen 2. Sender 3. Akku 4. LiPo Ladegerät 5. Netzteil 6. Anleitung Accessories Toebehoren Accessoires Zubehör - - - - Li-Po Battery Li-Po Batterij Accu Li-Po Li-Po Akku Transmitter / Zender / Emetteur / Fernlenkset Place 8 pcs dry cells LR-6 in the battery box of the transmitter. Plaats 8 stuks Alkaline batterijen in de batterijhouder van de zender. Let op de juiste polariteit Installer 8 piles Alkaline dans le boïtier piles de l'émetteur. Attention aux polarités Setzen Sie 8 Stück AA Batterien LR6 in das Batteriefach des Senders Ein. Beachten Sie die richtige Polarität • Disassembling the canopy / Demonteren van de romp / Démonter le fuselage / Rumpf auseinander nehmen To remove the fuselage: Remove the 2 screws of the cabine. Remove the 4 screws of the landing skids and separate the mechanism and the fuselage. Om de romp te demonteren: Verwijder de 2 schroeven van de kabine. Verwijder de 4 schroeven van het landinggestel en verwijder de romp van het mechanisme. Pour démonter le fuselage: Dévissez les 2 vis de la cabine. Dévissez les 4 vis des pâtins d'atterrissage. Séparez la mécanique du fuselage. Um den Rumpf auseinanderzunehmen: Entfernen Sie die 2 Schrauben des Kabinen. Entfernen Sie auch die 4 schrauben von den Fahrwerksträger und trennen Sie den Mechanik und den Rumpf. Receiver antenna / Ontvanger antenne / Antenne de réception / Empfänger Antenne Please extend the antenna fully and tape it to the fuselage as shown for maximum effectiveness of the radio system. NEVER cut the antenna or shorten it in any way! • Voor maximale ontvangst rolt u de antenne uit en kleeft u ze vast aan de romp, zoals afgebeeld. De antenne NOOIT afknippen of korter maken! Afin d'obtenir le maximum de réception, étendez et collez l'antenne de réception jusqu'à l'arrière du fuselage avec quelques morceaux de ruban adhésif. NE JAMAIS raccourcir l'antenne! Bitte rollen Sie die Antenne vollständig ab und kleben Sie am Rumpf wie gezeigt fest mit Klebeband um eine maximale Effektivität des Fernsteuersystems zu erhalten. Schneiden Sie NIEMALS die Antenne ab oder kürzen Sie diese NIEMALS auf irgendeine Weise! Electronic components / Elektronische installatie / Composants électroniques / Elektronische Ausstattungen Elevator servo Aileron servo Electronics equipment is installed at the factory. Please check these components to ensure that they are installed snugly as some shifting may have occured in shipping. 4 in 1controller Alle electronika is voorgemonteerd. Controleer of alle componenten goed vastzitten en niet verschoven zijn tijdens het transport. 2 x 180 type motors Les équipements électroniques ont été installés en usine. Contrôlez que ces équipements sont bien fixés et qu’aucun n’a bougé durant le transport. Die elektronische Ausstattung ist bereits werkseitig installiert. Bitte überprüfen Sie diese Komponenten auf fehlerfreie Installation, da diese durch den Transport verrutschen können. Transmitter / Zender / Emetteur / Sender MODE 2 - Transmitter antenna - Zender antenne - Antenne d’émetteur - Senderantenne - Throttle trim (adjust center position of throttle) - Gas trim (regel de midden gas positie) - Trim de gaz (Ajuste la position neutre) - Trimmhebel Rotorschub - Voltage indicator - Spanningsindicator - Témoins de charge des batteries - Spannungsanzeige - Throttle/Rudder stick (Throttle=Controls height - Rudder=heading) - Gas/staartrotor stick (Gas=stijgen/dalen - Staartrotor= richting) - Stick Gaz/Direction (Gaz= montée - Direction= rotation) - Steuerknüppel Rotorschub-Gieren - Aileron/Elevator stick (Elevator=Forward/Back Aileron=Left/Right) - Aileron/Elevator stick (Elevator=voor/achter Aileron=links/rechts) - Stick Aileron/Elevateur (Elévateur=Avant/Arrière - Aileron=Gauche/Droite) - Steuerknüppel Nicken-Rollen - Rudder trim (adjust center position of rudder) - Staartrotor trim (regel de middel staartrotor positie) - Trim de direction (Ajuste la position neutre) - Trimmhebel Gieren - Aileron trim (adjust center position) - Aileron trim (regel de middel aileron positie) - Trim d’aileron (Ajuste la position neutre) - Trimmhebel Rollen - Power switch (Power ON/OFF switch) - Hoofdschakelaar (AAN/UIT) - Interrupteur (Allume/éteint l’émetteur) - EIN/AUS Schalter - Simulator socket - Simulator stekker - Prise de simulateur - Simulator Buchse - Elevator trim (adjust the center position) - Elevator trim (regel de middel elevator positie) - Trim du Pas (Ajuste la position neutre) - Trimmhebel Nicken - Charge socket - Laadstekker - Prise de charge - Ladebuchse - Channel/Reverse switches - Kanaal/ompool schakelaars - Interrupteurs inverseur de voies - Servoreverse Schalter MODE 1 - Elevator trim (adjust the center position) - Elevator trim (regel de middel elevator positie) - Trim du Pas (Ajuste la position neutre) - Trimmhebel Nicken - Throttle trim (adjust center position of throttle) - Gas trim (regel de midden gas positie) - Trim des gaz (Ajuste la position neutre) - Trimmhebel Rotorschub - Elevator/Rudder stick (Elevator=Forward/back - Rudder=heading) - Elevator/staartrotor stick (Elevator= Voor/achteruit - Staartrotor= richting) - Stick Elevateur/Direction (Elevateur=Avant/Arrière - Direction= rotation) - Steuerknüppel Nicken-Gieren - Aileron/Throttle stick (Throttle=Up/down Aileron=Left/Right) - Aileron/Gas stick (Aileron=links/rechts - Gas= stijgen/dalen) - Stick Aileron/Gaz (Aileron=Gauche/Droite - Gaz= monter/descendre) - Steuerknüppel Rollen-Motorschub - Rudder trim (adjust center position of rudder) - Staartrotor trim (regel de middel staartrotor positie) - Trim de direction (Ajuste la position neutre) - Trimmhebel Gieren - Aileron trim (adjust center position) - Aileron trim (regel de middel aileron positie) - Trim d’aileron (Ajuste la position neutre) - Trimmhebel Rollen • Charging and installing the battery / Laden en montage van de batterij/ Chargement et installation de l’accu / Laden des Akkus WARNING: Do not leave battery unattented while charging! OPGELET: Laadt de batterij nooit zonder toezicht! ATTENTION: Ne pas laisser l’accu sans surveillance pendant la charge ! ACHTUNG: Akkus dürfen nur unter Aufsicht geladen werden! Connect the 230V power supply Sluit de 220V voeding aan op de to the Li-Po charger. Connect the Li-Po lader. Steek de voeding in het power supply to a mains socket. stopcontact. De RODE led van de The RED led of the charger will turn lader licht op. Sluit vervolgens het on. Connect the Li-Po batterypack Li-Po batterijpack aan op de lader. to the charger, the ORANGE led De ORANJE led zal oplichten. Als will turn on. When the batterypack de batterij volledig geladen is zal de is fully charged, the GREEN led GROENE led beginnen oplichten. will turn on. Battery use and installation are important to operate the model. An improperly charged or damaged battery can be dangerous to use. Using poorly maintained or damaged batteries will not supply current in relation to the requirements of the 4in1controller and may damage the controller. Het gebruik en de montage van de batterij is zeer belangrijk voor het correct functioneren van het model. Een batterij die slecht onderhouden of beschadigd is, zal niet de correcte stroom leveren aan de 4in1 controller en kan deze beschadigen. • Install the battery as shown. • Plaats de batterij in de houder zoals afgebeeld. • Installez l’accu comme montré. • Bringen Sie der Akku an wie abgebildet. Connecter l'alimentation 220V au chargeur Li-Po. Connecter l'alimentation au secteur. La Led ROUGE du chargeur s'allume. Raccorder le pack d'accu au chargeur. La Led ORANGE s' allume. Quand l' accu est chargé, la Led VERTE s'allume. L’utilisation et l’installation de l’accu sont importants pour le bon fonctionnement du modèle. Un accu chargé improprement ou endommagé sera dangereux à l’utilisation. Utiliser un accu défectueux ne fournira pas le courant nécessaire à l’équipement électronique et pourrait l’endommager. Verbinden Sie das 230 V Netzteil mit dem Li-Po Ladegerät. Stecken Sie das Netzteil in eine geeignete Steckdose. Die ROTE LED-Lampe leuchtet nun. Verbinden Sie den LiPoAkku mit dem Ladegerät und die ORANGENE LED-Lampe leuchtet. Sobald der Akku vollständig geladen ist geht die GRÜNE LED-Lampe an Akkubenutzung und –Installation sind für den Betrieb des Modells wichtig. Es kann gefährlich sein, einen falsch geladenen oder beschädigten Akku zu benutzen. Ein schlecht geladener oder beschädigter Akkus liefert nicht genügend Strom für den Betrieb der 4in1 Steuerung und kann diese beschädigen. Balancing and center of gravity / Balanceren en zwaartepunt Equilibrage et centre de gravité / Schwerpunktlage The center of gravity (CG) will determine how the natural forces of gravity will effect the helicopter. Having the center of gravity too far forward or backward will cause the helicopter to drift accordingly. It is best to hold the flybar while it is at a 90° angle to the tailboom and hold the helicopter up. Reposition the battery until the helicopter is level. • Het zwaartepunt bepaalt hoe de zwaartekracht de helicopter beïnvloedt. Wanneer dit punt te ver naar voor/achter ligt, zal de helicopter in die richting driften. Hou de helicopter vast aan de flybar terwijl deze een hoek van 90° heeft met de staartbuis. Verschuif de batterij totdat de helicopter horizontaal hangt. Le centre de gravité (CG) détermine comment les forces naturelles de gravité affectent l’équilibre de l’hélicoptère. Un CG trop en avant ou en arrière causera un déséquilibre et des problèmes pour le maintenir en vol. Saisissez la barre de “Bell” alors qu’elle est à perpendiculaire au fuselage et soulevez l’hélicoptère. Repositionnez l’accu afin que le modèle retrouve un parfait équilibre (horizontal). Der Schwerpunkt legt fest, wie Krafteinwirkungen den Hubschrauber beeinflussen. Ein Schwerpunkt zu weit vorne oder hinten führt dazu, daß der Hubschrauber entsprechend driftet. Am besten den Hubschrauber wie im linken Bild zu sehen anheben (Flybar 90° zur Längsachse) Verschieben Sie der Akku, bis der Hubschrauber waagerecht hängt. Operating for the first time / Eerste aansluiting Première prise en main / Erstmalige Inbetriebnahme Test the electronics to be sure operate properly. The helicopter must now be “trimmed” or fine tuned for optimal performance. ALWAYS turn the transmitter “ON” before plugging the battery into the Helixx. Test of de electronika correct functioneert. De helicopter moet nu nog een fijafstelling krijgen voor de beste resultaten. Zet altijd eerst de zender aan alvorens de batterij in de Helixx aan te sluiten. Testez l’équipement électronique pour être sûre que tous fonctionne correctement. L’hélicoptère peut être maintenant réglé finement pour obtenir les meilleures performances. Allumez TOUJOURS l’émetteur en premier avant de connecter l’accu dans le modèle. Testen Sie die Elektronik, um sicherzustellen, daß sie korrekt funktioniert. Der Hubschrauber muß nun für eine optimale Funktionsweise „getrimmt“ oder feinjustiert werden. Schalten Sie immer den Sender ein, bevor Sie den Akku in den Helixx einsetzen. MODE 2 Throttle stick (Left side) Gasstick (Links) Le manche de gaz (à Gauche) Gasknuppel (Links) MODE 1 Extend the antenna Schuif de antenne uit Déployez complètement l’antenne Die Antenne vollständig ausfahren 1 Throttle stick (Right side) Gasstick (Rechts) Le manche de gaz (à Droite) Gasknuppel (Rechts) Set the throttle stick to the lowest position. Plaats de gasstick in de laagste positie. Placez le manche de gaz en position basse. Schieben Sie den Gasknuppel in die unterste position Turn the transmitter “ON” Zet de zender aan Allumez l’émetteur Schalten Sie den Sender ein 2 4 3 Do not move the heli Heli niet verplaatsen Ne bouge pas l'hélico Hubschrauber nicht beruhren • Connect the battery. • Sluit de batterij aan. • Connectez l’accu. • Akku anschließen If the light on the control unit does not become solid green, check the throttle trim on the transmitter. Try sliding the trim down until the light become green (when the trim is adjusted downward the center or zero position of the throttle is moving downward). The green LED indicates eveything is ready and the throttle is set to zero. After making this inspection disconnect the battery to power OFF or go to the next step. • Wait for the LED to turn solid GREEN.. • Wacht tot de LED GROEN brandt. • Attendez jusqu’à ce que la LED VERTE reste allumée. • Warten Sie bis das GRUNE Led permanent leuchtet Wanneer de LED niet groen begint te branden, conntroleer dan de gas trim op de zender. Schuif de trim naar onder tot de LED groen begint te branden. De groene LED geeft aan dat alles ok is en dat het gaskanaal in de laagste positie staat. Koppel de batterij af na deze controle of ga naar de volgende stap. Si la LED verte sur l’unité de contrôle ne s’allume pas, contrôlez le trim de gaz en le ramenant doucement vers le bas jusqu’à ce que la LED verte s’allume (quand le trim est ajusté vers le bas, le point zéro est déplacé vers le bas). La LED verte indique que tout est OK et les gaz sont à zéro. Ensuite déconnectez l’accu ou poursuivez à l’étape suivante. Sollte das grüne Licht nicht permanent leuchten überprüfen Sie die Gastrimmung am Sender. Versuchen Sie die Trimmung nach unten zu verstellen bis das Licht grün aufleuchtet. Das grüne Licht zeigt an, daß alles bereit ist und der Gashebel auf der Nullstellung steht. Nach dieser Einstellung stecken Sie den Akku ab um den Strom vom System zu nehmen oder machen Sie mit dem nächsten Schritt weiter. • Adjusting aileron and elevator control / Aileron en elevator controle bijstellen / Réglage des commandes Aileron et Elévateur / Einstellen von Höhenruder und Querruder servo The two mounted servos on the Helixx control the response. An aileron input from the transmitter will cause the Helixx to tilt either left or right. The elevator control causes the Helixx to tilt forward or back. Fine tuning these controls will cause the Helixx to tilt left to right and forward naturally. De 2 servo's controleren de Helixx: wanneer de aileron stick wordt bewogen, zal de helicopter links/ rechts bewegen. Wanneer de elevator stick wordt bewogen, zal de Helixx vooruit/achteruit bewegen. Het fijnafstellen van deze servo's zal ervoor zorgen dat de Helixx stabiel zal hangen tijdens het vliegen. LEFT Elevator servo 2 servos contrôlent les mouvements du Helixx. Un ordre donné sur le stick d’aileron de l’émetteur inclinera le Helixx sur la gauche ou sur la droite. Un ordre donné sur l’élévateur inclinera le Helixx en avant ou en arrière. La justesse de ces commandes fera que le Helixx bougera de gauche à droite et d’avant en arrière naturellement. Einstellen von Höhenruder- und Querruder-Servo Die beiden montierten Servos am Helixx steuern die Reaktionen. Der Querruderimpuls (Aileron) vom Sender neigt den Helixx nach recht oder links. Die Höhenruderkontrolle neigt den Helixx nach vorne oder hinten. Die Feineinstellung dieser Kontrollen stabilisiert den Helixx und führt zu einem natürlichen Flugverhalten. RIGHT Aileron servo • NOTE: Before adjusting the pushrods, make sure the aileron/elevator trims are centered on the transmitter. That way you can be sure you’re adjusting the servo center (zero) point. After adjusting the pushrod, use the trims to fine tune the settings. • NOTA: Stel de lengte van de stangetjes af met de trims in het midden, gebruik de trims enkel voor de fijnafstelling. • NOTE: Avant de modifier la longueur des commandes, assurez-vous que les trims aileron/élévateur de l’émetteur sont en position neutre. Après avoir ajusté la longueur des commandes, effectuez les réglages fins avec les trims de l’émetteur. • Hinweis: Vor dem Einstellen der Steuerungsgestänge überprüfen ob am Sender die Trimmung für Höhenruder- und Querruderkontrolle in der mittleren Stellung stehen. So kann man sicherstellen, daß die Servo-Nullstellung einstellt. Nach der Einstellung der Steuergestänge kann man die Trimmung zum Feinjustieren benutzen. • Carefully remove/replace pushrod from plastic ball. Too much force may break the plastic balls. • Demonteer de stangetjes voorzichtig, teveel kracht kan de plastic balletjes breken. • Enlevez et replacez délicatement les chapes des rotules en plastique. Trop de force exercée peut casser les rotules en plastique. • Ziehen Sie die Gestänge vorsichtig von den Kunststoffkugellagern ab und stecken Sie sie ebenso vorsichtig wieder auf, da sie leicht brechen können. • Shortening the aileron pushrod = Helixx tilt more to the left. • Lengthening the aileron pushrod = Helixx tilt more to the right. • Shortening the elevator pushrod = Helixx tilt more backwards. • Lengthening the elevator pushrod = Helixx tilt more forwards. 10 • • • • • Twisting clockwise will substract lenght. Wijzerzin draaien maakt het stangetje korter. Tourner dans le sens horaire raccourci la commande. Drehen im Uhrzeigersinn verkürzt das Gestänge • • • • Twisting counter-clockwise will add lenght. Tegenwijzerzin draaien maakt het stangetje langer. Tourner dans le sens anti-horaire allonge la commande. Drehen gegen den Uhrzeigersinn verlängert das Gestänge • Aileron stangetje korter maken = Helixx drift naar links • Aileron stangetje langer maken = Helixx drift naar rechts • Elevator stangetje korter maken = Helixx drift naar achter • Elevator stangetje langer maken = Helixx drift naar voor • Raccourcir la commande d’aileron = l’Helixx dérive à gauche. • Allonger la commande d’aileron = l’Helixx dérive à droite. • Raccourcir la commande d’élévateur = l’Helixx recule. • Allonger la commande d’élévateur = l’Helixx avance. • Verkürzen des Querrudergestänge (Aileron) = Helixx neigt sich mehr nach links • Verlängern des Querrudergestänges (Aileron) = Helixx neigt sich mehr nach rechts • Verkürzen des Höhenrudergestänges (Elevator) = Helixx neigt sich mehr nach hinten • Verlängern des Höhenrudergestänges (Elevator) = Helixx neigt sich mehr nach vorne Control the Helixx / Helixx controle / Commandes & mouvements / Steuerung des Helixx • WARNING: This section covers R/C helicopter movement. If your helicopter is ON when you move these controls the motor may turn unexpectedly! Do not move the sticks on the transmitter while the helicopter is ON unless you are sure the model is working properly and you are ready to fly or make adjustments safely. • OPGEPAST: Deze stap legt de beweging uit van de helicopter. Wanneer de sticks bewogen worden terwijl de helicopter aan staat, kan de rotor plots beginnen draaien. Beweeg de sticks pas wanneer de helicopter correct functioneert of de afstellingen op een veilige manier kunnen gemaakt worden. • ATTENTION: Cette section vous explique les différents mouvements de l’hélicoptère. Si votre hélicoptère à l’accu connecté, le moteur peut se mettre en marche inopinément lorsque vous bougerez les sticks de commande de l’émetteur. Par conséquent ne bougez les commandes de l’émetteur que si vous êtes certain que l’hélicoptère fonctionne correctement et que vous êtes prêt à voler ou à effectuer des réglages en toute sécurité. • WARNUNG: Dieser Abschnitt betrifft die ferngesteuerte Bewegung des Hubschraubers. Falls der Hubschrauber eingeschaltet ist während man die Steuerungshebel bewegt kann der Motor plötzlich unerwartet starten! Bewegen Sie daher die Kontrollhebel des Sender nicht, bis Sie sicher sind daß das Modell einwandfrei funktioniert und Sie selbst bereit sind zu fliegen oder Einstellungen sicher vorzunehmen. 1 2 • Set the throttle stick to the lowest position. • Plaats de gasstick in de laagste positie. • Placez le manche de gaz en position basse. • Schieben Sie den Gasknuppel in die unterste position • Connect the battery. • Sluit de batterij aan. • Connectez l’accu. • Akku anschließen 3 Do not move the heli Heli niet verplaatsen Ne bougez pas l'hélico Hubschrauber nicht beruhren 4 • Wait for the LED to turn solid GREEN.. • Wacht tot de LED GROEN brandt. • Attendez jusqu’à ce que la LED VERTE reste allumée. • Warten Sie bis das GRUNE Led permanent leuchtet • 11 Control the Helixx / Helixx controle Commandes & mouvements / Steuerung des Helixx MODE 2 MODE 1 / MODE 2 MODE 1 1 1 2 2 • Aileron controls the helicopter’s left and right tilt. Be careful! Too much aileron can cause the Helixx to tip too far. • Aileron controle beweegt de helicopter links en rechts. Voorzichtig! Teveel input laat de helicopter te veel bewegen. • La commande d’aileron incline le modèle vers la gauche ou la droite. Attention: Trop d’aileron peut faire incliner l’hélicoptère trop loin. • Die Querruderkontrolle steuert die Rechts- und Linksneigung des Hubschraubers. Seien Sie vorsichtig! Zu viel Querruder kann den Helixx zu weit kippen. Right stick MODE 2 1 2 Left stick MODE 1 • Elevator controls the helicopter’s forward and reverse tilt. This control will result the Helixx drifting in the direction the stick is moved. • Elevator controle beweegt de helicopter vooruit en achteruit. De helicopter beweegt in de richting van de stick. • La commande d’élévateur incline le modèle vers l'avant (avance) ou l'arrière (recule). • Die Höhenruderkontrolle steuert die Vorwärts- und Rückwärtsneigung des Hubschraubers. Diese Kontrolle bewirkt, daß sich der Helixx in die Richtung bewegt, in die der Kontrollhebel geschoben wird. MODE 2 MODE 1 1 2 • Rudder controls the helicopter’s heading and "tail motor" power. The nose of the Helixx turns in the direction the stick is moved. • Staart rotor controle bepaalt de richting van de helicopter en de "staartrotor". De Helixx beweegt in de de richting van de stick. • La commande de direction fait pivoter le modèle sur son axe vers la gauche ou vers la droite. Attention: Trop de direction peut faire tourner rapidement l’hélicoptère sur lui-même et vous risquez de perdre le contrôle. • Die Ruderkontrolle steuert die Richtung des Hubschraubers und die „Heckrotorkraft“ Die Nase des Helixx bewegt sich in die Richtung in die der Hebel geschoben wird. MODE 2 Left stick MODE 1 Right stick 1 2 • Throttle stick controls the helicopter's height. Climb and land carefully, too much input can move the helicopter to fast. • De gas stick laat de helicopter opstijgen en landen. Doe dit zeer voorzichtig. • La commande de gaz contrôle la montée et la descente de l'hélicoptère. • Der Gashebel steuert die Höhe des Hubschraubers. Steigen und landen Sie vorsichtig, ein zu große Hebelausschlag können bewirken, daß sich der Hubschrauber zu schnell bewegt. 12 • Learn to fly / Vlieglessen / Apprendre à voler / Lernen zu fliegen MODE 1 / MODE 2 Left stick Right stick MODE 2 MODE 1 2 meters Place the Helixx on the ground and stand behind the model. Keep elbows down and stand about 2 meters from the model. Slowly increase the throttle until the Helixx seems to begin lifting upwards. Focus on the nose while keeping the tail facing towards you. Ga achter het model staan. Voor het vliegen moet je op de neus van het model letten en niet op de achterzijde. Beweeg voorzichtig de gas stick naar boven totdat de Helixx loskomt van de grond. Placez le Helixx nez au vent et éloignez-vous de environ 2 mètres en arrière du modèle. Augmentez progressivement les gaz jusqu'à ce qu'il semble quitter le sol. Contrôlez le nez du Helixx afin de garder la queue du modèle face à vous. Setzen Sie das Modell mit der Nase voran gegen den Wind auf den Boden. … Apprenez à faire décoller l'hélicoptère de quelques centimètres. Continuez calmement et graduellement à augmenter les gaz. Avec de l'entrainement, les corrections de cap sont moins importantes. Regardez le nez de l'hélicoptère et corrigez la position avec la commande de direction si le nez à tendance à tourner à droite ou à gauche. Üben Sie es den Hubschrauber ein paar Zentimeter vom Boden abheben zu lassen. Fahren Sie fort, indem Sie langsam etwas mehr Gas geben. Falls Sie die Kontrolle verlieren, nehmen Sie das Gas langsam zurück und landen den Hubschrauber. Üben Sie nun kleine Korrekturen mit den Kontrollhebeln. High 10 cm Practice lifting the helicopter a few centimeters off the ground. Continue to slowly raise the throttle stick. If you lose control, slowly decrease throttle and land the helicopter. Practice making small corrections to the controls. Keep focus on the nose of the helicopter and correct using the rudder control any time the nose turns too far left or right. Probeer voorzichtig op te stijgen, een paar centimeter van de grond. Maak kleine correcties om de Helixx stabiel te houden. Wanneer u de controle verliest, zet dan langzaam de gas stick dicht. Focus op de neus van de helicopter en maak correcties wanneer de neus teveel links of rechts draait. Konzentrieren Sie sich immer auf die Nase des Hubschraubers und korrigieren Sie sobald sich die Nase zu weit nach rechts oder links bewegt. • 13 Learn to fly / Vlieglessen / Apprendre à voler / Lernen zu Fliegen Move slowlly downward Beweeg traag naar beneden Descendez lentement le stick Practice landing the helicopter. Note that the helicopter will drop rapidly if the throttle stick is moved too fast so do so gradually. Hard landings can damage the helicopter Oefen de landing: Wanneer de gas stick te snel naar beneden bewogen wordt, zal de helicopter te snel/hard neerkomen. Beweeg de gas stick voorzichtig. Harde landingen kunnen de helicopter beschadigen. Apprentissage à l'atterrissage. Diminuez graduellement les gaz pour atterrir. Si la commande de gaz est amené en bas trop rapidement, l'hélicoptère tombera sur le sol. Lors de l'atterrissage, abaissez légèrement le nez de l'hélicoptère pour éviter de toucher le sol avec la queue. Des atterrissages brutaux peuvent endommager l'hélicoptère. Üben Sie nun das Landen des Hubschraubers Beachten Sie, daß der Hubschrauber extrem an Höhe verliert, wenn Sie das Gas zu schnell wegnehmen. Bewegen Sie daher den Gashebel nur vorsichtig. Harte Landungen können den Hubschrauber beschädigen. Height 150 cm Maintain a mid-air position by keeping the same elevation and staying in the same position using constant throttle, rudder, aileron and elevator corrections. Do not forget to control the nose of the helicopter with the rudder stick. 14 • Houd de positie in de lucht stabiel door het gebruik van kleine gas, elevator en aileron inputs. Vergeet niet om de neus in dezelfde richting te houden met de staartrotor stick. Etape suivante, gardez l'hélicoptère en l'air en le maintenant à hauteur et position stable. Pour cela vous devrez utiliser toutes les commandes (gaz, direction, aileron, élévateur). Noubliez pas que c'est le nez de l'hélicoptère qui doit être contrôlé. Halten Sie den Hubschrauber in einer mittleren Höhe und auf der gleichen Stelle durch konstante Gasstellung, und Seiten -, Höhen- Querruderkorrekturen. Vergessen Sie dabei nicht die Nase des Hubschraubers mit dem Seitenruderhebel zu kontrollieren. Learn to fly / Vlieglessen / Apprendre à voler / Lernen zu Fliegen MODE 2 MODE 1 While in mid-air try using the aileron and elevator controls to move the helicopter forwards, backwards and side to side while maintaining the same elevation. Only slight inputs are needed to move the helicopter. Probeer om de Helixx voorwaarts en achterwaarts en links en rechts te bewegen tijdens de vlucht. De benodigde stick inputs zijn zeer klein. En l'air, essayez d'utiliser les commandes d'ailerons et d'élévateur pour bouger d'avant en arrière et de gauche à droite tout en maintenant la même hauteur. N'appliquez que de légères corrections sur les commandes. Trop de débattement dans une commande peut déséquilibrer l'hélicoptère. In dieser Schwebeposition versuchen Sie nun durch die Querund Höhenruderkontrollen den Hubschrauber nach vorwärts, rückwärts, links und rechts zu bewegen und das bei gleichbleibender Höhe. De helicopter draaien en cirkels vliegen is belangrijk omdat de helicopter soms met de neus naar u zal vliegen. Geef voorzichtig aileron en elevator input om de helicopter in een bocht te bewegen. Probeer niet te snel te vliegen en zo de controle te verliezen. Probeer de hoogte constant te houden. Het kan even duren om het vliegen te leren. De bovenstaande oefeningen zullen het leerproces versnellen. Tourner ou faire un cercle avec l'hélicoptère n'est pas facile car à un moment il sera avec son nez face à vous. Actionnez calmement les commandes d'aileron et d'élévateur pour effectuer un vol en cercle. Ne bougez pas les commandes trop rapidement au risque de perdre le contrôle du Helixx. Essayez de maintenir une altitude constante. L'apprentissage du pilotage peut prendre un certain temps par conséquent entrainez-vous régulièrement. Kreise fliegen Den Hubschrauber zu drehen und einen Kreis zu fliegen ist wichtig, da in bestimmten Situationen die Nase des Hubschraubers auf Sie zeigen wird. Benutzen Sie vorsichtig Quer- und Höhenruder um den Hubschrauber in einem Kreis zu bewegen. Achten Sie darauf daß er sich nicht zu schnell bewegt und Sie die Kontrolle verlieren. Versuchen Sie das Gas anzupassen, so daß die Höhe konstant bleibt. Es kann einige Zeit brauchen bis Sie den Hubschrauber fliegen können. Die oben genannte Flugfigur zu üben wird den Fortschritt aber beschleunigen. Circle flying Turning the helicopter and flying a circle is important because in certain positions the helicopter's nose will be facing you. Slowly use aileron and elevator to move the helicopter around in a circle. Be careful not to move too fast and lose control. Try adjusting throttle to maintain a constant height. It may take some time to learn how to fly the helicopter. Practicing the techniques above will help the process go more quickly. • 15 Frequency Bands / Frequentie Banden / Bandes de Fréquences / Frequenzbänder Frequency Frequentie Bandes Frequenz Channel Frequency Kanaal Nr Frequentie Canaux Fréquences Kanal Nr Frequenz Admitted in following countries Toegelaten in volgende landen Admis dans les pays suivants Zugelassen in nachfolgende Ländern D B A DK F I L N NL S CH 35 MHz-Band K61 35.010 # # # # # # # # # K62 35.020 # # # # # # # # # K63 35.030 # # # # # # # # # # K64 35.040 # # # # # # # # # # K65 35.050 # # # # # # # # # # K66 35.060 # # # # # # # # # # K67 35.070 # # # # # # # # # # K68 35.080 # # # # # # # # # # K67 35.070 # # # # # # # # # # K68 35.080 # # # # # # # # # # K69 35.090 # # # # # # # # # # K70 35.100 # # # # # # # # # # K71 35.110 # # # # # # # # # # K72 35.120 # # # # # # # # # # K73 35.130 # # # # # # # # # # K74 35.140 # # # # # # # # # # K75 35.150 # # # # # # # # # # K76 35.160 # # # # # # # # # # K77 35.170 # # # # # # # # # # K78 35.180 # # # # # # # # # # K79 35.190 # # # # # # # # # # K80 35.200 # # # # # # # # # # 41 MHz-Band (Only France) 400 41.000 # 401 41.010 # 402 41.020 # 403 41.030 # # 404 41.040 405 41.050 # 406 41.060 # 407 41.070 # 408 41.080 # 409 41.090 # 410 41.100 # • 19 PRECAUTIONS / VEILIGHEIDSVOORSCHRIFTEN ALWAYS: • Take out an insurance policy for RC models • Check frequencies of other pilots • Make sure that no people or obstructions are in the flight area • Check if transmitter and powerpack are fully charged • Inspect helicopter for loose or damaged parts • Turn ON the transmitter first and then the model • Perform range check (see transmitter instruction manual) AFTER THE FLIGHT • Disconnect the powerpack • Turn OFF the model first and then the transmitter • Check for loose parts or damage • Store the helicopter in a ventilated dry area • Do not expose the model to heat or direct sun light for a long period of time BATTERY PACK: • Do not overcharge • Stop flying when the power starts to fade • Do not short-circuit • Do not expose to fire, heat • Do not drill, cut, bend or crush • Store fully charged in secure area • Only use appropriate charger • Never leave the battery unattended while charging • Only use the battery for the ZOOM 400 (see required battery) WHEN USING LITHIUM POLYMER BATTERIES: Because of the high energy density of these cells, they must be used with extreme precautions PROTECH denies any responsability claims or damages caused by use or misuse of these batteries. ALTIJD: • Sluit een geschikte verzekering af voor het besturen van RC modellen • Kontroleer de frequenties van medepiloten alvorens te vliegen • Zorg er voor dat geen mensen en hindernissen zich in het vlieggebied bevinden • Kontroleer of alle batterijen geladen zijn • Kijk na of er geen schroeven los staan of delen beschadigd zijn • Zet eerst de zender aan en vervolgens het model • Doe een afstandstest (zie handleiding zender) NA DE VLUCHT: • Ontkoppel de batterijen • Schakel eerst het model uit en vervolgens de zender • Kijk na of er geen schroeven los staan of delen beschadigd zijn • Bewaar de helicopter op een droge, verluchte plaats • Stel het model niet bloot aan hitte of direkt zonlicht gedurende een lange periode BATTERIJ: • Niet overladen • Stop met vliegen wanneer het vermogen afneemt • Niet kortsluiten • Niet blootstellen aan vuur, hitte of vocht • Niet doorboren, snijden, plooien of pletten • Bewaar volledig opgeladen op een veilige plaats • Gebruik enkel een geschikte lader • Batterij laden enkel onder toezicht • Gebruik alleen de batterij voor de ZOOM 400 (zie benodigdheden) GEBRUIK VAN LITHIUM POLYMEER BATTERIJEN: Gezien de hoge energie-densiteit van deze cellen moeten zij met extreme voorzichtigheid behandeld worden. PROTECH aanvaardt geen verantwoordelijkheid voor opgelopen schade of ongevallen bij het gebruik van deze batterijen. 20 • VEILIGHEIDS en GEBRUIKSVOORSCHRIFTEN voor Li-Po batterijen Inleiding: De moderne Lithium Polymeer (LiPo of Li-Poly) zijn de energiebronnen bij uitstek voor vliegende modellen vanwege hun lage gewicht en hoge energiedensiteit. Deze nieuwe batterijen hebben meer gemeen met brandstof dan met oude batterijtechnologie op gebied van vermogen. Ook qua veiligheid hebben deze batterijen meer overeenkomsten met brandstof. Voor veilig gebruik is het best om Lithium Polymeer batterijen te behandelen als brandstof. Wanneer Lithium Polymeer batterijen kundig en met respect behandeld worden, is het bewezen dat ze een controleerbare, praktische en genietbare energiebron vormen voor de modelluchtvaart. Wat kan er misgaan: Er kan brand ontstaan: door ‘overladen’ (verkeerde lader of laderinstelling, onbalans in de batterij, lader gevoed met slechte voeding), een beschadigde batterij of individuele cel laden en door kortsluiting (inclusief crash schade). Batterijen of individuele cellen kunnen beschadigd geraken door: te diep ontladen (de batterij te leeg en/of te heet laten worden, ongebalanceerde batterijen ontladen), kortsluiting en crash schade. De definitie van ‘te leeg’ of ‘overladen’ wordt uitgelegd in de Veiligheidsvoorschriften. Als er brand ontstaat, is dit bijna altijd tijdens het laadproces, uitgezonderd enkele gevallen van brand door directe crash schade. Deze ongelukken zijn bijna altijd toe te wijzen aan menselijke fouten. Deze voorschriften hebben als doel: A. Informatie te geven over hoe een gevaarlijk laadproces te vermijden. B. Richtlijnen te geven hoe schade of verlies te beperken in het geval er toch brand mocht ontstaan. Enkele Lithium Polymeer vaktermen uitgelegd. • • • • • • • • • 24 • 3s1p – staat voor een batterij met 3 individuele cellen in serie en 1 reeks in parallel. 5s2p staat voor een batterij met 5 individuele cellen in serie en 2 reeksen in parallel enzovoort. Individuele cellen in serie dragen bij tot het voltage (V). Voor elke ‘s’ wordt er 3,7 V (nominaal) bij het voltage opgeteld. Individuele cellen in parallel dragen bij tot de capaciteit van de batterij (mAh). Waar een ‘1p’ batterij een capaciteit heeft van 2500 mAh, zal een ‘2p’ batterij een capaciteit hebben van 5000 mAh, een ‘3p’ batterij een capaciteit hebben van 7500 mAh enzovoort. Dit is een opbouwmethode die enkel bij Lithium Polymeer batterijen voorkomt (bij NiCd en NiMH batterijen wordt deze ‘p’ aanduiding weggelaten daar deze altijd 1p zijn) Bij Lithium Polymeer batterijen met dezelfde individuele cellen zal een 3s2p batterij tweemaal zoveel stroom leveren gedurende dezelfde tijdsperiode als een 3s1p batterij of dubbel zo lang dezelfde stroom. Een 3s2p batterij zal tweemaal zo groot en tweemaal zo zwaar zijn als een 3s1p batterij. Omdat er meestal een optimale vermogen/gewicht relatie wordt gezocht, is het aanbevolen om enkel voor een 2 of meer p batterij te kiezen indien de gevraagde stroom te hoog is (of de limiet benadert) voor een 1p batterij. “C” is een stroom (in A) die wordt berekend door de capaciteit (in mAh) te delen door 1000. Laad- en ontlaadstromen worden uitgedrukt in veelvouden van C (vb 1C of 20C) Vb 1: Een batterij (2500 mAh, 20C ontlaadstroom, 1C laadstroom). C = 2500/1000 = 2,5 A. De ontlaadstroom bedraagt 20C = 20 x 2,5 A = 50 A. De laadstroom bedraagt 1C = 1 x 2,5 = 2.5 A. Vb 2: Een batterij (800mAh, 30C piekstroom, 2C laadstroom). C = 800/1000 = 0,8 A. De piekstroom bedraagt 30C = 30 x 0,8 A = 24 A. De laadstroom bedraagt 2C = 2 x 0,8 A = 1,6 A Een hoge C waarde duidt erop dat de batterij hoge ontlaadstromen toelaat. De C waarde (meestal 20C) moet echter beschouwd worden als de maximumwaarde voor de batterij beschadigd raakt. Net zoals een auto die continu met een maximum toerental rijdt, is een continue belasting van een Lithium Polymeer batterij met maximum C geen goede toepassing. De batterij zal na verloop van tijd onvermijdelijk schade oplopen. 3,7V is het nominale voltage van een individuele Lithium Polymeer cel. Het effectieve voltage kan variëren tussen 4,2 V (volledig geladen) en 3,0 V (minimum toegelaten spanning bij ontlading). 4,25V is het absoluut maximale voltage per individuele cel, laden tot een nog hogere spanning is zeer gevaarlijk. 3,0V is het absoluut minimale voltage per individuele cel, wanneer de cel belast blijft bij dit voltage zal ze oververhitten en schade oplopen Tijdens het instellen van de laadparameters is vooral het aantal individuele cellen in serie (‘s’) belangrijk. Een 3s..p moet geladen worden als een “3 cellen” Lithium Polymeer (Li-Po) batterij, ook aangeduid als 11,1V batterij (3 x 3,7V) In normale omstandigheden moet de laadstroom beperkt worden tot maximaal 1C (vb een 5000 mAh laden met 5 A). De nieuwe 20C batterijen kunnen geladen worden met 2C voor de eerste 90% van de totale capaciteit mits supervisie en een geschikte lader. Algemeen wordt 1C gezien als de maximale laadstroom. VEILIGHEIDS en GEBRUIKSVOORSCHRIFTEN voor Li-Po batterijen Veiligheidsvoorschriften: Met Lithium Polymeer altijd: Altijd een correcte lader gebruiken die ontworpen is voor Li-Po (verplicht). Altijd nakijken dat de multifunctionele lader in Li-Po modus werkt alvorens te laden (zeer belangrijk). Altijd een gestabiliseerde voeding gebruiken om je lader te voeden (geen autobatterij). Altijd het correcte aantal cellen in serie ‘s’ van je batterij ingeven in de lader. Altijd het label op de batterij nalezen die het aantal cellen in serie bevestigt (vb: charge as 3 cell). Altijd de batterij voorzichtig behandelen en transporteren om beschadiging, vervorming of kortsluiting te vermijden met andere objecten. Altijd de batterij volledig ontkoppelen van de regelaar na gebruik om te diep ontladen te vermijden. Altijd de connectors correct isoleren om kortsluiting tijdens opslag en vervoer te vermijden. Altijd de batterij controleren op fysieke en elektrische schade alvorens te laden of ontladen. Met Lithium Polymeer nooit: Nooit toelaten dat een individuele cel geladen wordt tot een voltage dat hoger ligt dan 4,25 V (definitie van overladen). Nooit het totale aantal individuele cellen in een batterij (vb 6 cellen in een 3s2p batterij) verwarren met het aantal cellen in serie ‘s’ tijdens het laden (3 voor een 3s2p batterij). Nooit een batterij laden met een laadstroom hoger dan 1C tenzij met een speciale lader en continu bewaking van het laadproces. Kies een lader instelling van maximum 1C voor een batterij ( vb 3,2 A voor een 3200 mAh batterij; 0,8 A voor een 800 mAh batterij). Nooit ongelijke batterijen in serie laden (verschil in cellen qua type, capaciteit, of laadtoestand (+/- 0,03 V per cel)). Indien er twijfel bestaat, is apart laden altijd aangewezen. Nooit toelaten dat een batterij wordt ontladen tot een voltage dat lager is dan 3,0 V per individuele cel (gebruik een regelaar met een Li-Po safe functie, vlieg niet te lang en land onmiddellijk als het vermogen afneemt (te diep ontladen leidt tot oververhitten en interne schade). Nooit de batterij blootstellen aan hitte of langdurige verwarming. Nooit een batterij laden die 1 of meer beschadigde of opgezwollen cellen bevat. Nooit het laadproces voortzetten indien de batterij gedeeltelijk of volledig opwarmt (Li-Po batterijen moeten koel blijven tijdens het laadproces). Nooit een batterij laden die een voltage heeft dat lager ligt dan de grens van 3,0 V per individuele cel. Nooit de batterij laden zonder toezicht, altijd alert blijven en het laadproces volgen. De gevolgen van een mogelijke brand beperken: De batterij laden in een koele geïsoleerde plaats, ver van brandbare en kostbare voorwerpen en vermijd het laden terwijl de batterij zich in het model bevindt. Indien laden in de nabijheid van andere voorwerpen noodzakelijk is, zorg dan voor een poederblusser of een branddeken. Nooit in de wagen laden tijdens het rijden omdat brand en de daaruit voortkomende rookontwikkeling ongevallen kunnen veroorzaken. Als de batterij een crash meemaakt of warm wordt tijdens het laden, leg deze dan op een veilige open plaats ter observatie, nooit in een voertuig, clubhuis, garage of woning. Doe dit ook als een batterij of cel opzwelt of warm wordt. Als een batterij opzwelt of warm wordt tijdens het laden, onmiddellijk loskoppelen en op een veilige plaats leggen ter observatie. Als de draden van de batterij per ongeluk kortstondig kortsluiten, leg de batterij op een veilige plaats en observeer gedurende 15 minuten. Indien de batterij weggegooid moet worden, ontlaad deze dan traag totdat de batterij helemaal leeg is alvorens ze weg te gooien zodat er geen gevaar bestaat voor de afvalverwerkingdienst. Gebruik een gloeilamp of leg de batterij in zout water om deze traag te ontladen. Opmerking: Gebruiksovereenkomst. Het doel van dit document is de gebruiker te waarschuwen in verband met de veiligheidsoverwegingen geassocieerd met dit type van batterijen zodat de gebruiker beter beslissingen en maatregelen kan nemen betreffende het gebruik van deze batterijen. Deze batterijen zijn enkel bedoeld voor het gebruik in radiobestuurde modellen, andere toepassingen zijn niet toegestaan. Omdat radiobestuurde modelbouw altijd beslissingen vereist betreffende voorbereiding en gebruik die niet door PROTECH (en verdelers of vertegenwoordigers) kunnen worden gecontroleerd, veronderstelt de beslissing van de gebruiker om dit PROTECH product te gebruiken dat hij de veiligheidsvoorschriften hierboven en op elke batterij gelezen en begrepen heeft en dat hij zich ermee akkoord verklaart, de verantwoordelijkheid op zich te nemen voor alle schade, verwondingen en/of verlies veroorzaakt door alle omstandigheden betreffende het gebruik of misbruik van deze producten. De gebruiker is tevens verantwoordelijk voor het inspecteren en detecteren van schade of defecten voor en na het vliegen en laden en het gebruik onmiddellijk stop te zetten als er zich een probleem voordoet. Indien de gebruiker niet akkoord gaat met deze gebruiksovereenkomst, is hij niet verplicht om dit product te gebruiken. • 25