Leica M9-P Handleiding

Merk: Leica

Model: M9-P

Type: Handleiding

LEICA M9 / M9-P

Notice d’utilisation/

Gebruiksaanwijzing

Illustrations a l’interieur des pages de garde

Afbeeldingen op de binnenkant van de voor- en achterflappen

Illustrations a l’interieur des pages de garde

Afbeeldingen op de binnenkant van de voor- en achterflappen

93 346 VI/11/DX/B

Leica Camera AG

Oskar-Barnack-Straße 11

35606 SOLMS

DEUTSCHLAND

Telefon +49 (0) 6442-208-0

Telefax +49 (0) 6442-208-333

www.leica-camera.com

LEICA M9 / M9-P

Notice d’utilisation/

Gebruiksaanwijzing

Illustrations a l’interieur des pages de garde

Afbeeldingen op de binnenkant van de voor- en achterflappen

Illustrations a l’interieur des pages de garde

Afbeeldingen op de binnenkant van de voor- en achterflappen

93 346 VI/11/DX/B

Leica Camera AG

Oskar-Barnack-Straße 11

35606 SOLMS

DEUTSCHLAND

Telefon +49 (0) 6442-208-0

Telefax +49 (0) 6442-208-333

www.leica-camera.com

Pagina laadt ...

LEICA M9 / M9-P

NOTICE D’UTILISATION

Nederlandse Gebruiksanwijzing pagina 90–177

Pagina laadt ...

VOORWOORD

Geachte klant,

Leica dankt u voor de aanschaf van de Leica M9 en

feliciteert u met deze beslissing. U hebt met deze

unieke digitale meetzoeker-camera een uitstekende

keuze gemaakt.

Wij wensen u veel plezier en succes bij het foto-

graferen met uw nieuwe Leica M9.

Om de mogelijkheden van deze camera volledig te

kunnen benutten, adviseren wij u eerst deze hand-

leiding te lezen.

Deze handleiding werd op 100% chloorvrij-gebleekt papier gedrukt,

waarvan het kostbare productieproces het oppervlaktewater ontziet

en daarmee het milieu spaart.

90 / Voorwoord

Pagina laadt ...

92 / Inhoudsopgave

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord ............................................................... 90

Waarschuwende opmerkingen ................................. 94

Juridische opmerkingen ........................................... 94

Milieuvriendelijk afvoeren elektrische en

elektronische apparatuur ....................................... 94

Leveringsomvang ..................................................... 95

Benaming van de onderdelen ...................................96

De indicaties

In de zoeker ......................................................... 98

Op de monitor ...................................................... 99

De menupunten

In het hoofdmenu ..............................................102

In het opnameparameter-menu ......................... 103

Verkorte handleiding .............................................. 104

Uitvoerige handleiding

Voorbereidingen

Aanbrengen van de draagriem ......................... 106

Opladen van de batterij ...................................106

Batterij in de camera plaatsen/

uit de camera verwijderen ............................. 108

Indicaties batterijconditie ................................108

Plaatsen en verwijderen van de

geheugenkaart ...............................................109

Leica M-objectieven ......................................... 110

Plaatsen van een objectief .............................111

Verwijderen van een objectief .......................111

De belangrijkste instellingen/

bedieningselementen

In- en uitschakelen van de camera/

de hoofdschakelaar .......................................112

Kiezen van de opname- en weergavemodi .......113

Qua tijd onbegrensde weergave ....................113

Automatische weergave van telkens de

laatste opname ............................................ 113

De ontspanner .................................................114

Serieopnames ...............................................115

De tijd-instelknop ............................................116

De monitor ....................................................... 117

Instellen van de helderheid ............................117

Indicatie van basisinstellingen/

gegevens in de opnamemodus.....................117

Indicatie van de opnamegegevens in

de weergavemodus ......................................117

Het histogram ................................................ 118

Het menu .........................................................119

Hoofdmenu ................................................... 119

Opnameparameter-menu ...............................119

Instellen van de menufuncties ....................... 120

Voorinstellingen

Camera-basisinstellingen

Menutaal ..................................................... 122

Datum en tijd ............................................... 122

Automatische uitschakeling .........................123

Knopbevestigingstonen resp.

geluidssignalen .......................................... 123

Opname-basisinstellingen

In-/uitschakelen van de herkenning van

het objectieftype .......................................... 124

Resolutie ..................................................... 125

Compressiepercentage/bestandsformaat ...125

Witbalans .................................................... 126

Voor de automatische of een van

de vaste instellingen ................................ 126

Voor directe instelling van

de kleurtemperatuur ................................127

Voor de handmatige instelling door meting 127

ISO-gevoeligheid .......................................... 128

Beeldeigenschappen (contrast, scherpte

kleurverzadiging) ........................................ 129

Kleurruimte ................................................. 130

Juist vasthouden van de camera ........................ 130

De lichtkader-meetzoeker ..........................131/133

De beeldveldkiezer ..........................................132

Afstandsmeting .................................................. 134

Mengbeeldmethode (dubbelbeeld) ..................134

Deelbeeldmethode .......................................... 134

Inhoudsopgave / 93

Belichtingsmeting ..............................................135

In-/uitschakelen van de belichtingsmeter .......135

De belichtingsmodi .......................................... 136

Tijdautomaat ................................................. 136

Meetwaardegeheugen ................................136

Belichtingscorrecties .................................. 137

Automatische belichtingsseries ...................139

Handmatige instelling van de belichting ........140

-instelling/T-functie ...............................140

Instellen van de belichting bij gebruik van

het snapshot-profiel ..................................... 141

Het meetbereik van de belichtingsmeter .........142

Onder en boven het meetbereik .................... 142

Algemene informatie over meting en regeling

flitsbelichting ...................................................143

Geschikte flitsapparaten ..................................143

Plaatsen van het flitsapparaat..........................144

De flitsmodus...................................................144

De instellingen van de automatische flitsmodus

die door de camera wordt geregeld .............145

De controle-indicaties van de

flitsbelichting in de zoeker voor

systeemconforme flitsapparaten .................145

In de automatische flitsmodus .....................146

Bij instelling van het flitsapparaat op

computer

sturing (

) of

handmatige modus (

) ..............................146

Kiezen van de synchronisatietijd/

het synchronisatietijd-bereik .......................147

Keuze van het synchronisatietijdstip ..............148

Overige functies

Gebruikers-/programmaprofielen .................... 149

Terugzetten van alle individuele instellingen ....149

De weergavemodus ........................................... 150

Bekijken van andere opnames/

”bladeren” in het geheugen ........................... 151

Vergroten/kiezen van de uitsnede/gelijktijdig

bekijken van meerdere verkleinde opnames

.... 151

Wissen van opnames ....................................... 153

Beschermen van opnames/

opheffen van de wisbescherming ...................154

Overige functies

Mapbeheer .....................................................156

Formatteren van de geheugenkaart .................157

Fotograferen met de zelfontspanner ................ 157

Gegevensoverdracht naar een computer ...............158

USB-verbinding .................................................. 158

Met Windows

XP/Vista

............................ 158

Met Mac

OS X (10.6) ........................................159

Met kaartlezers ................................................. 159

Datastructuur op de geheugenkaart ..................160

Met onbewerkte gegevens DNG werken ............... 160

Installeren van firmware-updates .......................... 161

Overige zaken

De systeemaccessoires voor de Leica M9

Wisselobjectieven ........................................... 162

Filters...............................................................162

Universele groothoekzoeker M ........................ 162

Zoeker voor 21/24/28mm objectieven .......... 162

Spiegelzoeker M ............................................. 162

Zoekerloep M 1.25x en M 1.4x .......................162

Flitsapparaten ................................................. 163

Handgreep M9 .................................................163

Correctielenzen ...............................................163

Fototassen ......................................................163

Reserveonderdelen ............................................163

Veiligheidsmaatregelen en onderhoud

Algemene voorzorgsmaatregelen ..................... 164

De monitor ....................................................... 165

Condensatievocht ...........................................165

Onderhoud

Voor de camera ............................................... 165

Voor objectieven .............................................. 166

Voor de batterij ................................................ 166

Voor het oplaadapparaat .................................167

Voor geheugenkaarten.....................................167

Reinigen van de sensor .................................... 168

Opbergen ........................................................170

Storingen en oplossingen ....................................... 171

Trefwoordenregister ............................................... 172

Technische gegevens en toestelbeschrijving ......... 174

Leica Akademie ..................................................... 177

Leica op internet .................................................... 177

Leica informatiedienst ........................................... 177

Leica klantenservice .............................................177

94 / Waarschuwende opmerkingen

WAARSCHUWENDE

OPMERKINGEN

• Gebruik uitsluitend geadviseerde accessoires om

storing, kortsluiting of een elektrische schok te

vermijden.

• Stel het toestel nooit bloot aan vocht of regen.

• Probeer niet onderdelen van de body (afdekkingen)

te verwijderen; vakkundige reparaties kunnen alleen

door een erkend servicepunt worden uitgevoerd.

JURIDISCHE

OPMERKINGEN:

•

Neem zorgvuldig het auteursrecht in acht. Het kopië

ren en uitgeven van opgenomen media als banden,

cd’s, of door anderen uitgegeven of gezonden mate-

riaal kan het copyright schenden.

• Dit geldt ook voor alle meegeleverde software.

• Het SD-logo is een handelsmerk.

•

Overige namen, firma- en productnamen, die in deze

handleiding worden genoemd, zijn handelsmerk

resp. gedeponeerd handelsmerk van de betreffende

firma’s.

MILIEUVRIENDELIJK

AFVOEREN ELEK-

TRISCHE EN ELEK-

TRONISCHE APPA-

RATUUR

(geldt voor de EU en overige Europese landen met

gescheiden inzameling)

Dit toestel bevat elektrische en/of elektronische onder-

delen en mag daarom niet met het normale huisvuil

worden meegegeven! In plaats daarvan moet het voor

recycling op door de gemeenten beschikbaar gestelde

inzamelpunten worden afgegeven. Dit is voor u gratis.

Als het toestel zelf verwisselbare batterijen of accu’s

bevat, moeten deze vooraf worden verwijderd en evt.

volgens de voorschriften milieuvriendelijk worden

afgevoerd.

Meer informatie over dit onderwerp ontvangt u bij uw

gemeentelijke instantie, uw afvalverwerkingsbedrijf of

de zaak waar u het toestel hebt gekocht.

Leveringsomvang / 95

LEVERINGSOMVANG

Voordat u uw Leica M9 in gebruik neemt, controleert

u de meegeleverde accessoires op volledigheid.

A. Batterij

B. Oplaadapparaat

C. USB-verbindingssnoer

D. Draagriem

96 / Benaming van de onderdelen

BENAMING VAN DE

ONDERDELEN

Afbeeldingen op de binnenkant van de voor-

en achterflappen

Vooraanzicht

1.1 Objectief-ontgrendelingsknop

1.2 Ogen voor draagriem

1.3 Kijkvenster van de afstandsmeter

1.4 Helderheidssensor

1.5 Belichtingsvenster voor de lichtkaders

1.6 Kijkvenster van de zoeker met spiegelingen voor

een betere herkenning van de zoekerindicaties

in een zeer lichte omgeving

1.7 Zelfontspanner-lichtdiode

1.8 Beeldveldkiezer

1.9 Borglip van de bodemkap

Vooraanzicht camerabajonet/

achteraanzicht objectiefbajonet

1.10 Sensor voor objectiefdetectie

1.11 6-bit objectiefdetectie

Leica M-objectieven met zoekeradapter verbergen de helderheids-

sensor. Informatie over de werkwijze met deze en andere objectie-

ven vindt u in de hoofdstukken ”De indicaties/In de zoeker”, pag.

98 en ”Leica M-objectieven”, pag. 110.

Bovenaanzicht

1.12 Vaststaande ring met

a. index voor afstandsinstelling,

b. scherptediepteschaal en

c. rode indexknop voor het wisselen van

objectief

1.13 Afstandsinstelring met

a. greep

1.14 Diafragma-instelring

1.15 Witte indexpunt voor diafragma-instelling

1.16 Tegenlichtkap

1.17 Tijd-instelknop met

– A klikstand voor automatische regeling

van de sluitertijd

1.18 Hoofdschakelaar met klikstanden voor

–

OFF

(camera uitgeschakeld)

–

(afzonderlijke opnames)

–

(serieopnames)

– (zelfontspanner)

1.19 Ontspanknop met

a. schroefdraad voor draadontspanner

1.20 Flitsschoen met

a. midden (ontstekings-) en

b. stuurcontacten, evenals

c. opening voor borgpen

Benaming van de onderdelen / 97

Achteraanzicht

1.21

SET

-knop voor het oproepen van het opname-

parameter-menu/voor het oproepen van het sub-

menu binnen het menu/voor het overnemen van

in de submenu’s gekozen instellingen/functies

1.22

INFO

-knop voor de indicatie van instellingen/

gegevens bij de opname/van de opname-

gegevens bij beeldweergave

1.23

ISO

-knop voor het oproepen van de filmgevoelig-

heidsinstelling

1.24

DELETE

-knop voor het kiezen van de wisfunctie

1.25 Afdekklep over de USB-aansluitbus

1.26

PLAY

-knop voor het inschakelen van de (perma-

nente) weergavemodus/voor terugkeer naar de

volledige weergave

1.27 Zoekeropening

1.28

-knop voor het oproepen en verlaten van

het hoofdmenu

1.29 Central setting dial for navigation in menus/

Centrale instelknop voor navigeren in het menu/

voor instellen van de gekozen menupunten/

functies/voor instellen van een belichtings-

correctie/voor bladeren in het opnamegeheu-

gen/ voor vergroten/verkleinen van bekeken

opnames

1.30 Kruisknoppen voor navigeren in de menu’s/voor

instellen van de gekozen menupunten/functies/

voor bladeren in het opnamegeheugen

1.31 Lichtdiode voor opnameregistratie/gegevens-

opslag op kaart

1.32 Monitor

Aanzicht bij geopende afdekklep

1.33

USB-bus (5-polig, voor verbinding met computers)

Onderaanzicht

(bij aangebrachte bodemkap)

1.34 Statiefschroefdraad A

, DIN 4503 (

“)

1.35 Bodemkap

1.36 Vergrendelingsknevel voor bodemkap

(bij verwijderde bodemkap)

1.37 Batterijvak

1.37 Batterij-vergrendelingsschuif

1.37 Geheugenkaartsleuf

Oplaadapparaat

1.40 Groene (

CHARGE

) lichtdiode voor de indicatie

van het oplaadproces

1.41 Gele (

80%

) lichtdiode voor de indicatie: 80%

lading bereikt

1.42 Laadsleuf voor batterij met

a. contacten

1.43 Bus voor autolaadsnoer

1.44 2-polige bus voor

1.45 Verwisselbaar netsnoer

98 / De indicaties / In de zoeker

DE INDICATIES

2. IN DE ZOEKER

2.1 Met LED’s (Light Emitting Diodes – lichtdioden)

(met automatische helderheidsregeling aange-

past aan het omgevingslicht

) voor:

2.1.1 Digitale indicatie in vier posities en zeven seg-

menten met onder- en bovenliggende punten

Digitale indicatie:

– Indicatie van de automatisch gevormde slu-

itertijd bij tijdautomaat

, resp. afloop van

langere sluitertijden dan 1s

– Waarschuwing voor waarden onder resp.

boven het meetbereik of het instelbereik bij

tijdautomaat

– Indicatie van de belichtingscorrectie (kort-

stondig tijdens de instelling)

– Aanduiding van (tijdelijk) vol buffergeheugen

– Aanduiding van ontbrekende SD-kaart (Sd)

– Aanduiding van volle SD-kaart (Full)

Bovenliggende punt:

– Aanduiding (branden) van actief meetwaarde-

geheugen

Onderliggende punt:

– Aanduiding (knipperen) van actieve belichting-

scorrectie

De automatische regeling is voor Leica M-objectieven met zoeker-

adapter niet mogelijk omdat deze de helderheidssensor 1.4 afdekt

die de informatie hiervoor moet leveren. In zulke gevallen branden

de indicaties altijd met constante helderheid.

2.1.2 Twee driehoekige en een ronde LED:

– In het snapshot-profiel: ronde LED voor de

indicatie van de correcte belichting, rechter

driehoekige LED bovendien bij dreigende

overbelichting, linker driehoekige LED boven-

dien bij dreigende bewegingsonscherpte en/

of onderbelichting

– Bij handmatige instelling: gemeenschappelijk

als lichtschaal voor de belichtingsregeling

– Waarschuwing voor waarde onder het meet-

bereik

2.1.3 Flitssymbool:

– Paraatstatus flits

– Informatie over de flitsbelichting voor en na

de opname

2.2 Lichtkaders voor 50mm en 75mm

(voorbeeld)

2.3 Meetveld voor afstandsinstelling

2.1.1

2.1.3

2.1.2

2.3

2.2

2.1

De indicaties / Op de monitor / 99

3. OP DE MONITOR

3.1 Bij opname

(door indrukken van de INFO-knop, 1.22)

3.1.1 Batterijcapaciteit

3.1.2 Resterende geheugencapaciteit in MByte

3.1.3 Resterend aantal opnames

3.1.4 Ingestelde/aangestuurde sluitertijd

3.1.5 Objectieftype

3.2 Bij normale weergave

(beeld/en op gehele monitorveld)

3.2.1 Symbool wisbescherming (alleen indien ingesteld)

3.2.2 Sluitertijd (niet bij vergrote weergave)

3.2.3 Filmgevoeligheid (niet bij vergrote weergave)

3.2.4

Beeldnummer/totaal aantal aanwezige opnames

(niet bij vergrote weergave)

3.2.5 Vergrotingsniveau resp. plaats van de getoonde

uitsnede (schematisch, alleen bij vergrote weergave)

3.2.6 Gekozen beeld

(alleen bij verkleinde weergave van 4 resp. 9 beelden)

3.1.2

3.1.1

3.1.3

3.1.4

3.1.5

3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4

3.2.5

3.2.6

100 / De indicaties / Op de monitor

3. OP DE MONITOR (vervolg)

3.3 Bij weergave met extra informatie

(door indrukken van de INFO-knop, 1.22; beeld verkleind)

3.3.1 Beeld (evt. met indicatie ”Clipping”

)

3.3.2. Histogram

a. luminantie (helderheid)

b. rood/groen/blauw

(gescheiden weergave van de verschillende kleuren)

3.3.3 Symbool wisbescherming (alleen indien ingesteld)

3.3.4 Sluitertijd

3.3.5 Filmgevoeligheid

3.3.6 Beeldnummer/totaal aantal aanwezige

opnames

3.3.7 Beeldgegevens

a. belichtingsmodus

b. brandpuntsafstand

c. belichtingscorrectie

d. resolutie

e. compressie/bestandsformaat

f. witbalans

g. naam gebruikersprofiel

i. bestandsnummer

j. vergrotingsniveau resp. plaats van de

getoonde uitsnede (alleen indien ingesteld)

k. datum/tijd

Zie ”Het histogram”, pag. 118

Alleen met Leica M-objectieven van het nieuwste type met 6-bit

codering, resp. omgebouwde objectieven (zie pag. 110), resp. bij

handmatige instelling in het menu (zie pag. 124).

3.3.7

3.3.2

3.3.1

3.3.3 3.3.4 3.3.5 3.3.6

■

DE INDICATIES

Pagina laadt ...

102 / De menupunten / In het hoofdmenu

4.1 In het hoofdmenu (via MENU-knop, 1.28)

Menupunt Toelichting Vaste instelling met het

snapshot-profiel

4.1.1

Lens detection

–

Auto

4.1.2

Save user profile

Gebruikersspecifiek profiel (opslaan) Niet beschikbaar

4.1.3

Advance

Trillingsvrij ontspannen/

Standard

Tijdstip spannen sluiter

4.1.4

Self timer

Zelfontspanner-voorlooptijd

12s

4.1.5

AUTO ISO setup

–

AUTO ISO

Lens dependent

ISO 800

(max)

4.1.6

Sharpening

Beeldscherpte

Standard

4.1.7

Color saturation

Kleurverzadiging beeld/S/W Beschikbaar

4.1.8

Contrast

Beeldcontrast

Standard

4.1.9

Bracketing setup

Opname-aantal/-indeling/-volgorde Niet beschikbaar (=uit)

4.1.10

Exp. Comp. setup

Via menu/centrale instelknop Niet beschikbaar

4.1.11

Monitor brightness

–

Standard

4.1.12

Histogram

Grafiek voor indicatie van de helderheidsverdeling

Standard

4.1.13

Folder manag.

Naam wijzigen/aanmaken Niet beschikbaar

4.1.14

Auto review

Automatische weergave van telkens de

(histogram uit)

laatste opname

4.1.15

Auto power off

Automatische uitschakeling

2 Min

4.1.16

Flash sync

–

1st curtain

4.1.17

Auto Slow Sync

Flits-sluitertijd

Lens dependent

4.1.18

Color manag.

Beheer kleurruimte

sRGB

4.1.19

DNG setup

Compressie onbewerkte gegevens Niet beschikbaar

4.1.20

Reset

(op de fabrieksinstellingen) Niet beschikbaar

4.1.21

Sensor cleaning

Open sluiter voor reiniging van de sensor Niet beschikbaar

4.1.22

Date

– Beschikbaar

4.1.23

Time

Tijd Beschikbaar

4.1.24

Acoustic signal

Knopbevestigingstonen

Off

4.1.25

Language

Taal Beschikbaar

4.1.26

USB connection

Herkenning van de camera als ext. station

Mass storage

of volgens PTP-protocol

4.1.27

Format SD card

Formatteren van de geheugenkaart Beschikbaar

4.1.28

Firmware

Firmware-versie Niet beschikbaar

Opmerking:

Met het snapshot-profiel is er maar één menu. Dit bevat alleen de punten met een grijze achtergrond, de overige

verschijnen niet en zijn vast ingesteld of niet beschikbaar.

DE MENUPUNTEN

De menupunten / In het opnameparameter-menu / 103

4.2 In het opnameparameter-menu (via SET-knop, 1.21)

Menupunt Toelichting Vaste instelling met het

snapshot-profiel

4.2.1

White balance

Witbalans

Auto

4.2.2

Compression

Compressiepercentage/bestandsformaat

JPG fine

4.2.3

Resolution

Resolutie

18 MP

4.2.4

Exposure Comp.

Belichtingscorrecties (instellen) Niet beschikbaar

4.2.5

Bracketing

In-/uitschakelen Niet beschikbaar

4.2.6

User profile

Gebruikersspecifiek profiel/

Snapshot mode

snapshot-profiel (oproepen)

104 / Verkorte handleiding

VERKORTE

HANDLEIDING

Houd de volgende onderdelen gereed:

– Camera

– Batterij (A)

– Geheugenkaart (niet meegeleverd)

– Oplaadapparaat (B)

VOORINSTELLINGEN

1. Plaats de batterij (A) in het oplaadapparaat

(zie pag. 106)

2. Sluit het oplaadapparaat (B) op het net aan om

de batterij op te laden (zie pag. 106)

3. Zet de hoofdschakelaar (1.18) op

OFF

4. Plaats de opgeladen batterij in de camera

(zie pag. 108).

5. Plaats een geheugenkaart (zie pag. 109).

Schakel de hoofdschakelaar (1.18) op S

(zie pag. 112).

7. Stel de gewenste menutaal in (zie pag. 122).

8. Formatteer de geheugenkaart (zie pag. 157)

Opmerkingen:

• Dit is meestal alleen nodig bij geheugenkaarten die

niet in de fabriek zijn geformatteerd.

• Bij gewoon formatteren gaan de gegevens op de

kaart niet onherroepelijk verloren. Alleen de direc-

tory wordt gewist zodat de aanwezige bestanden

niet meer direct toegankelijk zijn. Met de goede

software kunnen de gegevens weer toegankelijk

worden gemaakt. Alleen de gegevens die daarna

door het opslaan van nieuwe gegevens worden

overschreven, zijn echt definitief gewist.

Maak er daarom een gewoonte van al uw opnames

altijd zo snel mogelijk op een veilig geheugenmedi-

um op te slaan, bijv. de harde schijf van uw compu-

ter (zie dazu pag. 157).

9. Stel datum en tijd in (zie pag. 122).

FOTOGRAFEREN

10. Plaats het gewenste objectief op de camera (zie

pag. 111).

11. Zet de tijd-instelknop (1.17) op

voor de automa-

tische regeling van de sluitertijd (zie pag. 116).

12. Stel, met uw oog tegen de zoeker, de scherpte in

met de afstandsinstelring van het objectief (zie

pag. 134).

13. Activeer de belichtingsmeting van de camera door

indrukken van de ontspanner (1.19) tot het eerste

drukpunt.

14. Corrigeer evt. de belichting met de diafragma-

instelring van het objectief (1.14) (zie pag. 136)

15. Druk de ontspanner voor de opname helemaal in.

Verkorte handleiding / 105

BEKIJKEN VAN DE OPNAMES

Voor automatische, kortstondige weergave van tel-

kens de laatste opname (in de opnamemodus):

De Leica M9 is in de fabriek al op deze functie – Auto

review – ingesteld. In het hoofdmenu kunnen onder

dit punt (4.1.14) verschillende functievarianten wor-

den gekozen (zie pag. 113).

Weergave voor onbeperkte tijd:

1. Stel door indrukken van de PLAY-knop (1.26) de

weergavemodus in (zie pag. 150).

2. Druk op de linker of rechter kruisknop (1.30) om

andere opnames te bekijken.

Opmerking:

Wanneer met de serieopname-functie (zie pag. 115)

is gefotografeerd, wordt in beide weergavemodi voo-

ralsnog de laatste foto van de serie resp. de laatste

foto van de serie getoond die op de geheugenkaart

is opgeslagen – mits op dit tijdstip nog niet alle

opnames van de serie door het interne buffergeheu-

gen van de camera op de kaart zijn overschreven.

VERGROTEN VAN OPNAMES OP HET

MONITORBEELD

Draai de centrale instelknop (1.29) naar rechts (recht-

som)

om de getoonde opname vergroot te bekijken

(zie pag. 151).

WISSEN VAN DE OPNAMES

Druk de wisknop (DELETE, 1.24) in en volg de aanwij-

zingen op de monitor (1.32) (zie pag. 153).

106 / Opladen van de batterij

UITVOERIGE

HANDLEIDING

VOORBEREIDINGEN

AANBRENGEN VAN DE DRAAGRIEM

OPLADEN VAN DE BATTERIJ

De Leica M9 wordt gevoed door een lithium-ionen

batterij (A).

Opgelet:

• Er mogen uitsluitend batterijen worden gebruikt die

in deze handleiding of door Leica Camera AG wor-

den genoemd en beschreven.

• Deze batterijen mogen uitsluitend met de speciaal

daarvoor bestemde apparaten en alleen precies

zoals hierna beschreven worden opgeladen.

• Als deze batterijen niet volgens de voorschriften

worden gebruikt of als batterijen worden gebruikt

die niet hiervoor zijn bestemd, kan onder bepaalde

omstandigheden een explosie ontstaan!

• Deze accu‘s mogen niet voor langere tijd aan hitte

of zonlicht en vooral ook niet aan vochtigheid of

water worden blootgesteld. Bovendien mogen deze

accu‘s nooit in een magnetron of in een omgeving

onder hoge druk worden geplaatst wegens gevaar

voor brand of explosie!

• Een veiligheidsventiel in de accu zorgt ervoor dat bij

onjuiste omgang met de accu eventuele overdruk

gecontroleerd kan ontwijken.

• Er mag uitsluitend een oplaadapparaat dat in deze

handleiding wordt genoemd of het Leica oplaadap-

paraat met bestelnr. 14 463 worden gebruikt. Het

gebruik van andere, niet door Leica Camera AG

toegestane oplaadapparaten kan tot schade aan

de batterijen leiden en in een extreem geval ook tot

ernstige, levensgevaarlijke verwondingen.

• De meegeleverde autolaadkabel mag in geen geval

worden aangesloten als de acculader met het net is

verbonden.

• Het meegeleverde oplaadapparaat mag uitsluitend

voor het opladen van deze batterijen worden ge bruikt.

Probeer het niet voor andere doeleinden e gebruiken.

• Zorg ervoor dat de gebruikte stopcontact vrij toegankelijk is.

• Het oplaadapparaat mag niet worden geopend.

Reparaties mogen alleen door erkende werkplaats-

en worden uitgevoerd.

Opmerkingen:

• Voordat de Leica M9 voor het eerst wordt gebruikt,

moet de batterij worden opgeladen.

• De batterij moet een temperatuur tussen 0°–35°C

hebben om te kunnen worden opgeladen (anders

schakelt het oplaadapparaat niet in, resp. weer uit).

• Lithium-ionen batterijen kunnen altijd en onafhanke-

lijk van de batterijconditie worden opgeladen. Als een

batterij bij het begin van opladen slechts gedeeltelijk

ontladen, wordt de volledige oplading sneller bereikt.

• Tijdens het oplaadproces worden de batterijen

warm. Dit is normaal en geen storing.

• Wanneer de beide lichtdioden (1.40/1.41) na

het begin van opladen snel knipperen (>2Hz),

duidt dit op een oplaadfout. Haal in zo’n geval het

oplaadapparaat van de netvoeding en verwijder de

batterij. Zorg ervoor dat aan de hiervoor genoemde

tempe

ratuurvoorwaarden wordt voldaan en start het

oplaad

proces opnieuw. Als het probleem niet wordt

opgelost, neemt u contact op uw dealer, de nationale

vertegenwoordiging van Leica of Leica Camera AG.

Opladen van de batterij / 107

• Een nieuwe batterij bereikt zijn volledige capaciteit

pas nadat deze 2–3 maal volledig is opladen en –

door gebruik in de camera – weer is ontladen. Dit

ontlaadproces moet telkens na ca. 25 cycli worden

herhaald.

• Voor een maximale levensduur van de batterij moet

deze niet permanent aan extreem hoge of lage

temperaturen (bijv. ’s zomers resp. ’s winters in een

ge parkeerde auto) worden blootgesteld.

• De levensduur van elke batterij is – zelfs onder

optimale gebruiksomstandigheden –begrensd! Na

enkele honderden oplaadcycli is dit duidelijk aan de

korter wordende gebruiksperioden te zien.

• Defecte batterijen moeten volgens de betreffende

voorschriften (zie pag. 94) milieuvriendelijk worden

afgevoerd.

•

De verwisselbare batterij voedt een vast in de camera

ingebouwde bufferbatterij die de opslag van ingevo-

erde gegevens, bijv. de datum, gedurende maximaal

3 maanden garandeert. Als de bufferbatterij uitgeput

is, moet deze door het plaatsen van de verwisselbare

batterij weer worden opgeladen. De volledige capa-

citeit van de bufferbatterij is – met geplaatste ver-

wisselbare batterij – na ca. 60 uur weer bereikt. De

camera hoeft hiervoor niet ingeschakeld te blijven.

1. Sluit het oplaadapparaat aan, d.w.z. steek de sno-

erstekker van het netsnoer (1.45) in de overeen-

komstige bus van het oplaadapparaat (1.44) en de

netstekker in een stopcontact.

2. Plaats een batterij met de contacten naar beneden

en de met een pijl gemarkeerde zijkant naar voren

wijzend tot de aanslag in de laadsleuf (1.42.) van

het oplaadapparaat. De vorm van de laadsleuf

ga randeert daarbij de juiste positie van de batterij.

• Als bevestiging van het oplaadproces begint

daarna de groene, met CHARGE gemarkeerde

LED (1.40) te knipperen.

Zodra de batterij tot minstens

van zijn capaci-

teit is opgeladen, brandt bovendien de gele, met

80 %

gemarkeerde LED (1.41).

Wanneer de batterij volledig is opgeladen, d.w.z.

100% capaciteit heeft bereikt – (na ca. 3

uur)

gaat ook de groene LED permanent branden.

Opmerking:

80%

-LED brandt op basis van de oplaadkarak-

teristiek al na ca. 2 uur. Met deze capaciteit zijn al

ongeveer 280 opnames mogelijk.

Als dus de volledige capaciteit van ca. 350

opnames niet beslist nodig is, kan de camera altijd

in relatief zeer korte tijd weer paraat zijn.

3. Daarna moet het oplaadapparaat van het net wor-

den gehaald. Er is echter geen gevaar voor overla-

ding.

4. Verwijder de batterij door deze uit de laadsleuf te

trekken of – schuiven (hiervoor dient een uitsparing

aan de kopse kant van de sleuf).

CHARGE

80%



 

108 / Batterij in de camera plaatsen

BATTERIJ IN DE CAMERA PLAATSEN/

UIT DE CAMERA VERWIJDEREN

1. Zet de hoofdschakelaar (1.19) op

OFF

2. Verwijder de bodemkap (1.35) van de camera.

Hiervoor:

a. de knevel (1.36) van de bodemkap omhoog

klappen,

b. deze naar links draaien en

c. de bodemkap eraf halen.

3. Plaats de batterij met de contacten naar voren in

het vak. Druk deze zover in het vak (1.37) tot de

geveerde, witte vergrendelingsschuif (1.38) als

beveiliging over de batterij schuift.

4. Breng de bodemkap weer aan. Hiervoor:

a. deze aan de borglip (1.9) aan de camerazijde

bevestigen,

b. dicht klappen,

c. met de knevel door draaien naar rechts tot de

aanslag vergrendelen en

d. de knevel naar beneden klappen.

Ga voor het verwijderen van de batterij in omgekeerde

volgorde te werk. De geveerde, witte vergrendelings-

schuif in het batterijvak moet daarbij voor ontgrende-

ling van de batterij naar de zijkant worden gedrukt.

Opmerking:

De camera moet altijd uitgeschakeld zijn als de bat-

terij wordt verwijderd. Met volledig opgeladen batterij

zijn volgens de CIPA-Standard ca. 350 opnames met

telkens 4s weergavetijd mogelijk.

INDICATIES BATTERIJCONDITIE (3.1.1)

De batterijconditie wordt – in de opnamemodus – op

de monitor (1.32) door indrukken van de INFO-knop

(1.22) aangegeven.

Als de capaciteit slechts in het gebied van max. 10%

ligt, moet de batterij worden vervangen of opgeladen.

Opmerkingen:

• Verwijder de batterij als u de camera langere tijd

niet gebruikt. Schakel hiervoor van tevoren de

ca mera met de hoofdschakelaar uit.

• Uiterlijk 3 maanden nadat de capaciteit van een

batterij in de camera uitgeput is (zie hiervoor ook

de laatste opmerking onder ”Opladen van de batte-

rij”, pag. 106), moeten alle individuele instellingen

opnieuw worden ingevoerd.

Plaatsen en verwijderen van de geheugenkaart

/ 109

PLAATSEN EN VERWIJDEREN VAN DE

GEHEUGENKAART

De Leica M9 slaat de opnamegegevens op een zeer

compacte SD- (Secure Digital) resp. SDHC (-High Capa-

city) kaart op.

SD/SDHC-geheugenkaarten zijn kleine, lichte en

uitwisselbare externe geheugenmedia. SD/SDHC-

geheugenkaarten, vooral die met een grote capaciteit

en hoge schrijf-/leessnelheid, maken een aanzienlijk

snellere registratie en weergave van gegevens mogelijk.

Ze hebben een schakelaar voor schrijfbeveiliging, waar-

mee tegen onopzettelijk opslaan en wissen kan worden

be schermd. Deze schakelaar is als schuif op de niet-

afgeschuinde kant van de kaart uitgevoerd en beveiligt

ge gevens op de kaart in zijn onderste stand die met

LOCK is gemarkeerd.

SD/SDHC-geheugenkaarten worden door verschillende

producenten en met uiteenlopende capaciteit en schrijf-/

leessnelheid aangeboden.

Opmerking:

Raak de contacten van de geheugenkaart niet aan.

1. Zet de hoofdschakelaar (1.18) op

OFF.

2. Verwijder de bodemkap (1.35) van de camera.

Hiervoor:

a. de knevel (1.36) van de bodemkap omhoog

klappen,

b. deze tot de aanslag naar links draaien en

c. de bodemkap eraf halen.

3. Plaats de geheugenkaart met de contacten naar

achteren – en met de afgeschuinde hoek naar

beneden wijzend in de sleuf (1.42). Schuif deze

tegen de veerweerstand in helemaal naar binnen

tot deze hoorbaar inklikt.

4. Breng de bodemkap weer aan. Hiervoor:

a. deze aan de borglip (1.9) aan de camerazijde

bevestigen,

b. dicht klappen,

c. met de knevel door draaien naar rechts tot de

aanslag vergrendelen en

d. de knevel naar beneden klappen.

Voor het verwijderen van de geheugenkaart de came-

ra uitschakelen en in de omgekeerde volgorde te werk

gaan. Voor ontgrendeling moet de kaart – zoals aan-

gegeven op de onderkant van de camera – eerst nog

iets verder naar binnen worden geschoven.

Opmerkingen:

• Het aanbod van SD/SDHC-kaarten is zo groot

dat Leica Camera AG alle verkrijgbare typen niet

volledig op compatibiliteit en kwaliteit kan contro-

leren. Daarom adviseren wij bijv. de ”Extreme III”

of ”Professional” – kaarten van de toonaangevende

fabrikanten ”SanDisk” resp. ”Lexar”.

• Bij gebruik van andere kaarttypen is beschadiging

van camera of kaart weliswaar niet te verwachten,

maar omdat vooral zogenoemde ”No-Name”-

kaarten ten dele niet aan de SD en SDHC tandards

voldoen, kan Leica Camera AG geen garantie bieden

voor een goede werking.

• Als de geheugenkaart niet is te plaatsen, contro-

leert u de juiste uitlijning.

• Wanneer u de bodemkap of de geheugenkaart ver-

wijdert, verschijnen op de monitor de betreffende

waarschuwingen in plaats van de indicaties:

– Attention Bottom cover removed

– Attention No memory card

110 / Leica M-objectieven

• Open de bodemkap niet en verwijder de geheugen-

kaart of batterij niet zolang als teken van opnamere-

gistratie en/of gegevensopslag op de kaart de rode

LED (1.32) rechtsonder naast de monitor (1.33)

knippert. Anders kunnen nog niet (volledig) opgesla-

gen opnamegegevens verloren gaan.

• Omdat elektromagnetische velden, elektrostatische

lading evenals defecten aan de camera en kaart

tot beschadiging of verlies van gegevens op de

geheugenkaart kunnen leiden, is het raadzaam de

gegevens naar een computer te kopiëren en daar

op te slaan (zie pag. 158).

• Om dezelfde reden wordt geadviseerd de kaart in

principe in een antistatisch foedraal te bewaren.

LEICA M-OBJECTIEVEN

In principe geldt: de meeste Leica M-objectieven kun-

nen op de Leica M9 worden gebruikt. Bijzonderheden

over de enkele uitzonderingen en beperkingen worden

in de volgende opmerkingen toegelicht.

Het gebruik is onafhankelijk van de objectiefuitrusting

–

met of zonder 6-bit codering in de bajonet (nieuwste

versie).

Ook zonder deze extra uitrusting, d.w.z. bij het

ge bruik

van Leica M-objectieven zonder kenmerk zal

de Leica M9 in de meeste gevallen goede opnames

maken.

Om in zulke gevallen een optimale beeldkwaliteit

mo gelijk te maken, wordt geadviseerd het objectief-

type in te voeren (zie ”In-/uitschakelen van de her-

kenning van het objectieftype”, pag. 124).

Belangrijk:

 

– Hologon 1:8/15mm,

– Summicron 1:2/50mm met dichtbij-instelling,

– Elmar 1:4/90mm met verzinkbare tubus (produc-

tieperiode 1954-1968))

– Sommige exemplaren van de Summilux-M 1.4/

35mm (niet asferisch, productieperiode 1961–

1995,

Made in Canada) kunnen niet op de

Leica M9 worden gezet resp. niet tot oneindig

focusseren. Leica Customer Service kan deze

objectieven zo modificeren dat ze ook op de

Leica M9 kunnen worden gebruikt.

 

van de camera resp. het objectief

Objectieven met verzinkare tubus kunnen uits-

lui

tend met uitgetrokken tubus worden gebruikt,

d.w.z.

hun tubus mag op de Leica M9 in geen geval

worden verzonken. Dit geldt niet voor de huidige

Macro-Elmar-M 1:4/90mm, waarvan de tubus zelf

in verzonken toestand niet in de camera steekt en

daarom onbeperkt kan worden gebruikt.

 

Ondanks de grote nauwkeurigheid van de meetzo-

eker van de Leica M9 kan precies focusseren met

135mm-objectieven bij open diafragma op basis

van de zeer geringe scherptediepte niet worden

gegarandeerd. Daarom wordt diafragmeren met

min. 2 trappen geadviseerd.

 -

gsmeting

Super-Angulon-M 1:4/21mm

Super-Angulon-M 1:3,4/21mm

Elmarit-M 1:2,8/28mm met fabr.nr. onder

2 314 921.

Opmerking:

Leica Customer Service kan vele Leica M-objectieven

achteraf van de 6-bit codering voorzien. Informeer

voor het individuele geval (adres, zie pag. 177).

Plaatsen/Verwijderen van een objectief / 111

PLAATSEN VAN EEN OBJECTIEF

1. Het objectief bij de vaste ring (1.12) nemen,

2. de rode indexknop (1.12c) van het objectief tegen-

over de ontgrendelingsknop (1.1) op de camerabo-

dy plaatsen en dan

3. het objectief in deze stand recht plaatsen.

4. Met een korte draai naar rechts wordt het objectief

hoor- en voelbaar vergrendeld.

VERWIJDEREN VAN EEN OBJECTIEF

1. Het objectief bij de vaste ring (1.12) nemen,

2. de ontgrendelingsknop (1.1) op de camerabody

indrukken,

3. het objectief naar links draaien tot de rode index-

knop ervan (1.12c) tegenover de ontgrendelings-

knop staat en

4. dan recht verwijderen.

Opmerkingen:

• In principe geldt: op de Leica M9 moet als bescher-

ming tegen het binnendringen van stof enz. in het

binnenwerk van de camera altijd een objectief of de

kap van de body zijn geplaatst.

• Om dezelfde reden moet het verwisselen van een

objectief zo mogelijk in een stofvrije ruimte plaats-

vinden.

• Camera- of objectiefkappen moeten niet in een

broekzak worden bewaard omdat ze daar stof aan-

trekken dat bij plaatsing in het binnenwerk van de

camera kan komen.

112 /

In- en uitschakelen van de camera

DE BELANGRIJKSTE INSTELLINGEN/

BEDIENINGSELEMENTEN

IN- EN UITSCHAKELEN VAN DE CAMERA/

DE HOOFDSCHAKELAAR

De Leica M9 wordt met de hoofdschakelaar (1.18)

in- en uitgeschakeld. Deze bevindt zich onder de ont-

spanner (1.19) en is als hendel met vier klikstanden

uitgevoerd:

OFF

– camera uitgeschakeld

In deze ruststand is de camera uitgeschakeld.

– afzonderlijke opname

Met het bedienen van de ontspanner (zie hierna)

wordt telkens één opname gemaakt, of deze nu

ingedrukt wordt gehouden of niet.

Voor zeer discreet werken kan in het menu (zie

pag. 102/119) de functie Discreet worden geac-

tiveerd (zie pag. 115).

– serieopnames

Als de ontspanner (zie hierna) ingedrukt wordt

ge houden, vinden ≤ 8 opnames achterelkaar plaats

–

zolang de capaciteit van de gebruikte geheugen-

kaart en het interne tussengeheugen voldoende

is (zie ”Plaatsen en verwijderen van de geheugen-

kaart”, pag. 109).

– zelfontspanner

Het bedienen van de ontspanner (zie hierna) start

de ingestelde voorlooptijd (zie pag. 157), daarna

vindt de opname plaats.

Inschakelen

Na het instellen, d.w.z. na het instellen van een van

de drie functies S, C of licht de LED (1.31) even op

en de indicaties in de zoeker (2.1.1) verschijnen (zie

pag. 98).

Opmerking:

De paraatstand wordt bij het inschakelen na ca. 1s

bereikt.

Uitschakelen

Ook als de hoofdschakelaar niet op

OFF

is gezet,

wordt de camera automatisch uitgeschakeld als via

het menu een automatische uitschakeltijd is ingesteld

(Auto power off,

4.1.15

, zie pag. 119/123), en binnen

deze tijd geen bediening plaatsvindt.

Opmerking:

Wanneer de camera langere tijd niet wordt gebruikt

of in een tas wordt opgeborgen, moet deze altijd met

de hoofdschakelaar worden uitgeschakeld. Hierdoor

wordt elk stroomverbruik voorkomen dat ook in de

stand-by modus na het automatisch uitschakelen

van de belichtingsmeter en het verdwijnen van de

indicaties toch nog plaatsvindt. Onbedoelde opnames

worden hiermee ook verhinderd.

1.181.19

Kiezen van de opname- en weergavemodi / 113

KIEZEN VAN DE OPNAME- EN WEERGAVEMODI

Na het inschakelen is de Leica M9 in principe paraat

voor opnames, d.w.z. de monitor (1.32) blijft – na het

bereiken van de paraatstand (zie pag. 112) – donker.

Voor de weergave van opnames kan uit twee modi

worden gekozen:

1. PLAY qua tijd onbegrensde weergave

2. Auto review

kortstondige weergave na de opname

QUA TIJD ONBEGRENSDE WEERGAVE – PLAY

Door het bedienen van de PLAY-knop (1.26) kan de

weergavemodus worden ingeschakeld.

•

Op de monitor verschijnt het laatste opgenomen

beeld evenals de betreffende indicaties (zie pag. 99).

Wanneer echter geen beeldbestand op de geplaats-

te geheugenkaart aanwezig is, verschijnt na

om schakeling op weergave de melding: Attention

No valid image to play

AUTOMATISCHE WEERGAVE VAN TELKENS DE

LAATSTE OPNAME

In de modus Auto review-wordt elk beeld direct na de

opname op de monitor (1.32) getoond. Op deze wijze

kan bijv. snel en eenvoudig worden gecontroleerd of

de foto gelukt is of herhaald moet worden.

Met deze functie kan

1. de weergaveduur van het beeld worden gekozen en

2. d

e weergave van de opnamegegevens met of zonder

histogram worden gekozen (zie hiervoor pag. 118).

Instellen van de functie

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Auto

review (4.1.14),

2. in het bijbehorende submenu eerst het punt

Duration en

3. in het daarna verschijnende submenu de gewenste

functie, resp. duur: (Off, 1s, 3s, 5s, Hold).

4. Voor de weergave met of zonder histogram (zie

hiervoor ook pag. 118) opnieuw het eerste submenu

oproepen en

5. Histogram kiezen

6. en hier de gewenste variant (On, Off) kiezen.

In de modus Auto review-kan altijd naar de normale,

d.w.z. qua tijd onbegrensde, PLAY-weergave modus

(zie hiervoor) worden omgeschakeld.

Opmerking:

Wanneer met de serieopname-functie (zie pag. 115)

is gefotografeerd, wordt in beide weergavemodi voo-

ralsnog de laatste foto van de serie resp. de laatste

foto van de serie getoond die op de geheugenkaart

is op geslagen – mits op dit tijdstip nog niet alle

opnames van de serie door het interne buffergeheu-

gen van de camera op de kaart zijn overschreven.

In het hoofdstuk ”De weergave”, vanaf pag. 150 is

beschreven hoe de andere opnames van de serie kun-

nen worden ge kozen en welke mogelijkheden er bij de

weergave nog meer zijn.

114 / De ontspanner

DE ONTSPANNER

De ontspanner (1.19) heeft drie drukniveaus:

Kort aantippen tot het 1. drukpunt activeert de

belichtingsmeting en zoekerindicatie en start een evt.

ingestelde zelfontspanner-voorlooptijd (zie pag.

157).

Na het loslaten van de ontspanner blijven het

meetsysteem en de indicatie nog ca. 12s ingescha-

keld (meer hierover vindt u in het hoofdstuk ”De

belichtingsmeting” vanaf pag. 135).

Als de ontspanner op dit drukniveau wordt vastge-

houden, blijft de indicatie gehandhaafd, resp. als

vooraf de weergavemodus was ingesteld (zie pag.

150), schakelt de camera terug naar de opname-

modus. Als de camera vooraf stand-by was (zie

pag. 112), wordt deze weer geactiveerd en de indi-

catie ingeschakeld.

Terwijl de ontspanner in deze stand wordt

gehouden, kan met de instelknop zeer snel en een-

voudig een belichtingscorrectie worden uitgevoerd

(meer hierover staat in het hoofdstuk ”Belichtings-

correcties” op pag. 137).

Opmerking:

De ontspanner blijft geblokkeerd

– als het interne buffergeheugen (tijdelijk) vol is, bijv.

na een serie van ≥8 opnames of

– als de geplaatste geheugenkaart en het interne buf-

fergeheugen (tijdelijk) vol zijn.

2. Bij indrukken tot het 2. drukpunt wordt bij tijdau-

tomaat de gemeten belichtingswaarde opgeslagen,

d.w.z. de door de camera bepaalde sluitertijd (meer

hierover staat in het hoofdstuk ”Het meetwaarde-

geheugen” op pag. 136). Na het loslaten van de

ontspanner kan een nieuwe meting plaatsvinden.

3. Als de ontspanner helemaal wordt ingedrukt, vindt

opname plaats. De gegevens worden daarna op de

geheugenkaart opgeslagen.

De ontspanknop heeft genormeerde schroefdraad

voor draadontspanners.

Opmerkingen:

• Het tweede drukpunt is bij het gebruik van draa-

dontspanners niet voelbaar.

• Ook als vooraf de weergavemodus (zie ”Kiezen van

de opname- en weergavemodi”, pag. 113) of het

menu (zie pag. 119) geactiveerd was, wordt door

aantippen van de ontspanner direct naar de opna-

memodus geschakeld.

• Via het menu kunnen knopbevestigingstonen

(terugmelding) worden geselecteerd, resp. ingesteld

(zie pag. 123).

• De ontspanner moet om bewegingsonscherpte te

voorkomen voorzichtig – niet met een ruk – worden

ingedrukt totdat de sluiter met licht klikken gaat

lopen.

1.19a1.19

Serieopnames / 115

SERIEOPNAMES

Met de Leica M9 kunnen niet alleen afzonderlijke

op names worden gemaakt – hoofdschakelaar 1.18

op (S [single]), maar ook opnameseries – hoofdscha-

kelaar op (C [continuous]), bijv. om een bewegingspro-

ces in meerdere stappen vast te leggen.

Afgezien van de bediening van de ontspanner (1.19)

vinden serieopnames op dezelfde wijze plaats als

af zonderlijke opnames: zolang de ontspanner hele-

maal ingedrukt wordt gehouden (en de capaciteit van

de geheugenkaart voldoende is) vinden serieopnames

plaats. Als de ontspanner echter kort wordt ingedrukt

worden afzonderlijke opnames gemaakt.

Er kunnen maximaal ca. 2 foto’s per seconde en ≤ 8

achterelkaar worden gemaakt.

Opmerkingen:

• De genoemde beeldsnelheid en het aantal

opnames is gebaseerd op een standaardinstelling

van ISO 160 en het gecomprimeerde DNG-formaat.

Bij andere instellingen kan de beeldsnelheid langz-

amer en het aantal opnames kleiner zijn.

• Onafhankelijk van het aantal opnames in een serie,

wordt in beide weergavemodi (zie pag. 113) voo-

ralsnog de laatste foto van de serie resp. de laatste

foto van de serie getoond die op de geheugenkaart

is op geslagen – mits op dit tijdstip nog niet alle

opnames van de serie door het interne buffergeheu-

gen van de camera op de kaart zijn overschreven.

DISCREET/TRILLINGSVRIJ ONTSPANNEN

In situaties waarin de grootst mogelijke discretie is

gevraagd, kan het zinvol zijn het geluid van het span-

nen van de sluiter in ieder geval tijdelijk te onderdruk-

ken. Er zijn ook situaties waarin het zinvol is de came-

ra bij het ontspannen zo rustig mogelijk te houden.

Hiervoor kan de werking van de ontspanner via het

menu worden gewijzigd.

Instellen van de functies

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Advance

(4.1.3) en

2. in het bijbehorende submenu de gewenste werking,

Standard, Soft, Discreet of Discreet & Soft.

Met de functies Soft wordt de sluiter al bij het 2.

drukpunt ontspannen, d.w.z. zonder dat de anders

noodzakelijke weerstand moet worden overwonnen.

Hierdoor kan ook op het moment van ontspannen de

camera rustig worden gehouden – een voorwaarde

voor scherpe opnames met langere sluitertijden.

Met de functies Discreet vindt het spannen van de

sluiter – in plaats van direct na de opname – pas plaats

nadat de ontspanner weer is losgelaten. De – willekeu-

rig lange – vertragingstijd kunt u bijvoorbeeld gebruiken

om de camera in een geluiddempende omgeving

spannen (onder een kledingstuk of iets dergelijks) of

een geschikt tijdstip af te wachten.

Terwijl de functies Soft zowel bij afzonderlijke

opnames als serieopnames beschikbaar zijn, kunnen

de functies Discreet alleen in de modus voor afzon-

derlijke opnames (hoofdschakelaar 1.18 op stand S)

worden gebruikt.

116 / De tijd-instelknop

DE TIJD-INSTELKNOP

Grootte en plaatsing van de tijd-instelknop (1.17) van

de Leica M9 zijn ergonomisch optimaal: enerzijds is

deze – ook met de camera voor het oog – uitstekend

te bedienen. Anderzijds is deze toch goed beschermd

tegen ongewild verstellen.

Bovendien komt de draairichting ervan (evenals die

van de diafragma-instelring van de objectieven) bij

handmatige instelling overeen met de belichtingsme-

ter-indicaties in de zoeker (2.1.3): Wanneer bijvoorbe-

eld de linker, driehoekige LED oplicht, leidt draaiing in

pijlrichting, d.w.z. naar rechts, tot de vereiste langere

sluitertijd.

Met de tijd-instelknop van de Leica M9 worden de

beide belichtingsmodi geselecteerd,

– tijdautomaat door instelling op de rood gemar-

keerde

-stand (zie pag. 136),

– handmatig door het kiezen van een sluitertijd tussen

4000

s en 8s, (tussenwaarden, in

trappen klik-

kend, zijn ook beschikbaar, zie pag. 140)

evenals

– de met het -symbool gemarkeerde, kortst moge-

lijke synchronisatietijd

180

s voor de flitsmodus (zie

pag. 144) en

–

voor lange belichtingstijden (zie pag. 140).

De tijd-instelknop van de Leica M9 heeft geen aans-

lag, d.w.z. dat deze vanuit elke stand in willekeurige

richting kan worden gedraaid. Deze klikt bij alle gegra-

veerde standen en tussenwaarden in. Tussenstanden

buiten de klikstanden mogen niet worden gebruikt.

Opmerkingen:

•

Zoals in combinatie met de ISO-instelling op pag. 128

beschreven, is bij de toepassing van grote filmgevoe-

ligheid en vooral bij gelijkmatig donkere vlakken meer

of minder beeldruis merkbaar. Ter vermindering van

dit storende verschijnsel maakt de Leica M9

auto-

matisch na opnames met langere sluitertijden een

tweede ”zwartopname” (op de gesloten sluiter).

De bij deze parallelopname gemeten ruis wordt

dan rekenkundig van de eigenlijke opnamerecord

”afgetrokken”.

• Deze verdubbeling van de ”belichtings”-tijd moet bij

langdurige belichtingen worden gerespecteerd. De

camera mag intussen niet worden uitgeschakeld.

• Bij sluitertijden vanaf 2 s verschijnt als waarschuw-

ing de melding Noise reduction in progress 12s

op de monitor.

• Als de

-functie in combinatie met de zelfont-

spanner (zie pag. 157) wordt gebruikt, moet de

ontspanner niet ingedrukt worden gehouden; de

sluiter blijft zolang open tot de ontspanner een

tweede keer wordt ingedrukt (overeenkomend met

een T-functie).

Meer informatie over de instelling van de juiste belich-

ting staat in het hoofdstuk: ”De belichtingsmeting”

vanaf pag. 135.

Tijdindicatie is een voorbeeld

1.17

De monitor / 117

DE MONITOR

De Leica M9 heeft een grote 2,5“ vloeistofkristal-kleu-

renmonitor (1.32). Deze dient voor het bekijken van

de opnames op de geheugenkaart en toont het gehele

beeldveld evenals de gekozen gegevens en informatie

(zie ”De weergaven/Op de monitor”, pag. 99/100 en

de volgende hoofdstukken.

De monitor van modelvariant M9-P is beschermd door

een buitengewoon hard en daardoor krasvast saffier-

afdekglas.

Opmerking:

Een monitorbeeld is alleen beschikbaar in de weerga-

vemodus (zie pag. 150) en moet met de

PLAY

-knop

(1.26) worden ingeschakeld resp. wordt bij geac-

tiveerde functie Auto review (zie pag. 113) automa-

tisch getoond.

In de standaardinstelling wordt alleen de volgende

in formatie getoond (d.w.z. als de extra informatie met

INFO

-knop (1.22, zie pag. 99) niet werd opgeroepen):

1. In de kopregel alleen de sluitertijd (3.2.2), ISO-

filmgevoeligheid (3.2.3) en het beeldnummer/het

totale aantal van de aanwezige opnames (3.2.4),

2. bij opnames die tegen wissen zijn beschermd (zie

pag. 154) als waarschuwing het teken (3.2.1, ),

3. bij vergrote resp. extra uit het midden verschoven

weergave bovendien rechtsonder als waarschuwing

een symbool (3.2.5, ) dat ongeveer qua positie

en grootte de getoonde uitsnede toont,

4. bij verkleinde weergave van 4 of 9 opnames een

rood kader dat het gekozen beeld markeert (3.2.6).

Instellen van de helderheid

De helderheid van het monitorbeeld kan via het menu

op vijf niveaus worden ingesteld zodat optimaal op de

betreffende situatie, d.w.z. aan de aanwezige lichtom-

standigheden kan worden aangepast.

Instellen van de functie

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Monitor

brightness (4.1.11) en

in het submenu een van de vijf niveaus (low, medium

high, standard, medium high, high).

INDICATIE VAN BASISINSTELLINGEN/

GEGEVENS IN DE OPNAMEMODUS

Als de camera zich in de opnamemodus bevindt,

kunnen met de

INFO

-knop (1.22) de capaciteit van

batterij en geheugenkaart evenals enkele opname-

basis instellingen (zie pag. 99) worden getoond.

INDICATIE VAN DE OPNAMEGEGEVENS IN DE

WEERGAVEMODUS

Als de camera zich in de weergavemodus bevindt,

kunnen met de

INFO

-knop (1.22) een hele reeks aan-

vullende opname-gegevens (zie pag. 100) samen met

een verkleind beeld worden getoond.

Via het menu (Histogram, 5.1.9, zie pag. 102/119)

kunnen bovendien verschillende histogramvarianten

worden gekozen (zie volgende hoofdstuk).

118 / Het histogram

HET HISTOGRAM

Het histogram (3.3.2) geeft de helderheidsverdeling

van de opname weer. Daarbij komt de horizontale as

overeen met de tinten die van zwart (links) via grijs

naar wit (rechts) lopen. De verticale as komt overeen

met de hoeveelheid pixels van de helderheid. Deze

grafische weergave maakt – naast de beeldindruk zelf

– een extra snelle en eenvoudige beoordeling van de

belichtingsinstelling van de opname mogelijk.

Op de Leica M9 kan uit vier varianten van het histo-

gram worden gekozen: gebaseerd op de totale helder-

heid of gebaseerd op de 3 basiskleuren rood/groen/

blauw en telkens naar keuze met of zonder aanduiding

(rood) van de gebieden die in het beeld geen tekening

meer vertonen, d.w.z. te licht zijn (clipping).

Opmerking:

De histogramweergave heeft altijd betrekking op de

actueel getoonde uitsnede van de opname.

Instellen van de functie

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Histo-

gram (4.1.12) en

2. in het bijbehorende submenu de gewenste functie

Standard , RGB of Clipping setup.

Overige instellingen voor de Clipping-indicaties

3. Kies in het submenu Clipping setup of u deze indi-

catie wilt uitschakelen of dat slechts overbelichtin-

gen (rood) of over- en onderbelichtingen (rood en

blauw) getoond moeten worden.

Opmerking:

Het histogram is bij de gelijktijdige weergave van

meerdere verkleinde opnames (zie pag. 151) niet

beschikbaar.

A: Overwegend donkere pixels,

slechts weinig lichte: onder-

belichting

B: Het merendeel van de pixels

vertoont een gemiddelde

helderheid: juiste belichting

C: Overwegend lichte pixels,

slechts weinig donkere:

overbelichting

A B

Het menu / 119

HET MENU

Vele instellingen worden op de Leica M9 via menu’s

(zie pag. 102/103) uitgevoerd.

Bij de tijdautomaat en handmatige instelling van de

belichting zijn twee van elkaar onafhankelijke menu’s

beschikbaar. Het hoofdmenu bestaat uit 28 punten

(4.1.1–.28), bovendien is er een opnameparameter-

menu. Door de groepering en scheiding kunnen de

menupunten die in de praktijk het meest worden

ge bruikt zeer snel en eenvoudig worden opgeroepen

en ingesteld.

Bij gebruik van het snapshot-profiel (zie pag. 102/141)

is er maar één menu – het hoofdmenu – met slechts 5

punten. Het gaat meestal slechts om basisinstellingen

(4.1.7/.22/.23/.25/.27) die toch maar eenmaal wor-

den aangebracht, terwijl alle overige relevante para-

meters voor het gebruiksgemak zijn gedefinieerd.

Opmerking:

Met het snapshot-profiel worden de opties van de

meeste menupunten door vaste, d.w.z. niet door de

gebruiker te veranderen instellingen vervangen (zie

hiervoor de opsomming in het hoofdstuk ”De menu-

punten”, pagina 102/103).

HOOFDMENU

In het hoofdmenu zijn bij tijdautomaat en handmatige

instelling van de belichting behalve de basisinstel-

lingen van de camera ook de opgeslagen gebruiker-

sprofielen evenals nevenfuncties samengevat.

OPNAMEPARAMETER-MENU

In het opnameparameter-menu, dat uit 6 punten

bestaat (4.2.1–.6, zie pag. 103), worden de basisin-

stellingen voor de opname evenals de keuze van de

opgeslagen gebruikersprofielen uitgevoerd.

De betreffende instellingen resp. instellingsstappen

van deze functies worden bij ingeschakelde camera

overzichtelijk en stap voor stap op de monitor (1.32)

getoond.

In beide menu’s vinden de instellingen in principe op

dezelfde wijze plaats, alleen het oproepen en verlaten

is verschillend.

120 / Instellen van de menufuncties

INSTELLEN VAN DE MENUFUNCTIES

1. Het hoofdmenu wordt opgeroepen met de

knop (1.28), het opnameparameter-menu met de

SET

-knop (1.21).

• Daarna verschijnen in het hoofdmenu de eerste

7 menupunten (resp. alle 5 punten van het

snapshot-profiel) en in het opnameparameter-

menu alle punten.

Opmerkingen:

• Het opnameparameter-menu is

– uitsluitend in de opnamemodus (zie pag. 113)

toegankelijk en

– alleen bij gebruik van de belichtingsmodi tijdau-

tomaat (zie pag. 136) en handmatige instelling

(zie pag. 140) beschikbaar, maar niet met het

snapshot-profiel.

• Het hoofdmenu is niet tijdens de functie

DELETE

of de wisbescherming (zie pag. 153/154) toegan-

kelijk.

2. Het gewenste menupunt kan door draaien van de

instelknop (1.29) of met de bovenste/onderste

kruisknop (1.30) worden gekozen.

Instellen van de menufuncties / 121

3. Voor het instellen van de betreffende functie eerst

– resp. in het opnameparameter-menu opnieuw –

SET

-knop indrukken.

• Rechts naast het menupunt verschijnt het rood

omrande, bijbehorende submenu in meerdere

regels. Het telkens gekozen punt is als markering

licht geaccentueerd.

De gewenste functievariant kan dan weer door

draaien van de instelknop of met de bovenste/

onderste kruisknop worden gekozen.

5. Met het opnieuw bedienen van de

SET

-knop wordt

de instelling opgeslagen.

• Rechts op de menuregel staat dan de ingestelde

functievariant.

6. U kunt de menu‘s verlaten door op de volgende

knoppen te drukken:

Ontspanner

(1.19)

PLAY

(1.26)

(1.28)

Hoofdmenu De camera

schakelt

over op de

opname-

modus

De camera

schakelt

over op de

weergave-

modus

Geen

verdere

functie-

overscha-

kelingen

Opname-

parameter-

- -

Opmerkingen:

• In het hoofdmenu kunnen de submenu’s altijd door

indrukken van de

-knop worden verlaten

zonder de daar evt. aangebrachte instellingen over

te nemen.

• Menupunten zoals Date (4.1.22) en Time (4.1.23)

evenals de functie Witbalans (White balance, 4.2.1)

vereisen meer instellingen. De toelichtingen en

andere bijzonderheden over de andere menufunc-

ties staan in de betreffende hoofdstukken.

122 / Camera-basisinstellingen

VOORINSTELLINGEN

CAMERA-BASISINSTELLINGEN

Menutaal

De fabrieksinstelling van de menutaal is Engels, d.w.z.

dat alle menupunten aanvankelijk met hun Engelse

be namingen verschijnen. Als alternatieve menutaal

kan ook Duits, Frans, Spaans, Italiaans, Japans, Rus-

sisch of traditioneel resp. vereenvoudigd Chinees

worden gekozen.

Instellen van de functie

Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Language

(4.1.25) en

2. in het bijbehorende submenu de gewenste taal.

• Op enkele uitzonderingen na (knopaanduidingen,

korte begrippen) worden alle gegevens in de taal

gewijzigd.

DATUM EN TIJD

Datum en tijd worden via eigen menupunten inge-

steld.

DATUM

Er zijn 3 varianten voor de volgorde van weergave

beschikbaar.

Instellen

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Date

(4.1.22) en

2. roep het submenu op. Het bestaat uit de 2 punten

Setting en Sequence.

3. Kies Setting.

• Er verschijnt een volgend submenu met cijfer-

groepen voor de jaar-, maand- en dagaandui-

dingen, waarbij de telkens geactiveerde, d.w.z.

instelbare groep door een zwarte achtergrond en

rode rand wordt gemarkeerd.

4. Met de instelknop (1.29) of de bovenste en

onderste kruisknop (1.30) worden de getallen inge-

steld, met de linker en rechter kruisknop worden

de groepen gekozen.

Opmerkingen:

• Het gebruik van de instelknop is niet alleen gemak-

kelijker, maar ook aanzienlijk sneller.

• Door bedienen van de

-knop (1.28) kan altijd

worden teruggekeerd naar het hoofdmenu – zon-

der de tot dan toe aangebrachte wijzigingen in de

submenu’s over te nemen.

5. Na de instelling van alle 3 waarden door bedienen

van de

SET

-knop (1.21) bevestigen en opslaan.

• De lijst met de menupunten verschijnt weer.

6. Voor de wijziging van de weergave in het submenu

nu het punt Sequence kiezen.

•

Er verschijnen de 3 mogelijke volgordes

Day/

Month/Year, Month/Day/Year en Year/Month/

Day.

7. De instelling en bevestiging vinden in principe op

dezelfde wijze plaats als onder de punten 3 en 4.

Opmerking:

Zelfs als geen batterij is geplaatst of als deze leeg is,

blijft de instelling van datum en tijd door een inge-

bouwde bufferbatterij gedurende circa 3 maanden

behouden (zie hiervoor ook ”Indicaties batterijcondi-

tie”, pag. 108). Daarna moeten datum en tijd echter

weer zoals hiervoor beschreven opnieuw worden

ingesteld.

Camera-basisinstellingen / 123

TIJD

De tijd kan naar keuze in 24-uurs of 12-uurs formaat

worden aangegeven.

Instellen

De instelling van zowel de beide cijfergroepen als de

weergave vinden onder het menupunt Time (5.1.19)

via de subpunten Setting en Time format plaats en

in principe precies zoals bij Date in het voorgaande

hoofdstuk is beschreven.

AUTOMATISCHE UITSCHAKELING

Deze functie schakelt de Leica M9 automatisch na

een vooraf ingestelde tijd uit. Deze situatie komt ove-

reen met de stand

OFF

van de hoofdschakelaar (1.18,

zie pag. 112).

Er kan gekozen worden

a. of deze functie moet worden geactiveerd en zo ja,

b. na welke tijd de camera wordt uitgeschakeld.

Zo kunt u deze functie optimaal aan uw persoonlijke

werkwijze aanpassen en evt. de gebruiksduur van de

batterij aanzienlijk verlengen.

Instellen van de functie

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Auto

power off (4.1.15) en

2. daar de gewenste functie.

Opmerking:

Ok als de camera zich in de paraatstand bevindt,

d.w.z. de indicaties na 12s zijn verdwenen of de

geactiveerde functie Auto power off-deze heeft

uitgeschakeld, kan de camera te allen tijde door

in drukken van de ontspanner (1.19) weer in gebru-

ik worden genomen.

KNOPBEVESTIGINGSTONEN RESP. GELUIDSSIGNALEN

Met de Leica M9 kunt u bepalen of uw instellingen en

het verloop van enkele functies en waarschuwingen

door akoestische signalen – er zijn twee volumes –

bevestigd moeten worden of dat de werking van de

camera voornamelijk geruisloos moet zijn.

Als terugmelding gelden een klik- resp. een pieptoon

die telkens voor de bevestiging van de knopbediening

en als signaal voor een volle geheugenkaart kunnen

worden geactiveerd.

Opmerking:

In de fabrieksinstelling zijn de geluidssignalen uit-

geschakeld.

Instellen van de functies

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Acoustic

Signal (4.1.24) en

2. roep het submenu op. Het bestaat uit de 3 punten

Volume, Key Click en SD card full.

3. Kies Volume en

• er verschijnt een volgend submenu met de 3

al ternatieven Off (in principe geen geluid), Low

en High.

4. Kies in dit submenu de gewenste functie.

• Na de bevestiging verschijnt weer het oorspron-

kelijke monitorbeeld.

5. Kies in de beide andere submenu’s of u de geluiden

voor de beoogde functies wilt activeren of niet.

124 / Opname-basisinstellingen

OPNAME-BASISINSTELLINGEN

IN-/UITSCHAKELEN VAN DE HERKENNING VAN

HET OBJECTIEFTYPE

De 6-bit codering in de bajonet (1.11) van de huidige

Leica M-objectieven stelt de Leica M9 in staat – met

de sensor in de bajonet (1.10), het geplaatste objec-

tieftype te herkennen.

– Deze informatie wordt o.a. voor het optimaliseren

van de beeldgegevens gebruikt. Zo wordt de rand-

verduistering, die bijv. bij groothoekobjectieven en

grote diafragma-openingen bijzonder opvallend kan

zijn, in de beeldgegevens gecompenseerd.

– Ook de regeling van de flitsbelichting en de flitsre-

flector gebruikt de objectiefgegevens (zie ”Geschi-

kte flitsapparaten”, pag. 143).

– Bovendien wordt de informatie die deze 6-bit code-

ring

levert naar het EXIF-bestand van de opnames

ge schreven. Bij de beeldgegevens van de INFO-

weergave (zie ”De monitor”, pag. 117) is bovendien

de objectief-brandpuntsafstand (3.3.7 b, zie pag. 100)

aangegeven.

Opmerking:

Bij het gebruik van objectieven zonder 6-bit code-

ring moet de herkenningsfunctie ter vermijding van

foutieve functies worden uitgeschakeld of moet het

gebruikte objectieftype handmatig worden opgegeven

(zie pag. 124).

INSTELLEN VAN DE FUNCTIE

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Lens

Detection (4.1.1) en

2. in het bijbehorende submenu de gewenste variant:

– Off of

– Auto als een gecodeerd objectief is geplaatst of

– Manual als een niet-gecodeerd objectief is

geplaatst.

HANDMATIG OPGEVEN VAN HET OBJECTIEFTYPE/

DE BRANDPUNTSAFSTAND

Oudere Leica M-objectieven worden wegens het

ontbreken van de codering niet door de camerabody

herkend, maar de ”identificatie” kan via het menu

plaatsvinden.

3. Selecteer in de lijst van het submenu Manual het

gebruikte objectief.

• Op de monitor (1.32) verschijnt een objectieflijst

die voor een ondubbelzinnige identificatie ook de

betreffende artikelnummers vermeldt

Opmerkingen:

• Het artikelnummer is bij vele objectieven aan de

andere kant van de scherptediepteschaal gegra-

veerd.

• De lijst vermeldt objectieven die zonder codering

verkrijgbaar waren (vóór ca. juni 2006). Objectieven

van een latere introductiedatum zijn uitsluitend

ge codeerd verkrijgbaar en kunnen daarom niet

handmatig worden geselecteerd.

• Bij gebruik van de Leica Tri-Elmar-M 1:4/16-18-

21mm ASPH. wordt de ingestelde brandpuntsaf-

stand niet aan de camerabody overgedragen en

daarom ook niet in de EXIF-gegevensrecord van de

opnames vermeld. U kunt de brandpuntsafstand

echter naar wens handmatig opgeven.

• De Leica Tri-Elmar-M 1:4/28-35-50 mm ASPH.

bezit daarentegen de voor de inspiegeling van de

geschikte lichtkaders in de zoeker noodzakelijke

mechanische overbrenging van de ingestelde brand-

puntsafstand naar de camera, die door de elektro-

nica van de camera wordt afgetast en voor de cor-

rectie van deze brandpuntsafstand wordt gebruikt.

Wegens plaatsgebrek is in het menu slechts één

artikelnummer vermeld – 11 625. Natuurlijk kunnen

ook de beide andere varianten – 11 890 en 11 894

–

worden gebruikt en vanzelfsprekend gelden voor

deze ook de instellingen in het menu.

Opname-basisinstellingen / 125

RESOLUTIE

De registratie van de beeldgegevens is in het JPEG-

formaat met vijf verschillende aantallen pixels, d.w.z.

resoluties mogelijk. Dit maakt een precieze afstem-

ming op het voorgenomen gebruik, resp. de capaciteit

van de aanwezige geheugenkaart mogelijk.

Met de grootste resolutie (overeenkomend met

de grootste datahoeveelheid), die u bijv. voor de

hoogste kwaliteit bij grotere afdrukken wilt kiezen,

kunnen na tuurlijk aanzienlijk minder opnames op

een kaart worden opgeslagen dan bij de kleinste

resolutie, die bijv. voor verzending per e-mail of voor

internetpagina’s ruim voldoende is.

Opmerking:

De onbewerkte gegevensopslag (DNG, zie het vol-

gende hoofdstuk) vindt uitsluitend met de hoogste

reso lutie plaats.

Instellen van de functie

1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag.

103/119)

Resolution (4.2.3) en

2. in het bijbehorende submenu de gewenste reso-

lutie.

COMPRESSIEPERCENTAGE/BESTANDSFORMAAT

De registratie van de beelden vindt naar keuzeplaats

a. met telkens een van twee verschillende compres-

siepercentages – JPG fine/JPG basic, of

b. met het bestandsformaat DNG, Uncompressed of

Compressed of

met combinaties van telkens een van de twee

JPG-compressiepercentages en het ingestelde

DNG-formaat, d.w.z. er ontstaan per opname altijd

twee bestanden. Daarbij wordt altijd voor het JPG-

bestand de voor de gekozen variant ingestelde

resolutie gebruikt.

Dit maakt enerzijds een precieze afstemming op de

beoogde toepassingsdoeleinden resp. op het gebruik

van de aanwezige geheugencapaciteit op de kaart

mo gelijk, maar anderzijds ook op de benodigde zeker-

heid en flexibiliteit voor toepassingen naderhand.

Instellen van de functie

A. Keuze van het DNG-formaat

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) DNG

setup (4.1.19) en

2. in het bijbehorende submenu de gewenste vari-

ant Uncompressed of Compressed.

B. Keuze van de JPEG-compressie resp. de

formaatcombinatie

1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag.

103/119) Kompression (4.2.2) en

2. in het bijbehorende submenu de gewenste com-

pressie/combinatie.

Opmerkingen:

• Voor de ongecomprimeerde opslag van onbewerkte

opnamegegevens wordt het gestandaardiseerde

formaat DNG (Digital Negative) gebruikt.

• Het formaat Compressed staat voor een lichte

compressie die

– een nauwelijks zichtbare vermindering van de

kwaliteit veroorzaakt

– de bewerking van beeldgegevens achteraf volle-

dig ondersteunt

– een snelle opslag mogelijk maakt

– minder geheugen vereist.

• Bij de gegevensopslag (DNG) wordt de resolutie

automatisch en onafhankelijk van de bestaande

instelling (voor het betreffende JPEG-formaat) op

(18MP) overgezet, (zie vorige hoofdstuk).

• Bij gelijktijdige opslag van de beeldgegevens als

DNG en JPG wordt voor het JPEG-formaat de

be staande instelling van de resolutie gebruikt,

d.w.z. de beide bestanden kunnen verschillende

resoluties hebben.

• Door een hoog compressiepercentage zoals bij JPG

basic kunnen fijne structuren in het motief verloren

gaan, resp. verkeerd worden weergegeven (artef-

acten; bijv. ”trapvorming” op schuine delen).

•

Het op de monitor getoonde, resterende aantal

opnames verandert niet noodzakelijkerwijs na elke

opname. Dit hangt van het motief af; zeer fijne

structuren

resulteren bij JPEG-bestanden in een

grotere datahoeveelheid, homogene in een kleinere

hoeveelheid.

126 / Opname-basisinstellingen

WITBALANS

In de digitale fotografie zorgt de witbalans voor een

neutrale kleurweergave bij elk licht. De kleur die als

wit moet worden weergegeven, wordt vooraf voor de

Leica M9 ingesteld.

Bij de Leica M9 kunt u hiervoor uit tien verschillende

instellingen kiezen:

– Auto – voor de automatische regeling, die in de

meeste situaties neutrale resultaten oplevert,

– zeven vaste voorinstellingen voor de meest voorko-

mende lichtbronnen,

– , bijv. voor binnenopnames met (voorna-

melijk) licht van gloeilampen

– 1, bijv. voor binnenopnames met (voorna-

melijk) licht van TL-balken, bijv voor

woonruimten met warm licht van ca.

2700K dat op het licht van gloeilampen

lijkt

– 2, bijv. voor binnenopnames met (voorna-

melijk) licht van TL-balken, bijv. voor

werkruimten en buitenverlichting met

koel licht van ca. 4000K

– , bijv. voor buitenopnames in de zon,

–

, bijv voor opnames met (voornamelijk)

elektronenflits-belichting,

– , bijv. voor buitenopnames bij bewolkte

hemel,

– , bijv. voor buitenopnames met het hoofd-

motief in de schaduw,

–

voor de handmatige instelling door meting en

– Kelvin setting

– voor een direct instelbare kleur-

temperatuur.

Opmerking:

Bij het gebruik van elektronenflitsers die over de

technische mogelijkheden van een System-Camera-

Adaption (SCA) van het systeem 3000 en over de

adapter SCA-3502 (vanaf versie 4) beschikken, of een

overeenkomstig geïntegreerde voet, kan de witbalans

voor een juiste kleurweergave op Auto worden gezet.

Wanneer echter andere, niet speciaal op de Leica M9

afgestemde flitsapparaten worden gebruikt die de wit-

balans van de camera niet automatisch omschakelen,

moet de instelling worden gebruikt.

Kleurtemperaturen worden in principe in Kelvin aangegeven.

Instellen van de functie

Voor de automatische of een van de vaste

instellingen

Kies in het opnameparameter-menu (zie pag.

103/119)

White balance (4.2.1) en

2. in het bijbehorende submenu de gewenste functie.

Opname-basisinstellingen / 127

Voor directe instelling van de kleurtemperatuur

U kunt waarden tussen 2000 en 13100 (K

) direct

instellen (van 2000 tot 5000K in stappen van 100,

van 5000 tot 8000K in stappen van 200 en van 8000

tot 13100K in stappen van 300). Daarmee is een zeer

groot gebied beschikbaar dat bijna alle in de praktijk

voorkomende kleurtemperaturen dekt en waarbinnen

u de kleurweergave zeer nauwkeurig op de aanwe-

zige lichtkleur en/of uw persoonlijke voorkeur kunt

afstemmen.

Kies in het opnameparameter-menu (zie pag.

103/119)

White balance (4.2.1) en

2. in het bijbehorende submenu de variant Farbtemp..

3. Kies met de instelknop (1.29) of de bovenste/

onderste kruisknop (1.30) de gewenste waarde en

4. bevestig de instelling door opnieuw bedienen van

SET

-knop.

Kleurtemperaturen worden in principe in Kelvin aangegeven.

Voor de handmatige instelling door meting

Kies in het opnameparameter-menu (zie pag.

103/119) White balance (4.2.1) en

2. in het bijbehorende submenu de variant .

3. Druk op de

SET

-knop (1.21)

• Op de monitor verschijnt de melding

Attention

Point camera at white surface and release shutter

4. De eigenlijke instelling vindt plaats met een aanslu-

itende opname, waarbij op een wit of neutraal grijs

vlak in het midden van het beeld moet worden

gericht.

• Op de monitor verschijnt het zojuist opgenomen

beeld in plaats van de menulijst met de melding

WB is set

Wanneer de belichting echter als onjuist of het

vlak waarop wordt gericht als niet neutraal

wordt beoordeeld, verschijnt als aanduiding

vervolgens

Attention

Bad Exposure

WB not set

. Herhaal in zo’n geval stap 2

met

gecorrigeerde belichtingsinstelling resp. met een

neutraler vlak.

Een waarde die op deze wijze is bepaald, blijft zo lang

opgeslagen, d.w.z. wordt voor alle volgende opnames

gebruikt, tot een nieuwe meting of een andere instel-

ling van de witbalans wordt gebruikt.

Opmerking:

Een reeds opgeslagen waarde van de witbalans die

door meting is ingesteld, kan ook na tussentijds

omschakelen op een andere instelling van de wit-

balans door opnieuw uitvoeren van de stappen 1–3

en (in plaats van stap 4) nogmaals bedienen van de

SET

-knop weer worden opgeroepen.

128 / Opname-basisinstellingen

ISO-GEVOELIGHEID

In de gebruikelijke fotografie wordt met de keuze van

de ISO-waarde de lichtgevoeligheid van de gebruikte

film in acht genomen. Gevoelige films staan – bij

gelijke helderheid – kortere sluitertijden en/of kleine-

re diafragma’s toe en omgekeerd.

De ISO-instelling van de Leica M9 heeft een bereik

van ISO 160–2500. Optimale weergavekwailteit wordt

met de instelling ISO 160 bereikt. De hogere gevoelig-

heden hebben een toenemende ”beeldruis” tot gevolg.

Dit effect kan met de ”korrelstructuur” van zeer gevo-

elige films worden vergeleken.

De instelling Pull 80 komt qua helderheid overeen

met een ISO-gevoeligheid van ISO 80. Opnames met

deze instelling hebben echter een lager contrast. Bij

toepassing van deze gevoeligheid moet er beslist op

worden gelet dat belangrijke delen van het beeld niet

worden overbelicht.

De instelling vindt plaats op

ISO-niveaus en reali-

seert zo een nauwkeurige, handmatige en benodigde

aanpassing van sluitertijd/diafragma aan de betref-

fende situaties.

Behalve de vaste instellingen heeft de Leica M9 ook

een functie AUTO ISO, waarbij de camera de gevoe-

ligheid automatisch aan het omgevingslicht aanpast.

Samen met de tijdautomaat

(zie hiervoor pag. 136)

vergroot dit het bereik van de automatische belichtin-

gsregeling aanzienlijk – namelijk precies met max. 4

diafragmatrappen. Met de functie is het echter ook

mogelijk prioriteiten vast te leggen, bijv. om reden

van beeldvorming

. U kunt zowel het bereik van de

ge bruikte gevoeligheid begrenzen – bijv. wegens de

hiervoor beschreven ruis, alsook de minimale sluiter-

tijd bepalen waarbij de automatische verhoging van

de gevoeligheid wordt toegepast – bijv. om bewogen

opnames veilig te vermijden.

Instellen van de functie

1. Houd de

ISO

-knop (1.23) ingedrukt.

• Op de monitor (1.32) verschijnen in een raster de

mogelijke instellingen.

2. Kies terwijl u de

ISO

-knop ingedrukt houdt met de

instelknop (1.29, voor en terug) of de kruisknoppen

(1.30, regel of kolom) de gewenste gevoeligheid

resp. de automatische instelling.

Bij handmatige instelling van de belichting en bij gebruik van flits-

apparaten (altijd met

180

s) is de functie niet beschikbaar.

Met het snapshot-profiel (zie pag. 141) is deze functie in principe

actief.

Deze varianten zijn in het snapshot-profiel niet beschikbaar.

Opmerking:

De lijst blijft na het loslaten van de

ISO

-knop nog ca.

2s zichtbaar. Als de lijst verdwijnt, wordt de ingestel-

de waarde overgenomen.

Als AUTO ISO is ingesteld, kunt u de functie aan uw

werkwijze resp. uw wensen met betrekking tot beeld-

vorming aanpassen

3. Kies hiervoor in het hoofdmenu (zie pag. 102/119)

AUTO ISO setup (4.1.5) en

4. in het bijbehorende submenu Max ISO en/of

Slowest speed.

5. Kies daarna in het submenu Max ISO

– het bereik waarin de automaat moet werken door

de hoogste te gebruiken gevoeligheid vast te leg-

gen, en/of

– in het submenu Slowest speed – dat u het aan

de camera wilt overlaten om sluitertijden zonder

onscherpte te garanderen – met

Lens dependent

– dat uzelf een bepaalde, langere sluitertijd in een

bereik van 1/125s tot 1/8 s (in hele trappen) wilt

instellen.

Bij Lens dependent schakelt de camera pas

over op een hogere filmgevoeligheid als wegens

geringere helderheid de sluitertijd onder de

brandpuntsafstand-

drempel zou dalen, dus bijv. bij lange-

re sluitertijden dan

s met een 35mm-objectief.

Deze functie vereist het gebruik van gecodeerde objectieven

(zie pag. 110).

Opname-basisinstellingen / 129

Opmerking:

• Bij het gebruik van de automatische belichtings-

serie (zie pag. 139) zijn alle AUTO ISO-instellingen

vastgelegd:

– De gevoeligheid die door de camera automatisch

voor de eerste opname is bepaald, wordt ook

voor alle andere opnames van een serie gebruikt,

d.w.z. deze ISO-waarde wordt tijdens een serie

niet veranderd.

– De instellingen in de submenu’s AUTO ISO zijn

niet effectief, d.w.z. de sluitertijden van de came-

ra zijn volledig beschikbaar.



KLEURVERZADIGING

Een van de vele voordelen van digitale fotografie is

de zeer eenvoudige wijziging van belangrijke beeldei-

genschappen. Terwijl beeldbewerkingsprogramma’s

dit – na de opname en op de computer – in grote

mate toestaan, kunt u bij de Leica M9 drie van de

belangrijkste beeldeigenschappen al voor de opnames

beïnvloeden:

• Het contrast, d.w.z. het verschil tussen lichte en

donkere partijen, bepaalt of een beeld eerder ”mat”

of ”briljant” overkomt. Daarom kan het contrast

door vergroten of verkleinen van dit verschil, d.w.z.

door de heldere weergave van lichte en donkere

partijen worden beïnvloed.

• Een scherpe afbeelding door de juiste afstandsin-

stelling – tenminste van het hoofdmotief – is een

voorwaarde voor een gelukte opname. De scherpe

indruk van een beeld wordt weer sterk bepaald

door de scherpte aan de zijkanten, d.w.z. hoe klein

het overgangsgebied van licht naar donker aan de

zijkanten van het beeld is. Door het vergroten of

verkleinen van dit gebied kan dus ook de indruk van

scherpte worden gewijzigd.

• De kleurverzadiging bepaalt of de kleuren op het

beeld meer ”flets” en pastelkleurig of ”knallend” en

bont overkomen. Terwijl lichtomstandigheden en

weersgesteldheid (nevelig/helder) voor de opname

gegeven zijn, kan de weergave hier goed worden

beïnvloed.

Alle drie beeldeigenschappen kunnen – onafhankelijk

van elkaar - via het menu op vijf niveaus worden inge-

steld, zodat optimaal aan de betreffende situatie, d.w.z.

aan de aanwezige lichtomstandigheden kan worden

aangepast. Bij Color Saturation zijn nog twee overige

varianten beschikbaar, Black+White en Vintage B&W.

Opmerking:

Deze instellingen betreffen alleen opnames met een

van de JPEG-formaten. Als een van de beide DNG

bestandsformaten is gekozen, hebben deze instel-

lingen geen effect, omdat de beelden in dit geval in

principe in de oorspronkelijke vorm worden opgesla-

gen (wijzigingen moeten later op de computer worden

aangebracht).

Instellen van de functies

Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119)

Sharpening

(4.1.6) resp. Color Saturation (4.1.7)

resp. Contrast (4.1.8), en

2. in het submenu het gewenste niveau (

Low, Medium

low, Standard,

Medium high, High).

130 / Opname-basisinstellingen / Juist vasthouden van de camera

KLEURRUIMTE

Voor de verschillende doeleinden van digitale beeld-

bestanden zijn de eisen die aan de kleurweergave

worden gesteld zeer uiteenlopend. Daarom zijn ver-

schillende kleurruimtes ontwikkeld, zoals bijv. Stan-

dard-RGB (Rood/Groen/Blauw) dat voor eenvoudige

af drukken volstaat. Voor veeleisende beeldbewerking

met programma’s, bijv. voor kleurcorrecties, heeft in

deze branche Adobe

RGB bekendheid gekregen.

Instellen van de functie

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119)

Color management (4.1.18) en

2. in het bijbehorende submenu de gewenste functie.

Opmerkingen:

• Wanneer u uw afdrukken door een groot fotolabora-

torium, een minilab of via internet laat maken, moet

u in ieder geval de instelling sRGB kiezen.

• De instelling op Adobe RGB is alleen raadzaam voor

professionele beeldbewerking in een werkomgeving

met geijkte kleuren.

JUIST VASTHOUDEN VAN DE CAMERA

Voor scherpe, onbewogen opnames moet de camera

zo rustig mogelijk en gemakkelijk worden vastgehouden.

U krijgt een geschikte, stabiele ”driepuntsondersteu-

ning” van de Leica M9 als u deze met de rechterhand

vasthoudt, waarbij de wijsvinger op de ontspanknop

ligt en de duim stabiliserend daarachter op de achter-

kant van de body rust. Daarbij ondersteunt de linker-

hand tevens aan de onderkant nog het objectief om

snel te focusseren of omsluit deze de camera. U krijgt

extra steun als u de camera tegen voorhoofd en wang

gedrukt houdt. Voor rechtop staande foto’s wordt

de Leica M9 naar links gedraaid. De handen kunnen

daarbij in dezelfde positie als bij opnames in liggend

formaat blijven.

De camera kan echter ook naar rechts worden

ge draaid. In dat geval kan het handig zijn met de duim

op de ontspanknop te drukken.

Opmerkingen:

• Als praktisch accessoire wordt de Handgreep M9

voor bijzonder stabiel vasthouden en met één hand

dragen van de Leica M9 geadviseerd (bestelnr.

14 486 zwart, 14 490 staalgrijs).

• De Leica M9 is van een geïntegreerde sensor voor-

zien die de stand van de camera – horizontaal of ver-

ticaal (beide richtingen) – bij elke opname registreert.

Deze informatie maakt het mogelijk dat opnames

bij

aansluitende weergave met programma’s op een

computer (niet op de monitor van de camera!) steeds

automatisch rechtop worden getoond.

De lichtkader-meetzoeker / 131

DE LICHTKADER-MEETZOEKER

De lichtkader-meetzoeker van de Leica M9 is niet

al leen een bijzonder hoogwaardige, grote, briljante

en heldere zoeker, maar ook een aan het objectief

gekoppelde, zeer precieze afstandsmeter. Deze heeft

een vergrotingsfactor van 0,68x.

De grootte van de lichtkaders is op het uitgangsformaat

van de Leica M9 afgestemd en komt daarmee ongeveer

overeen met de sensorgrootte van 24 x 36mm

bij een

afstandsinstelling van 1m. De lichtkaders zijn zodanig

met de afstandsinstelling gekoppeld dat de parallax

– de offset tussen de objectief- en zoekeras – auto-

matisch wordt gecompenseerd. Lichtkaderbeeld en

opnamebeeld dekken elkaar over het totale afstand-

instelgebied van 0,7m tot ∞ verregaand. Verregaand

wil zeggen dat de sensor bij afstanden van minder dan

1m iets minder registreert dan de binnenkanten van

de lichtkaders, bij grotere afstanden iets meer (zie

grafieken hiernaast). Deze geringe afwijkingen zijn in

de praktijk zelden van doorslaggevende betekenis en

worden door het principe bepaald:

lichtkaders van een zoekercamera moeten op de

beeld

hoek van de betreffende objectief-brandpuntsaf-

standen worden afgestemd. De nominale beeldhoek

verandert echter iets bij het focusseren – bepaald

door de daarbij veranderende uittrekking, d.w.z. door

de afstand van het optische systeem van het sensorv-

lak. Als de ingestelde afstand kleiner is dan oneindig

(en overeenkomstig de uittrekking groter), wordt

ook

werkelijke beeldhoek kleiner – het objectief

registreert

minder van het motief. Bovendien zijn de

verschillen van de beeldhoek bij langere brandpunt-

safstanden ten gevolge van de grotere uittrekking ook

groter.

Alle opnames en lichtkader-posities gelden voor een brandpunts-

afstand van 50mm

A Lichtkader

B Werkelijke beeldveld

Instelling op 0.7m: De sensor registreert ca. één kader-

breedte minder.

Instelling op 1m: De sensor registreert precies het beeld-

veld dat door de binnenkanten van het

lichtkader wordt getoond.

Instelling op oneindig: De sensor registreert ca.1 (verticaal)/

4 (horizontaal) kaderbreedte(n) meer.

Het precieze formaat bedraagt 23,9 x 35,8mm en komt daarmee

overeen met het bruikbare formaat van analoge Leica M-modellen.

132 / De lichtkader-meetzoeker

Wanneer objectieven met de brandpuntsafstanden

28 mm (Elmarit vanaf fabricagenummer 2 411 001),

35, 50, 75, 90 en 135mm worden gebruikt, worden

automatisch de bijbehorende lichtkaders in de

combinaties 28+90mm, 35+135mm, 50+75mm

ingespiegeld.

In het midden van het zoekerveld ligt het rechthoekige

afstand-meetbeeld, dat lichter is dan het omliggende

beeldveld. Alle objectieven met een brandpuntsaf-

stand van 16 tot 135mm worden bij plaatsing op de

Leica M9 aan de afstandsmeter gekoppeld.

Wanneer de belichtingsmeter is ingeschakeld, ver-

schijnen onder in het zoekerbeeld de LED’s van de

be lichtingsmeter, resp. het LED-flitssymbool.

Meer over de afstands- en belichtingsmeting evenals

de flitsmodus staat in de betreffende hoofdstukken op

pagina 134/135/143.

DE BEELDVELDKIEZER

De beeldveldkiezer (1.8) vergroot de mogelijkheden

van de zoeker bij de Leica M9. Met deze ingebouwde

universele zoeker kunt u te allen tijde de beeldkaders

in beeld brengen die niet tot het op dat moment

ge bruikte objectief behoren. U ziet dan direct of het

voor

de beeldvorming gunstiger is het motief met een

andere

brandpuntsafstand op te nemen.

Als de hendel naar buiten, d.w.z. van het objectief

wordt weg gezwenkt, verschijnen de beeldbegren-

zingen voor 35 en 135mm brandpuntsafstand.

Als de hendel in de verticale, centrale positie wordt

gedraaid, verschijnen de beeldveldbegrenzingen voor

50 en 75mm brandpuntsafstand.

Als de hendel naar binnen, d.w.z. naar het objectief

wordt gezwenkt, verschijnen de beeldbegrenzingen

voor 28 en 90mm brandpuntsafstand.

De lichtkader-meetzoeker / 133

3 Bilder (Nr. 46-48) wie M8.2, S. 43

28 mm + 90 mm

50 mm + 75 mm

35mm + 135 mm

134 / Afstandsmeting

AFSTANDSMETING

Met de afstandsmeter van de Leica M9 kan vanwege

zijn grote effectieve meetbasis zeer precies worden

gewerkt. Dit blijkt vooral bij het gebruik van grootho-

ekobjectieven met hun relatief grote scherptediepte

gunstig te zijn.

Het meetveld van de afstandsmeter is in het mid-

den van de zoeker als lichte, scherp afgebakende

rechthoek te zien. Als u het grote kijkvenster (1.6)

van de zoeker dicht houdt, blijven slechts het in beeld

gespiegelde lichtkader en dit meetveld zichtbaar. De

scherpte kan volgens de mengbeeld- of deelbeeldme-

thode worden ingesteld:

MENGBEELDMETHODE (DUBBELBEELD)

Richt bijv. bij een portret het meetveld van de afstands-

meter op het oog en draai net zo lang aan de afstands

instelring van het objectief totdat de contouren in het

meetveld samenvallen. Daarna de uitsnede van het

motief vastleggen.

DEELBEELDMETHODE

Richt bijv. voor een architectuur-opname het meetveld

van de afstandsmeter op de verticale of een andere

duidelijk afgebakende verticale lijn en draai met de

af standsinstelring van het objectief net zo lang totdat

de contouren van de kant of lijn op de begrenzingen

van het meetveld zonder offset zijn te zien. Daarna de

uitsnede van het motief vastleggen.

Een duidelijke scheiding van beide instelmethodes

komt in de praktijk zelden voor. Beide criteria kunnen

heel goed in combinatie worden gebruikt.

Dubbele contour = onscherp

Onderbroken lijn = onscherp

Samenvallen van contouren = scherp

Doorlopende lijn = scherp

Mechanische meetbasis

x Zoeker- = Effectieve

(afstand van de optische vergroting meetbasis

assen van het zoekervenster

en het kijkvenster van de

afstandsmeter)

69,25mm x 0,68

= ca.

47,1mm

Afstandsmeting / 135

BELICHTINGSMETING

Bij de Leica M9 wordt de belichtingsmeting van het

aanwezige omgevingslicht via het objectief bij het

ingestelde diafragma en met nadruk op het midden

uitgevoerd. Daarbij wordt het door de lichte sluiter-

lamellen van het eerste sluitergordijn gereflecteerde

licht door een fotodiode opgevangen en gemeten.

Deze silicium-fotodiode met ervoor geplaatste conver-

gerende lens is in het midden van de camerabodem

geplaatst.

De voor een juiste belichting geschikte tijd-/diafrag-

ma-combinaties worden door de zoeker- resp. monito-

rindicaties aangegeven of hiermee bepaald.

Bij de tijdautomaat wordt het diafragma met de hand

gekozen, de bijbehorende geschikte sluitertijd kiest

de camera echter zelf. In deze modus informeert een

di gitale LED-indicatie over de ontstane sluitertijd (bijv.

1000)

Bij handmatige instelling van beide waarden dient

voor de afstemming van de belichting een uit drie

rode LED’s bestaande lichtschaal ( • ). Als de instel-

ling goed is, licht alleen de mid-

delste, ronde LED op.

IN-/UITSCHAKELEN VAN DE BELICHTINGSMETER

De belichtingsmeter wordt door licht indrukken van de

ontspanner (1.19) tot het 1. drukpunt ingeschakeld,

mits de camera met de hoofdschakelaar is (1.18)

ingeschakeld en de tijd-instelknop (1.17) niet op

staat.

Als aanduiding dat de belichtingsmeter gereed is om

te meten, brandt een van de indicaties in de zoeker

voortdurend:

– bij tijdautomaat door de digitale LED-indicatie van

de sluitertijd,

– bij handmatige instelling door een van de beide

driehoekige LED’s, evt. samen met de middelste,

ronde LED.

Als de ontspanner weer wordt losgelaten, zonder de

sluiter te activeren, blijft de belichtingsmeter nog ca.

12s lang ingeschakeld en blijft (blijven) de LED(’s)

zolang branden.

Wanneer de tijd-instelknop op

staat, is de belichtin-

gsmeter uitgeschakeld.

Opmerkingen:

• Als de indicaties verdwenen zijn, bevindt de camera

zich in de stand ”stand-by”.

• Bij zeer weinig omgevingslicht, d.w.z. in het grens-

gebied van de belichtingsmeter, kan het ca. 0,2s

duren voordat de LED’s oplichten.

• Als een juiste belichting met de beschikbare sluiter-

tijden bij tijdautomaat niet mogelijk is, knippert als

waarschuwing de sluitertijd-indicatie (meer hierover

vindt u in het hoofdstuk ”De tijdautomaat” op pag.

136).

• Als bij handmatige instelling en zeer weinig licht

het meetbereik van de belichtingsmeter niet wordt

ge haald, knippert als waarschuwing de linker drie-

hoekige LED. Bij tijdautomaat wordt de sluitertijd

aan

gegeven. Wanneer de benodigde sluitertijd de

langst

mogelijke tijd van 32s overschrijdt, knippert

ook deze indicatie.

• Wanneer de camera langere tijd niet wordt gebruikt

of in een tas wordt opgeborgen, moet deze altijd

met de hoofdschakelaar worden uitgeschakeld.

Hierdoor wordt elk stroomverbruik voorkomen

dat ook in de stand-by modus na het automatisch

uitschakelen van de belichtingsmeter en het verd-

wijnen van de indicaties toch nog plaatsvindt. Onbe-

doelde opnames worden hiermee ook verhinderd.

136 / De belichtingsmodi / Tijdautomaat / Meetwaardegeheugen

DE BELICHTINGSMODI

De Leica M9 kent twee belichtingsmodi: tijdautomaat

of handmatige instelling. Afhankelijk van motief, situa-

tie en individuele voorkeur kan op deze wijze gekozen

worden uit

– de gebruikelijke ”half-automaat” of

– de vaste instelling van sluitertijd en diafragma.

TIJDAUTOMAAT

Als de tijd-instelknop (1.17) zich in de stand

bevindt, vormt de elektronica van de camera de

geschikte sluitertijd automatisch en traploos in een

bereik van

4000

s tot 32s, en wel volgens ingestelde

filmgevoeligheid, gemeten helderheid en het handma-

tig gekozen diafragma.

In de zoeker van de camera wordt de bepaalde slu-

itertijd digitaal, en voor een beter overzicht in halve

trappen getoond.

Bij langere sluitertijden dan 2s wordt na het ontspan-

nen in de weergave de resterende belichtingstijd in

seconden teruggeteld. De werkelijk bepaalde, en

traploos gestuurde belichtingstijd kan echter van de

indicatie in halve trappen afwijken: Als bijv. vóór het

ontspannen 16 (als dichtstbijgelegen waarde) in de

indicatie is te zien en de bepaalde belichtingstijd toch

langer is, kan het terugtellen na ontspannen ook met

19 beginnen.

Bij extreme lichtomstandigheden kan de belichtings-

meting bij de interpretatie van alle parameters sluiter-

tijden geven die buiten het werkgebied liggen, d.w.z.

dat er belichtingstijden korter dan

4000

s of langer

dan 32s vereist zouden zijn. In zulke gevallen worden

toch de genoemde minimale en maximale sluitertijden

gebruikt en als waarschuwing knipperen deze waar-

den in de zoeker.

MEETWAARDEGEHEUGEN

Vaak worden belangrijke motieven om vormgevende

redenen uit het midden geplaatst en soms zijn deze

motieven lichter of donkerder dan normaal. De sterk

in het midden geaccentueerde meting van de Leica M9

registreert echter vooral een ge

bied in het midden van

het beeld en is op een gemiddelde

grijswaarde geijkt.

Motieven en situaties van deze soort kunnen ook met

de tijdautomaat zeer eenvoudig met het meetwaarde-

geheugen worden verwerkt.

Hiertoe wordt:

1. Het midden van de zoeker door zwenken van de

camera eerst op het belangrijke deel van het motief

gericht en daarna op een ander detail van gemiddel-

helderheid gericht,

2. en door indrukken van de ontspanner (1.19) tot het

tweede drukpunt gemeten en opgeslagen. Zolang

het drukpunt wordt vastgehouden, verschijnt als

bevestiging in de zoeker een kleine rode punt op de

regel met cijfers en de tijdindicatie verandert ook

bij gewijzigde lichtomstandigheden niet meer.

3. Met nog steeds ingedrukt gehouden ontspanknop

wordt de camera daarna op de definitieve beeldu-

itsnede gezwenkt

4. en kan dan met de aanvankelijk bepaalde belich-

ting worden ontspannen.

Een wijziging van de diafragma-instelling nadat de

meetwaarde succesvol is opgeslagen, heeft geen

aanpassing van de sluitertijd tot gevolg en zou tot een

foutieve belichting leiden.

Het geheugen wordt gewist als de vinger het drukpunt

van de ontspanner loslaat.

Opmerking:

Het meetwaardegeheugen is niet beschikbaar als de

ontspanfunctie Soft is ingesteld (zie pag. 115).

Belichtingscorrecties

/ 137

BELICHTINGSCORRECTIES

Belichtingsmeters zijn afgestemd op een gemiddelde

grijswaarde (18% reflectie), die overeenkomt met de

helderheid van een normaal, d.w.z. gemiddeld foto-

grafisch motief. Wanneer het gemeten detail van het

motief niet aan deze voorwaarden voldoet, kan een

belichtingscorrectie worden uitgevoerd.

Vooral bij meerdere opnames achter elkaar, bijv. als

om bepaalde redenen voor een serie opnames bewust

een iets krappere of ruimere belichting gewenst is,

kan de belichtingscorrectie een zeer handige functie

zijn. Eenmaal ingesteld, blijft deze in tegenstelling tot

het meetwaardegeheugen effectief tot (bewust) weer

wordt teruggesteld (meer over het meetwaardegeheu-

gen staat in het hoofdstuk op pag. 136).

Op de Leica M9 kunnen belichtingscorrecties in een

bereik van ±3 EV in stappen van

EV worden inge-

steld (EV: Exposure Value = belichtingswaarde).

Instellen van de functie

Bij de Leica M9 zijn twee varianten voor de instelling

van een belichtingscorrectie beschikbaar: ze zijn per-

manente instellingen, d.w.z. ze blijven gehandhaafd

tot ze worden gewijzigd of teruggezet.

Daarmee kiest u gelijktijdig of u de instelling via het

menu of met de instelknop wilt uitvoeren.

De instelling via het menu wordt geadvisserd als u

bijv. al weet dat u een krappere/ruimere belichting

van uw motieven wilt hebben. De bijzonder snelle

variant met de instelknop is geschikt voor onverwacht

optredende situaties en maakt het mogelijk uw motief

ononderbroken in de zoeker te volgen.

A. Via het menu

1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag.

103/119) Exposure comp. (4.2.4) en

2. in het bijbehorende submenu de gewenste correc-

tiewaarde.

B. Met de instelknop

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Exp.

comp. setup (4.1.10) en

2. in het bijbehorende submenu Setting ring.

3. Door draaien van de instelknop (1.29) kunnen de

belichtingscorrecties worden ingesteld – rechtsom

voor positieve waarden, linksom voor negatieve.

C. Met ontspan- en instelknop

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Exp.

comp. setup (4.1.10) en

2. in het bijbehorende submenu Set. ring & rel. but..

3. Als de ontspanner (1.19) op het eerste drukpunt

wordt gehouden

, kan door draaien aan de instel-

knop (1.29) een belichtingscorrectie voor de

daarop volgende opname worden ingesteld.

Voor de ingestelde correcties geldt - onafhankelijk van

de wijze waarop ze oorspronkelijk zijn ingevoerd:

- ze blijven continu actief totdat ze handmatig op 0

worden teruggezet;

- ze kunnen zowel via het menu alsook met de instel-

knop worden teruggezet;

- ze worden in het opnameparameter-menu in de vorm

van EV-waarden, en in de zoeker in de vorm van

gewijzigde sluitertijden weergegeven.

Meer over de functie van de ontspanner staat in het hoofdstuk

vanaf pag. 114

138 /

Belichtingscorrecties

Opmerking:

Een op de camera ingestelde belichtingscorrectie

be ïnvloedt uitsluitend de meting van het aanwezige

licht! Wanneer u in de flitsmodus gelijktijdig een cor-

rectie van de TTL-flitsbelichtingsmeting wenst – par-

allel of tegengesteld, moet u deze bovendien (op het

flitsapparaat) instellen! Zie hiervoor ook de hoofdstuk-

ken over de flitsmodus vanaf pag. 143.

VOORBEELD VAN EEN CORRECTIE NAAR PLUS

Bij zeer lichte motieven als sneeuw of strand zal de

belichtingsmeter door de grote helderheid een rela-

tief korte belichtingstijd aangeven. De sneeuw wordt

daardoor

in een gemiddelde grijswaarde weergegeven

en aanwezige personen zijn te donker: onderbelich-

ting! Om dit te voorkomen moet de belichtingstijd

verlengd of het diafragma geopend worden, d.w.z. op

bijv. +1

EV worden ingesteld.

VOORBEELD VAN EEN CORRECTIE NAAR MIN

Bij zeer donkere motieven, die zeer weinig licht

reflecte

ren, zal de belichtingsmeter een te lange

belichtings tijd

aangeven. Een zwarte auto wordt een

grijze auto:

overbelichting! De belichtingstijd moet ver-

kort worden, d.w.z. op bijv. –1EV worden ingesteld.

Automatische belichtingsseries

/ 139

AUTOMATISCHE BELICHTINGSSERIES

Veel aantrekkelijke motieven zijn erg contrastrijk en

hebben zowel zeer lichte alsook zeer donkere gebie-

den. Afhankelijk van het deel waarop u uw belichting

afstemt, kan het beeldeffect verschillend zijn. In zulke

gevallen kunnen met de Leica M9 – bij tijdautomaat

– met de automatische belichtingsserie meerdere

alternatieven met gestaffelde belichting, d.w.z. met

verschillende sluitertijden worden gemaakt. Daarna

kan de geschiktste opname voor gebruik worden

geselecteerd of met bewerkingssoftware een opname

met zeer veel contrast worden gemaakt (trefwoord

HDR).

Beschikbaar zijn:

– 4 niveaus: 0,5EV, 1EV, 1,5EV en 2EV

– 3 aantallen opnames: 3, 5 of 7

– 2 volgordes: juiste belichting, overbelichting/en,

onderbelichting/en of onderbelichting/en, juiste

belichting, overbelichting/en.

Opmerkingen:

• Bij het gebruik van de automatische belichtings-

serie zijn alle AUTO ISO-instellingen (zie pag. 128)

vastgelegd:

– De gevoeligheid die door de camera automatisch

voor de eerste opname is bepaald, wordt ook

voor alle andere opnames van een serie gebruikt,

d.w.z. deze ISO-waarde wordt tijdens een serie

niet veranderd.

– De instellingen in de submenu’s AUTO ISO zijn

niet effectief, d.w.z. de sluitertijden van de came-

ra zijn volledig beschikbaar.

• Afhankelijk van de beschikbare combinatie sluiter-

tijd/diafragma kan het werkgebied van de automa-

tische belichtingsserie beperkt zijn. Voorbeelden

(altijd bij vastgelegde diafragma-instelling):

– Gemeten sluitertijd

1000

, belichtingsserie van

5 opnames/2EV: beperkte functie omdat de

–2EV-opname

16000

zou vereisen.

– Gemeten sluitertijd

125

, belichtingsserie van

5 opnames/2EV: onbeperkte functie omdat de

–2EV-opname

2000

mogelijk is.

– Gemeten sluitertijd

1000

, belichtingsserie van

7 opnames/1EV: beperkte functie omdat de

–3EV-opname

8000

zou vereisen.

– Gemeten sluitertijd

500

, belichtingsserie van

7 opnames/1EV: onbeperkte functie omdat de

–3EV-opname

4000

mogelijk is.

• Onafhankelijk daarvan wordt altijd het ingestelde

aantal opnames gemaakt en zijn daarom evt. meer-

dere opnames van een serie hetzelfde belicht.

• Voor series van 7 opnames zijn alleen de niveaus

0,5EV en 1EV beschikbaar.

• Automatische belichtingsseries zijn in combinatie

met de flitsmodus niet mogelijk. Als een geplaatst

flitsapparaat wordt ingeschakeld, vindt geen opna-

me plaats.

• De functie blijft actief tot deze weer in het menu

wordt uitgeschakeld. Als deze niet wordt uitgescha-

keld, vindt bij elke bediening van de ontspanner een

volgende belichtingsserie plaats.

Instellen van de functie

1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag.

103/119) Bracketing (4.2.5)

2. of u de functie wilt in- of uitschakelen.

3. Kies daarna in het hoofdmenu (zie pag. 102/119)

Bracketing setup (4.1.9),

4. in het bijbehorende submenu No. of exposures

resp. Sequence resp. EV increments en

in de submenu’s de gewenste waarden of varianten.

140 /

Handmatige instelling van de belichting

/ De B-instelling/T-functie

HANDMATIGE INSTELLING VAN DE BELICHTING

Wanneer de instelling van de belichting volledig

handmatig moet plaatsvinden, moet de tijd-instelknop

(1.17) op een van de gegraveerde sluitertijden of tus-

senwaarden zijn vergrendeld.

Vervolgens

1. de belichtingsmeter inschakelen en

2. door draaien van de tijd-instelknop en/of diafrag-

ma-instelring (1.14) van het objectief – telkens in

de richting van de oplichtende driehoekige LED –

alleen de ronde LED laten branden.

Behalve de voor een goede belichting benodigde draai

richting van tijd-instelknop en diafragma-instelring

geven de drie LED’s van de lichtschaal op de volgende

wijze onder- en overbelichting evenals de juiste

belichting aan:

Onderbelichting van minstens één diafragma-

trap; draaien naar rechts nodig

• Onderbelichting van

diafragmatrap; draaien

naar rechts nodig

• Juiste belichting

• Overbelichting van

diafragmatrap; draaien

naar links nodig

• Overbelichting van minstens één diafragmatrap;

draaien naar links nodig

Opmerking:

Bij langere sluitertijden dan 2s wordt na het ontspan-

nen in de weergave de resterende belichtingstijd in

seconden teruggeteld.

DE B-INSTELLING/T-FUNCTIE

Met de

-instelling, waarbij de sluiter zo lang geopend

blijft als de ontspanknop ingedrukt wordt gehouden

(tot maximaal 240s).

In combinatie met de zelfontspanner is tevens een

T-functie beschikbaar: is zowel

ingesteld en ook

de zelfontspanner door aantippen van de ontspanner

ge activeerd (zie hiervoor ook pagina. 157), opent

de slui

ter na de gekozen voorlooptijd automatisch.

Deze blijft

dan – zonder dat de ontspanner hoeft te

worden vastgehouden – zolang geopend tot de ont-

spanner een tweede keer wordt aangetipt. Zo kan

de bewegingsonscherpte die door bediening van de

ontspanner evt. ontstaat ook bij langdurige opnames

verregaand worden vermeden.

De belichtingsmeter blijft in beide gevallen uitgescha-

keld, na de ontspanning telt de digitale cijferindi-

catie in de zoeker echter ter oriëntatie de verlopen

belichtingstijd in seconden mee.

Opmerkingen:

• Bij lange belichtingstijden kan zeer sterke beeldruis

ontstaan.

• Ter vermindering van dit storende verschijnsel

maakt de Leica M9 automatisch na opnames met

langere sluitertijden (ca. vanaf

s, afhankelijk van

andere menu-instellingen) een tweede ”zwartopna-

me” (op de gesloten sluiter). De bij deze parallelop-

name gemeten ruis wordt dan rekenkundig van de

eigenlijke opnamerecord ”afgetrokken”.

• Deze verdubbeling van de ”belichtings”-tijd moet bij

langdurige belichtingen worden gerespecteerd. De

camera mag intussen niet worden uitgeschakeld.

• Bij sluitertijden vanaf 2 s verschijnt als waarschuw-

ing de melding Noise reduction in progress 12s

op de monitor.

Tijdindicatie is een voorbeeld

Instellen van de belichting bij gebruik van het snapshot-profiel

/ 141

INSTELLEN VAN DE BELICHTING BIJ GEBRUIK VAN

HET SNAPSHOT-PROFIEL

Aanvullend op de profielen die individueel instelbaar

zijn en kunnen worden opgeslagen biedt de Leica M9

een snapshot-profiel. Bij dit profiel gelden in de meeste

menupunten vaste instellingen die voor de meeste

motieven een optimale weergave garanderen. Enkele

menupunten, die alleen voor doelbewuste ingrepen

nodig zijn, evenals andere speciale functies kunnen

helemaal niet worden gekozen (zie pag. 102).

Instellen van de modus

1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag.

103/119) User profile (4.2.6) en

2. in het bijbehorende submenu Snapshot profile.

Bovendien is er een vereenvoudigde zoekerindicatie

voor de belichtingsinstelling, waarbij de camera

waarschuwt als opnames door beweging onscherp

dreigen te worden. U hoeft slechts op de indicatie in

de zoeker te letten:

–

brandt alleen de ronde rode LED in het midden ( • ),

is alles in orde.

–

knippert rechts daarvan ook een rode driehoek ( • ),

dreigt overbelichting. U hebt echter in de meeste

gevallen ook dan nog de mogelijkheid een juiste

belichting te garanderen.

– bij gebruik van de tijdautomaat (zie pagina. 136):

Stel een lagere diafragmawaarde in. Draai de

diafragmaring (1.14) in de richting die door de

knipperende driehoek wordt aangegeven – naar

links.

– Bij handmatige belichtingsregeling (zie pag. 140)

kan naar keuze ook een kortere sluitertijd worden

ingesteld.

– Knippert links daarvan bovendien een rode drieho-

ek ( • ), dreigt een bewogen opname (zie hierna:

”Toelichting”). U hebt echter in de meeste ge vallen

ook dan nog de mogelijkheid een scherpe, onbewo-

gen opname te garanderen.

– bij gebruik van de tijdautomaat (zie pagina. 136):

Stel een hogere diafragmawaarde in. Draai de

diafragmaring (1.14) in de richting die door de

knipperende driehoek wordt aangegeven – naar

rechts.

– Bij handmatige belichtingsregeling (zie pag. 140)

kan naar keuze ook een langere sluitertijd worden

ingesteld.

UITSCHAKELEN VAN HET SNAPSHOT-PROFIEL

Het geactiveerde snapshot-profiel kan altijd door

be dienen van de

SET

-knop (1.21) worden verlaten.

Toelichting

Als vuistregel geldt: bewegingsonscherpte dreigt vanaf

sluitertijden onder de drempel van

brandpuntsafstand

dus

bijv. bij langere tijden dan

s met een 50mm-

objectief.

Opmerkingen:

• Om met het snapshot-profiel in een bijzonder groot

helderheidsgebied te kunnen fotograferen wordt

– wanneer geringe helderheid dit vereist – automa-

tisch de gevoeligheid op hogere waarden ingesteld

(zie voor meer bijzonderheden ”ISO-filmgevoelig-

heid”, pag. 128).

• Fotograferen met flitsapparaten is ook met het

snapshot-profiel mogelijk. Meer hierover staat in

de betreffende hoofdstukken vanaf pag. 143.

142 /

Het meetbereik van de belichtingsmeter

/Onder en boven het meetbereik

HET MEETBEREIK VAN DE BELICHTINGSMETER

Het meetbereik is bij kamertemperatuur, normale

luchtvochtigheid en ISO 160/23 EV 0 tot 20 resp.

diaf. 1,0 en 1,2s tot diaf. 32 en

1000

ONDER EN BOVEN HET MEETBEREIK

Als bij handmatige instelling en zeer weinig licht het

meetbereik van de belichtingsmeter niet wordt gehaald,

knippert als waarschuwing de linker driehoekige LED

en bij te veel licht de rechter. Bij tijdautomaat wordt

de sluitertijd aangegeven. Wanneer de benodigde slu-

itertijd langer wordt dan de langst mogelijke van 32s,

resp. korter wordt dan de kortst mogelijke van

4000

knipperen ook deze indicaties.

Omdat de belichtingsmeting met het ingestelde

diafragma plaatsvindt, kan deze situatie ook door

diafragmeren van het objectief ontstaan.

De belichtingsmeter blijft – ook als het meetbereik

niet wordt gehaald – nog ca. 12s na het loslaten van

de ontspanknop ingeschakeld. Als in deze periode

(bijv. door wijziging van de motiefuitsnede of door

openen van het diafragma) de lichtomstandigheden

verbeteren, gaat de LED-indicatie over van knipperen

naar constant branden en geeft daarmee de meting

vrij.

Algemene informatie over meting en regeling flitsbelichting

Geschikte flitsapparaten

/ 143

ALGEMENE INFORMATIE OVER METING EN

REGELING FLITSBELICHTING

De Leica M9 bepaalt het benodigde flitsvermogen door

het afgeven van een of meer meetflitsen in onder

van seconden voor de eigenlijke opname. Direct daar-

na, bij het begin van de belichting, wordt de hoofdflits

afgegeven.

Alle factoren die de belichting beïnvloeden (bijv.

opnamefilters en wijziging van de diafragma-instelling)

worden automatisch gerespecteerd.

GESCHIKTE FLITSAPPARATEN

De volgende flitsapparaten op de Leica M9 zijn

ge schikt voor alle functies die in deze handleiding zijn

beschreven:

• Het systeemflitsapparaat Leica SF 58 (bestelnr.

14 488). Met een maximaal richtgetal van 58 (bij

105mm-instelling), een automatisch (bij gecode-

erde Leica M-objectieven, zie pag. 110) aangestu-

urde zoom-reflector, een naar keuze inschakelbare

tweede reflector evenals vele overige functies is dit

ap paraat zowel krachtig als veelzijdig. Dankzij een

vast ingebouwde flitsvoet met extra regel – en sign-

aalcontacten, die voor de automatische overdracht

van een hele reeks gegevens en instellingen zijn, is

het zeer eenvoudig te bedienen.

• Het systeemflitsapparaat Leica SF 24D (bestelnr.

14 444). Met zijn compacte afmetingen en zijn

op de camera afgestemde design is het bijzonder

ge schikt. Het bezit evenals de Leica SF 58 een vast

ingebouwde flitsvoet met alle contacten en onder-

scheidt zich door de eenvoudige bediening.

• Flitsapparaten die aan de technische voorwaarden

van een System-Camera-Adaption (SCA) van het

systeem 3000 voldoen, met de adapter SCA-3502/

3501 zijn

uitgerust en het richtgetal kunnen rege-

len.

Bij het gebruik van de adapter SCA-3502 (vanaf versie 4) kan de

witbalans (zie pag. 126) voor een correcte kleurweergave op

Auto

worden gezet, dit vindt met het snapshot-profiel automatisch

plaats.

Er kunnen echter ook andere, gebruikelijke opzet-flits-

apparaten met gestandaardiseerde flitsvoet

2, 3

en ont-

steking via het positieve middencontact (X-contact,

1.20a) worden gebruikt. Wij adviseren het gebruik van

thyristor-geregelde elektronenflitsers.

Wanneer echter andere, niet speciaal op de Leica M9 afgestemde

flitsapparaten worden gebruikt die de witbalans van de camera

niet automatisch omschakelen, moet de instelling

worden

gebruikt (zie pag. 126). Om de juiste kleurweergave te garande-

ren moet in zulke gevallen niet met het snapshot-profiel worden

gewerkt.

Het geopende diafragma van het objectief moet handmatig op het

flitsapparaat worden ingesteld.

Flits meetcels

1.20a

144 /

Plaatsen van het flitsapparaat

/ De flitsmodus

PLAATSEN VAN HET FLITSAPPARAAT

Bij het plaatsen van een flitsapparaat moet erop wor-

den gelet dat de voet helemaal in de flitsschoen (1.20)

van de Leica M9 wordt geschoven en indien aanwezig

met de klemmoer tegen ongewild eruit vallen worden

beschermd. Dit is vooral bij flitsapparaten met extra

regel- en signaalcontacten belangrijk omdat wijziging

van de positie in de flitsschoen de vereiste contacten

onderbreekt en daardoor foutieve functies kunnen

ontstaan.

Opmerking:

Voor het plaatsen moeten camera en flitsapparaat

worden uitgeschakeld.

DE FLITSMODUS

De volautomatische, d.w.z. door de camera geregelde

flitsmodus is bij de Leica M9 met de hiervoor geno-

emde

systeemcompatibele flitsapparaten en in beide

be lichtingsmodi, tijdautomaat

en handmatige instel-

ling evenals in het snapshot-profiel beschikbaar.

Bovendien is in alle drie belichtingsmodi een auto-

matische invul-flitsregeling actief. Om steeds een

uitgebalanceerde verhouding tussen flits- en omge-

vingslicht te garanderen, wordt het flitsvermogen bij

toenemende helderheid evt. met max. 1

EV vermin-

derd.

Wanneer echter het aanwezige licht zelfs met de

kortst mogelijke flitssynchronisatietijd van

180

s, al

overbelichting tot gevolg heeft, wordt de flits bij tijd-

automaat niet geactiveerd. In zulke gevallen wordt de

sluitertijd overeenkomstig het omgevingslicht geregeld

en in de zoeker aangegeven.

Bovendien kan met de Leica M9 met tijdautomaat

en handmatige instelling, echter niet met het

snapshot-profiel, gebruik worden gemaakt van inte-

ressante vormgevende flitstechnieken zoals flitssyn-

chronisatie op het 2. in plaats van het gebruikelijke

1. sluitergordijn en het flitsen met lange sluitertijden

zoals de synchronisatietijd

180

s. Deze functies wor-

den op de ca mera via het menu ingesteld (meer hiero-

ver in de volgende hoofdstukken).

De Leica M9 geeft de ingestelde gevoeligheid ook

door aan het flitsapparaat. Daarmee kan het flitsap-

paraat, voorzover het deze indicaties bezit en voorzo-

ver het op het objectief gekozen diafragma ook op het

flitsapparaat is ingevoerd, zijn reikwijdte automatisch

aangeven. De gevoeligheidsinstelling kan niet door

het flitsapparaat worden beïnvloed.

De flitsmodus / 145

Opmerkingen:

•

De instellingen en functies die in de volgende hoof d-

stukken zijn beschreven hebben alleen betrekking

op de Leica M9 en systeemcompatibele flitsappa-

raten.

• Een op de camera ingestelde belichtingscorrectie

(zie pag. 137) beïnvloedt uitsluitend de meting van

het aanwezige licht! Wanneer u in de flitsmodus

ge lijktijdig een correctie van de TTL-flitsbelichtin-

gsmeting wenst – parallel of tegengesteld, moet u

deze bovendien (op het flitsapparaat) instellen!

• Meer informatie over de flitsmodus, vooral in com-

binatie met andere, niet speciaal op de Leica M9

afgestemde flitsapparaten, evenals de verschillende

modi van de flitsapparaten, staat in de betreffende

handleiding.

DE INSTELLINGEN VAN DE AUTOMATISCHE FLITS-

MODUS DIE DOOR DE CAMERA WORDT GEREGELD

Nadat het flitsapparaat is ingeschakeld en in de

mo dus voor regeling van het richtgetal (bijv. GNC =

Guide

Number Control) is gezet, moet hiervoor op de

Leica M9:

1. Voor elke flitsopname eerst de belichtingsmeting

door licht indrukken van de ontspanner worden

in geschakeld, d.w.z. de weergave in de zoeker

moet overgeschakeld zijn op de sluitertijden of de

lichtschaal. Als dit door te snel en in één keer vol-

ledig indrukken van de ontspanner wordt verzuimd,

zal het flitsapparaat evt. niet worden geactiveerd.

2. De tijd-instelknop op

, op de flitssynchronisatie-

tijd (

180

s) of – voor speciale effecten kan een

langere sluitertijd (ook

) worden ingesteld. In de

mo dus tijdautomaat schakelt de camera automa-

tisch over op de via het menu ingestelde flitssyn-

chronisatietijd, resp. het tijdbereik (zie ”Kiezen

van de synchronisatietijd/het synchronisatietijd-

bereik”, pag. 147).

3. De gewenste, resp. het voor de betreffende afstand

van het motief benodigde diafragma worden inge-

steld.

Opmerking:

Als de automatisch geregelde (zie ”De flitsmodus”,

pag. 144) of de handmatig ingestelde sluitertijd korter

is dan

180

s wordt de flits niet geactiveerd.

DE CONTROLE-INDICATIES VAN DE FLITSBELICH-

TING IN DE ZOEKER VOOR SYSTEEMCONFORME

FLITSAPPARATEN

In de zoeker van de Leica M9 dient een flitsvormige

LED (2.1.3) voor terugmelding en indicatie van ver-

schillende situaties. Deze LED verschijnt samen met

de beschreven indicaties voor de belichtingsmeting

van het aanwezige licht.

146 / In de automatische flitsmodus /

Bij instelling van het flitsapparaat op computersturing (A) of handmatige modus (M)

IN DE AUTOMATISCHE FLITSMODUS

(flitsapparaat op regeling richtgetal ingesteld)

  verschijnt ondanks ingeschakeld en paraat flits-

apparaat niet:

op de camera is handmatig een kortere sluitertijd

dan

180

s ingesteld. In zulke gevallen activeert de

Leica M9 ook een ingeschakeld en paraat flitsap-

paraat niet.

  knippert voor de opname langzaam (2Hz):

het flitsapparaat is nog niet paraat

  brandt voor de opname:

het flitsapparaat is paraat.

  blijft na het ontspannen ononderbroken branden,

de overige indicaties zijn echter verdwenen:

de flitsbelichting was in orde, het flitsapparaat blijft

paraat.

  knippert na het ontspannen snel (4Hz), de overi-

ge indicaties zijn echter verdwenen:

de flitsbelichting was in orde, maar het flitsappa-

raat is nog niet paraat.

  gaat na het ontspannen samen met de overige

indicaties uit:

onderbelichting, bijv. door een te klein gekozen

diafragma voor het motief. Als op het flitsapparaat

een gedeelde flitsstand is ingesteld, kan op basis

van het geringere opgeroepen vermogen ondanks

de verdwenen flits-LED het apparaat toch paraat

zijn.

BIJ INSTELLING VAN HET FLITSAPPARAAT

OP COMPUTERSTURING (A) OF HANDMATIGE

MODUS (M)

  verschijnt ondanks ingeschakeld en paraat flits-

apparaat niet:

op de camera is handmatig een kortere sluitertijd

dan

180

s ingesteld. In zulke gevallen activeert de

Leica M9 ook een ingeschakeld en paraat flitsap-

paraat niet.

  knippert voor de opname langzaam (2 Hz):

het flitsapparaat is nog niet paraat.

  brandt voor de opname:

het flitsapparaat is paraat.

Kiezen van de synchronisatietijd/het synchronisatietijd-bereik

/ 147

KIEZEN VAN DE SYNCHRONISATIETIJD/

HET SYNCHRONISATIETIJD-BEREIK

Terwijl de gebruikte sluitertijd op de regeling van de

flitsbelichting geen invloed heeft (door de toch al veel

kortere duur van de flits), wordt de weergave van

het aanwezige licht sterk door de sluitertijd – en het

dia

fragma – bepaald. Bij vaste instelling van de kortst

mo gelijke sluitertijd in de flitsmodus, de synchronisatie-

tijd, leidt dit in vele situaties tot een onnodige, meer

minder sterke onderbelichting van alle motiefdelen die

door het flitslicht niet goed worden belicht.

Met de Leica M9 kunt u in de flitsmodus in combinatie

met de tijdautomaat de sluitertijd nauwkeurig aan de

voorwaarden voor het motief resp. aan uw wensen

met betrekking tot beeldvorming aanpassen. Hiervoor

kunt u uit vijf instellingen kiezen:

1. Lens dependent

Automatische regeling van de sluitertijd afhankelijk

van de gebruikte brandpuntsafstand (volgens de

vuistregel voor onbewogen opnames uit de hand

brandpuntsafstand

, bijv.

met de Summicron-M

1:2/50mm) tot de synchronisatietijd

180

2. OFF (1/180s)

Vaste instelling op de kortst mogelijke sluitertijd

180

s, bijv. voor de scherpe afbeelding van bewe-

gende motieven en het invulflitsen.

Alleen bij gebruik van Leica M-objectieven met 6-bit codering in

de bajonet en inschakeling van de objectiefdetectie in het menu

(zie hiervoor pag. 102/124/119)

down to 1/30s

, 4.

down to 1/8s

en 5.

down to 32s

Automatische regeling van alle sluitertijden van de

genoemde waarde tot de synchronisatietijd

180

Opmerkingen:

• Bij handmatige regeling van de belichting kunnen

eveneens alle sluitertijden tot de synchronisatietijd

180

s worden ingesteld.

•

Bij gebruik van het snapshot-profiel (zie pag.

102/141)

is met gecodeerde objectieven (zie pag.

110) de regeling gerelateerd aan het objectief vast

ingesteld, met niet-gecodeerde

180

Instellen van de functie

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Auto

Slow Sync (4.1.17) en

2. in het bijbehorende submenu de gewenste variant.

148 /

Keuze van het synchronisatietijdstip

KEUZE VAN HET SYNCHRONISATIETIJDSTIP

De belichting van flitsopnames vindt plaats met twee

lichtbronnen, de aanwezige – en het flitslicht. De

uitsluitend of overwegend door het flitslicht belichte

mo tiefdelen worden daarbij door de uitzonderlijk korte

lichtimpuls bijna altijd (bij correcte scherpstelling)

ge stoken scherp weergegeven. Daarentegen wor-

den alle andere motiefdelen – namelijk de delen die

voldoende door het aanwezige licht zijn belicht, resp.

zelf oplichten – in hetzelfde beeld met wisselende

scherpte afgebeeld.

Of deze motiefdelen scherp of ”vaag” worden weer-

gegeven, resp. hoe groot de ”vaagheid” is, wordt door

twee van elkaar afhankelijke factoren bepaald:

1. de lengte van de sluitertijd, d.w.z. hoe lang deze

motiefdelen op de sensor ”inwerken” en

2. hoe snel deze motiefdelen – of ook de camera zelf

– tijdens de opname bewegen.

Hoe langer de sluitertijd resp. hoe sneller de bewe-

ging is, hoe duidelijker beide elkaar overlappende

beeldfragmenten verschillen.

Bij het gebruikelijke tijdstip van de flitsontsteking tot

het begin van de belichting, d.w.z. onmiddellijk nadat

het 1. sluitergordijn het beeldvenster volledig heeft

geopend, kan dit zelfs tot schijnbare tegenstellingen

leiden, zoals bij de opname van de motorfiets (links)

die door zijn eigen lichtsporen wordt ingehaald.

De Leica M9 stelt u in staat tussen dit gebruikelijke

flits-ontstekingstijdstip en synchronisatie aan het

einde van de belichting te kiezen, d.w.z. onmiddellijk

voordat het 2. sluitergordijn begint met het sluiten

van het beeldvenster. Het scherpe beeld bevindt zich

in dit geval aan het einde van de beweging. Deze

flitstechniek verleent de foto (rechts) een meer natu-

urlijke indruk van beweging en dynamiek.

De functie is bij alle instellingen van camera en flitsap-

paraat beschikbaar, bij tijdautomaat evenals bij hand-

matige sluitertijden, in de verschillende automatische

flitsmodi – alsook in de handmatige flitsmodus, de

in dicaties zijn in beide gevallen identiek.

Opmerking:

Bij gebruik van het snapshot-profiel (zie pag. 102/141)

is de synchronisatie op het 1. sluitergordijn vast

ingesteld.

Instellen van de functie

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Flash

sync (4.1.16) en

2. in het bijbehorende submenu de gewenste variant:

1st curtain of 2nd curtain.

Overige functies / Profiels / 149

OVERIGE FUNCTIES

GEBRUIKERS-/PROGRAMMAPROFIELEN

Met de Leica M9 kunnen willekeurige combinaties van

alle instellingen in het hoofdmenu en opnameparame-

ter-menu permanent worden opgeslagen, bijv. om ze

steeds bij terugkerende situaties/motieven snel en

eenvoudig te kunnen oproepen. Er zijn in totaal vier

geheugenplaatsen voor zulke combinaties beschikbaar.

De namen van deze profielen bestaan in principe uit

tien plaatsen. In de fabrieksinstelling wordt de eerste

map Profile__1_

genoemd, de tweede Profile__2_

enz. De namen die de camera geeft, kunnen echter ook

worden gewijzigd en op hun toepassing worden geba-

seerd. Zo kunnen ze beter en sneller worden herkend

en opgeroepen.

Voor de vereenvoudiging van voorinstellingen is

boven

dien het snapshot-profiel beschikbaar (zie

pag. 102/141).

De underscore ”_” staat hier voor joker, op de monitor blijven

”onbezette” plaatsen leeg.

Instellingen overnemen/profiel maken

1. Stel de gewenste functies in het hoofdmenu en

opnameparameter-menu in.

2. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Save

user profile (4.1.2) en

3. in het bijbehorende submenu de gewenste geheu-

genplaats.

• De profielnaam verschijnt. De eerste plaats is

gemarkeerd als gereed voor bewerking.

4. Met de bovenste en onderste kruisknoppen (1.30)

resp. de centrale instelknop (1.29) verandert u

de tekens, met de linker en rechter kruisknoppen

selecteert u de andere plaatsen.

• Als tekens zijn de hoofdletters ”A” tot en met

”Z”, de kleine letters ”a” tot en met ”z” en de

cijfers ”0” tot en met ”9” beschikbaar; ze zijn in

deze volgorde in een eindeloze lus gerangschikt.

5. Sla de instellingen op door indrukken van de

SET

knop (1.21).

Kiezen van een van de opgeslagen profielen resp.

van het snapshot-profiel

1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag. 103/

119) Benutzerprofil (4.2.6) en

2. in het bijbehorende submenu het gewenste profiel.

Opmerkingen:

• Wanneer u een van de instellingen van het zojuist

gebruikte profiel wijzigt, verdwijnt het betreffende

cijfer.

• Het geactiveerde snapshot-profiel kan altijd door

bedienen van de

SET

-knop (1.21) worden verlaten.

TERUGZETTEN VAN ALLE INDIVIDUELE

INSTELLINGEN

Met deze functie kunnen alle eigen instellingen in het

hoofdmenu en in het opnameparameter-menu in één

keer op de fabrieks-instellingen worden teruggezet.

Instellen van de functie

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Reset

(4.1.20) en

2. roep met de

SET

-knop (1.21) het bijbehorende

submenu op.

3. Kies daarna met de linker/rechter kruisknop (1.30)

de gewenste functie en

4. bevestig de instelling door opnieuw bedienen van

SET

-knop.

Opmerking:

Dit terugzetten geldt ook voor de evt. met Save user

profile (4.1.2, zie hiervoor) vastgelegde en opgesla-

gen, individuele profielen.

150 / De weergavemodus

DE WEERGAVEMODUS

Zoals al in de hoofdstukken ”Kiezen van de opname-

en weergavemodi” en ”Automatische weergave van

telkens de laatste opname” (pag. 113) is beschreven,

kunt u de beelden na de opname op de monitor (1.32)

van de Leica M9 bekijken. De weergave vindt auto-

matisch direct daarna kortstondig plaats in de Auto

review-modus of altijd en qua tijd onbegrensd in de

PLAY

-modus. In beide gevallen zijn ondertussen meer-

dere opties mogelijk.

Opmerkingen:

• De weergavefuncties gelden altijd voor de actieve

map van de gebruikte geheugenkaart. Wanneer u

opnames van andere mappen wilt bekijken, moet u

de betreffende map activeren (zie pag. 68).

•

Als geen opnames op de kaart zijn opgeslagen, ver-

schijnt na indrukken van de PLAY-knop op de monitor

de melding:

Attention

No valid image data to play

• Afhankelijk van de vooraf ingestelde functie heeft

het indrukken van de

PLAY

-knop verschillende

gevolgen:

PLAY-knop moet in dat geval twee keer worden ingedrukt

• De Leica M9 slaat de opnames volgens de DCF-

Standards (Design Rule for Camera File System) op.

• Met de Leica M9 kunnen alleen de met camera’s

opgenomen beelden van dit type worden getoond.

Uitgangssituatie Na indrukken van de

PLAY

-knop

a. Volledige weergave van Opnamemodus,

een opname monitor uit

b. Weergave van een vergrote Volledige weergave

uitsnede / meerdere verkleinde

van de opname

opnamen (zie p. 151)

INFO

-indicatie met

INFO

-indicatie met -

willekeurige vergroting volledige weergave

(zie p. 100/151)

d. Een van de menuopties Volledige weergave van

(zie p. 181), of de

laatste getoonde

DELETE of wisbeveiliging

opname

(zie p. 153/154) geactiveerd

De weergavemodus / 151

OVERIGE OPTIES TIJDENS HET BEKIJKEN

A. BEKIJKEN VAN ANDERE OPNAMES/

”BLADEREN” IN HET GEHEUGEN

Met de linker en rechter kruisknop (1.30) kunt u de

overige opgeslagen opnames oproepen. Door op de

linkerknop te drukken worden opnames met lagere

nummers getoond en door op de rechterknop te

drukken de hogere. Door langer in te drukken (ca.

2s) passeren de beelden sneller. Na het hoogste en

laagste nummer beginnen de in een oneindige lus

geschakelde opnames weer van voren af aan, zodat u

alle opnames in beide richtingen kunt bereiken.

• Op de monitor verandert overeenkomstig het beeld-

en bestandsnummer.

B. VERGROTEN/KIEZEN VAN DE UITSNEDE/

GELIJKTIJDIG BEKIJKEN VAN MEERDERE

VERKLEINDE OPNAMES

Met de Leica M9 is het mogelijk om voor een betere

beoordeling op de monitor een vergrote uitsnede op

te roepen en de uitsnede daarbij vrij te kiezen. Omge-

keerd kunt u ook maximaal 9 beelden tegelijk op de

monitor bekijken, bijv. om een overzicht te krijgen of

om een opname sneller te vinden.

Opmerkingen:

• Hoe sterker de opname wordt vergroot, hoe minder

– door de naar verhouding kleinere resolutie – de

weergavekwaliteit op de monitor wordt.

• Zolang een opname vergroot wordt getoond, zijn

de kruisknoppen niet voor het oproepen van ande-

re opnames beschikbaar, maar dienen voor de

”navigatie” in het beeld (uitzondering: zie volgende

op merking).

Door de instelknop (1.29) naar rechts te draaien (met

de klokwijzers mee) wordt een uitsnede vanuit het

midden vergroot. Hoe verder u draait, hoe sterker de

vergroting en hoe kleiner de uitsnede. Vergrotingen

zijn tot 1:1 mogelijk, d.w.z. tot 1 pixel van de monitor

1 pixel van de opname weergeeft.

Met de vier kruisknoppen (1.30) kunt u bij vergrote

afbeelding bovendien de locatie van de uitsnede wil-

lekeurig kiezen. Hiervoor wordt de knop (meermaals)

in de richting ingedrukt, waarin u de uitsnede wilt

verschuiven.

• De rechthoek binnen het kader (3.2.5/3.3.7j) in

de rechterbenedenhoek van de monitor symbolise-

ert – bovendien als vergroting – de locatie van de

getoonde uitsnede.

152 / De weergavemodus

Opmerking:

U kunt ook bij vergrote afbeelding direct naar een

andere opname gaan die dan in dezelfde vegroting

wordt getoond. Hiervoor dienen weer de linker of

rechter kruisknop – echter met ingedrukt gehouden

PLAY

-knop (1.26).

Door de instelknop naar links te draaien (tegen de

klokwijzers in, uitgaande van de normale grootte),

kunt u gelijktijdig 4 –, resp. door verder te draaien 9

opnames op de monitor bekijken.

• Op de monitor (1.32) worden maximaal 9 verkleinde

afbeeldingen getoond, inclusief de eerder in norma-

le grootte bekeken opname die door een rode rand

is gemarkeerd.

Met de vier kruisknoppen kunt u vrij tussen de ver-

kleinde afbeeldingen navigeren, het betreffende beeld

wordt gemarkeerd. Dit beeld kunt u door de instel-

knop naar rechts te draaien weer op normale grootte

brengen.

Opmerking:

Bij de weergave van 9 beelden wordt door de instel-

knop verder naar links te draaien het rode kader om

alle beelden geplaatst, zodat vervolgens ”per blok”

snel kan worden ”gebladerd”.

De weergavemodus / 153

C. WISSEN VAN OPNAMES

Zolang een opname op de monitor wordt getoond, kan

deze eventueel ook op dat moment worden gewist.

Dit kan nuttig zijn als de opnames bijv. op andere

media werden opgeslagen, als ze niet meer nodig zijn

of wanneer meer geheugen op de kaart nodig is.

De Leica M9 biedt de mogelijkheid naar behoefte

af zonderlijke of gelijktijdig alle opnames te wissen.

Opmerkingen:

• Wissen is alleen in de weergavemodus mogelijk,

maar onafhankelijk van de weergave in normale

grootte of in meerdere verkleinde afbeeldingen (niet

echter als bij de 9-voudige weergave het rode kader

het gehele blok omsluit, zie pag. 151).

• Bij beveiligde opnames moet de wisbescherming

eerst worden opgeheven voordat ze kunnen worden

gewist (zie hiervoor ook het volgende hoofdstuk).

Belangrijk:

Het wissen van de opnames is definitief. Ze kunnen

daarna niet meer worden opgeroepen.

Procedure

1. Druk op de

DELETE

-knop (1.24)

• Op de monitor (1.32) verschijnt het submenu in

beeld.

Opmerkingen:

• Het wissen kan altijd door opnieuw bedienen van de

DELETE

-knop worden afgebroken.

• De volgende opties en bijbehorende functies zijn

tijdens de complete wisprocedure niet beschikbaar:

de INFO-knop (1.22) en de wisbeveiliging.

2. In eerste instantie bepaalt u

• of u afzonderlijke

Delete

Single

• gelijktijdig alle opnames wilt wissen

Delete

All

3. De overige bediening vindt plaats via het menu,

d.w.z. in principe precies zo als in het hoofdstuk

”Het menu” is beschreven (zie pag. 119). Dus na

het kiezen van het vereiste menu en met behulp

van de instelknop (1.29), de kruisknoppen (1.30)

en de

SET

-knop (1.21).

Opmerkingen:

• Als de getoonde opname is beschermd (zie pag.

154), kan in het submenu de functievariant

Single

niet worden gekozen.

• Bij het wissen van alle opnames moet u – als

bescherming tegen onbedoeld wissen – in een

tussenstap nog een keer bevestigen dat u werkelijk

alle beelden op de geheugenkaart wilt wissen.

154 / De weergavemodus

DE INDICATIES NA HET WISSEN

WISSEN VAN AFZONDERLIJKE OPNAMES

Na het wissen verschijnt de voorgaande opname.

Wanneer echter geen opnames meer op de kaart zijn

opgeslagen, verschijnt de melding:

Attention

No valid image data to play

Wissen van alle opnames op de geheugenkaart

Na het wissen verschijnt de melding:

Attention

No valid image data to play

Als echter een of meerdere opnames tegen wissen

zijn beschermd, verschijnt deze, resp. de eerste van

deze opnames.

Opmerking:

Door het wissen van een opname worden de volgende

opnames op het beeldtelwerk (3.2.4/3.3.6) volgens

het volgende voorbeeld opnieuw genummerd: wist u

bijvoorbeeld beeld nr. 3, wordt het beeld dat voorheen

nr. 4 was vervolgens nr. 3, het beeld dat voorheen nr.

5 was, wordt nr. 4, enz. Dit geldt echter niet voor de

be standsnummering op de geheugenkaart (in de INFO-

weergave, zie pag. 100) van de resterende beeldbe-

standen in de map (3.3.7i), die in principe onveran-

derd blijft.

D. BESCHERMEN VAN OPNAMES/

OPHEFFEN VAN DE WISBESCHERMING

De op de geheugenkaart geregistreerde opnames

kunnen tegen onbedoeld wissen worden beschermd.

Deze wisbescherming kan altijd weer worden opge-

heven.

Opmerkingen:

•

Het beschermen van opnames resp. het opheffen van

de wisbescherming is alleen in de weergavemodus

mogelijk, maar onafhankelijk van de weergave in nor-

male grootte of in meerdere verkleinde afbeeldingen

(niet echter als bij de 9-voudige weergave het rode

kader het gehele blok omsluit, zie pag. 151).

• Zie het vorige hoofdstuk voor de handelingen/

ge volgen bij het wissen van beschermde opnames.

• Wanneer u toch wilt wissen, heft u de bescherming

zoals hierna beschreven op.

• De wisbescherming is alleen in de Leica M9 effec-

tief.

• Ook beschermde opnames worden bij het formatte-

ren van de geheugenkaart gewist (zie hiervoor ook

het volgende hoofdstuk).

• Bij SD-/SDHC-geheugenkaarten kunt u onbedoeld

wissen verhinderen door de schakelaar voor schrijf-

beveiliging van de kaart (zie pag. 109) in de met

LOCK

gemarkeerde stand te schuiven.

Procedure

1. Druk op de

SET

-knop (1.21).

• Op de monitor (1.32) verschijnt het submenu in

beeld.

Opmerkingen:

• De instelprocedure kan altijd worden afgebroken

door bediening van de

PLAY

-knop (1.26) – om naar

de normale weergavemodus terug te keren,

• of door aantippen van de ontspanner (1.19) – om in

de opnamemodus te komen.

Tijdens de gehele instelprocedure zijn de volgende

bedieningselementen, resp. hun functies niet

beschikbaar: de

- (1.28),

DELETE

- (1.24) en

INFO

- (1.22) knop

De overige bediening vindt plaats via het menu, d.w.z.

in principe precies zo als in het hoofdstuk ”Het menu”

is beschreven (zie pag. 119). Dus na het kiezen van

het menu en met behulp van de instelknop (1.29), de

kruisknoppen (1.30) en de SET-knop (1.21).

De weergavemodus / 155

2. In eerste instantie bepaalt u

• of u afzonderlijke

Protect

Single

• gelijktijdig alle opnames wilt beschermen

Protect

All

resp.

• of u een evt. aanwezige wisbescherming voor

een afzonderlijke opname

Clear protection

Single

• voor alle opnames wilt opheffen

Clear protection

All

Opmerking:

Bij de volgende onmogelijke functies verschijnt de

menutekst als aanduiding hiervoor in het wit in plaats

van zwart:

– Beschermen van een reeds beschermde opname

resp. als alle opnames al zijn beschermd.

– Opheffen van de wisbescherming bij een opname

die niet is beschermd resp. als geen opnames zijn

beschermd.

De indicaties na het beschermen/

opheffen van de wisbescherming

Na het verlaten van het menu verschijnt het oorspron-

kelijke monitorbeeld weer; bij beschermde opnames

met de indicatie

(3.2.1/3.3.3).

Opmerking:

De indicatie verschijnt ook als een reeds

be schermde opname wordt opgeroepen.

156 / Overige functies

OVERIGE FUNCTIES

MAPBEHEER

De beelden worden op de kaart in mappen opgeslagen

die automatisch worden aangemaakt. Deze mapnamen

bestaan in principe uit acht plaatsen, drie cijfers en vijf

letters. In de fabrieksinstelling wordt de eerste map

”100LEICA” genoemd, de tweede ”101LEICA” enz. Daa-

rom kan de camera maximaal 999 mappen aanmaken.

Deze telling kan altijd weer worden teruggezet

Met de Leica M9 kunt u bovendien zelf nieuwe map-

pen aanmaken en de namen hiervan vastleggen, d.w.z.

– mapnummers terugzetten

– mappen aanmaken/namen zelf vastleggen

MAPNUMMERS TERUGZETTEN

Opmerking:

Deze functie kan alleen met een geheugenkaart wor-

den uitgevoerd waarop geen beelden of lege mappen

aanwezig zijn, dus nog ongebruikte/nieuwe kaarten of

kaarten die vooraf zijn geformatteerd.

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Folder

managem. (4.1.13) en

2. in het bijbehorende submenu Reset folder no..

De interne maptelling van de camera wordt terug-

gezet, d.w.z. bij het aanmaken van een nieuwe map

wordt altijd het laagste nog niet toegekende num-

mer gebruikt.

Opmerking:

Dit kan ertoe leiden dat in bepaalde gevallen één

of meer nummers niet worden gebruikt: wanneer

de camera bijv. als laatste nummer 102 heeft

toegekend, dan een kaart wordt geplaatst die als

hoogste mapnummer 105 aangeeft, krijgen de vol-

gende nieuwe mappen nummers vanaf 106.

MAP KIEZEN

De weergavefuncties (zie pag. 113/150) en de gege-

vensoverdracht volgens PTP-standaard (zie pag. 158)

gelden altijd voor de actieve map van de gebruikte

geheugenkaart. Wanneer u opnames van andere map-

pen wilt bekijken of naar een extern geheugenmedium

wilt kopiëren, moet u de betreffende map activeren.

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Folder

managem. (4.1.13) en

2. in het bijbehorende submenu Select folder.

• Op de monitor (1.32) verschijnt een lijst van alle

aanwezige mappen. Als op de kaart veel gege-

vens staan, duurt het even voordat deze weerga-

ve volgt en verschijnt in plaats daarvan tijdelijk

de melding

Folders are being read Please wait

3. Kies de gewenste map.

MAPPEN AANMAKEN/NAMEN ZELF VASTLEGGEN

Met de Leica M9 hebt u de mogelijkheid nieuwe map-

pen op de geheugenkaart aan te maken en hier zelf

namen aan toe te kennen.

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Folder

managem. (4.1.13) en

2. in het bijbehorende submenu Create new folder.

• De mapnaam verschijnt (eerst altijd ”Leica”). De

eerste van vijf letters is gemarkeerd als gereed

voor bewerking.

Opmerking:

Als mapnummer wordt in principe het eerste vrije

nummer aangemaakt.

3. Met de bovenste en onderste kruisknoppen (1.30)

resp. de centrale instelknop (1.29) verandert u de

eerste vijf plaatsen, met de linker en rechter kruis-

knoppen selecteert u de andere plaatsen.

Als tekens zijn de hoofdletters A tot en met Z, de

kleine letters a tot en met z en de cijfers 0 tot en

met 9 beschikbaar; ze zijn in deze volgorde in een

eindeloze lus gerangschikt.

Overige functies / Formatteren van de geheugenkaart / Fotograferen met de zelfontspanner / 157

FORMATTEREN VAN DE GEHEUGENKAART

Gewoonlijk is het niet nodig de geheugenkaart te for-

matteren (te initialiseren). Wanneer echter een onge-

formatteerde kaart voor het eerst wordt geplaatst,

moet deze worden geformatteerd. Daarom verschijnt

in zulke gevallen automatisch het submenu Format

SD card.

Met de Leica M9 hebt u de keuze of u de geheu-

genkaart alleen wilt formatteren of dat u wilt over-

schrijven, bijv. als beveiliging tegen misbruik waarbij

alle aanwezige gegevens op de kaart volledig worden

gewist.

Opmerkingen:

• Bij gewoon formatteren gaan de gegevens op de

kaart niet onherroepelijk verloren. Alleen de direc-

tory wordt gewist zodat de aanwezige bestanden

niet meer direct toegankelijk zijn. Met de goede

software kunnen de gegevens weer toegankelijk

worden gemaakt.

Alleen de gegevens die daarna door het opslaan van

nieuwe gegevens worden overschreven, zijn echt

definitief gewist.

Maak er daarom een gewoonte van al uw opnames

altijd zo snel mogelijk op een veilig geheugenmedium

op te slaan, bijv. de harde schijf van uw computer.

Dit geldt vooral als de camera bij een servicegeval

samen met de geheugenkaart wordt opgestuurd.

• Afhankelijk van het type geheugenkaart dat wordt

gebruikt, kan het formatteren 3 minuten duren.

Procedure

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Format

SD card (4.1.27) en

2. in het bijbehorende submenu de gewenste functie,

Yes, No of Overwrite.

3. Wanneer u de geheugenkaart werkelijk wilt over-

schrijven, moet u dit daarna – als beveiliging tegen

onbedoelde instellingen in het bijbehorende subme-

nu bevestigen.

Opmerkingen:

• Schakel de Leica M9 niet uit terwijl de geheugen-

kaart wordt geformatteerd/overschreven.

• Als de geheugenkaart in een ander apparaat, bijv.

een computer is geformatteerd, moet u deze in de

Leica M9 opnieuw formatteren.

• Als de geheugenkaart niet kan worden geformat-

teerd, vraagt u uw dealer of de Leica informatie-

dienst (adres, zie pag. 177) om advies.

• Bij het formatteren worden zelfs beschermde

opnames (zie vorige hoofdstuk) gewist.

• Afhankelijk van de capaciteit en lees-/schrijfsnel-

heid van de kaart kan het overschrijven max. 60

minuten in beslag nemen, controleer daarom eerst

de conditie van de batterij (zie pag. 108). Als de

capaciteit van de batterij tijdens het overschrijven

onvoldoende is, verschijnt op de monitor een mel-

ding.

FOTOGRAFEREN MET DE ZELFONTSPANNER

Met de zelfontspanner kunt u een opname met een

vertraging van eventueel 2 of 12s maken. Dit is han-

dig als u bijv. onscherpte door bewegen bij het afdruk-

ken wilt voorkomen of als u bij een groepsopname zelf

ook in beeld wilt verschijnen. In zulke gevallen wordt

geadviseerd de camera op een statief te plaatsen.

Instellen en gebruiken van de functie

1. Zet de hoofdschakelaar (1.18) op .

2. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Self timer

(5.1.3) en

3. selecteer dan de gewenste vertraging of selecteer

Off in het submenu.

4. Voor het starten van de voorlooptijd de ontspanner

(1.19) aantippen (tot het 1. drukniveau, zie pag.

114).

• Aan de voorkant van de camera geeft de – gedu-

rende de eerste 10s bij 12s voorlooptijd – knip-

perende, anders permanent brandende lichtdiode

(1.7) het aflopen van de voorlooptijd aan en op

de monitor wordt deze gelijktijdig teruggeteld.

Tijdens de lopende zelfontspanner-voorlooptijd kan de

functie altijd door indrukken van de

SET

-knop (1.21)

worden afgebroken – de instelling blijft behouden of

wordt door opnieuw aantippen van de ontspanner

weer gestart.

Belangrijk:

Tijdens zelfontspanning vindt instelling van de belich-

ting niet plaats bij het drukpunt van de ontspanner,

maar pas direct voor de opname.

158 /

Gegevensoverdracht naar een computer

GEGEVENSOVERDRACHT NAAR EEN COMPUTER

De Leica M9 is compatibel met de volgende bestu-

ringssystemen:

Microsoft

: Windows

XP/Vista

Apple

Macintosh

: Mac

OS X (10.6)

Voor het kopiëren van gegevens naar een computer

is de Leica M9 voorzien van een USB-poort 2.0. Dit

maakt de snelle gegevensoverdracht naar computers

met een gelijksoortige interface mogelijk. De gebru-

ikte computer moet een USB-aansluiting (voor de

directe aansluiting van de Leica M9) hebben of met

een kaartlezer voor SD-/SDHC-kaarten zijn uitgerust.

Opmerking:

Bij het gebruik van een USB-verbinding moet op het

volgende worden gelet: bij aansluiting van twee of

meer apparaten op een computer, resp. door middel

van een verdeler (”hub”) of verlengsnoeren, kunnen

functiestoringen ontstaan.

USB-VERBINDING

De Leica M9 maakt met twee verschillende normen

de gegevensoverdracht via USB-snoeren mogelijk.

Daarmee wordt er rekening mee gehouden dat som-

mige programma’s voor de overdracht van gegevens

een verbinding volgens het PTP-protocol vereisen.

Bovendien bestaat altijd de mogelijkheid de camera

als een extern station (”massageheugen”) te gebru-

iken.

Instellen van de functie

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) USB

connection (4.1.26) en

in het bijbehorende submenu PTP of Mass storage.

AANSLUITING EN GEGEVENSOVERDRACHT

VOLGENS PTP-PROTOCOL

Als de Leica M9 op PTP is ingesteld en door de aan-

gesloten computer wordt herkend, gaat u als volgt te

werk:

Opmerking:

De gegevensoverdracht volgens PTP-standaard geldt

altijd voor de actieve map van de gebruikte geheu-

genkaart. Wanneer u opnames van andere mappen

wilt bekijken of naar een extern geheugenmedium wilt

kopiëren, moet u de betreffende map activeren (zie

pag. 152).

MET WINDOWS

XP/VISTA

1. Maak met het meegeleverde USB-snoer (C) ver-

binding tussen de USB-bus (1.33) van de Leica M9

en een USB-bus van de computer. Daarvoor moet

eerst het klepje (1.25) over de bus van de camera

naar beneden worden geopend.

MET WINDOWS

• Na succesvolle aansluiting verschijnt op de desktop

een melding dat de Leica M9 – als nieuwe hard ware

werd herkend (alleen bij de eerste aansluiting!).

2. Dubbelklik op de melding (na de eerste aansluiting

niet meer nodig).

•

Er wordt een pull-down menu ”M9 Digital Camera”

geopend voor de gegevensoverdracht-assistent.

Klik op ”OK” en volg de aanwijzingen van de assistent

om van daar de beelden zoals gebruikelijk naar een

map van uw keuze te kopiëren en te openen.

MET WINDOWS

VISTA

• Na succesvolle aansluiting verschijnt boven de

taakbalk de melding over de installatie van de dri-

versoftware voor het toestel.

Gelijktijdig verschijnt op de display van de camera

USB connected.

De succesvolle installatie wordt met nog een dia-

loogvenster bevestigd.

Het menu Automatic Review met verschillende

toestelopties verschijnt.

2. U kunt – zoals gebruikelijk – met behulp van de

Windows-assistent kiezen uit ”Beelden importeren”

of ”Het apparaat voor weergave van de bestanden

openen” om

3. met Windows Verkenner de directory-structuur van

de kaart te openen.

Gegevensoverdracht naar een computer

/ 159

AANSLUITING EN GEGEVENSOVERDRACHT MET

MAC

OS X (10.6)

1. Maak met het meegeleverde USB-snoer (C) verbin-

ding tussen de USB-bus (1.33) van de Leica M9 en

een USB-bus van de computer. Daarvoor moet eerst

het klepje (1.25) over de bus van de camera naar

beneden worden geopend.

•

Bij succesvolle verbinding tussen camera en com

puter verschijnt op de display van de camera

USB connection.

2. Open nu op de computer de ”Finder”.

3. In het linker venstergedeelte in de categorie ”Loca-

ties” op ”Programma’s” klikken.

4. Nu in het rechter venstergedeelte het programma

”Digital Images” selecteren.

• Het programma wordt geopend en op de pro-

gramma-titelbalk verschijnt de naam ”M9 Digital

Camera”.

5. Nu kunnen de beelden met de knop ”Load” op de

computer worden opgeslagen.

Aansluiting en gegevensoverdracht met de

camera als extern station (Mass storage)

MET WINDOWS-BESTURINGSSYSTEMEN:

Als de Leica M9 via een USB-snoer met de computer

is verbonden, wordt deze als extern station door het

besturingssysteem herkend en wordt een stationslet-

ter toegewezen. Gebruik Windows Verkenner voor het

kopiëren/opslaan van de beelden op uw computer.

MET MAC-BESTURINGSSYSTEMEN:

Als de Leica M9 via een USB-snoer met de computer

is verbonden, verschijnt de geplaatste geheugenkaart

als geheugenmedium op de desktop. Gebruik de Fin-

der voor het kopiëren/opslaan van de beelden op uw

computer.

Belangrijk:

• Gebruik uitsluitend het meegeleverde USB-snoer

(C).

• Zolang de gegevens van de Leica M9 naar de com-

puter worden gekopieerd, mag de verbinding in geen

geval worden onderbroken door het USB-snoer eruit

te trekken, omdat anders de computer en/of de

Leica M9 kan crashen, evt. kan zelfs de geheugen-

kaart onherstelbaar worden beschadigd.

• Zolang gegevens van de Leica M9 naar de computer

worden gekopieerd, mag de camera niet worden

uitgeschakeld of zichzelf door onvoldoende batterij-

spanning uitschakelen, omdat de computer anders

kan‘ crashen. Om dezelfde reden mag de batterij

bij geactiveerde verbinding in geen geval worden

verwijderd. Als de capaciteit van de batterij tijdens

de gegevensoverdracht ten einde loopt. Beëindig de

gegevensoverdracht, schakel de Leica M9

uit (zie

pag. 112) en laadt de batterij op (zie pag. 106).

AANSLUITING EN GEGEVENSOVERDRACHT

MET KAARTLEZERS

Met een gebruikelijke kaartlezer voor SD-/SDHC-ge-

heugenkaarten kunnen de beeldbestanden ook naar

andere computers worden gekopieerd. Voor compu-

ters met een USB–poort zijn kaartlezers met een USB-

poort verkrijgbaar. Wanneer uw computer van een

PCMCIA-slot is voorzien (vaak bij draagbare model-

len), zijn als alternatief hiervoor kaarten met een

PCMCIA-aansluiting verkrijgbaar. Deze accessoires en

meer informatie vindt u in een computerspeciaalzaak.

Opmerking:

De Leica M9 is van een geïntegreerde sensor voorzien

die de stand van de camera – horizontaal of verticaal

(beide richtingen) – bij elke opname registreert. Deze

informatie maakt het mogelijk dat opnames bij aans-

luitende weergave met programma’s op een computer

(niet op de monitor van de camera!) steeds au to-

matisch rechtop worden getoond.

160 /

Datastructuur op de geheugenkaart

Met onbewerkte gegevens DNG werken

DATASTRUCTUUR OP DE GEHEUGENKAART

Gegevens die op een kaart zijn opgeslagen en naar

een computer worden gekopieerd, worden in de vol-

gende map opgeslagen:

In de 100LEICA-, 101LEICA-mappen (enz.) kunnen

maximaal 9999 opnames worden opgeslagen.

MET ONBEWERKTE GEGEVENS DNG WERKEN

Wanneer het gestandaardiseerde en moderne DNG

(Digital Negativ)-formaat is gekozen, is zeer geavan-

ceerde software nodig om de opgeslagen onbewerkte

gegevenste converteren, bijvoorbeeld de professione-

le converter voor onbewerkte gegevens Photoshop

Lightroom

van de firma Adobe

. Deze biedt kwali-

tatief geoptimaliseerde algoritmen voor de digitale

kleurverwerking, die gelijktijdig bijzonder weinig ruis

en een verbazingwekkende beeldresolutie mogelijk

maken.

Bij de bewerking hebt u de mogelijkheid achteraf

pa rameters als witbalans, ruisvermindering, gradatie,

scherpte enz. in te stellen en op deze wijze een maxi-

male beeldkwaliteit te realiseren.

Adobe

Photoshop

Lightroom

kan gratis worden

ge download als u uw Leica M9 op de homepage van

Leica Camera AG registreert. Meer bijzonderheden

staan in het bijlageblad in de verpakking van de

camera.

Installeren van firmware-updates / 161

INSTALLEREN VAN FIRMWARE-UPDATES

Leica werkt voortdurend aan de verdere ontwikkeling

en optimalisering van zijn producten. Omdat bij digi-

tale camera’s zeer veel functies uitsluitend elektro-

nisch worden gestuurd, kunnen enkele van deze ver-

beteringen en uitbreidingen van functies naderhand in

de camera worden geïnstalleerd.

Hiervoor biedt Leica op onregelmatige tijden zogeno-

emde firmware-updates aan, die u zelf op eenvou dige

wijze van onze homepage naar uw camera kunt down-

loaden, d.w.z. kunt kopiëren:

1. Formatteer een geheugenkaart in uw Leica M9.

2. Schakel de camera uit en plaats de kaart in een

– geïntegreerde of met uw computer verbonden

– SD/SDHC-kaartlezer. (Een lezer is voor firmware-

updates noodzakelijk).

Download het firmware-bestand bijvoorbeeld van de

Leica M9-pagina onder de linknaam ”UPDATES”.

4. Sla het bestand m9-X_xxx.upd in het bovenste

niveau van de mapstructuur van de kaarten op.

X_xxx staat voor de betreffende versie.

5. Verwijder de kaart volgens de regels uit uw kaart-

lezer, plaats de kaart in de camera en sluit de

bo demkap. Schakel de camera in met de hoof-

dschakelaar.

6. Bevestig de vraag die op de monitor verschijnt of

de firmware van de camera naar de versie X_xxx

moet worden bijgewerkt.

Het update-proces duurt ca. 180s. Daarna verschijnt

het verzoek de camera via de hoofdschakelaar

op nieuw te starten.

7. Schakel de camera uit en weer in.

Opmerking:

Wanneer de batterij onvoldoende is geladen, krijgt u

een overeenkomstige waarschuwing.

162 / De systeemaccessoires voor de LEICA M9

OVERIGE ZAKEN

DE SYSTEEMACCESSOIRES VOOR DE LEICA M9

WISSELOBJECTIEVEN

Het Leica M-systeem biedt de basis voor optimale aan

passing aan snel en onopvallend fotograferen. Het

assortiment aan objectieven omvat brandpuntsafstan-

den van 16 tot 135mm en lichtsterkten tot 1:0,95.

FILTERS

Voor de huidige Leica M-objectieven, die van gestand-

aardiseerde filterschroefdraad zijn voorzien, zijn UVa-

filters en universele polfilters beschikbaar.

OPMERKING:

Leica UV/IR filters, die speciaal voor gebruik op de

Leica M8 en M8.2 werden ontwikkeld, moeten op de

Leica M9 niet worden gebruikt, omdat vooral bij groot

hoekobjectieven kleurverschuiving aan de beeldran-

den kan ontstaan.

UNIVERSELE GROOTHOEKZOEKER M

De universele groothoekzoeker M van Leica is een uit-

gesproken praktisch accessoire. Deze kan onbeperkt

op alle analoge en digitale Leica M-modellen worden

gebruikt en biedt – precies zoals in de zoeker van de

camera – met ingespiegelde lichtkaders na bepaling

van de beelduitsnede de groothoek-brandpuntsafstan-

den 16, 18, 21, 24 en 28mm.

De zoeker is voorzien van parallax-compensatie eve-

nals een waterpas voor een nauwkeurige horizontale

uitlijning van de camera (bestelnr. 12 011).

ZOEKER VOOR 21/24/28MM

De Leica zoeker voor 21/24/28mm-objectieven kan

op alle Leica M-modellen worden gebruikt en toont

met zijn verstelbare optiek naar keuze de beelduits-

nede van de favoriete groothoek-brandpuntsafstanden

21mm, 24mm en 28mm. De kostbare optische opbouw

garandeert een hoge weergavekwaliteit op het niveau

van de zoeker van de Leica M. De vergroting maakt

in combinatie met de pupillenafstand van 15mm, die

geschikt is voor brildragers, een goede herkenbaar-

heid van details en ook een gemakkelijke beoordeling

van het gehele beeldveld mogelijk (bestelnr. 12 013).

SPIEGELZOEKER M

Voor 18-, 21- en 24mm-objectieven zijn spiegel-

zoekers beschikbaar. Ze onderscheiden zich door hun

zeer compacte constructie en heldere zoekerbeeld.

Om de beelduitsnede te bepalen zijn er lichtkaders

zoals in de camerazoeker (bestelnr. 18mm: 12 022

zwart,

12 023 zilver/21mm: 12 024 zwart, 12 025 zilver/

24mm: 12 026 zwart, 12 027 zilver).

ZOEKERLOEP M 1.25X EN M 1.4X

De Leica zoekerloepen M 1.25x en M 1.4x ver-

eenvoudigen de beeldvorming bij toepassing van

brandpuntsafstanden vanaf 35mm aanzienlijk. Ze

kunnen op alle Leica M-modellen worden gebruikt en

vergroten het middelste gebied van het zoekerbeeld:

de 0,68x-zoeker van de Leica M9 krijgt met de loep

1.25x een 0,85-voudige vergroting, met de loep 1.4x

een 0,95-voudige vergroting.

Als beveiliging tegen verlies dient een veiligheidsket-

tinkje met snapslot, waarmee de zoeker aan de bevesti-

gingsring van de draagriem kan worden gehangen.

De zoekerloep wordt in een leren foedraal geleverd. Een

lus aan het foedraal maakt het mogelijk de zoekerloep

paraat en veilig aan de draagriem van de camera te

houden (bestelnr. 12 004 M 1.25x, 12 006 M 1.4x).

De systeemaccessoires voor de LEICA M9 / Reserveonderdelen / 163

FLITSAPPARATEN

Het systeem-flitsapparaat Leica SF 58 (bestelnr. 14

488)

is met een maximaal richtgetal van 58 (bij

105mm-instelling), een automatisch (bij gecodeerde

Leica M-objectieven, zie pag. 110) aangestuurde

zoom-reflector, een naar keuze inschakelbare, twee-

de reflector evenals vele overige functies zowel een

krachtig als veelzijdig apparaat. Dankzij een vast

ingebouwde flitsvoet met extra regel – en signaal-

contacten, die voor de automatische overdracht van

een hele reeks gegevens en instellingen zijn, is het

zeer eenvoudig te bedienen.

Het systeem-flitsapparaat Leica SF 24D (bestelnr.

14 444) is met zijn compacte afmetingen en op de

ca mera afgestemd design bijzonder geschikt. Het

bezit evenals de Leica SF 58 een vast ingebouwde

flitsvoet met alle contacten en onderscheidt zich door

de eenvoudige bediening.

HANDGREEP M9

Als praktisch accessoire wordt de handgreep M9 voor

een goede hantering en met één hand dragen van de

Leica M8 geadviseerd. Deze wordt in plaats van de

standaard bodemkap aangebracht. (Bestelnr. 14.486

zwart, 14 490 staalgrijs).

CORRECTIELENZEN

Voor optimale aanpassing van het oog aan de

zoeker van de camera bieden wij correctielenzen

aan in de volgende dioptriewaarden (sferisch):

±0,5/1/1,5/2/3.

FOTOTASSEN

Voor de Leica M9 zijn er twee neopreen-paraattassen

met verschillende voorvakken voor objectieven van

verschillende lengte, een klassieke paraattas van leer

en een protector, die op de gebruikelijke paraattas lijkt.

Deze protector garandeert ook bij het fotograferen de

bescherming van de camerabody (bestelnr. 14 867

kort, 14 868 lang, 14 872 leer, 14 869 protector).

Bovendien zijn er voor omvangrijke camera-uitrustingen

de klassieke Billingham combinatietassen van water-

dicht textiel. Deze biedt plaats aan twee body’s met

twee objectieven of één body met drie objectieven.

Zelfs voor grote objectieven en een gemonteerde hand-

greep M9 is voldoende plaats. Een vak met ritssluiting

biedt tevens plaats aan een flitser Leica SF 24D evenals

overige accessoires (bestelnr. 14 854 zwart, 14 855

kaki).

RESERVEONDERDELEN Bestelnr.

Camera-bajonetdeksel ..................................... 14 195

Draagriem ........................................................ 14 312

Lithium-ionen batterij ....................................... 14 464

Compact oplaadapparaat, (met EU/USA

netsnoeren, autolaadsnoer) ............................. 14 470

Netsnoer voor AUS en UK .................. 14 422/14 421

USB-snoer, (2 m, 4- op 6-polig) ....... 420-200.023-000

164 / Veiligheidsmaatregelen en onderhoud

VEILIGHEIDSMAATREGELEN EN ONDERHOUD Algemene voorzorgsmaatregelen

• Gebruik de Leica M9 niet in de onmiddellijke

nabijheid van apparatuur met sterke magneetvelden

elektrostatische of elektromagnetische velden

(zoals

inductie-ovens, magnetrons, monitoren van

tv of computer, videospelletjes, mobiele telefoons,

zendapparatuur).

• Wanneer u de Leica M9 op een televisie plaatst

of in de onmiddellijke nabijheid gebruikt, kan het

magneetveld beeldregistraties verstoren.

• Hetzelfde geldt voor het gebruik in de buurt van

mobiele telefoons.

• Sterke magneetvelden, bijv. die van luidsprekers of

grote elektromotoren kunnen de opgeslagen gege-

vens beschadigen, resp. de opnames verstoren.

• Gebruik de Leica M9 niet in de onmiddellijke

nabijheid van radiozenders of hoogspanningslei-

dingen. Hun elektromagnetische velden kunnen de

beeldregistraties eveneens verstoren.

• Als de Leica M9 door het effect van elektromagne-

tische velden niet goed functioneert, deze uitscha-

kelen, de batterij verwijderen en daarna de batterij

weer plaatsen en de camera weer inschakelen.

• Bescherm de Leica M9 tegen contact met insecten-

spray en andere agressieve chemicaliën. Benzine,

verdunner en alcohol mogen ook niet voor reiniging

worden gebruikt.

• Bepaalde chemicaliën en vloeistoffen kunnen de

bo dy van de Leica M9 resp. de coating bescha-

digen.

• Omdat rubber en kunststof soms agressieve chemi-

caliën afscheiden, mogen ze niet langere tijd met de

Leica M9 in contact blijven.

• Zorg ervoor dat zand of stof niet in de Leica M9 kan

binnendringen, bijv. aan het strand. Zand en stof

kunnen de camera en geheugenkaart beschadigen.

Let hier vooral op bij het vervangen van objectieven

en kaarten.

• Zorg ervoor dat geen water in de Leica M9 kan

binnendringen, bijv. bij sneeuw, regen of aan het

strand. Vocht kan tot verkeerde functies leiden en

zelfs onherstelbare schade aan de Leica M9 en de

geheugenkaart veroorzaken.

• Als er spetters zout water op de Leica M9 zijn

ge komen, een zachte doek eerst met leidingwater

be vochtigen, deze stevig uitwringen en hiermee de

ca mera afwissen. Daarna met een droge doek goed

nawrijven.

Onderhoud / 165

MONITOR

De productie van de monitor vindt plaats in een zeer

nauwkeurig proces. Zo wordt gegarandeerd dat van de

in totaal meer dan 230.000 pixels meer dan 99,995%

correct werkt en slechts 0,005% donker blijft of altijd

helder is. Dit is echter geen storing en beïnvloedt de

beeldweergave niet nadelig.

• Wanneer de Leica M9 aan grote temperatuurscho-

mmelingen wordt blootgesteld, kan zich condens op

de monitor vormen. Wis deze voorzichtig met een

zachte, droge doek af.

• Als de Leica M9 bij het inschakelen zeer koud is,

kan de monitor aanvankelijk enigszins donkerder

zijn dan normaal. Zodra deze warmer wordt, bereikt

de monitor weer zijn normale helderheid.

SENSOR

• Hoogtestraling (bijv. bij vluchten) kan pixeldefecten

veroorzaken.

CONDENSATIEVOCHT

• Als zich condens op of in de Leica M9 heeft

ge vormd, moet u deze uitschakelen en ongeveer 1

uur bij kamertemperatuur laten liggen. Als kamer-

en cameratemperatuur gelijk zijn, verdwijnt de

condens vanzelf.

ONDERHOUD

• Omdat elke vervuiling tevens een voedingsbodem

voor micro-organismen vormt, moet de uitrusting

zorgvuldig worden schoongehouden.

VOOR DE CAMERA

• Reinig de Leica M9 uitsluitend met een zachte,

droge doek. Hardnekkig vuil moet eerst met een

sterk verdund afwasmiddel worden bevochtigd – en

vervolgens met een droge doek worden afgeveegd.

• Camera en objectief worden voor het verwijderen

van vlekken en vingerafdrukken met een schone,

pluisvrije doek afgeveegd. Vuil in moeilijk toegan-

kelijke hoeken van de camerabody kan met een

klein penseel worden verwijderd. Daarbij mogen de

sluiterlamellen niet worden beschadigd, bijv. met de

schacht van het penseel.

• Alle mechanisch bewegende lagers en glijvlakken

van uw Leica M9 zijn gesmeerd. Denk eraan als

u de camera langere tijd niet gebruikt: de came-

ra ongeveer elke drie maanden meerdere keren

ontspannen om verharsen van de smeerpunten

te voor

komen. Ook is het raadzaam alle overige

bedienings

elementen, zoals bijv. de beeldveldkiezer,

regelmatig te verstellen of te gebruiken. Ook de

afstandsinstelring en diafragma-instelring van de

objectieven moet regelmatig worden bewogen.

• Let erop dat op de sensor voor de 6-bit codering

(1.10) in de bajonet geen vuil en krassen ontstaan.

Zorg er ook voor dat zich daar geen zandkorrels of

dergelijke deeltjes verzamelen die krassen op de

bajonet kunnen veroorzaken. Reinig dit onderdeel

uitsluitend droog!

166 / Onderhoud

VOOR OBJECTIEVEN

• Op de buitenlenzen van het objectief moet het

verwijderen van stof met het zachte haarpenseel

normaal gesproken volstaan. Bij sterkere vervuiling

kunnen deze met een zeer schone, gegarandeerd

smetvrije, zachte doek in cirkelvormige bewegingen

van binnen naar buiten voorzichtig worden gereini-

gd. Wij adviseren microvezeldoekjes (verkrijgbaar

in de foto- en optiekzaak) die in een beschermende

verpakking worden bewaard en bij temperaturen

tot 40°C wasbaar zijn (geen wasverzachter, nooit

strijken!). Reinigingsdoekjes voor brillen die met

chemische middelen zijn geïmpregneerd, mogen

niet worden gebruikt omdat ze het objectiefglas

kunnen beschadigen.

• Let erop dat op de sensor voor de 6-bit codering

(1.11) in de bajonet geen vuil en krassen ontstaan.

Zorg er ook voor dat zich daar geen zandkorrels of

dergelijke deeltjes verzamelen die krassen op de

bajonet kunnen veroorzaken. Reinig dit onderdeel

uitsluitend droog!

• Optimale bescherming van frontlenzen bij

ongunsti

ge opnameomstandigheden (bijv. zand,

spetters

zout water!) verkrijgt u met kleurloze

UVa-filters. Er moet echter rekening mee worden

gehouden dat ze bij bepaalde tegenlichtsituaties

en grote contrasten, zoals bij elk filter, ongewenste

reflexen kunnen veroorzaken. Het altijd geadvi-

seerde gebruik van een tegenlichtkap biedt extra

bescherming tegen ongewenste vingerafdrukken

en regen.

VOOR DE BATTERIJ

De oplaadbare lithium-ionen batterijen genereren

stroom door interne chemische reacties. Deze

re acties worden ook door de buitentemperatuur en

luchtvochtigheid beïnvloed. Zeer hoge en lage tempe-

raturen verkorten de verblijftijd en levensduur van de

batterijen.

• Verwijder in principe de batterij als u de Leica M9

langere tijd niet gebruikt. Anders kan de batterij

na enkele weken diep worden ontladen, d.w.z. de

spanning daalt sterk, omdat de Leica M9, zelfs

wanneer deze is uitgeschakeld, een geringe rust-

stroom verbruikt (voor de opslag van de datum).

• Lithium-ionen batterijen moeten in gedeeltelijk

opgeladen toestand worden bewaard, d.w.z. niet

volledig ontladen of volledig opgeladen volgens de

indicatie op de monitor (1.32). Bij zeer langdurige

opslag moet de batterij ongeveer tweemaal per jaar

gedurende ca. 15 minuten worden opgeladen om

diepe ontlading te vermijden.

• Houd de batterijcontacten steeds schoon en vrij.

Lithium-ionen batterijen zijn weliswaar tegen korts-

luiting beveiligd, maar toch mag u de contacten niet

in aanraking laten komen met metalen voorwerpen

als paperclips of sieraden. Een kortgesloten batterij

kan zeer heet worden en ernstige brandwonden

veroorzaken.

• Als een batterij valt, controleert u daarna de body

en contacten op eventuele schade. Het plaatsen

van een beschadigde batterij kan de Leica M9

beschadigen.

• Als er geuren, verkleuringen, vervormingen, over-

verhitting of lekkages van vloeistof optreden, moet

onmiddellijk de accu uit de camera of acculader

worden verwijderd en moet deze worden vervan-

gen. Bij voortgezet gebruik van de accu is er anders

een reëel risiko voor oververhitting met brand- en/

of explosiegevaar!

• Bij brandlucht of lekkende vloeistoffen dient u de

accu uit de buurt van warmtebronnen te houden.

De lekkende vloeistof kan gaan branden!

• Een veiligheidsventiel in de accu zorgt ervoor dat bij

onjuiste omgang met de accu eventuele overdruk

gecontroleerd kan ontwijken.

• Batterijen hebben slechts een beperkte levensduur.

• Geef de schadelijke batterijen af aan een verzamel-

punt voor correcte recycling.

• Deze accu‘s mogen niet voor langere tijd aan hitte

of zonlicht en vooral ook niet aan vochtigheid of

water worden blootgesteld. Bovendien mogen deze

accu‘s nooit in een magnetron of in een omgeving

onder hoge druk worden geplaatst wegens gevaar

voor brand of explosie!

Onderhoud / 167

VOOR HET OPLAADAPPARAAT

• Wanneer het oplaadapparaat in de buurt van radio-

ontvangers wordt gebruikt, kan de ontvangst wor-

den verstoord, zorg voor een afstand van minimaal

1m tussen de apparaten.

• Wanneer het oplaadapparaat wordt gebruikt, kan dit

geluid (”zoemen”) veroorzaken – dit is normaal en

geen storing.

• Trek de netstekker van het oplaadapparaat eruit als

dit niet wordt gebruikt, omdat het ook zonder batte-

rij (zeer weinig) stroom verbruikt.

• Houd de contacten van het oplaadapparaat steeds

schoon en maak nooit kortsluiting.

• Zorg ervoor dat de acculader wordt opgeslagen bij

temperaturen tussen de -40 en +70°C.

VOOR GEHEUGENKAARTEN

• Zolang een opname wordt opgeslagen of de geheu-

genkaart wordt uitgelezen, mag deze niet worden

verwijderd, de Leica M9 mag niet worden uitge

scha-

keld en niet aan schokken worden blootgesteld.

• Geheugenkaarten moeten als bescherming in prin-

cipe uitsluitend in het meegeleverde antistatische

foedraal worden bewaard.

• Bewaar geheugenkaarten niet op een plaats waar ze

aan hoge temperaturen, direct zonlicht, magneet-

velden of statische ontlading worden blootgesteld.

• Laat de geheugenkaart niet vallen en buig deze niet,

omdat deze anders beschadigd kan worden en de

opgeslagen gegevens verloren kunnen gaan.

• Verwijder in principe de geheugenkaart als u de

Leica M9 langere tijd niet gebruikt.

• Raak de aansluitingen aan de achterzijde van de

ge heugenkaart niet aan en houd ze vrij van vuil, stof

en vocht.

• Het is raadzaam de geheugenkaart af en toe te

formatteren, omdat voor de fragmentering bij het

wissen enige geheugencapaciteit nodig kan zijn.

Opmerkingen:

• Bij gewoon formatteren gaan de gegevens op de

kaart niet onherroepelijk verloren. Alleen de direc-

tory wordt gewist zodat de aanwezige bestanden

niet meer direct toegankelijk zijn. Met de goede

software kunnen de gegevens weer toegankelijk

worden gemaakt. Alleen de gegevens die daarna

door het opslaan van nieuwe gegevens worden

overschreven, zijn echt definitief gewist.

Maak er daarom een gewoonte van al uw opnames

altijd zo snel mogelijk op een veilig geheugen-

medium op te slaan, bijv. de harde schijf van uw

computer. Dit geldt vooral als de camera bij een

service geval samen met de geheugenkaart wordt

opgestuurd.

• Afhankelijk van het type geheugenkaart dat wordt

gebruikt, kan het formatteren 3 minuten duren.

168 / Reinigen van de sensor

REINIGEN VAN DE SENSOR

Als zich stof- of vuildeeltjes aan het sensor-afdekglas

hechten, kan dit, afhankelijk van de grootte, door

donkere punten of vlekken op de opnames zichtbaar

worden.

De Leica M9 kan tegen kosten voor reiniging van de

sensor naar de Customer Service van Leica Camera AG

(adres: zie pag. 177) worden gestuurd, deze reiniging

valt niet onder de garantie.

U kunt de reiniging ook zelf ter hand nemen, hiervoor

dient de menufunctie Sensor-Reinigung. Toegang tot

de sensor vindt plaats via de opengehouden sluiter.

Opmerkingen:

• In principe geldt: op de Leica M9 moet als bescher-

ming tegen het binnendringen van stof enz. in het

binnenwerk van de camera altijd een objectief of de

kap van de body zijn geplaatst.

• Om dezelfde reden moet het verwisselen van een

objectief zo mogelijk in een stofvrije ruimte plaats-

vinden.

• Omdat onderdelen van kunststof enigszins statisch

worden opgeladen en dan in toenemende mate stof

aantrekken, moeten kappen van de objectieven en

body slechts kort in de zakken van kleding worden

bewaard.

Instellen van de functie

1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Sensor

cleaning (4.1.21).

• Het betreffende submenu verschijnt.

2. Bevestig – bij voldoende capaciteit van de batterij,

d.w.z. bij minstens 60% - in het submenu de functie.

• Een volgend submenu verschijnt.

Opmerking:

Wanneer de batterijcapaciteit echter minder is, ver-

schijnt in plaats daarvan de waarschuwing

Attention

Battery too low for sensor clea

ning

als melding dat de

functie niet beschikbaar is, d.w.z. ja niet kan wor-

den gekozen

3. Druk de ontspanner (1.19) in. De sluiter opent en

blijft vervolgens open.

4. Voer de reiniging uit. Neem daarbij beslist de vol-

gende aanwijzingen in acht:

Opmerkingen:

• Om nog meer vervuiling te vermijden, moeten

in spectie en reiniging van de sensor zo mogelijk in

een stofvrije ruimte plaatsvinden.

• Bij de inspectie voor en na de reiniging is een loep

met 8-voudige of 10-voudige vergroting zeer behul-

pzaam.

• Zwak aanhechtend stof kan met schoon, evt. geïo-

niseerd gas zoals lucht of stikstof van het sensor-af-

dekglas worden geblazen. Hiervoor kan een (rubber-)

blaasbalg zonder penseel worden gebruikt. Ook

speciale, drukloze reinigingsspray’s zoals ”Tetenal

Antidust Professional” kunnen volgens de gebruik-

saanwijzing worden gebruikt.

• Als de aangehechte deeltjes op de beschreven wijze

niet zijn te verwijderen, kunt u contact opnemen

met de Leica informatiedienst (adres: zie pag. 177).

•

Als de batterijcapaciteit bij geopende sluiter terug-

loopt tot minder dan 40%, verschijnt op de monitor de

waarschuwing

Attention

Battery low Switch off camera

Gelijktijdig volgt een aanhoudende pieptoon die

alleen door uitschakelen van de camera kan worden

beëindigd. Door het uitschakelen wordt ook de slui-

ter weer gesloten.

Let er beslist op het sluitvenster in zo’n geval vrij te

houden, d.w.z. om schade te voorkomen geen voor-

werp het sluiten van de sluiter verhindert!

Reinigen van de sensor / 169

Belangrijk:

• Leica Camera AG biedt geen garantie voor schade

die door de gebruiker bij het reinigen van de sensor

wordt veroorzaakt.

• Probeer niet stofdeeltjes met de mond van het

sensor-afdekglas te blazen; de kleinste druppeltjes

speeksel kunnen al moeilijk te verwijderen vlekken

veroorzaken.

• Persluchtreinigers met hoge druk mogen niet

worden gebruikt omdat deze ook schade kunnen

veroorzaken.

• Voorkom zorgvuldig dat het sensoroppervlak bij

inspectie en reiniging met een of ander hard voor-

werp in aanraking komt.

170 / Opbergen

OPBERGEN

• Wanneer u de Leica M9 langere tijd niet gebruikt,

wordt geadviseerd

a. deze uit te schakelen (zie pag. 112),

b. de geheugenkaart te verwijderen (zie pag. 109)

c. de batterij te verwijderen (zie pag. 122), (na

uiter lijk 3 maanden gaan de ingevoerde tijd en

datum verloren, zie pag. 108).

• Een objectief werkt als een brandglas als het volle

zonlicht frontaal op de camera staat. De camera

moet daarom in geen geval zonder bescherming

tegen de felle zon worden weggelegd. Het plaatsen

van een objectiekap, het opbergen van de camera

in de schaduw (of gelijk in de tas) kan ertoe bijdra-

gen interne schade aan de camera te voorkomen.

• Bewaar de Leica M9 bij voorkeur in een gesloten en

gestoffeerde houder, zodat er niets tegenaan kan

schuren en stof op afstand wordt gehouden.

• Bewaar de Leica M9 op een droge, voldoende

ventileerde plaats die bescherming biedt tegen

hoge

temperatuur en vochtigheid. De Leica M9

moet bij gebruik in een vochtige omgeving voor de

opslag beslist vrij zijn van alle vocht.

• Fototassen die bij gebruik nat zijn geworden, moe-

ten worden leeggemaakt om beschadiging van uw

uitrusting door vocht en eventueel vrijkomende

restanten leerlooimiddel uit te sluiten.

• Ter berscherming tegen schimmelvorming (fungus)

bij gebruik in een vochtig en warm tropisch klimaat

moet de camera-uitrusting zo veel mogelijk aan de

zon en lucht worden blootgesteld. Het bewaren in

afgesloten koffers of tassen is slechts aan te beve-

len als bovendien een droogmiddel, bijv. silicagel,

wordt gebruikt.

• Bewaar de Leica M9 ter vermijding van schimmel-

vorming ook niet langere tijd in een leren tas.

• Noteer het fabricagenummer van uw Leica M9 (op

de accessoireschoen gegraveerd!) en objectieven,

omdat die in geval van verlies uitermate belangrijk

zijn.

Storingen en oplossingen / 171

STORINGEN EN OPLOSSINGEN

De Leica M9 reageert niet op het inschakelen.

1.1 Is de batterij goed geplaatst?

1.2 Is de batterijconditie voldoende?

Gebruik een opgeladen batterij.

1.3 Is de bodemkap goed geplaatst?

2. Onmiddellijk na het inschakelen schakelt de

Leica M9 zichzelf weer uit.

2.1 Is de batterijconditie voldoende voor werking van

Leica M9?

Laad de batterij op of plaats een opgeladen batterij.

2.2 Is er sprake van condens? Dit komt voor als de

Leica M9 van een koude naar een warme plaats

wordt gebracht.

Wacht tot de condens is verdampt.

3. De Leica M9 laat zich niet ontspannen.

3.1 Er worden net beeldgegevens naar de geheugen-

kaart gekopieerd en het buffergeheugen is vol.

3.2 De capaciteit van de geheugenkaart is onvoldo-

ende en het buffergeheugen is vol. Wis niet meer

benodigde opnames voordat u nieuwe maakt.

3.3 Er is geen geheugenkaart geplaatst en het buffer-

geheugen is vol.

4. De opname kan niet worden opgeslagen.

4.1 Is een geheugenkaart geplaatst?

4.2

De capaciteit van de geheugenkaart is onvoldoende.

Wis niet meer benodigde opnames voordat u

nieuwe maakt.

5. De monitor is te licht of te donker.

5.1 De kwaliteit van het monitorbeeld wordt onder

een grote hoek in principe minder.

Als u loodrecht op de monitor kijkt en het beeld

is te donker of te licht: past u de helderheid aan

6. De zojuist gemaakte opname wordt niet op de

monitor getoond.

6.1 Is (bij instelling van de Leica M9 in de opname-

modus) de functie Auto review-functie ingescha-

keld?

7. De opname kan niet worden getoond.

7.1 Is een geheugenkaart geplaatst?

7.2 Er zijn geen gegevens op de geheugenkaart.

8. Ondanks aansluiting op een computer zijn de

gegevens niet te kopiëren.

8.1 Controleer of computer en camera goed met

elkaar zijn verbonden.

9. De tijd en datum zijn onjuist resp. niet meer

aanwezig.

9.1 De Leica M9 werd langere tijd niet gebruikt; voo-

ral bij verwijderde batterij.

1. Plaats een volledig opgeladen batterij.

2. Stel datum en tijd in.

Met het snapshot-profiel niet mogelijk

Met het snapshot-profiel in principe ingeschakeld

172 / Trefwoordenregister

TREFWOORDENREGISTER Pagina

Accessoires ............................................................ 162

Correctielenzen ................................................. 163

Filters ................................................................ 162

Flitsapparaten .................................................... 163

Fototassen ......................................................... 163

Handgreep M9 ................................................... 163

Spiegelzoeker M ................................................ 162

Universele groothoekzoeker M .......................... 162

Wisselobjectieven .............................................. 162

Zoekerloep M 1.25x/M 1.4x .............................162

Afstandsinstelling ................................................... 134

Afstandsmeter ................................................... 134

Deelbeeldmethode.............................................134

Instelring .............................................................. 96

Meetveld ............................................................ 134

Mengbeeldmethode ........................................... 134

Batterij

Indicaties batterijconditie .................................. 108

Opladen ............................................................. 106

Plaatsen/verwijderen ........................................ 108

Beeldeigenschappen (contrast, scherpte,

kleurverzadiging) .................................................. 129

Beeldfrequentie ...................................................... 115

Beeldveldkiezer ...................................................... 132

Bekijken van de opname (in de opnamemodus,

direct na de opname) ........................................... 113

Met de Auto review-functie

(automatische weergave) .................................113

Met de PLAY-functie .................................113/150

Pagina

Belichting/belichtingsmeter ..................................135

Belichtingscorrecties ......................................... 137

Filmgevoeligheid ................................................ 142

Handmatige instelling ........................................ 140

Inschakelen ....................................................... 135

Meetbereik ........................................................ 142

Onder en boven het meetbereik ......................142

Snapshot-profiel ...............................100/141/149

Tijdautomaat ...................................................... 136

Uitschakelen ...................................................... 135

Benaming van de onderdelen ................................... 96

Beschermen van opnames/opheffen van de

wisbescherming ................................................... 154

Compressiepercentage .......................................... 125

Contrast, zie beeldeigenschappen

Correctielenzen ...................................................... 163

Datastructuur op de geheugenkaart .....................160

Diafragma-instelring ................................................. 96

Draagriem .............................................................. 106

Filters ..................................................................... 162

Firmware-downloads .............................................. 161

Flitsapparaten ................................................141/163

Flitsmodus ............................................................. 143

Synchronisatie ...........................................147/148

Formatteren van de geheugenkaart ....................... 157

Fototassen ............................................................. 163

Trefwoordenregister / 173

Pagina

Gegevensoverdracht naar een computer ...............158

Geheugenkaart, plaatsen en verwijderen ............... 109

Geluiden (knopbevestigingstonen, terugmelding)

.....123

Gevoeligheid ..................................................128/142

Instellen ............................................................. 128

Histogram .............................................................. 118

Hoofdschakelaar .................................................... 112

In-/uitschakelen .................................................... 112

Indicaties

In de zoeker ......................................................... 98

Op de monitor ...................................................... 99

Informatiedienst, Leica...........................................177

Internet/Leica homepage ...................................... 177

ISO-filmgevoeligheid .............................................. 128

Kleurverzadiging, zie beeldeigenschappen

Leveringsomvang ..................................................... 95

Lichtkader-meetzoeker ..................................131/133

Menu ...................................................................... 119

Menupunten ...................................................102/103

Menutaal ................................................................ 122

Monitor .................................................................. 117

Helderheid instellen ........................................... 117

Opbergen van de Leica M9 ....................................170

Opname- en weergavemodi ....................................113

Onderdelen, benaming van de.................................. 96

Pagina

Ontspanner, zie ook sluiter en technische

gegevens ......................................................114/176

Objectieven, Leica M..............................................110

Plaatsen en verwijderen .....................................111

Opbouw ............................................................... 96

Gebruik van aanwezige objectieven ...................110

Onderhoud ............................................................ 165

Onbewerkte gegevens....................................125/160

Uitschakeling, automatische .................................. 123

Resolutie ................................................................ 125

Reserveonderdelen ................................................ 163

Ruisvermindering .................................................. 128

Reparatie/Leica Customer-Service ........................177

Scherpte, zie beeldeigenschappen

Scherptediepteschaal .............................................. 96

Serieopnames ........................................................ 115

Sluiter, zie ontspanner en technische gegevens

Snapshot-profiel .................................... 100/141/149

Storingen en oplossingen ....................................... 171

Technische gegevens ............................................. 174

Tijd en datum ......................................................... 122

Tijdautomaat .......................................................... 136

Tijd/diafragma-combinatie, zie belichtingsinstelling

Tijd-instelknop ....................................................... 116

Terugzetten van alle individuele

menu-instellingen ................................................. 149

Pagina

Uitsnede, kiezen van, zie weergavemodus .....150/151

USB-verbinding ...................................................... 158

Vasthouden van de camera, juist ........................... 130

Vergroten, zie weergavemodus en bekijken

van opname

Volume, instellen van de knopbevestigingstonen

(terugmelding) ...................................................... 123

Voorzorgsmaatregelen ........................................... 164

Waarschuwingen ...................................................... 94

Weergavemodus .................................................... 150

Afzonderlijke opnames ...................................... 150

Gelijktijdig vier/negen afzonderlijke opnames ..151

Uitsnede, keuze van ........................................... 151

Vergroten ........................................................... 151

Wisselobjectieven ..........................................110/162

Wissen van de opname .......................................... 153

Alle opnames op de geheugenkaart ...................153

Afzonderlijke opnames ...................................... 153

Witbalans ............................................................... 126

Zelfontspanner ....................................................... 157

Zoeker ............................................................131/133

Indicaties ............................................................. 98

Lichtkader ......................................... 131/132/133

Opzetbare zoeker

Spiegelzoeker M .............................................. 162

Universele groothoekzoeker M ........................ 162

Zoekerloep M 1.25x/M 1.4x ...........................162

174 / Technische gegevens

TECHNISCHE

GEGEVENS EN

TOESTELBESCHRIJVING

Cameratype Compacte digitale meetzoeker-

systeemcamera.

Objectiefaansluiting Leica M-bajonet met extra sen-

sor voor 6-bit codering.

Objectiefsysteem Leica M-objectieven van

16–135mm.

Opnameformaat/beeldsensor 5270 x 3516 pixel

(18,5 Mpixel) CCD-chip, actief opp. ca. 23,9 x 35,8mm/

5212 x 3472 pixel (18Mpixel) (komt overeen met het

bruikbare formaat van analoge Leica M-modellen).

Resolutie Naar keuze, DNG™: 5212 x 3472 pixels

(18MP), JPEG: 5212 x 3472 (18MP), 3840 x 2592

(10MP), 2592 x 1728 (4,5MP), 1728 x 1152 (2MP),

1280 x 846 pixels (1MP).

Dataformaten DNG™ (onbewerkte gegevens), naar

keuze ongecomprimeerd of licht gecomprimeerd (door

niet-lineaire reductie van de kleurintensiteit), 2 JPEG-

compressieniveaus.

Bestandsgrootte DNG™: gecomprimeerd 18MB,

ongecomprimeerd 36MB, JPEG: circa 2–10MB.

Kleurruimten Adobe

RGB, sRGB.

Witbalans Automatisch, handmatig, 7 voorinstel-

lingen, instelling kleurtemperatuur.

Geheugenmedium SD-kaarten tot 2GB/SDHC-

kaarten tot 32GB.

Menutalen Duits, Engels, Frans, Spaans, Italiaans,

Japans, traditioneel Chinees, vereenvoudigd Chinees,

Russisch.

Compatibiliteit Windows

XP/Vista

;

Mac

OS X (10.6)

Belichtingsmeting Belichtingsmeting door het ob jectief

(TTL), in het midden geaccentueerd voor het actuele

diafragma. In het midden geaccentueerde TTL-meting

voor flitsbelichting met systeemconforme SCA 3000/2

Standard flitsapparaten.

Meetprincipe Gemeten wordt het door lichte lamel-

len van het 1. sluitergordijn gereflecteerde licht.

Meetbereik (bij ISO 160/23°) Komt bij kamertempe-

ratuur en normale luchtvochtigheid overeen met EV

0 tot 20 resp. diaf. 1,0 en 1,2s tot diaf. 32 en

1000

Knipperen van de linker, driehoekige LED in de zoeker

geeft een waarde onder het meetbereik aan.

Meetcel voor aanwezige licht (permanent licht

me tingen) Silicium-fotodiode met convergerende lens

in het midden op de camerabodem.

Gevoeligheidsbereik ISO 80/19° tot ISO 2500/35°,

ISO-trappen instelbaar, met tijdautomaat A

en handmatige belichtingsinstelling naar keuze

automatische regeling of handmatige instelling, met

snapshot-profiel automatische regeling.

Belichtingsmodus Naar keuze automatische rege-

ling van de sluitertijd bij handmatige keuze diafragma

– tijdautomaat

– met digitale indicatie of handma-

tige instelling van sluitertijd en diafragma en verge-

lijking met LED-lichtschaal met indicatie van de juiste

belichting resp. tendens tot overbelichting/bewegings-

onscherpte (alleen met snapshot-profiel).

Technische gegevens / 175

Flits-belichtingsregeling

Aansluiting flitsapparaten Via accessoireschoen

met midden- en stuurcontacten.

Synchronisatie Naar keuze op het eerste of tweede

sluitergordijn.

Flitssynchronisatietijd =

180

s; langere sluiter-

tijden mogelijk.

Flits-belichtingsmeting (met SCA-3501/3502 adap-

ter resp. SCA-3000 standaard flitsapparaat, bijv. Leica

SF 24D/Leica SF 58) Regeling met meting van in het

midden geaccentueerde TTL-voorflits.

Flits-meetcel 2 silicium-fotodiodes met convergeren-

de lens op de camerabodem.

Flits-belichtingscorrectie ±3

EV in

EV-

stappen op de SCA-3501/3502-adapter instelbaar.

Op de Leica SF 24D zijn bij computerregeling ±3EV in

EV-stappen resp. van 0 tot –3EV in 1EV-stappen/

op de Leica SF 58 in alle modi ±3EV in

EV-stappen

instelbaar.

Indicaties in flitsmodus Paraatstatus: door voort-

durend branden van de LED als flitssymbool in de

zoeker, voortgangscontrole: door het blijven branden

of tijdelijk snel knipperen van de LED na de opname

en indicatie van onderbelichting door tijdelijk uitgaan

van de LED.

Zoeker

Zoekerprincipe Grote, heldere lichtkader-meetzoe-

ker met parallax-compensatie.

Oculair Afgestemd op –0,5 dptr. Correctielenzen

verkrijgbaar van –3 tot +3 dioptrieën.

Beeldveldbegrenzing Door inspiegeling van telkens

twee lichtkaders: Voor 35 en 135mm of voor 28 en

90mm of voor 50 en 75mm. Automatisch inspiegelen

bij vergrendelen van het objectief. Met behulp van de

beeldveldkiezer kan elk gewenst kaderpaar worden

ingespiegeld.

Parallax-compensatie Het horizontale en verticale

verschil tussen zoeker en objectief wordt overeen-

komstig de betreffende afstandsinstelling automatisch

gecompenseerd, d.w.z. het lichtkader van de zoeker

komt automatisch overeen met de door het objectief

geregistreerde uitsnede.

Overeenstemming van zoekerbeeld en werkelijke

beeld De grootte van het lichtkader komt bij een

instelafstand van 1 meter exact overeen met de sen-

sorgrootte van ca. 23,9 x 35,8mm. Bij instelling op

oneindig wordt afhankelijk van de brandpuntsafstand

ca. 7,3% (28mm) tot 18% (135mm) meer door de

sensor geregistreerd dan het lichtkader toont, omge-

keerd bij kortere instelafstanden dan 1m iets minder.

Vergroting (bij alle objectieven) 0,68-voudig.

Grootbasis-afstandsmeter Deelbeeld- en mengbe-

eldafstandsmeter in het midden van het zoekerbeeld

als helder vlak gemarkeerd.

Effectieve meetbasis 47,1mm (mechanische meet-

basis 69,25mm x zoekervergroting 0,68x).

Indicaties

In de zoeker (onderste rand) LED-symbool voor

flitsstatus. LED als digitale indicatie in vier posities en

zeven segmenten met boven- en onderliggende pun-

ten, indicatiehelderheid van het omgevingslicht aange-

past voor: waarschuwing bij belichtingscorrecties van

de automatisch gevormde sluitertijd bij tijdautomaat,

aanduiding voor gebruik van het meetwaardegeheu-

gen, waarschuwing voor waarden boven en onder het

meetbereik bij tijdautomaat en verloop van sluiter-

tijden langer dan 2s.

LED-lichtschaal met twee driehoekige LED’s en een

ronde LED in het midden bij handmatige instelling van

de belichting. Driehoekige LED’s geven de noodza-

kelijke draairichting aan voor zowel de diafragmaring

als de instelknop van de sluitertijden. Ook voor waar-

schuwing bij waarden boven of onder het meetbereik.

Op achterwand 2,5“ monitor (kleuren-TFT-LCD) met

230.000 pixels, indicaties zie pag. 98.

176 / Technische gegevens

Sluiter en ontspanning

Sluiter Door microprocessor gestuurde, bijzonder

zachte spleetsluiter van metalen lamellen met verti-

caal verloop.

Sluitertijden Voor tijdautomaat (A) continuaanpas-

baar van 32s t/m

4000

s. Voor handmatige instelling

van 8s t/m

4000

s in halve stappen,

voor lange

belichting (≤ 240s, in verbinding met de zelfontspan-

ner T, d.w.z. 1e keer ontspannen = sluiter opent, 2e

keer ontspannen = sluiter sluit),

(

180

s) snelste slu-

itertijd voor flitssynchronisatie.

Spannen van de sluiter Door geïntegreerde, gelu-

idsarme motor, naar keuze pas na loslaten van de

ontspanner.

Serieopname ca. 2 beelden/s, ≤ 8 beelden in serie.

Ontspanner Drietraps: activering van de belichtin-

gsmeting – meetwaardegeheugen (bij tijdautomaat)

– ontspanning. Standaard schroefdraad voor draa-

dontspanner is geïntegreerd.

Zelfontspanner Voorlooptijd naar keuze 2 (bij tijdau-

tomaat en handmatige instelling van de belichting) of

12s (via menu instelbaar), indicatie door knipperende

lichtdiode (LED) aan de voorzijde van de camera eve-

nals indicatie op de monitor.

In-/uitschakelen van de camera Met de hoofdscha-

kelaar op de afdekkap van de camera naar keuze

automatisch uitschakelen van de camera-elektronica

na ca. 2/5/10 min., opnieuw activeren door aantip-

pen van de ontspanner.

Voeding 1 lithium-ionen batterij, nom. spanning

3,7V,

capaciteit 1900mAh. Indicatie van de capaciteit op de

monitor, bij geopend gehouden sluiter (voor reiniging

sensor) bovendien akoestische waarschuwing bij

onvoldoende capaciteit.

Oplaadapparaat Ingangen: wisselspanning 100–240V,

50/60Hz, automatische omschakeling of gelijkspan-

ning 12/24V; uitgang: gelijkspanning 4,2V, 800mA.

Camerabody

Materiaal Volledig metalen body van gegoten magne-

sium met elektro-kathodische dompellak, overtrek van

kunstleer. Afdekkap en bodemkap van messing, zwart

of staalgrijs gelakt.

Beeldveldkiezer Maakt het mogelijk de beide licht-

kaders steeds handmatig in te spiegelen (bijv. voor

het vergelijken van uitsneden).

Statiefschroefdraad A¼

(

¼“) DIN van edelstaal

in bodemkap.

Gebruiksomstandigheden 0 tot +40°C

Aansluiting 5-polige mini USB-bus 2.0 High-Speed

voor snelle gegevensoverdracht.

Afmetingen (breedte x diepte x hoogte)

ca. 139 x 37 x 80mm

Gewicht ca. 585g (met batterij)

Leveringsomvang Oplaadapparaat 100–240V met

2 netsnoeren (Euro, USA, op enkele exportmarkten

afwijkend) en 1 autolaadsnoer, lithium-ionen batterij,

USB-snoer, draagriem.

Wijziging in constructie, uitvoering en aanbod voor-

behouden.

Service / 177

LEICA ACADEMIE

Naast hoogwaardige producten uit de topklasse voor

observatie tot en met weergave bieden wij reeds vele

jaren als bijzondere service in de Leica Akademie

praktijkgerichte seminars en opleidingen aan. Hier

kunnen zowel beginners als gevorderde foto-enthou-

siastelingen kennis vergaren over fotografie, projectie

en vergroting.

De inhoud van de cursussen – die in modern uitge-

ruste cursusruimten in de fabriek in Solms en in het

nabijgelegen landgoed Altenberg worden verzorgd

door een hoog opgeleid team van vakdocenten –

varieert van algemene fotografie tot interessante

specialisaties en omvat een overvloed van suggesties,

informatie en adviezen voor de praktijk.

Nadere inlichtingen en het actuele seminarprogramma

zijn verkrijgbaar bij:

Leica Camera AG

Leica Akademie

Oskar-Barnack-Str. 11

D-35606 Solms

Tel.: +49 (0) 6442-208-421

Fax: +49 (0) 6442-208-425

[email protected]

LEICA OP INTERNET

Actuele informatie over producten, wetenswaardig-

heden, evenementen en de onderneming Leica krijgt

u op onze homepage op internet onder:

http://www.leica-camera.com

LEICA INFORMATIEDIENST

Technische vragen over toepassingen met Leica-pro-

ducten, ook over de meegeleverde software, worden

schriftelijk, telefonisch of per e-mail beantwoord door

de Leica gebruikersdienst:

Ook voor koopadvies en het bestellen van handleidingen

is dit uw contactadres. U kunt uw vragen eveneens

d.m.v. het contactformulier op de website van Leica

Camera AG (zie hieronder) aan ons richten.

Leica Camera AG

Gebruikersservice/Software-support

Postfach 1180

D-35599 Solms

Tel.: +49 (0) 6442-208-111 / -108

Fax: +49 (0) 6442-208-490

[email protected] /

[email protected]

LEICA KLANTENDIENST

Voor het onderhoud van uw Leica uitrusting alsmede

in geval van schade kunt u gebruik maken van de

Customer Service van Leica Camera AG of de repara-

tieservice van een nationale vertegenwoordiging van

Leica (voor adressenlijst zie Garantiebewijs). Wend u

tot een erkende Leica-speciaalzaak.

Leica Camera AG

Customer Service

Solmser Gewerbepark 8

D-35606 Solms

Tel.: +49 (0) 6442-208-189

Fax: +49 (0) 6442-208-339

[email protected]

Pagina laadt ...

Documenttranscriptie

LEICA M9 / M9-P Notice d’utilisation/ Gebruiksaanwijzing Illustrations a l’interieur des pages de garde Afbeeldingen op de binnenkant van de voor- en achterflappen LEICA M9 / M9-P NotICE d’utILIsAtIoN Nederlandse Gebruiksanwijzing pagina 90–177 Voorwoord Geachte klant, Leica dankt u voor de aanschaf van de Leica M9 en feliciteert u met deze beslissing. U hebt met deze unieke digitale meetzoeker-camera een uitstekende keuze gemaakt. wij wensen u veel plezier en succes bij het fotograferen met uw nieuwe Leica M9. om de mogelijkheden van deze camera volledig te kunnen benutten, adviseren wij u eerst deze handleiding te lezen. deze handleiding werd op 100 % chloorvrij-gebleekt papier gedrukt, waarvan het kostbare productieproces het oppervlaktewater ontziet en daarmee het milieu spaart. 90 / Voorwoord InhoUdsopGaVe Voorwoord ............................................................... 90 waarschuwende opmerkingen ................................. 94 Juridische opmerkingen ........................................... 94 Milieuvriendelijk afvoeren elektrische en elektronische apparatuur ....................................... 94 Leveringsomvang ..................................................... 95 Benaming van de onderdelen ................................... 96 de indicaties In de zoeker ......................................................... 98 op de monitor...................................................... 99 de menupunten In het hoofdmenu .............................................. 102 In het opnameparameter-menu ......................... 103 Verkorte handleiding .............................................. 104 Uitvoerige handleiding Voorbereidingen aanbrengen van de draagriem ......................... 106 opladen van de batterij ................................... 106 Batterij in de camera plaatsen/ uit de camera verwijderen ............................. 108 Indicaties batterijconditie ................................ 108 plaatsen en verwijderen van de geheugenkaart ............................................... 109 Leica M-objectieven ......................................... 110 plaatsen van een objectief ............................. 111 Verwijderen van een objectief ....................... 111 92 / Inhoudsopgave de belangrijkste instellingen/ bedieningselementen In- en uitschakelen van de camera/ de hoofdschakelaar ....................................... 112 Kiezen van de opname- en weergavemodi ....... 113 Qua tijd onbegrensde weergave .................... 113 automatische weergave van telkens de laatste opname ............................................ 113 de ontspanner ................................................. 114 serieopnames ............................................... 115 de tijd-instelknop ............................................ 116 de monitor....................................................... 117 Instellen van de helderheid ............................ 117 Indicatie van basisinstellingen/ gegevens in de opnamemodus..................... 117 Indicatie van de opnamegegevens in de weergavemodus ...................................... 117 het histogram ................................................ 118 het menu ......................................................... 119 hoofdmenu ................................................... 119 opnameparameter-menu ............................... 119 Instellen van de menufuncties ....................... 120 Voorinstellingen Camera-basisinstellingen Menutaal ..................................................... 122 datum en tijd ............................................... 122 automatische uitschakeling ......................... 123 Knopbevestigingstonen resp. geluidssignalen .......................................... 123 opname-basisinstellingen In-/uitschakelen van de herkenning van het objectieftype .......................................... 124 resolutie ..................................................... 125 Compressiepercentage/bestandsformaat ... 125 witbalans .................................................... 126 Voor de automatische of een van de vaste instellingen ................................ 126 Voor directe instelling van de kleurtemperatuur ................................ 127 Voor de handmatige instelling door meting 127 Iso-gevoeligheid .......................................... 128 Beeldeigenschappen (contrast, scherpte kleurverzadiging) ........................................ 129 Kleurruimte ................................................. 130 Juist vasthouden van de camera ........................ 130 de lichtkader-meetzoeker..........................131/133 de beeldveldkiezer .......................................... 132 afstandsmeting.................................................. 134 Mengbeeldmethode (dubbelbeeld) .................. 134 deelbeeldmethode .......................................... 134 Belichtingsmeting .............................................. 135 In-/uitschakelen van de belichtingsmeter ....... 135 de belichtingsmodi .......................................... 136 Tijdautomaat ................................................. 136 Meetwaardegeheugen ................................ 136 Belichtingscorrecties .................................. 137 automatische belichtingsseries ................... 139 handmatige instelling van de belichting ........ 140 de B-instelling/T-functie ............................... 140 Instellen van de belichting bij gebruik van het snapshot-profiel ..................................... 141 het meetbereik van de belichtingsmeter ......... 142 onder en boven het meetbereik .................... 142 algemene informatie over meting en regeling flitsbelichting ................................................... 143 Geschikte flitsapparaten .................................. 143 plaatsen van het flitsapparaat.......................... 144 de flitsmodus................................................... 144 de instellingen van de automatische flitsmodus die door de camera wordt geregeld ............. 145 de controle-indicaties van de flitsbelichting in de zoeker voor systeemconforme flitsapparaten ................. 145 In de automatische flitsmodus ..................... 146 Bij instelling van het flitsapparaat op computersturing (A) of handmatige modus (M) .............................. 146 Kiezen van de synchronisatietijd/ het synchronisatietijd-bereik ....................... 147 Keuze van het synchronisatietijdstip.............. 148 overige functies Gebruikers-/programmaprofielen .................... 149 Terugzetten van alle individuele instellingen .... 149 de weergavemodus ........................................... 150 Bekijken van andere opnames/ ”bladeren” in het geheugen ........................... 151 Vergroten/kiezen van de uitsnede/gelijktijdig bekijken van meerdere verkleinde opnames .... 151 wissen van opnames ....................................... 153 Beschermen van opnames/ opheffen van de wisbescherming................... 154 overige functies Mapbeheer ..................................................... 156 Formatteren van de geheugenkaart ................. 157 Fotograferen met de zelfontspanner ................ 157 Gegevensoverdracht naar een computer ............... 158 UsB-verbinding .................................................. 158 Met windows®Xp/Vista®/7® ............................ 158 Met Mac®os X (10.6) ........................................ 159 Met kaartlezers ................................................. 159 datastructuur op de geheugenkaart .................. 160 Met onbewerkte gegevens dnG werken ............... 160 Installeren van firmware-updates .......................... 161 overige zaken de systeemaccessoires voor de Leica M9 wisselobjectieven ........................................... 162 Filters............................................................... 162 Universele groothoekzoeker M ........................ 162 Zoeker voor 21/24/28 mm objectieven .......... 162 spiegelzoeker M ............................................. 162 Zoekerloep M 1.25 x en M 1.4 x ....................... 162 Flitsapparaten ................................................. 163 handgreep M9 ................................................. 163 Correctielenzen ............................................... 163 Fototassen ...................................................... 163 reserveonderdelen ............................................ 163 Veiligheidsmaatregelen en onderhoud algemene voorzorgsmaatregelen ..................... 164 de monitor....................................................... 165 Condensatievocht ........................................... 165 onderhoud Voor de camera ............................................... 165 Voor objectieven.............................................. 166 Voor de batterij ................................................ 166 Voor het oplaadapparaat ................................. 167 Voor geheugenkaarten..................................... 167 reinigen van de sensor .................................... 168 opbergen ........................................................ 170 storingen en oplossingen....................................... 171 Trefwoordenregister ............................................... 172 Technische gegevens en toestelbeschrijving ......... 174 Leica akademie ..................................................... 177 Leica op internet .................................................... 177 Leica informatiedienst ........................................... 177 Leica klantenservice ............................................. 177 Inhoudsopgave / 93 waarsChUwende opMerKInGen JUrIdIsChe opMerKInGen: • Gebruik uitsluitend geadviseerde accessoires om storing, kortsluiting of een elektrische schok te vermijden. • neem zorgvuldig het auteursrecht in acht. het kopiëren en uitgeven van opgenomen media als banden, cd’s, of door anderen uitgegeven of gezonden materiaal kan het copyright schenden. • Stel het toestel nooit bloot aan vocht of regen. • Probeer niet onderdelen van de body (afdekkingen) te verwijderen; vakkundige reparaties kunnen alleen door een erkend servicepunt worden uitgevoerd. 94 / Waarschuwende opmerkingen • Dit geldt ook voor alle meegeleverde software. • Het SD-logo is een handelsmerk. • overige namen, firma- en productnamen, die in deze handleiding worden genoemd, zijn handelsmerk resp. gedeponeerd handelsmerk van de betreffende firma’s. MILIeUVrIendeLIJK aFVoeren eLeKTrIsChe en eLeKTronIsChe apparaTUUr (geldt voor de eU en overige europese landen met gescheiden inzameling) dit toestel bevat elektrische en/of elektronische onderdelen en mag daarom niet met het normale huisvuil worden meegegeven! In plaats daarvan moet het voor recycling op door de gemeenten beschikbaar gestelde inzamelpunten worden afgegeven. dit is voor u gratis. als het toestel zelf verwisselbare batterijen of accu’s bevat, moeten deze vooraf worden verwijderd en evt. volgens de voorschriften milieuvriendelijk worden afgevoerd. Meer informatie over dit onderwerp ontvangt u bij uw gemeentelijke instantie, uw afvalverwerkingsbedrijf of de zaak waar u het toestel hebt gekocht. LeVerInGsoMVanG Voordat u uw Leica M9 in gebruik neemt, controleert u de meegeleverde accessoires op volledigheid. a. Batterij B. oplaadapparaat C. UsB-verbindingssnoer d. draagriem Leveringsomvang / 95 BenaMInG Van de onderdeLen Vooraanzicht Bovenaanzicht 1.1 objectief-ontgrendelingsknop 1.12 Vaststaande ring met a. index voor afstandsinstelling, b. scherptediepteschaal en c. rode indexknop voor het wisselen van objectief 1.2 ogen voor draagriem 1.3 Kijkvenster van de afstandsmeter 1.4 helderheidssensor1 1.5 Belichtingsvenster voor de lichtkaders 1.6 Kijkvenster van de zoeker met spiegelingen voor een betere herkenning van de zoekerindicaties in een zeer lichte omgeving 1.7 Zelfontspanner-lichtdiode 1.8 Beeldveldkiezer 1.9 Borglip van de bodemkap Vooraanzicht camerabajonet/ achteraanzicht objectiefbajonet 1.10 sensor voor objectiefdetectie 1.11 6-bit objectiefdetectie 1.13 afstandsinstelring met a. greep 1.14 diafragma-instelring 1.15 witte indexpunt voor diafragma-instelling 1.16 Tegenlichtkap 1.17 Tijd-instelknop met – A klikstand voor automatische regeling van de sluitertijd 1.18 hoofdschakelaar met klikstanden voor – OFF (camera uitgeschakeld) – S (afzonderlijke opnames) – C (serieopnames) – (zelfontspanner) 1.19 ontspanknop met a. schroefdraad voor draadontspanner 1.20 Flitsschoen met a. midden (ontstekings-) en b. stuurcontacten, evenals c. opening voor borgpen 1 afbeeldingen op de binnenkant van de vooren achterflappen 96 / Benaming van de onderdelen Leica M-objectieven met zoekeradapter verbergen de helderheidssensor. Informatie over de werkwijze met deze en andere objectieven vindt u in de hoofdstukken ”de indicaties/In de zoeker”, pag. 98 en ”Leica M-objectieven”, pag. 110. Achteraanzicht 1.21 SET-knop voor het oproepen van het opnameparameter-menu/voor het oproepen van het submenu binnen het menu/voor het overnemen van in de submenu’s gekozen instellingen/functies 1.22 INFO-knop voor de indicatie van instellingen/ gegevens bij de opname/van de opnamegegevens bij beeldweergave Aanzicht bij geopende afdekklep 1.33 UsB-bus (5-polig, voor verbinding met computers) Onderaanzicht (bij aangebrachte bodemkap) 1.34 statiefschroefdraad a1/4, dIn 4503 (1/4“) 1.35 Bodemkap 1.36 Vergrendelingsknevel voor bodemkap 1.23 ISO-knop voor het oproepen van de filmgevoeligheidsinstelling (bij verwijderde bodemkap) 1.24 DELETE-knop voor het kiezen van de wisfunctie 1.37 Batterij-vergrendelingsschuif 1.25 afdekklep over de UsB-aansluitbus 1.37 Geheugenkaartsleuf LAY-knop voor het inschakelen van de (perma1.26 P nente) weergavemodus/voor terugkeer naar de volledige weergave Oplaadapparaat 1.37 Batterijvak 1.27 Zoekeropening 1.40 Groene (CHARGE) lichtdiode voor de indicatie van het oplaadproces ENU-knop voor het oproepen en verlaten van 1.28 M het hoofdmenu 1.41 Gele (80%) lichtdiode voor de indicatie: 80 % lading bereikt 1.29 Central setting dial for navigation in menus/ Centrale instelknop voor navigeren in het menu/ voor instellen van de gekozen menupunten/ functies/voor instellen van een belichtingscorrectie/voor bladeren in het opnamegeheugen/ voor vergroten/verkleinen van bekeken opnames 1.42 Laadsleuf voor batterij met a. contacten 1.43 Bus voor autolaadsnoer 1.44 2-polige bus voor 1.45 Verwisselbaar netsnoer 1.30 Kruisknoppen voor navigeren in de menu’s/voor instellen van de gekozen menupunten/functies/ voor bladeren in het opnamegeheugen 1.31 Lichtdiode voor opnameregistratie/gegevensopslag op kaart 1.32 Monitor Benaming van de onderdelen / 97 de IndICaTIes 2. In De zOeker 2.1 Met LeD’s (Light emitting diodes – lichtdioden) (met automatische helderheidsregeling aangepast aan het omgevingslicht1) voor: 2.1.1 2.1.2 2.1.1 digitale indicatie in vier posities en zeven segmenten met onder- en bovenliggende punten digitale indicatie: – Indicatie van de automatisch gevormde sluitertijd bij tijdautomaat A, resp. afloop van langere sluitertijden dan 1 s 2.1.3 – waarschuwing voor waarden onder resp. boven het meetbereik of het instelbereik bij tijdautomaat A 2.2 – Indicatie van de belichtingscorrectie (kortstondig tijdens de instelling) 2.3 2.1.2 Twee driehoekige en een ronde Led: – In het snapshot-profiel: ronde Led voor de indicatie van de correcte belichting, rechter driehoekige Led bovendien bij dreigende overbelichting, linker driehoekige Led bovendien bij dreigende bewegingsonscherpte en/ of onderbelichting – Bij handmatige instelling: gemeenschappelijk als lichtschaal voor de belichtingsregeling – waarschuwing voor waarde onder het meetbereik 2.1.3 Flitssymbool: – paraatstatus flits – Informatie over de flitsbelichting voor en na de opname – aanduiding van (tijdelijk) vol buffergeheugen – aanduiding van ontbrekende sd-kaart (Sd) 2.2 Lichtkaders voor 50 mm en 75 mm (voorbeeld) 2.3 Meetveld voor afstandsinstelling – aanduiding van volle sd-kaart (Full) Bovenliggende punt: – aanduiding (branden) van actief meetwaardegeheugen 2.1 onderliggende punt: – aanduiding (knipperen) van actieve belichtingscorrectie 1 98 / De indicaties / In de zoeker de automatische regeling is voor Leica M-objectieven met zoekeradapter niet mogelijk omdat deze de helderheidssensor 1.4 afdekt die de informatie hiervoor moet leveren. In zulke gevallen branden de indicaties altijd met constante helderheid. 3. 3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4 3.1.5 3.2.1 3.2.2 3.2.3 Op De MOnItOr Bij opname (door indrukken van de INFO-knop, 1.22) 3.1.1 Batterijcapaciteit 3.1.2 resterende geheugencapaciteit in MByte 3.1.3 resterend aantal opnames 3.1.4 Ingestelde/aangestuurde sluitertijd 3.1.5 objectieftype 3.2.4 3.2 Bij normale weergave (beeld/en op gehele monitorveld) 3.2.1 symbool wisbescherming (alleen indien ingesteld) 3.2.2 sluitertijd (niet bij vergrote weergave) 3.2.3 Filmgevoeligheid (niet bij vergrote weergave) 3.2.4 Beeldnummer/totaal aantal aanwezige opnames 3.2.5 3.2.6 (niet bij vergrote weergave) 3.2.5 Vergrotingsniveau resp. plaats van de getoonde uitsnede (schematisch, alleen bij vergrote weergave) 3.2.6 Gekozen beeld (alleen bij verkleinde weergave van 4 resp. 9 beelden) De indicaties / op de monitor / 99 de IndICaTIes 3.3.3 3.3.4 3.3.5 3. 3.3.6 3.3.2 3.3.1 ■ 3.3.7 a b c d e f g i j k 3.3 Op De MOnItOr (vervolg) Bij weergave met extra informatie (door indrukken van de INFO-knop, 1.22; beeld verkleind) 3.3.1 Beeld (evt. met indicatie ”Clipping”1) 3.3.2. histogram a. luminantie (helderheid) b. rood/groen/blauw (gescheiden weergave van de verschillende kleuren) 3.3.3 symbool wisbescherming (alleen indien ingesteld) 3.3.4 sluitertijd 3.3.5 Filmgevoeligheid 3.3.6 Beeldnummer/totaal aantal aanwezige opnames 3.3.7 Beeldgegevens a. belichtingsmodus b. brandpuntsafstand2 c. belichtingscorrectie d. resolutie e. compressie/bestandsformaat f. witbalans g. naam gebruikersprofiel i. bestandsnummer j. vergrotingsniveau resp. plaats van de getoonde uitsnede (alleen indien ingesteld) k. datum/tijd 1 2 100 / De indicaties / op de monitor Zie ”het histogram”, pag. 118 alleen met Leica M-objectieven van het nieuwste type met 6-bit codering, resp. omgebouwde objectieven (zie pag. 110), resp. bij handmatige instelling in het menu (zie pag. 124). de MenUpUnTen 4.1 In het hoofdmenu (via MenU-knop, 1.28) Menupunt toelichting Vaste instelling met het snapshot-profiel 4.1.1 4.1.2 4.1.3 Lens detection Save user profile Advance Auto niet beschikbaar Standard 4.1.4 4.1.5 Self timer AUTO ISO setup – Gebruikersspecifiek profiel (opslaan) Trillingsvrij ontspannen/ Tijdstip spannen sluiter Zelfontspanner-voorlooptijd – 4.1.6 4.1.7 4.1.8 4.1.9 4.1.10 4.1.11 4.1.12 4.1.13 4.1.14 Sharpening Color saturation Contrast Bracketing setup Exp. Comp. setup Monitor brightness Histogram Folder manag. Auto review 4.1.15 4.1.16 4.1.17 4.1.18 4.1.19 4.1.20 4.1.21 4.1.22 4.1.23 4.1.24 4.1.25 4.1.26 Auto power off Flash sync Auto Slow Sync Color manag. DNG setup Reset Sensor cleaning Date Time Acoustic signal Language USB connection 4.1.27 Format SD card 4.1.28 Firmware Beeldscherpte Kleurverzadiging beeld/s/w Beeldcontrast opname-aantal/-indeling/-volgorde Via menu/centrale instelknop – Grafiek voor indicatie van de helderheidsverdeling naam wijzigen/aanmaken automatische weergave van telkens de laatste opname automatische uitschakeling – Flits-sluitertijd Beheer kleurruimte Compressie onbewerkte gegevens (op de fabrieksinstellingen) open sluiter voor reiniging van de sensor – Tijd Knopbevestigingstonen Taal herkenning van de camera als ext. station of volgens pTp-protocol Formatteren van de geheugenkaart Firmware-versie 12s AUTO ISO/Lens dependent/ ISO 800 (max) Standard Beschikbaar Standard niet beschikbaar (=uit) niet beschikbaar Standard Standard niet beschikbaar 3s (histogram uit) 2 Min 1st curtain Lens dependent sRGB niet beschikbaar niet beschikbaar niet beschikbaar Beschikbaar Beschikbaar Off Beschikbaar Mass storage Beschikbaar niet beschikbaar Opmerking: Met het snapshot-profiel is er maar één menu. dit bevat alleen de punten met een grijze achtergrond, de overige verschijnen niet en zijn vast ingesteld of niet beschikbaar. 102 / De menupunten / In het hoofdmenu 4.2 In het opnameparameter-menu (via Set-knop, 1.21) Menupunt toelichting Vaste instelling met het snapshot-profiel 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.2.5 4.2.6 White balance Compression Resolution Exposure Comp. Bracketing User profile Auto JPG fine 18 MP niet beschikbaar niet beschikbaar Snapshot mode witbalans Compressiepercentage/bestandsformaat resolutie Belichtingscorrecties (instellen) In-/uitschakelen Gebruikersspecifiek profiel/ snapshot-profiel (oproepen) De menupunten / In het opnameparameter-menu / 103 VerKorTe handLeIdInG houd de volgende onderdelen gereed: – Camera – Batterij (a) – Geheugenkaart (niet meegeleverd) – oplaadapparaat (B) VOOrInSteLLIngen 1. plaats de batterij (a) in het oplaadapparaat (zie pag. 106) 2. sluit het oplaadapparaat (B) op het net aan om de batterij op te laden (zie pag. 106) 3. Zet de hoofdschakelaar (1.18) op OFF. 4. plaats de opgeladen batterij in de camera (zie pag. 108). 5. plaats een geheugenkaart (zie pag. 109). 6. schakel de hoofdschakelaar (1.18) op S (zie pag. 112). 7. stel de gewenste menutaal in (zie pag. 122). 8. Formatteer de geheugenkaart (zie pag. 157) 11. Zet de tijd-instelknop (1.17) op A voor de automatische regeling van de sluitertijd (zie pag. 116). Opmerkingen: • Dit is meestal alleen nodig bij geheugenkaarten die niet in de fabriek zijn geformatteerd. 12. stel, met uw oog tegen de zoeker, de scherpte in met de afstandsinstelring van het objectief (zie pag. 134). • Bij gewoon formatteren gaan de gegevens op de kaart niet onherroepelijk verloren. alleen de directory wordt gewist zodat de aanwezige bestanden niet meer direct toegankelijk zijn. Met de goede software kunnen de gegevens weer toegankelijk worden gemaakt. alleen de gegevens die daarna door het opslaan van nieuwe gegevens worden overschreven, zijn echt definitief gewist. Maak er daarom een gewoonte van al uw opnames altijd zo snel mogelijk op een veilig geheugenmedium op te slaan, bijv. de harde schijf van uw computer (zie dazu pag. 157). 13. activeer de belichtingsmeting van de camera door indrukken van de ontspanner (1.19) tot het eerste drukpunt. 9. stel datum en tijd in (zie pag. 122). 104 / Verkorte handleiding FOtOgrAFeren 10. plaats het gewenste objectief op de camera (zie pag. 111). 14. Corrigeer evt. de belichting met de diafragmainstelring van het objectief (1.14) (zie pag. 136) 15. druk de ontspanner voor de opname helemaal in. BekIjken VAn De OpnAMeS Voor automatische, kortstondige weergave van telkens de laatste opname (in de opnamemodus): de Leica M9 is in de fabriek al op deze functie – Auto review – ingesteld. In het hoofdmenu kunnen onder dit punt (4.1.14) verschillende functievarianten worden gekozen (zie pag. 113). weergave voor onbeperkte tijd: 1. stel door indrukken van de PLAY-knop (1.26) de weergavemodus in (zie pag. 150). VergrOten VAn OpnAMeS Op het MOnItOrBeeLD draai de centrale instelknop (1.29) naar rechts (rechtsom) om de getoonde opname vergroot te bekijken (zie pag. 151). WISSen VAn De OpnAMeS druk de wisknop (DELETE, 1.24) in en volg de aanwijzingen op de monitor (1.32) (zie pag. 153). 2. druk op de linker of rechter kruisknop (1.30) om andere opnames te bekijken. Opmerking: wanneer met de serieopname-functie (zie pag. 115) is gefotografeerd, wordt in beide weergavemodi vooralsnog de laatste foto van de serie resp. de laatste foto van de serie getoond die op de geheugenkaart is opgeslagen – mits op dit tijdstip nog niet alle opnames van de serie door het interne buffergeheugen van de camera op de kaart zijn overschreven. Verkorte handleiding / 105 UITVoerIGe handLeIdInG VOOrBereIDIngen AAnBrengen VAn De DrAAgrIeM OpLADen VAn De BAtterIj de Leica M9 wordt gevoed door een lithium-ionen batterij (a). Opgelet: • Er mogen uitsluitend batterijen worden gebruikt die in deze handleiding of door Leica Camera aG worden genoemd en beschreven. • Deze batterijen mogen uitsluitend met de speciaal daarvoor bestemde apparaten en alleen precies zoals hierna beschreven worden opgeladen. • Als deze batterijen niet volgens de voorschriften worden gebruikt of als batterijen worden gebruikt die niet hiervoor zijn bestemd, kan onder bepaalde omstandigheden een explosie ontstaan! • Deze accu‘s mogen niet voor langere tijd aan hitte of zonlicht en vooral ook niet aan vochtigheid of water worden blootgesteld. Bovendien mogen deze accu‘s nooit in een magnetron of in een omgeving onder hoge druk worden geplaatst wegens gevaar voor brand of explosie! • Een veiligheidsventiel in de accu zorgt ervoor dat bij onjuiste omgang met de accu eventuele overdruk gecontroleerd kan ontwijken. • Er mag uitsluitend een oplaadapparaat dat in deze handleiding wordt genoemd of het Leica oplaadapparaat met bestelnr. 14 463 worden gebruikt. het gebruik van andere, niet door Leica Camera aG toegestane oplaadapparaten kan tot schade aan de batterijen leiden en in een extreem geval ook tot ernstige, levensgevaarlijke verwondingen. 106 / Opladen van de batterij • De meegeleverde autolaadkabel mag in geen geval worden aangesloten als de acculader met het net is verbonden. • Het meegeleverde oplaadapparaat mag uitsluitend voor het opladen van deze batterijen worden gebruikt. probeer het niet voor andere doeleinden e gebruiken. • Zorg ervoor dat de gebruikte stopcontact vrij toegankelijk is. • Het oplaadapparaat mag niet worden geopend. reparaties mogen alleen door erkende werkplaatsen worden uitgevoerd. Opmerkingen: • Voordat de Leica M9 voor het eerst wordt gebruikt, moet de batterij worden opgeladen. • De batterij moet een temperatuur tussen 0°–35°C hebben om te kunnen worden opgeladen (anders schakelt het oplaadapparaat niet in, resp. weer uit). • Lithium-ionen batterijen kunnen altijd en onafhankelijk van de batterijconditie worden opgeladen. als een batterij bij het begin van opladen slechts gedeeltelijk is ontladen, wordt de volledige oplading sneller bereikt. • Tijdens het oplaadproces worden de batterijen warm. dit is normaal en geen storing. • Wanneer de beide lichtdioden (1.40/1.41) na het begin van opladen snel knipperen (>2 hz), duidt dit op een oplaadfout. haal in zo’n geval het oplaadapparaat van de netvoeding en verwijder de batterij. Zorg ervoor dat aan de hiervoor genoemde temperatuurvoorwaarden wordt voldaan en start het oplaadproces opnieuw. als het probleem niet wordt opgelost, neemt u contact op uw dealer, de nationale vertegenwoordiging van Leica of Leica Camera aG. • Een nieuwe batterij bereikt zijn volledige capaciteit pas nadat deze 2–3 maal volledig is opladen en – door gebruik in de camera – weer is ontladen. dit ontlaadproces moet telkens na ca. 25 cycli worden herhaald. • Voor een maximale levensduur van de batterij moet deze niet permanent aan extreem hoge of lage temperaturen (bijv. ’s zomers resp. ’s winters in een geparkeerde auto) worden blootgesteld. 1. sluit het oplaadapparaat aan, d.w.z. steek de snoerstekker van het netsnoer (1.45) in de overeenkomstige bus van het oplaadapparaat (1.44) en de netstekker in een stopcontact. 2. plaats een batterij met de contacten naar beneden en de met een pijl gemarkeerde zijkant naar voren wijzend tot de aanslag in de laadsleuf (1.42.) van het oplaadapparaat. de vorm van de laadsleuf garandeert daarbij de juiste positie van de batterij. • De levensduur van elke batterij is – zelfs onder optimale gebruiksomstandigheden –begrensd! na enkele honderden oplaadcycli is dit duidelijk aan de korter wordende gebruiksperioden te zien. • de verwisselbare batterij voedt een vast in de camera ingebouwde bufferbatterij die de opslag van ingevoerde gegevens, bijv. de datum, gedurende maximaal 3 maanden garandeert. als de bufferbatterij uitgeput is, moet deze door het plaatsen van de verwisselbare batterij weer worden opgeladen. de volledige capaciteit van de bufferbatterij is – met geplaatste verwisselbare batterij – na ca. 60 uur weer bereikt. de camera hoeft hiervoor niet ingeschakeld te blijven. 3. daarna moet het oplaadapparaat van het net worden gehaald. er is echter geen gevaar voor overlading. CHARGE 4. Verwijder de batterij door deze uit de laadsleuf te trekken of – schuiven (hiervoor dient een uitsparing aan de kopse kant van de sleuf). 80% • Defecte batterijen moeten volgens de betreffende voorschriften (zie pag. 94) milieuvriendelijk worden afgevoerd. Opmerking: de 80%-Led brandt op basis van de oplaadkarakteristiek al na ca. 2 uur. Met deze capaciteit zijn al ongeveer 280 opnames mogelijk. als dus de volledige capaciteit van ca. 350 opnames niet beslist nodig is, kan de camera altijd in relatief zeer korte tijd weer paraat zijn. • Als bevestiging van het oplaadproces begint daarna de groene, met CharGe gemarkeerde Led (1.40) te knipperen. Zodra de batterij tot minstens 4/5 van zijn capaciteit is opgeladen, brandt bovendien de gele, met 80% gemarkeerde Led (1.41). wanneer de batterij volledig is opgeladen, d.w.z. 100 % capaciteit heeft bereikt – (na ca. 31/2 uur) gaat ook de groene Led permanent branden. Opladen van de batterij / 107 Opmerking: de camera moet altijd uitgeschakeld zijn als de batterij wordt verwijderd. Met volledig opgeladen batterij zijn volgens de CIpa-standard ca. 350 opnames met telkens 4 s weergavetijd mogelijk. BAtterIj In De cAMerA pLAAtSen/ UIt De cAMerA VerWIjDeren 1. Zet de hoofdschakelaar (1.19) op OFF. 2. Verwijder de bodemkap (1.35) van de camera. hiervoor: a. de knevel (1.36) van de bodemkap omhoog klappen, b. deze naar links draaien en c. de bodemkap eraf halen. 3. plaats de batterij met de contacten naar voren in het vak. druk deze zover in het vak (1.37) tot de geveerde, witte vergrendelingsschuif (1.38) als beveiliging over de batterij schuift. 4. Breng de bodemkap weer aan. hiervoor: a. deze aan de borglip (1.9) aan de camerazijde bevestigen, b. dicht klappen, c. met de knevel door draaien naar rechts tot de aanslag vergrendelen en d. de knevel naar beneden klappen. Ga voor het verwijderen van de batterij in omgekeerde volgorde te werk. de geveerde, witte vergrendelingsschuif in het batterijvak moet daarbij voor ontgrendeling van de batterij naar de zijkant worden gedrukt. 108 / Batterij in de camera plaatsen InDIcAtIeS BAtterIjcOnDItIe (3.1.1) de batterijconditie wordt – in de opnamemodus – op de monitor (1.32) door indrukken van de INFO-knop (1.22) aangegeven. als de capaciteit slechts in het gebied van max. 10 % ligt, moet de batterij worden vervangen of opgeladen. Opmerkingen: • Verwijder de batterij als u de camera langere tijd niet gebruikt. schakel hiervoor van tevoren de camera met de hoofdschakelaar uit. • Uiterlijk 3 maanden nadat de capaciteit van een batterij in de camera uitgeput is (zie hiervoor ook de laatste opmerking onder ”opladen van de batterij”, pag. 106), moeten alle individuele instellingen opnieuw worden ingevoerd. pLAAtSen en VerWIjDeren VAn De geheUgenkAArt de Leica M9 slaat de opnamegegevens op een zeer compacte sd- (secure digital) resp. sdhC (-high Capacity) kaart op. sd/sdhC-geheugenkaarten zijn kleine, lichte en uitwisselbare externe geheugenmedia. sd/sdhCgeheugenkaarten, vooral die met een grote capaciteit en hoge schrijf-/leessnelheid, maken een aanzienlijk snellere registratie en weergave van gegevens mogelijk. Ze hebben een schakelaar voor schrijfbeveiliging, waarmee tegen onopzettelijk opslaan en wissen kan worden beschermd. deze schakelaar is als schuif op de nietafgeschuinde kant van de kaart uitgevoerd en beveiligt gegevens op de kaart in zijn onderste stand die met LoCK is gemarkeerd. sd/sdhC-geheugenkaarten worden door verschillende producenten en met uiteenlopende capaciteit en schrijf-/ leessnelheid aangeboden. Opmerking: raak de contacten van de geheugenkaart niet aan. 1. Zet de hoofdschakelaar (1.18) op OFF. 2. Verwijder de bodemkap (1.35) van de camera. hiervoor: a. de knevel (1.36) van de bodemkap omhoog klappen, b. deze tot de aanslag naar links draaien en c. de bodemkap eraf halen. Voor het verwijderen van de geheugenkaart de camera uitschakelen en in de omgekeerde volgorde te werk gaan. Voor ontgrendeling moet de kaart – zoals aangegeven op de onderkant van de camera – eerst nog iets verder naar binnen worden geschoven. 3. plaats de geheugenkaart met de contacten naar achteren – en met de afgeschuinde hoek naar beneden wijzend in de sleuf (1.42). schuif deze tegen de veerweerstand in helemaal naar binnen tot deze hoorbaar inklikt. 4. Breng de bodemkap weer aan. hiervoor: a. deze aan de borglip (1.9) aan de camerazijde bevestigen, b. dicht klappen, c. met de knevel door draaien naar rechts tot de aanslag vergrendelen en d. de knevel naar beneden klappen. Opmerkingen: • Het aanbod van SD/SDHC-kaarten is zo groot dat Leica Camera aG alle verkrijgbare typen niet volledig op compatibiliteit en kwaliteit kan controleren. daarom adviseren wij bijv. de ”extreme III” of ”professional” – kaarten van de toonaangevende fabrikanten ”sandisk” resp. ”Lexar”. • Bij gebruik van andere kaarttypen is beschadiging van camera of kaart weliswaar niet te verwachten, maar omdat vooral zogenoemde ”no-name”kaarten ten dele niet aan de sd en sdhC tandards voldoen, kan Leica Camera aG geen garantie bieden voor een goede werking. • Als de geheugenkaart niet is te plaatsen, controleert u de juiste uitlijning. • Wanneer u de bodemkap of de geheugenkaart verwijdert, verschijnen op de monitor de betreffende waarschuwingen in plaats van de indicaties: – Attention Bottom cover removed – Attention No memory card plaatsen en verwijderen van de geheugenkaart / 109 • open de bodemkap niet en verwijder de geheugenkaart of batterij niet zolang als teken van opnameregistratie en/of gegevensopslag op de kaart de rode Led (1.32) rechtsonder naast de monitor (1.33) knippert. anders kunnen nog niet (volledig) opgeslagen opnamegegevens verloren gaan. • Omdat elektromagnetische velden, elektrostatische lading evenals defecten aan de camera en kaart tot beschadiging of verlies van gegevens op de geheugenkaart kunnen leiden, is het raadzaam de gegevens naar een computer te kopiëren en daar op te slaan (zie pag. 158). • Om dezelfde reden wordt geadviseerd de kaart in principe in een antistatisch foedraal te bewaren. LeIcA M-OBjectIeVen In principe geldt: de meeste Leica M-objectieven kunnen op de Leica M9 worden gebruikt. Bijzonderheden over de enkele uitzonderingen en beperkingen worden in de volgende opmerkingen toegelicht. het gebruik is onafhankelijk van de objectiefuitrusting – met of zonder 6-bit codering in de bajonet (nieuwste versie). ook zonder deze extra uitrusting, d.w.z. bij het gebruik van Leica M-objectieven zonder kenmerk zal de Leica M9 in de meeste gevallen goede opnames maken. om in zulke gevallen een optimale beeldkwaliteit mogelijk te maken, wordt geadviseerd het objectieftype in te voeren (zie ”In-/uitschakelen van de herkenning van het objectieftype”, pag. 124). Belangrijk: • Niet geschikt: – hologon 1:8/15 mm, – summicron 1:2/50 mm met dichtbij-instelling, – elmar 1:4/90 mm met verzinkbare tubus (productieperiode 1954-1968)) – sommige exemplaren van de summilux-M 1.4/ 35mm (niet asferisch, productieperiode 1961– 1995, Made in Canada) kunnen niet op de Leica M9 worden gezet resp. niet tot oneindig focusseren. Leica Customer service kan deze objectieven zo modificeren dat ze ook op de Leica M9 kunnen worden gebruikt. 110 / Leica M-objectieven • Geschikt, maar met het risico van beschadiging van de camera resp. het objectief objectieven met verzinkare tubus kunnen uitsluitend met uitgetrokken tubus worden gebruikt, d.w.z. hun tubus mag op de Leica M9 in geen geval worden verzonken. dit geldt niet voor de huidige Macro-elmar-M 1:4/90 mm, waarvan de tubus zelf in verzonken toestand niet in de camera steekt en daarom onbeperkt kan worden gebruikt. • Beperkt te gebruiken ondanks de grote nauwkeurigheid van de meetzoeker van de Leica M9 kan precies focusseren met 135 mm-objectieven bij open diafragma op basis van de zeer geringe scherptediepte niet worden gegarandeerd. daarom wordt diafragmeren met min. 2 trappen geadviseerd. • Geschikt, maar dit geldt niet voor de belichtingsmeting super-angulon-M 1:4/21 mm super-angulon-M 1:3,4/21 mm elmarit-M 1:2,8/28 mm met fabr.nr. onder 2 314 921. Opmerking: Leica Customer service kan vele Leica M-objectieven achteraf van de 6-bit codering voorzien. Informeer voor het individuele geval (adres, zie pag. 177). pLAAtSen VAn een OBjectIeF VerWIjDeren VAn een OBjectIeF 1. het objectief bij de vaste ring (1.12) nemen, 1. het objectief bij de vaste ring (1.12) nemen, 2. de rode indexknop (1.12c) van het objectief tegenover de ontgrendelingsknop (1.1) op de camerabody plaatsen en dan 2. de ontgrendelingsknop (1.1) op de camerabody indrukken, 3. het objectief in deze stand recht plaatsen. 4. Met een korte draai naar rechts wordt het objectief hoor- en voelbaar vergrendeld. 3. het objectief naar links draaien tot de rode indexknop ervan (1.12c) tegenover de ontgrendelingsknop staat en 4. dan recht verwijderen. Opmerkingen: • In principe geldt: op de Leica M9 moet als bescherming tegen het binnendringen van stof enz. in het binnenwerk van de camera altijd een objectief of de kap van de body zijn geplaatst. • Om dezelfde reden moet het verwisselen van een objectief zo mogelijk in een stofvrije ruimte plaatsvinden. • Camera- of objectiefkappen moeten niet in een broekzak worden bewaard omdat ze daar stof aantrekken dat bij plaatsing in het binnenwerk van de camera kan komen. plaatsen/ Verwijderen van een objectief / 111 De BeLAngrIjkSte InSteLLIngen/ BeDIenIngSeLeMenten In- en UItSchAkeLen VAn De cAMerA/ De hOOFDSchAkeLAAr 1.19 1.18 – serieopnames c. C als de ontspanner (zie hierna) ingedrukt wordt gehouden, vinden ≤ 8 opnames achterelkaar plaats – zolang de capaciteit van de gebruikte geheugenkaart en het interne tussengeheugen voldoende is (zie ”plaatsen en verwijderen van de geheugenkaart”, pag. 109). d. – zelfontspanner het bedienen van de ontspanner (zie hierna) start de ingestelde voorlooptijd (zie pag. 157), daarna vindt de opname plaats. de Leica M9 wordt met de hoofdschakelaar (1.18) in- en uitgeschakeld. deze bevindt zich onder de ontspanner (1.19) en is als hendel met vier klikstanden uitgevoerd: a. O FF – camera uitgeschakeld In deze ruststand is de camera uitgeschakeld. afzonderlijke opname b. S – Met het bedienen van de ontspanner (zie hierna) wordt telkens één opname gemaakt, of deze nu ingedrukt wordt gehouden of niet. Voor zeer discreet werken kan in het menu (zie pag. 102/119) de functie Discreet worden geactiveerd (zie pag. 115). 112 / In- en uitschakelen van de camera Inschakelen na het instellen, d.w.z. na het instellen van een van de drie functies s, C of licht de Led (1.31) even op en de indicaties in de zoeker (2.1.1) verschijnen (zie pag. 98). Opmerking: de paraatstand wordt bij het inschakelen na ca. 1 s bereikt. Uitschakelen ook als de hoofdschakelaar niet op OFF is gezet, wordt de camera automatisch uitgeschakeld als via het menu een automatische uitschakeltijd is ingesteld (Auto power off, 4.1.15, zie pag. 119/123), en binnen deze tijd geen bediening plaatsvindt. Opmerking: wanneer de camera langere tijd niet wordt gebruikt of in een tas wordt opgeborgen, moet deze altijd met de hoofdschakelaar worden uitgeschakeld. hierdoor wordt elk stroomverbruik voorkomen dat ook in de stand-by modus na het automatisch uitschakelen van de belichtingsmeter en het verdwijnen van de indicaties toch nog plaatsvindt. onbedoelde opnames worden hiermee ook verhinderd. kIezen VAn De OpnAMe- en WeergAVeMODI na het inschakelen is de Leica M9 in principe paraat voor opnames, d.w.z. de monitor (1.32) blijft – na het bereiken van de paraatstand (zie pag. 112) – donker. Voor de weergave van opnames kan uit twee modi worden gekozen: 1. PLAY qua tijd onbegrensde weergave 2. Auto review kortstondige weergave na de opname QUA tIjD OnBegrenSDe WeergAVe – PLAY door het bedienen van de PLAY-knop (1.26) kan de weergavemodus worden ingeschakeld. • op de monitor verschijnt het laatste opgenomen beeld evenals de betreffende indicaties (zie pag. 99). wanneer echter geen beeldbestand op de geplaatste geheugenkaart aanwezig is, verschijnt na omschakeling op weergave de melding: Attention No valid image to play AUtOMAtISche WeergAVe VAn teLkenS De LAAtSte OpnAMe In de modus Auto review-wordt elk beeld direct na de opname op de monitor (1.32) getoond. op deze wijze kan bijv. snel en eenvoudig worden gecontroleerd of de foto gelukt is of herhaald moet worden. Met deze functie kan 1. de weergaveduur van het beeld worden gekozen en 2. de weergave van de opnamegegevens met of zonder histogram worden gekozen (zie hiervoor pag. 118). Instellen van de functie 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Auto review (4.1.14), 2. in het bijbehorende submenu eerst het punt Duration en In de modus Auto review-kan altijd naar de normale, d.w.z. qua tijd onbegrensde, PLAY-weergavemodus (zie hiervoor) worden omgeschakeld. Opmerking: wanneer met de serieopname-functie (zie pag. 115) is gefotografeerd, wordt in beide weergavemodi vooralsnog de laatste foto van de serie resp. de laatste foto van de serie getoond die op de geheugenkaart is opgeslagen – mits op dit tijdstip nog niet alle opnames van de serie door het interne buffergeheugen van de camera op de kaart zijn overschreven. In het hoofdstuk ”de weergave”, vanaf pag. 150 is beschreven hoe de andere opnames van de serie kunnen worden gekozen en welke mogelijkheden er bij de weergave nog meer zijn. 3. in het daarna verschijnende submenu de gewenste functie, resp. duur: (Off, 1s, 3s, 5s, Hold). 4. Voor de weergave met of zonder histogram (zie hiervoor ook pag. 118) opnieuw het eerste submenu oproepen en 5. Histogram kiezen 6. en hier de gewenste variant (On, Off) kiezen. kiezen van de opname- en weergavemodi / 113 De OntSpAnner 1.19 1.19a Terwijl de ontspanner in deze stand wordt gehouden, kan met de instelknop zeer snel en eenvoudig een belichtingscorrectie worden uitgevoerd (meer hierover staat in het hoofdstuk ”Belichtingscorrecties” op pag. 137). Opmerking: de ontspanner blijft geblokkeerd – als het interne buffergeheugen (tijdelijk) vol is, bijv. na een serie van ≥ 8 opnames of – als de geplaatste geheugenkaart en het interne buffergeheugen (tijdelijk) vol zijn. de ontspanner (1.19) heeft drie drukniveaus: 1. Kort aantippen tot het 1. drukpunt activeert de belichtingsmeting en zoekerindicatie en start een evt. ingestelde zelfontspanner-voorlooptijd (zie pag. 157). na het loslaten van de ontspanner blijven het meetsysteem en de indicatie nog ca. 12s ingeschakeld (meer hierover vindt u in het hoofdstuk ”de belichtingsmeting” vanaf pag. 135). als de ontspanner op dit drukniveau wordt vastgehouden, blijft de indicatie gehandhaafd, resp. als vooraf de weergavemodus was ingesteld (zie pag. 150), schakelt de camera terug naar de opnamemodus. als de camera vooraf stand-by was (zie pag. 112), wordt deze weer geactiveerd en de indicatie ingeschakeld. 114 / De ontspanner 2. Bij indrukken tot het 2. drukpunt wordt bij tijdautomaat de gemeten belichtingswaarde opgeslagen, d.w.z. de door de camera bepaalde sluitertijd (meer hierover staat in het hoofdstuk ”het meetwaardegeheugen” op pag. 136). na het loslaten van de ontspanner kan een nieuwe meting plaatsvinden. 3. als de ontspanner helemaal wordt ingedrukt, vindt opname plaats. de gegevens worden daarna op de geheugenkaart opgeslagen. de ontspanknop heeft genormeerde schroefdraad voor draadontspanners. Opmerkingen: • Het tweede drukpunt is bij het gebruik van draadontspanners niet voelbaar. • Ook als vooraf de weergavemodus (zie ”Kiezen van de opname- en weergavemodi”, pag. 113) of het menu (zie pag. 119) geactiveerd was, wordt door aantippen van de ontspanner direct naar de opnamemodus geschakeld. • Via het menu kunnen knopbevestigingstonen (terugmelding) worden geselecteerd, resp. ingesteld (zie pag. 123). • De ontspanner moet om bewegingsonscherpte te voorkomen voorzichtig – niet met een ruk – worden ingedrukt totdat de sluiter met licht klikken gaat lopen. SerIeOpnAMeS Met de Leica M9 kunnen niet alleen afzonderlijke opnames worden gemaakt – hoofdschakelaar 1.18 op (S [single]), maar ook opnameseries – hoofdschakelaar op (C [continuous]), bijv. om een bewegingsproces in meerdere stappen vast te leggen. afgezien van de bediening van de ontspanner (1.19) vinden serieopnames op dezelfde wijze plaats als afzonderlijke opnames: zolang de ontspanner helemaal ingedrukt wordt gehouden (en de capaciteit van de geheugenkaart voldoende is) vinden serieopnames plaats. als de ontspanner echter kort wordt ingedrukt worden afzonderlijke opnames gemaakt. er kunnen maximaal ca. 2 foto’s per seconde en ≤ 8 achterelkaar worden gemaakt. Opmerkingen: • De genoemde beeldsnelheid en het aantal opnames is gebaseerd op een standaardinstelling van ISO 160 en het gecomprimeerde DNG-formaat. Bij andere instellingen kan de beeldsnelheid langzamer en het aantal opnames kleiner zijn. DIScreet/trILLIngSVrIj OntSpAnnen In situaties waarin de grootst mogelijke discretie is gevraagd, kan het zinvol zijn het geluid van het spannen van de sluiter in ieder geval tijdelijk te onderdrukken. er zijn ook situaties waarin het zinvol is de camera bij het ontspannen zo rustig mogelijk te houden. hiervoor kan de werking van de ontspanner via het menu worden gewijzigd. Instellen van de functies 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Advance (4.1.3) en 2. in het bijbehorende submenu de gewenste werking, Standard, Soft, Discreet of Discreet & Soft. Met de functies Soft wordt de sluiter al bij het 2. drukpunt ontspannen, d.w.z. zonder dat de anders noodzakelijke weerstand moet worden overwonnen. hierdoor kan ook op het moment van ontspannen de camera rustig worden gehouden – een voorwaarde voor scherpe opnames met langere sluitertijden. Met de functies Discreet vindt het spannen van de sluiter – in plaats van direct na de opname – pas plaats nadat de ontspanner weer is losgelaten. de – willekeurig lange – vertragingstijd kunt u bijvoorbeeld gebruiken om de camera in een geluiddempende omgeving te spannen (onder een kledingstuk of iets dergelijks) of een geschikt tijdstip af te wachten. Terwijl de functies Soft zowel bij afzonderlijke opnames als serieopnames beschikbaar zijn, kunnen de functies Discreet alleen in de modus voor afzonderlijke opnames (hoofdschakelaar 1.18 op stand S) worden gebruikt. • Onafhankelijk van het aantal opnames in een serie, wordt in beide weergavemodi (zie pag. 113) vooralsnog de laatste foto van de serie resp. de laatste foto van de serie getoond die op de geheugenkaart is opgeslagen – mits op dit tijdstip nog niet alle opnames van de serie door het interne buffergeheugen van de camera op de kaart zijn overschreven. Serieopnames / 115 De tIjD-InSteLknOp 1.17 Met de tijd-instelknop van de Leica M9 worden de beide belichtingsmodi geselecteerd, – tijdautomaat door instelling op de rood gemarkeerde A-stand (zie pag. 136), – handmatig door het kiezen van een sluitertijd tussen 1 /4000 s en 8 s, (tussenwaarden, in 1/2trappen klikkend, zijn ook beschikbaar, zie pag. 140) evenals – de met het -symbool gemarkeerde, kortst mogelijke synchronisatietijd 1/180 s voor de flitsmodus (zie pag. 144) en – B voor lange belichtingstijden (zie pag. 140). Grootte en plaatsing van de tijd-instelknop (1.17) van de Leica M9 zijn ergonomisch optimaal: enerzijds is deze – ook met de camera voor het oog – uitstekend te bedienen. anderzijds is deze toch goed beschermd tegen ongewild verstellen. Bovendien komt de draairichting ervan (evenals die van de diafragma-instelring van de objectieven) bij handmatige instelling overeen met de belichtingsmeter-indicaties in de zoeker (2.1.3): wanneer bijvoorbeeld de linker, driehoekige Led oplicht, leidt draaiing in pijlrichting, d.w.z. naar rechts, tot de vereiste langere sluitertijd. de tijd-instelknop van de Leica M9 heeft geen aanslag, d.w.z. dat deze vanuit elke stand in willekeurige richting kan worden gedraaid. deze klikt bij alle gegraveerde standen en tussenwaarden in. Tussenstanden buiten de klikstanden mogen niet worden gebruikt. Opmerkingen: • Zoals in combinatie met de Iso-instelling op pag. 128 beschreven, is bij de toepassing van grote filmgevoeligheid en vooral bij gelijkmatig donkere vlakken meer of minder beeldruis merkbaar. Ter vermindering van dit storende verschijnsel maakt de Leica M9 automatisch na opnames met langere sluitertijden een tweede ”zwartopname” (op de gesloten sluiter). de bij deze parallelopname gemeten ruis wordt dan rekenkundig van de eigenlijke opnamerecord ”afgetrokken”. • Deze verdubbeling van de ”belichtings”-tijd moet bij langdurige belichtingen worden gerespecteerd. de camera mag intussen niet worden uitgeschakeld. • Bij sluitertijden vanaf 2 s verschijnt als waarschuwing de melding Noise reduction in progress 12 s1 op de monitor. • Als de B-functie in combinatie met de zelfontspanner (zie pag. 157) wordt gebruikt, moet de ontspanner niet ingedrukt worden gehouden; de sluiter blijft zolang open tot de ontspanner een tweede keer wordt ingedrukt (overeenkomend met een T-functie). Meer informatie over de instelling van de juiste belichting staat in het hoofdstuk: ”de belichtingsmeting” vanaf pag. 135. 1 116 / De tijd-instelknop Tijdindicatie is een voorbeeld De MOnItOr de Leica M9 heeft een grote 2,5“ vloeistofkristal-kleurenmonitor (1.32). deze dient voor het bekijken van de opnames op de geheugenkaart en toont het gehele beeldveld evenals de gekozen gegevens en informatie (zie ”de weergaven/op de monitor”, pag. 99/100 en de volgende hoofdstukken. de monitor van modelvariant M9-p is beschermd door een buitengewoon hard en daardoor krasvast saffierafdekglas. Opmerking: een monitorbeeld is alleen beschikbaar in de weergavemodus (zie pag. 150) en moet met de PLAY-knop (1.26) worden ingeschakeld resp. wordt bij geactiveerde functie Auto review (zie pag. 113) automatisch getoond. Instellen van de helderheid de helderheid van het monitorbeeld kan via het menu op vijf niveaus worden ingesteld zodat optimaal op de betreffende situatie, d.w.z. aan de aanwezige lichtomstandigheden kan worden aangepast. Instellen van de functie 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Monitor brightness (4.1.11) en 2. in het submenu een van de vijf niveaus (low, medium high, standard, medium high, high). InDIcAtIe VAn BASISInSteLLIngen/ gegeVenS In De OpnAMeMODUS als de camera zich in de opnamemodus bevindt, kunnen met de INFO-knop (1.22) de capaciteit van batterij en geheugenkaart evenals enkele opnamebasisinstellingen (zie pag. 99) worden getoond. InDIcAtIe VAn De OpnAMegegeVenS In De WeergAVeMODUS als de camera zich in de weergavemodus bevindt, kunnen met de INFO-knop (1.22) een hele reeks aanvullende opname-gegevens (zie pag. 100) samen met een verkleind beeld worden getoond. Via het menu (Histogram, 5.1.9, zie pag. 102/119) kunnen bovendien verschillende histogramvarianten worden gekozen (zie volgende hoofdstuk). In de standaardinstelling wordt alleen de volgende informatie getoond (d.w.z. als de extra informatie met de INFO-knop (1.22, zie pag. 99) niet werd opgeroepen): 1. In de kopregel alleen de sluitertijd (3.2.2), Isofilmgevoeligheid (3.2.3) en het beeldnummer/het totale aantal van de aanwezige opnames (3.2.4), 2. bij opnames die tegen wissen zijn beschermd (zie pag. 154) als waarschuwing het teken (3.2.1, ), 3. bij vergrote resp. extra uit het midden verschoven weergave bovendien rechtsonder als waarschuwing een symbool (3.2.5, ) dat ongeveer qua positie en grootte de getoonde uitsnede toont, 4. bij verkleinde weergave van 4 of 9 opnames een rood kader dat het gekozen beeld markeert (3.2.6). De monitor / 117 het hIStOgrAM het histogram (3.3.2) geeft de helderheidsverdeling van de opname weer. daarbij komt de horizontale as overeen met de tinten die van zwart (links) via grijs naar wit (rechts) lopen. de verticale as komt overeen met de hoeveelheid pixels van de helderheid. deze grafische weergave maakt – naast de beeldindruk zelf – een extra snelle en eenvoudige beoordeling van de belichtingsinstelling van de opname mogelijk. op de Leica M9 kan uit vier varianten van het histogram worden gekozen: gebaseerd op de totale helderheid of gebaseerd op de 3 basiskleuren rood/groen/ blauw en telkens naar keuze met of zonder aanduiding (rood) van de gebieden die in het beeld geen tekening meer vertonen, d.w.z. te licht zijn (clipping). Opmerking: de histogramweergave heeft altijd betrekking op de actueel getoonde uitsnede van de opname. Instellen van de functie 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Histogram (4.1.12) en A 2. in het bijbehorende submenu de gewenste functie Standard , RGB of Clipping setup. Overige instellingen voor de clipping-indicaties 3. Kies in het submenu Clipping setup of u deze indicatie wilt uitschakelen of dat slechts overbelichtingen (rood) of over- en onderbelichtingen (rood en blauw) getoond moeten worden. A: overwegend donkere pixels, slechts weinig lichte: onderbelichting B: het merendeel van de pixels vertoont een gemiddelde helderheid: juiste belichting c: overwegend lichte pixels, slechts weinig donkere: overbelichting 118 / het histogram B c Opmerking: het histogram is bij de gelijktijdige weergave van meerdere verkleinde opnames (zie pag. 151) niet beschikbaar. het MenU Vele instellingen worden op de Leica M9 via menu’s (zie pag. 102/103) uitgevoerd. Bij de tijdautomaat en handmatige instelling van de belichting zijn twee van elkaar onafhankelijke menu’s beschikbaar. het hoofdmenu bestaat uit 28 punten (4.1.1–.28), bovendien is er een opnameparametermenu. door de groepering en scheiding kunnen de menupunten die in de praktijk het meest worden gebruikt zeer snel en eenvoudig worden opgeroepen en ingesteld. Bij gebruik van het snapshot-profiel (zie pag. 102/141) is er maar één menu – het hoofdmenu – met slechts 5 punten. het gaat meestal slechts om basisinstellingen (4.1.7/.22/.23/.25/.27) die toch maar eenmaal worden aangebracht, terwijl alle overige relevante parameters voor het gebruiksgemak zijn gedefinieerd. Opmerking: Met het snapshot-profiel worden de opties van de meeste menupunten door vaste, d.w.z. niet door de gebruiker te veranderen instellingen vervangen (zie hiervoor de opsomming in het hoofdstuk ”de menupunten”, pagina 102/103). hOOFDMenU In het hoofdmenu zijn bij tijdautomaat en handmatige instelling van de belichting behalve de basisinstellingen van de camera ook de opgeslagen gebruikersprofielen evenals nevenfuncties samengevat. OpnAMepArAMeter-MenU In het opnameparameter-menu, dat uit 6 punten bestaat (4.2.1–.6, zie pag. 103), worden de basisinstellingen voor de opname evenals de keuze van de opgeslagen gebruikersprofielen uitgevoerd. de betreffende instellingen resp. instellingsstappen van deze functies worden bij ingeschakelde camera overzichtelijk en stap voor stap op de monitor (1.32) getoond. In beide menu’s vinden de instellingen in principe op dezelfde wijze plaats, alleen het oproepen en verlaten is verschillend. het menu / 119 InSteLLen VAn De MenUFUnctIeS 1. het hoofdmenu wordt opgeroepen met de MENUknop (1.28), het opnameparameter-menu met de SET-knop (1.21). • Daarna verschijnen in het hoofdmenu de eerste 7 menupunten (resp. alle 5 punten van het snapshot-profiel) en in het opnameparametermenu alle punten. Opmerkingen: • Het opnameparameter-menu is – uitsluitend in de opnamemodus (zie pag. 113) toegankelijk en – alleen bij gebruik van de belichtingsmodi tijdautomaat (zie pag. 136) en handmatige instelling (zie pag. 140) beschikbaar, maar niet met het snapshot-profiel. • Het hoofdmenu is niet tijdens de functie DELETE of de wisbescherming (zie pag. 153/154) toegankelijk. 120 / Instellen van de menufuncties 2. het gewenste menupunt kan door draaien van de instelknop (1.29) of met de bovenste/onderste kruisknop (1.30) worden gekozen. 6. U kunt de menu‘s verlaten door op de volgende knoppen te drukken: hoofdmenu 3. Voor het instellen van de betreffende functie eerst – resp. in het opnameparameter-menu opnieuw – de SET-knop indrukken. • Rechts naast het menupunt verschijnt het rood omrande, bijbehorende submenu in meerdere regels. het telkens gekozen punt is als markering licht geaccentueerd. opnameparametermenu ontspanner (1.19) PLAY (1.26) MENU (1.28) de camera schakelt over op de opnamemodus de camera schakelt over op de weergavemodus Geen verdere functieoverschakelingen - Opmerkingen: • In het hoofdmenu kunnen de submenu’s altijd door indrukken van de MENU-knop worden verlaten zonder de daar evt. aangebrachte instellingen over te nemen. • Menupunten zoals Date (4.1.22) en Time (4.1.23) evenals de functie witbalans (White balance, 4.2.1) vereisen meer instellingen. de toelichtingen en andere bijzonderheden over de andere menufuncties staan in de betreffende hoofdstukken. - 4. de gewenste functievariant kan dan weer door draaien van de instelknop of met de bovenste/ onderste kruisknop worden gekozen. 5. Met het opnieuw bedienen van de SET-knop wordt de instelling opgeslagen. • Rechts op de menuregel staat dan de ingestelde functievariant. Instellen van de menufuncties / 121 VOOrInSteLLIngen cAMerA-BASISInSteLLIngen Menutaal de fabrieksinstelling van de menutaal is engels, d.w.z. dat alle menupunten aanvankelijk met hun engelse benamingen verschijnen. als alternatieve menutaal kan ook duits, Frans, spaans, Italiaans, Japans, russisch of traditioneel resp. vereenvoudigd Chinees worden gekozen. Instellen van de functie 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Language (4.1.25) en 2. in het bijbehorende submenu de gewenste taal. • Op enkele uitzonderingen na (knopaanduidingen, korte begrippen) worden alle gegevens in de taal gewijzigd. DAtUM en tIjD datum en tijd worden via eigen menupunten ingesteld. Opmerkingen: • Het gebruik van de instelknop is niet alleen gemakkelijker, maar ook aanzienlijk sneller. DAtUM er zijn 3 varianten voor de volgorde van weergave beschikbaar. • Door bedienen van de MENU-knop (1.28) kan altijd worden teruggekeerd naar het hoofdmenu – zonder de tot dan toe aangebrachte wijzigingen in de submenu’s over te nemen. Instellen 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Date (4.1.22) en 5. na de instelling van alle 3 waarden door bedienen van de SET-knop (1.21) bevestigen en opslaan. • De lijst met de menupunten verschijnt weer. 2. roep het submenu op. het bestaat uit de 2 punten Setting en Sequence. 6. Voor de wijziging van de weergave in het submenu nu het punt Sequence kiezen. • er verschijnen de 3 mogelijke volgordes Day/ Month/Year, Month/Day/Year en Year/Month/ Day. 3. Kies Setting. • Er verschijnt een volgend submenu met cijfergroepen voor de jaar-, maand- en dagaanduidingen, waarbij de telkens geactiveerde, d.w.z. instelbare groep door een zwarte achtergrond en rode rand wordt gemarkeerd. 4. Met de instelknop (1.29) of de bovenste en onderste kruisknop (1.30) worden de getallen ingesteld, met de linker en rechter kruisknop worden de groepen gekozen. 122 / camera-basisinstellingen 7. de instelling en bevestiging vinden in principe op dezelfde wijze plaats als onder de punten 3 en 4. Opmerking: Zelfs als geen batterij is geplaatst of als deze leeg is, blijft de instelling van datum en tijd door een ingebouwde bufferbatterij gedurende circa 3 maanden behouden (zie hiervoor ook ”Indicaties batterijconditie”, pag. 108). daarna moeten datum en tijd echter weer zoals hiervoor beschreven opnieuw worden ingesteld. tIjD de tijd kan naar keuze in 24-uurs of 12-uurs formaat worden aangegeven. Instellen de instelling van zowel de beide cijfergroepen als de weergave vinden onder het menupunt Time (5.1.19) via de subpunten Setting en Time format plaats en in principe precies zoals bij Date in het voorgaande hoofdstuk is beschreven. AUtOMAtISche UItSchAkeLIng deze functie schakelt de Leica M9 automatisch na een vooraf ingestelde tijd uit. deze situatie komt overeen met de stand OFF van de hoofdschakelaar (1.18, zie pag. 112). er kan gekozen worden a. of deze functie moet worden geactiveerd en zo ja, b. na welke tijd de camera wordt uitgeschakeld. Zo kunt u deze functie optimaal aan uw persoonlijke werkwijze aanpassen en evt. de gebruiksduur van de batterij aanzienlijk verlengen. Instellen van de functie 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Auto power off (4.1.15) en 2. daar de gewenste functie. Opmerking: ok als de camera zich in de paraatstand bevindt, d.w.z. de indicaties na 12s zijn verdwenen of de geactiveerde functie Auto power off-deze heeft uitgeschakeld, kan de camera te allen tijde door indrukken van de ontspanner (1.19) weer in gebruik worden genomen. knOpBeVeStIgIngStOnen reSp. geLUIDSSIgnALen Met de Leica M9 kunt u bepalen of uw instellingen en het verloop van enkele functies en waarschuwingen door akoestische signalen – er zijn twee volumes – bevestigd moeten worden of dat de werking van de camera voornamelijk geruisloos moet zijn. als terugmelding gelden een klik- resp. een pieptoon die telkens voor de bevestiging van de knopbediening en als signaal voor een volle geheugenkaart kunnen worden geactiveerd. Opmerking: In de fabrieksinstelling zijn de geluidssignalen uitgeschakeld. Instellen van de functies 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Acoustic Signal (4.1.24) en 2. roep het submenu op. het bestaat uit de 3 punten Volume, Key Click en SD card full. 3. Kies Volume en • er verschijnt een volgend submenu met de 3 alternatieven Off (in principe geen geluid), Low en High. 4. Kies in dit submenu de gewenste functie. • Na de bevestiging verschijnt weer het oorspronkelijke monitorbeeld. 5. Kies in de beide andere submenu’s of u de geluiden voor de beoogde functies wilt activeren of niet. camera-basisinstellingen / 123 OpnAMe-BASISInSteLLIngen In-/UItSchAkeLen VAn De herkennIng VAn het OBjectIeFtype de 6-bit codering in de bajonet (1.11) van de huidige Leica M-objectieven stelt de Leica M9 in staat – met de sensor in de bajonet (1.10), het geplaatste objectieftype te herkennen. – deze informatie wordt o.a. voor het optimaliseren van de beeldgegevens gebruikt. Zo wordt de randverduistering, die bijv. bij groothoekobjectieven en grote diafragma-openingen bijzonder opvallend kan zijn, in de beeldgegevens gecompenseerd. – ook de regeling van de flitsbelichting en de flitsreflector gebruikt de objectiefgegevens (zie ”Geschikte flitsapparaten”, pag. 143). – Bovendien wordt de informatie die deze 6-bit codering levert naar het eXIF-bestand van de opnames geschreven. Bij de beeldgegevens van de INFOweergave (zie ”de monitor”, pag. 117) is bovendien de objectief-brandpuntsafstand (3.3.7 b, zie pag. 100) aangegeven. Opmerking: Bij het gebruik van objectieven zonder 6-bit codering moet de herkenningsfunctie ter vermijding van foutieve functies worden uitgeschakeld of moet het gebruikte objectieftype handmatig worden opgegeven (zie pag. 124). 124 / Opname-basisinstellingen InSteLLen VAn De FUnctIe 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Lens Detection (4.1.1) en 2. in het bijbehorende submenu de gewenste variant: – Off of – Auto als een gecodeerd objectief is geplaatst of – Manual als een niet-gecodeerd objectief is geplaatst. hAnDMAtIg OpgeVen VAn het OBjectIeFtype/ De BrAnDpUntSAFStAnD oudere Leica M-objectieven worden wegens het ontbreken van de codering niet door de camerabody herkend, maar de ”identificatie” kan via het menu plaatsvinden. 3. selecteer in de lijst van het submenu Manual het gebruikte objectief. • Op de monitor (1.32) verschijnt een objectieflijst die voor een ondubbelzinnige identificatie ook de betreffende artikelnummers vermeldt Opmerkingen: • Het artikelnummer is bij vele objectieven aan de andere kant van de scherptediepteschaal gegraveerd. • De lijst vermeldt objectieven die zonder codering verkrijgbaar waren (vóór ca. juni 2006). objectieven van een latere introductiedatum zijn uitsluitend gecodeerd verkrijgbaar en kunnen daarom niet handmatig worden geselecteerd. • Bij gebruik van de Leica Tri-Elmar-M 1:4/16-1821 mm asph. wordt de ingestelde brandpuntsafstand niet aan de camerabody overgedragen en daarom ook niet in de eXIF-gegevensrecord van de opnames vermeld. U kunt de brandpuntsafstand echter naar wens handmatig opgeven. • De Leica Tri-Elmar-M 1:4/28-35-50 mm ASPH. bezit daarentegen de voor de inspiegeling van de geschikte lichtkaders in de zoeker noodzakelijke mechanische overbrenging van de ingestelde brandpuntsafstand naar de camera, die door de elektronica van de camera wordt afgetast en voor de correctie van deze brandpuntsafstand wordt gebruikt. wegens plaatsgebrek is in het menu slechts één artikelnummer vermeld – 11 625. natuurlijk kunnen ook de beide andere varianten – 11 890 en 11 894 – worden gebruikt en vanzelfsprekend gelden voor deze ook de instellingen in het menu. reSOLUtIe de registratie van de beeldgegevens is in het JpeGformaat met vijf verschillende aantallen pixels, d.w.z. resoluties mogelijk. dit maakt een precieze afstemming op het voorgenomen gebruik, resp. de capaciteit van de aanwezige geheugenkaart mogelijk. Met de grootste resolutie (overeenkomend met de grootste datahoeveelheid), die u bijv. voor de hoogste kwaliteit bij grotere afdrukken wilt kiezen, kunnen natuurlijk aanzienlijk minder opnames op een kaart worden opgeslagen dan bij de kleinste resolutie, die bijv. voor verzending per e-mail of voor internetpagina’s ruim voldoende is. Opmerking: de onbewerkte gegevensopslag (dnG, zie het volgende hoofdstuk) vindt uitsluitend met de hoogste resolutie plaats. Instellen van de functie 1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag. 103/119) Resolution (4.2.3) en 2. in het bijbehorende submenu de gewenste resolutie. cOMpreSSIepercentAge/BeStAnDSFOrMAAt de registratie van de beelden vindt naar keuzeplaats a. met telkens een van twee verschillende compressiepercentages – JPG fine/JPG basic, of Opmerkingen: • Voor de ongecomprimeerde opslag van onbewerkte opnamegegevens wordt het gestandaardiseerde formaat dnG (digital negative) gebruikt. b. met het bestandsformaat DNG, Uncompressed of Compressed of • Het formaat Compressed staat voor een lichte compressie die – een nauwelijks zichtbare vermindering van de kwaliteit veroorzaakt – de bewerking van beeldgegevens achteraf volledig ondersteunt – een snelle opslag mogelijk maakt – minder geheugen vereist. c. met combinaties van telkens een van de twee JpG-compressiepercentages en het ingestelde DNG-formaat, d.w.z. er ontstaan per opname altijd twee bestanden. daarbij wordt altijd voor het JPGbestand de voor de gekozen variant ingestelde resolutie gebruikt. dit maakt enerzijds een precieze afstemming op de beoogde toepassingsdoeleinden resp. op het gebruik van de aanwezige geheugencapaciteit op de kaart mogelijk, maar anderzijds ook op de benodigde zekerheid en flexibiliteit voor toepassingen naderhand. Instellen van de functie A. keuze van het Dng-formaat 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) DNG setup (4.1.19) en 2. in het bijbehorende submenu de gewenste variant Uncompressed of Compressed. B. keuze van de jpeg-compressie resp. de formaatcombinatie 1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag. 103/119) Kompression (4.2.2) en 2. in het bijbehorende submenu de gewenste compressie/combinatie. • Bij de gegevensopslag (DNG) wordt de resolutie automatisch en onafhankelijk van de bestaande instelling (voor het betreffende JpeG-formaat) op (18 MP) overgezet, (zie vorige hoofdstuk). • Bij gelijktijdige opslag van de beeldgegevens als DNG en JPG wordt voor het JpeG-formaat de bestaande instelling van de resolutie gebruikt, d.w.z. de beide bestanden kunnen verschillende resoluties hebben. • Door een hoog compressiepercentage zoals bij JPG basic kunnen fijne structuren in het motief verloren gaan, resp. verkeerd worden weergegeven (artefacten; bijv. ”trapvorming” op schuine delen). • het op de monitor getoonde, resterende aantal opnames verandert niet noodzakelijkerwijs na elke opname. dit hangt van het motief af; zeer fijne structuren resulteren bij JpeG-bestanden in een grotere datahoeveelheid, homogene in een kleinere hoeveelheid. Opname-basisinstellingen / 125 WItBALAnS In de digitale fotografie zorgt de witbalans voor een neutrale kleurweergave bij elk licht. de kleur die als wit moet worden weergegeven, wordt vooraf voor de Leica M9 ingesteld. Bij de Leica M9 kunt u hiervoor uit tien verschillende instellingen kiezen: – Auto – voor de automatische regeling, die in de meeste situaties neutrale resultaten oplevert, – zeven vaste voorinstellingen voor de meest voorkomende lichtbronnen, – , bijv. voor binnenopnames met (voornamelijk) licht van gloeilampen – 1, bijv. voor binnenopnames met (voornamelijk) licht van TL-balken, bijv voor woonruimten met warm licht van ca. 2700 K dat op het licht van gloeilampen lijkt – 2, bijv. voor binnenopnames met (voornamelijk) licht van TL-balken, bijv. voor werkruimten en buitenverlichting met koel licht van ca. 4000 K – , bijv. voor buitenopnames in de zon, – , – , – , – voor de handmatige instelling door meting en – Kelvin setting1 – voor een direct instelbare kleurtemperatuur. Opmerking: Bij het gebruik van elektronenflitsers die over de technische mogelijkheden van een system-Cameraadaption (sCa) van het systeem 3000 en over de adapter sCa-3502 (vanaf versie 4) beschikken, of een overeenkomstig geïntegreerde voet, kan de witbalans voor een juiste kleurweergave op Auto worden gezet. wanneer echter andere, niet speciaal op de Leica M9 afgestemde flitsapparaten worden gebruikt die de witbalans van de camera niet automatisch omschakelen, worden gebruikt. moet de instelling bijv voor opnames met (voornamelijk) elektronenflits-belichting, bijv. voor buitenopnames bij bewolkte hemel, bijv. voor buitenopnames met het hoofdmotief in de schaduw, 1 126 / Opname-basisinstellingen Kleurtemperaturen worden in principe in Kelvin aangegeven. Instellen van de functie Voor de automatische of een van de vaste instellingen 1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag. 103/119) White balance (4.2.1) en 2. in het bijbehorende submenu de gewenste functie. Voor directe instelling van de kleurtemperatuur U kunt waarden tussen 2000 en 13100 (K1) direct instellen (van 2000 tot 5000 K in stappen van 100, van 5000 tot 8000 K in stappen van 200 en van 8000 tot 13100 K in stappen van 300). daarmee is een zeer groot gebied beschikbaar dat bijna alle in de praktijk voorkomende kleurtemperaturen dekt en waarbinnen u de kleurweergave zeer nauwkeurig op de aanwezige lichtkleur en/of uw persoonlijke voorkeur kunt afstemmen. 1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag. 103/119) White balance (4.2.1) en 2. in het bijbehorende submenu de variant Farbtemp.. 3. Kies met de instelknop (1.29) of de bovenste/ onderste kruisknop (1.30) de gewenste waarde en 4. bevestig de instelling door opnieuw bedienen van deSET-knop. Voor de handmatige instelling door meting 1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag. 103/119) White balance (4.2.1) en 2. in het bijbehorende submenu de variant . 3. druk op deSET-knop (1.21) • Op de monitor verschijnt de melding Attention Point camera at white surface and release shutter . Opmerking: een reeds opgeslagen waarde van de witbalans die door meting is ingesteld, kan ook na tussentijds omschakelen op een andere instelling van de witbalans door opnieuw uitvoeren van de stappen 1–3 en (in plaats van stap 4) nogmaals bedienen van de SET-knop weer worden opgeroepen. 4. de eigenlijke instelling vindt plaats met een aansluitende opname, waarbij op een wit of neutraal grijs vlak in het midden van het beeld moet worden gericht. • Op de monitor verschijnt het zojuist opgenomen beeld in plaats van de menulijst met de melding WB is set . wanneer de belichting echter als onjuist of het vlak waarop wordt gericht als niet neutraal wordt beoordeeld, verschijnt als aanduiding vervolgens Attention Bad Exposure WB not set . herhaal in zo’n geval stap 2 met gecorrigeerde belichtingsinstelling resp. met een neutraler vlak. een waarde die op deze wijze is bepaald, blijft zo lang opgeslagen, d.w.z. wordt voor alle volgende opnames gebruikt, tot een nieuwe meting of een andere instelling van de witbalans wordt gebruikt. 1 Kleurtemperaturen worden in principe in Kelvin aangegeven. Opname-basisinstellingen / 127 ISO-geVOeLIgheID In de gebruikelijke fotografie wordt met de keuze van de Iso-waarde de lichtgevoeligheid van de gebruikte film in acht genomen. Gevoelige films staan – bij gelijke helderheid – kortere sluitertijden en/of kleinere diafragma’s toe en omgekeerd. de Iso-instelling van de Leica M9 heeft een bereik van Iso 160–2500. optimale weergavekwailteit wordt met de instelling ISO 160 bereikt. de hogere gevoeligheden hebben een toenemende ”beeldruis” tot gevolg. dit effect kan met de ”korrelstructuur” van zeer gevoelige films worden vergeleken. de instelling pull 80 komt qua helderheid overeen met een Iso-gevoeligheid van Iso 80. opnames met deze instelling hebben echter een lager contrast. Bij toepassing van deze gevoeligheid moet er beslist op worden gelet dat belangrijke delen van het beeld niet worden overbelicht. de instelling vindt plaats op 1/3 Iso-niveaus en realiseert zo een nauwkeurige, handmatige en benodigde aanpassing van sluitertijd/diafragma aan de betreffende situaties. Behalve de vaste instellingen heeft de Leica M9 ook een functie AUTO ISO, waarbij de camera de gevoeligheid automatisch aan het omgevingslicht aanpast. samen met de tijdautomaat1 (zie hiervoor pag. 136) vergroot dit het bereik van de automatische belichtingsregeling aanzienlijk – namelijk precies met max. 4 diafragmatrappen. Met de functie is het echter ook mogelijk prioriteiten vast te leggen, bijv. om reden van beeldvorming2. U kunt zowel het bereik van de gebruikte gevoeligheid begrenzen – bijv. wegens de hiervoor beschreven ruis, alsook de minimale sluitertijd bepalen waarbij de automatische verhoging van de gevoeligheid wordt toegepast – bijv. om bewogen opnames veilig te vermijden. Instellen van de functie 1. houd de ISO-knop (1.23) ingedrukt. • Op de monitor (1.32) verschijnen in een raster de mogelijke instellingen. Opmerking: de lijst blijft na het loslaten van de ISO-knop nog ca. 2 s zichtbaar. als de lijst verdwijnt, wordt de ingestelde waarde overgenomen. als AUTO ISO is ingesteld, kunt u de functie aan uw werkwijze resp. uw wensen met betrekking tot beeldvorming aanpassen2. 3. Kies hiervoor in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) AUTO ISO setup (4.1.5) en 4. in het bijbehorende submenu Max ISO en/of Slowest speed. 5. Kies daarna in het submenu Max ISO – het bereik waarin de automaat moet werken door de hoogste te gebruiken gevoeligheid vast te leggen, en/of – in het submenu Slowest speed – dat u het aan de camera wilt overlaten om sluitertijden zonder onscherpte te garanderen – met Lens dependent3, of – dat uzelf een bepaalde, langere sluitertijd in een bereik van 1/125 s tot 1/8 s (in hele trappen) wilt instellen. 2. Kies terwijl u de ISO-knop ingedrukt houdt met de instelknop (1.29, voor en terug) of de kruisknoppen (1.30, regel of kolom) de gewenste gevoeligheid resp. de automatische instelling. Bij Lens dependent schakelt de camera pas over op een hogere filmgevoeligheid als wegens geringere helderheid de sluitertijd onder de 1/ brandpuntsafstand-drempel zou dalen, dus bijv. bij langere sluitertijden dan 1/30 s met een 35 mm-objectief. 1 Bij handmatige instelling van de belichting en bij gebruik van flitsapparaten (altijd met 1/180s) is de functie niet beschikbaar. Met het snapshot-profiel (zie pag. 141) is deze functie in principe actief. 2 deze varianten zijn in het snapshot-profiel niet beschikbaar. 128 / Opname-basisinstellingen 3 deze functie vereist het gebruik van gecodeerde objectieven (zie pag. 110). Opmerking: • Bij het gebruik van de automatische belichtingsserie (zie pag. 139) zijn alle AUTO ISO-instellingen vastgelegd: – de gevoeligheid die door de camera automatisch voor de eerste opname is bepaald, wordt ook voor alle andere opnames van een serie gebruikt, d.w.z. deze Iso-waarde wordt tijdens een serie niet veranderd. – de instellingen in de submenu’s AUTO ISO zijn niet effectief, d.w.z. de sluitertijden van de camera zijn volledig beschikbaar. BeeldeiGeNschappeN/coNtrast, scherpte, kLeUrVerzADIgIng een van de vele voordelen van digitale fotografie is de zeer eenvoudige wijziging van belangrijke beeldeigenschappen. Terwijl beeldbewerkingsprogramma’s dit – na de opname en op de computer – in grote mate toestaan, kunt u bij de Leica M9 drie van de belangrijkste beeldeigenschappen al voor de opnames beïnvloeden: • Het contrast, d.w.z. het verschil tussen lichte en donkere partijen, bepaalt of een beeld eerder ”mat” of ”briljant” overkomt. daarom kan het contrast door vergroten of verkleinen van dit verschil, d.w.z. door de heldere weergave van lichte en donkere partijen worden beïnvloed. • Een scherpe afbeelding door de juiste afstandsinstelling – tenminste van het hoofdmotief – is een voorwaarde voor een gelukte opname. de scherpe indruk van een beeld wordt weer sterk bepaald door de scherpte aan de zijkanten, d.w.z. hoe klein het overgangsgebied van licht naar donker aan de zijkanten van het beeld is. door het vergroten of verkleinen van dit gebied kan dus ook de indruk van scherpte worden gewijzigd. alle drie beeldeigenschappen kunnen – onafhankelijk van elkaar - via het menu op vijf niveaus worden ingesteld, zodat optimaal aan de betreffende situatie, d.w.z. aan de aanwezige lichtomstandigheden kan worden aangepast. Bij Color Saturation zijn nog twee overige varianten beschikbaar, Black+White en Vintage B&W. Opmerking: deze instellingen betreffen alleen opnames met een van de JpeG-formaten. als een van de beide DNG bestandsformaten is gekozen, hebben deze instellingen geen effect, omdat de beelden in dit geval in principe in de oorspronkelijke vorm worden opgeslagen (wijzigingen moeten later op de computer worden aangebracht). Instellen van de functies 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Sharpening (4.1.6) resp. Color Saturation (4.1.7) resp. Contrast (4.1.8), en 2. in het submenu het gewenste niveau (Low, Medium low, Standard, Medium high, High). • De kleurverzadiging bepaalt of de kleuren op het beeld meer ”flets” en pastelkleurig of ”knallend” en bont overkomen. Terwijl lichtomstandigheden en weersgesteldheid (nevelig/helder) voor de opname gegeven zijn, kan de weergave hier goed worden beïnvloed. Opname-basisinstellingen / 129 kLeUrrUIMte Voor de verschillende doeleinden van digitale beeldbestanden zijn de eisen die aan de kleurweergave worden gesteld zeer uiteenlopend. daarom zijn verschillende kleurruimtes ontwikkeld, zoals bijv. standard-rGB (rood/Groen/Blauw) dat voor eenvoudige afdrukken volstaat. Voor veeleisende beeldbewerking met programma’s, bijv. voor kleurcorrecties, heeft in deze branche adobe© rGB bekendheid gekregen. jUISt VASthOUDen VAn De cAMerA Instellen van de functie 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Color management (4.1.18) en 2. in het bijbehorende submenu de gewenste functie. Opmerkingen: • Wanneer u uw afdrukken door een groot fotolaboratorium, een minilab of via internet laat maken, moet u in ieder geval de instelling sRGB kiezen. • De instelling op Adobe RGB is alleen raadzaam voor professionele beeldbewerking in een werkomgeving met geijkte kleuren. Voor scherpe, onbewogen opnames moet de camera zo rustig mogelijk en gemakkelijk worden vastgehouden. U krijgt een geschikte, stabiele ”driepuntsondersteuning” van de Leica M9 als u deze met de rechterhand vasthoudt, waarbij de wijsvinger op de ontspanknop ligt en de duim stabiliserend daarachter op de achterkant van de body rust. daarbij ondersteunt de linkerhand tevens aan de onderkant nog het objectief om snel te focusseren of omsluit deze de camera. U krijgt extra steun als u de camera tegen voorhoofd en wang gedrukt houdt. Voor rechtop staande foto’s wordt de Leica M9 naar links gedraaid. de handen kunnen daarbij in dezelfde positie als bij opnames in liggend formaat blijven. de camera kan echter ook naar rechts worden gedraaid. In dat geval kan het handig zijn met de duim op de ontspanknop te drukken. 130 / Opname-basisinstellingen / juist vasthouden van de camera Opmerkingen: • Als praktisch accessoire wordt de Handgreep M9 voor bijzonder stabiel vasthouden en met één hand dragen van de Leica M9 geadviseerd (bestelnr. 14 486 zwart, 14 490 staalgrijs). • De Leica M9 is van een geïntegreerde sensor voorzien die de stand van de camera – horizontaal of verticaal (beide richtingen) – bij elke opname registreert. deze informatie maakt het mogelijk dat opnames bij aansluitende weergave met programma’s op een computer (niet op de monitor van de camera!) steeds automatisch rechtop worden getoond. De LIchtkADer-MeetzOeker de lichtkader-meetzoeker van de Leica M9 is niet alleen een bijzonder hoogwaardige, grote, briljante en heldere zoeker, maar ook een aan het objectief gekoppelde, zeer precieze afstandsmeter. deze heeft een vergrotingsfactor van 0,68 x. de grootte van de lichtkaders is op het uitgangsformaat van de Leica M9 afgestemd en komt daarmee ongeveer overeen met de sensorgrootte van 24 x 36mm1 bij een afstandsinstelling van 1 m. de lichtkaders zijn zodanig met de afstandsinstelling gekoppeld dat de parallax – de offset tussen de objectief- en zoekeras – automatisch wordt gecompenseerd. Lichtkaderbeeld en opnamebeeld dekken elkaar over het totale afstandinstelgebied van 0,7 m tot ∞ verregaand. Verregaand wil zeggen dat de sensor bij afstanden van minder dan 1m iets minder registreert dan de binnenkanten van de lichtkaders, bij grotere afstanden iets meer (zie grafieken hiernaast). deze geringe afwijkingen zijn in de praktijk zelden van doorslaggevende betekenis en worden door het principe bepaald: 1 lichtkaders van een zoekercamera moeten op de beeldhoek van de betreffende objectief-brandpuntsafstanden worden afgestemd. de nominale beeldhoek verandert echter iets bij het focusseren – bepaald door de daarbij veranderende uittrekking, d.w.z. door de afstand van het optische systeem van het sensorvlak. als de ingestelde afstand kleiner is dan oneindig (en overeenkomstig de uittrekking groter), wordt ook de werkelijke beeldhoek kleiner – het objectief registreert minder van het motief. Bovendien zijn de verschillen van de beeldhoek bij langere brandpuntsafstanden ten gevolge van de grotere uittrekking ook groter. B a alle opnames en lichtkader-posities gelden voor een brandpuntsafstand van 50 mm a Lichtkader B werkelijke beeldveld Instelling op 0.7 m: Instelling op 1 m: Instelling op oneindig: de sensor registreert ca. één kaderbreedte minder. de sensor registreert precies het beeldveld dat door de binnenkanten van het lichtkader wordt getoond. de sensor registreert ca. 1 (verticaal)/ 4 (horizontaal) kaderbreedte(n) meer. het precieze formaat bedraagt 23,9 x 35,8 mm en komt daarmee overeen met het bruikbare formaat van analoge Leica M-modellen. De lichtkader-meetzoeker / 131 wanneer objectieven met de brandpuntsafstanden 28 mm (elmarit vanaf fabricagenummer 2 411 001), 35, 50, 75, 90 en 135mm worden gebruikt, worden automatisch de bijbehorende lichtkaders in de combinaties 28 + 90 mm, 35 +135 mm, 50 +75 mm ingespiegeld. In het midden van het zoekerveld ligt het rechthoekige afstand-meetbeeld, dat lichter is dan het omliggende beeldveld. alle objectieven met een brandpuntsafstand van 16 tot 135 mm worden bij plaatsing op de Leica M9 aan de afstandsmeter gekoppeld. wanneer de belichtingsmeter is ingeschakeld, verschijnen onder in het zoekerbeeld de Led’s van de belichtingsmeter, resp. het Led-flitssymbool. Meer over de afstands- en belichtingsmeting evenals de flitsmodus staat in de betreffende hoofdstukken op pagina 134/135/143. 132 / De lichtkader-meetzoeker De BeeLDVeLDkIezer de beeldveldkiezer (1.8) vergroot de mogelijkheden van de zoeker bij de Leica M9. Met deze ingebouwde universele zoeker kunt u te allen tijde de beeldkaders in beeld brengen die niet tot het op dat moment gebruikte objectief behoren. U ziet dan direct of het voor de beeldvorming gunstiger is het motief met een andere brandpuntsafstand op te nemen. als de hendel naar buiten, d.w.z. van het objectief wordt weg gezwenkt, verschijnen de beeldbegrenzingen voor 35 en 135 mm brandpuntsafstand. als de hendel in de verticale, centrale positie wordt gedraaid, verschijnen de beeldveldbegrenzingen voor 50 en 75 mm brandpuntsafstand. als de hendel naar binnen, d.w.z. naar het objectief wordt gezwenkt, verschijnen de beeldbegrenzingen voor 28 en 90 mm brandpuntsafstand. 3 Bilder (nr. 46-48) wie M8.2, s. 43 35 mm + 135 mm 50 mm + 75 mm 28 mm + 90 mm De lichtkader-meetzoeker / 133 AFStAnDSMetIng Met de afstandsmeter van de Leica M9 kan vanwege zijn grote effectieve meetbasis zeer precies worden gewerkt. dit blijkt vooral bij het gebruik van groothoekobjectieven met hun relatief grote scherptediepte gunstig te zijn. Mechanische meetbasis (afstand van de optische assen van het zoekervenster en het kijkvenster van de afstandsmeter) x zoekervergroting = effectieve meetbasis 69,25mm x 0,68 = ca. 47,1mm dubbele contour = onscherp samenvallen van contouren = scherp onderbroken lijn = onscherp doorlopende lijn = scherp het meetveld van de afstandsmeter is in het midden van de zoeker als lichte, scherp afgebakende rechthoek te zien. als u het grote kijkvenster (1.6) van de zoeker dicht houdt, blijven slechts het in beeld gespiegelde lichtkader en dit meetveld zichtbaar. de scherpte kan volgens de mengbeeld- of deelbeeldmethode worden ingesteld: MengBeeLDMethODe (DUBBeLBeeLD) richt bijv. bij een portret het meetveld van de afstandsmeter op het oog en draai net zo lang aan de afstandsinstelring van het objectief totdat de contouren in het meetveld samenvallen. daarna de uitsnede van het motief vastleggen. 134 / Afstandsmeting DeeLBeeLDMethODe richt bijv. voor een architectuur-opname het meetveld van de afstandsmeter op de verticale of een andere duidelijk afgebakende verticale lijn en draai met de afstandsinstelring van het objectief net zo lang totdat de contouren van de kant of lijn op de begrenzingen van het meetveld zonder offset zijn te zien. daarna de uitsnede van het motief vastleggen. een duidelijke scheiding van beide instelmethodes komt in de praktijk zelden voor. Beide criteria kunnen heel goed in combinatie worden gebruikt. BeLIchtIngSMetIng Bij de Leica M9 wordt de belichtingsmeting van het aanwezige omgevingslicht via het objectief bij het ingestelde diafragma en met nadruk op het midden uitgevoerd. daarbij wordt het door de lichte sluiterlamellen van het eerste sluitergordijn gereflecteerde licht door een fotodiode opgevangen en gemeten. deze silicium-fotodiode met ervoor geplaatste convergerende lens is in het midden van de camerabodem geplaatst. de voor een juiste belichting geschikte tijd-/diafragma-combinaties worden door de zoeker- resp. monitorindicaties aangegeven of hiermee bepaald. Bij de tijdautomaat wordt het diafragma met de hand gekozen, de bijbehorende geschikte sluitertijd kiest de camera echter zelf. In deze modus informeert een digitale Led-indicatie over de ontstane sluitertijd (bijv. 1000) Bij handmatige instelling van beide waarden dient voor de afstemming van de belichting een uit drie rode Led’s bestaande lichtschaal ( • ). als de instelling goed is, licht alleen de middelste, ronde Led op. In-/UItSchAkeLen VAn De BeLIchtIngSMeter de belichtingsmeter wordt door licht indrukken van de ontspanner (1.19) tot het 1. drukpunt ingeschakeld, mits de camera met de hoofdschakelaar is (1.18) ingeschakeld en de tijd-instelknop (1.17) niet op B staat. als aanduiding dat de belichtingsmeter gereed is om te meten, brandt een van de indicaties in de zoeker voortdurend: – bij tijdautomaat door de digitale Led-indicatie van de sluitertijd, – bij handmatige instelling door een van de beide driehoekige Led’s, evt. samen met de middelste, ronde Led. als de ontspanner weer wordt losgelaten, zonder de sluiter te activeren, blijft de belichtingsmeter nog ca. 12 s lang ingeschakeld en blijft (blijven) de Led(’s) zolang branden. wanneer de tijd-instelknop op B staat, is de belichtingsmeter uitgeschakeld. Opmerkingen: • Als de indicaties verdwenen zijn, bevindt de camera zich in de stand ”stand-by”. • Bij zeer weinig omgevingslicht, d.w.z. in het grensgebied van de belichtingsmeter, kan het ca. 0,2 s duren voordat de Led’s oplichten. • Als een juiste belichting met de beschikbare sluitertijden bij tijdautomaat niet mogelijk is, knippert als waarschuwing de sluitertijd-indicatie (meer hierover vindt u in het hoofdstuk ”de tijdautomaat” op pag. 136). • Als bij handmatige instelling en zeer weinig licht het meetbereik van de belichtingsmeter niet wordt gehaald, knippert als waarschuwing de linker driehoekige Led. Bij tijdautomaat wordt de sluitertijd aangegeven. wanneer de benodigde sluitertijd de langst mogelijke tijd van 32 s overschrijdt, knippert ook deze indicatie. • Wanneer de camera langere tijd niet wordt gebruikt of in een tas wordt opgeborgen, moet deze altijd met de hoofdschakelaar worden uitgeschakeld. hierdoor wordt elk stroomverbruik voorkomen dat ook in de stand-by modus na het automatisch uitschakelen van de belichtingsmeter en het verdwijnen van de indicaties toch nog plaatsvindt. onbedoelde opnames worden hiermee ook verhinderd. Afstandsmeting / 135 De BeLIchtIngSMODI de Leica M9 kent twee belichtingsmodi: tijdautomaat of handmatige instelling. afhankelijk van motief, situatie en individuele voorkeur kan op deze wijze gekozen worden uit – de gebruikelijke ”half-automaat” of – de vaste instelling van sluitertijd en diafragma. tIjDAUtOMAAt als de tijd-instelknop (1.17) zich in de stand A bevindt, vormt de elektronica van de camera de geschikte sluitertijd automatisch en traploos in een bereik van 1/4000 s tot 32 s, en wel volgens ingestelde filmgevoeligheid, gemeten helderheid en het handmatig gekozen diafragma. In de zoeker van de camera wordt de bepaalde sluitertijd digitaal, en voor een beter overzicht in halve trappen getoond. Bij langere sluitertijden dan 2 s wordt na het ontspannen in de weergave de resterende belichtingstijd in seconden teruggeteld. de werkelijk bepaalde, en traploos gestuurde belichtingstijd kan echter van de indicatie in halve trappen afwijken: als bijv. vóór het ontspannen 16 (als dichtstbijgelegen waarde) in de indicatie is te zien en de bepaalde belichtingstijd toch langer is, kan het terugtellen na ontspannen ook met 19 beginnen. Bij extreme lichtomstandigheden kan de belichtingsmeting bij de interpretatie van alle parameters sluitertijden geven die buiten het werkgebied liggen, d.w.z. dat er belichtingstijden korter dan 1/4000 s of langer dan 32 s vereist zouden zijn. In zulke gevallen worden toch de genoemde minimale en maximale sluitertijden gebruikt en als waarschuwing knipperen deze waarden in de zoeker. MeetWAArDegeheUgen Vaak worden belangrijke motieven om vormgevende redenen uit het midden geplaatst en soms zijn deze motieven lichter of donkerder dan normaal. de sterk in het midden geaccentueerde meting van de Leica M9 registreert echter vooral een gebied in het midden van het beeld en is op een gemiddelde grijswaarde geijkt. Motieven en situaties van deze soort kunnen ook met de tijdautomaat zeer eenvoudig met het meetwaardegeheugen worden verwerkt. 136 / De belichtingsmodi / Tijdautomaat / Meetwaardegeheugen hiertoe wordt: 1. het midden van de zoeker door zwenken van de camera eerst op het belangrijke deel van het motief gericht en daarna op een ander detail van gemiddelde helderheid gericht, 2. en door indrukken van de ontspanner (1.19) tot het tweede drukpunt gemeten en opgeslagen. Zolang het drukpunt wordt vastgehouden, verschijnt als bevestiging in de zoeker een kleine rode punt op de regel met cijfers en de tijdindicatie verandert ook bij gewijzigde lichtomstandigheden niet meer. 3. Met nog steeds ingedrukt gehouden ontspanknop wordt de camera daarna op de definitieve beelduitsnede gezwenkt 4. en kan dan met de aanvankelijk bepaalde belichting worden ontspannen. een wijziging van de diafragma-instelling nadat de meetwaarde succesvol is opgeslagen, heeft geen aanpassing van de sluitertijd tot gevolg en zou tot een foutieve belichting leiden. het geheugen wordt gewist als de vinger het drukpunt van de ontspanner loslaat. Opmerking: het meetwaardegeheugen is niet beschikbaar als de ontspanfunctie Soft is ingesteld (zie pag. 115). BeLIchtIngScOrrectIeS Belichtingsmeters zijn afgestemd op een gemiddelde grijswaarde (18 % reflectie), die overeenkomt met de helderheid van een normaal, d.w.z. gemiddeld fotografisch motief. wanneer het gemeten detail van het motief niet aan deze voorwaarden voldoet, kan een belichtingscorrectie worden uitgevoerd. Vooral bij meerdere opnames achter elkaar, bijv. als om bepaalde redenen voor een serie opnames bewust een iets krappere of ruimere belichting gewenst is, kan de belichtingscorrectie een zeer handige functie zijn. eenmaal ingesteld, blijft deze in tegenstelling tot het meetwaardegeheugen effectief tot (bewust) weer wordt teruggesteld (meer over het meetwaardegeheugen staat in het hoofdstuk op pag. 136). op de Leica M9 kunnen belichtingscorrecties in een bereik van ± 3 eV in stappen van 1/3 eV worden ingesteld (eV: exposure Value = belichtingswaarde). Instellen van de functie Bij de Leica M9 zijn twee varianten voor de instelling van een belichtingscorrectie beschikbaar: ze zijn permanente instellingen, d.w.z. ze blijven gehandhaafd tot ze worden gewijzigd of teruggezet. daarmee kiest u gelijktijdig of u de instelling via het menu of met de instelknop wilt uitvoeren. de instelling via het menu wordt geadvisserd als u bijv. al weet dat u een krappere/ruimere belichting van uw motieven wilt hebben. de bijzonder snelle variant met de instelknop is geschikt voor onverwacht optredende situaties en maakt het mogelijk uw motief ononderbroken in de zoeker te volgen. A. Via het menu 1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag. 103/119) Exposure comp. (4.2.4) en 2. in het bijbehorende submenu de gewenste correctiewaarde. B. Met de instelknop 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Exp. comp. setup (4.1.10) en 2. in het bijbehorende submenu Setting ring. 3. door draaien van de instelknop (1.29) kunnen de belichtingscorrecties worden ingesteld – rechtsom voor positieve waarden, linksom voor negatieve. c. Met ontspan- en instelknop 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Exp. comp. setup (4.1.10) en 2. in het bijbehorende submenu Set. ring & rel. but.. 3. als de ontspanner (1.19) op het eerste drukpunt wordt gehouden1, kan door draaien aan de instelknop (1.29) een belichtingscorrectie voor de daarop volgende opname worden ingesteld. Voor de ingestelde correcties geldt - onafhankelijk van de wijze waarop ze oorspronkelijk zijn ingevoerd: - ze blijven continu actief totdat ze handmatig op 0 worden teruggezet; - ze kunnen zowel via het menu alsook met de instelknop worden teruggezet; - ze worden in het opnameparameter-menu in de vorm van eV-waarden, en in de zoeker in de vorm van gewijzigde sluitertijden weergegeven. 1 Meer over de functie van de ontspanner staat in het hoofdstuk vanaf pag. 114 Belichtingscorrecties / 137 Opmerking: een op de camera ingestelde belichtingscorrectie beïnvloedt uitsluitend de meting van het aanwezige licht! wanneer u in de flitsmodus gelijktijdig een correctie van de TTL-flitsbelichtingsmeting wenst – parallel of tegengesteld, moet u deze bovendien (op het flitsapparaat) instellen! Zie hiervoor ook de hoofdstukken over de flitsmodus vanaf pag. 143. 138 / Belichtingscorrecties VOOrBeeLD VAn een cOrrectIe nAAr pLUS VOOrBeeLD VAn een cOrrectIe nAAr MIn Bij zeer lichte motieven als sneeuw of strand zal de belichtingsmeter door de grote helderheid een relatief korte belichtingstijd aangeven. de sneeuw wordt daardoor in een gemiddelde grijswaarde weergegeven en aanwezige personen zijn te donker: onderbelichting! om dit te voorkomen moet de belichtingstijd verlengd of het diafragma geopend worden, d.w.z. op bijv. +1 1/3 eV worden ingesteld. Bij zeer donkere motieven, die zeer weinig licht reflecteren, zal de belichtingsmeter een te lange belichtingstijd aangeven. een zwarte auto wordt een grijze auto: overbelichting! de belichtingstijd moet verkort worden, d.w.z. op bijv. –1eV worden ingesteld. AUtOMAtISche BeLIchtIngSSerIeS Veel aantrekkelijke motieven zijn erg contrastrijk en hebben zowel zeer lichte alsook zeer donkere gebieden. afhankelijk van het deel waarop u uw belichting afstemt, kan het beeldeffect verschillend zijn. In zulke gevallen kunnen met de Leica M9 – bij tijdautomaat – met de automatische belichtingsserie meerdere alternatieven met gestaffelde belichting, d.w.z. met verschillende sluitertijden worden gemaakt. daarna kan de geschiktste opname voor gebruik worden geselecteerd of met bewerkingssoftware een opname met zeer veel contrast worden gemaakt (trefwoord hdr). Beschikbaar zijn: – 4 niveaus: 0,5 eV, 1 eV, 1,5 eV en 2 eV – 3 aantallen opnames: 3, 5 of 7 – 2 volgordes: juiste belichting, overbelichting/en, onderbelichting/en of onderbelichting/en, juiste belichting, overbelichting/en. Opmerkingen: • Bij het gebruik van de automatische belichtingsserie zijn alle AUTO ISO-instellingen (zie pag. 128) vastgelegd: – de gevoeligheid die door de camera automatisch voor de eerste opname is bepaald, wordt ook voor alle andere opnames van een serie gebruikt, d.w.z. deze Iso-waarde wordt tijdens een serie niet veranderd. – de instellingen in de submenu’s AUTO ISO zijn niet effectief, d.w.z. de sluitertijden van de camera zijn volledig beschikbaar. • Afhankelijk van de beschikbare combinatie sluitertijd/diafragma kan het werkgebied van de automatische belichtingsserie beperkt zijn. Voorbeelden (altijd bij vastgelegde diafragma-instelling): – Gemeten sluitertijd 1/1000 s, belichtingsserie van 5 opnames/2 eV: beperkte functie omdat de –2 eV-opname 1/16000 s zou vereisen. – Gemeten sluitertijd 1/125 s, belichtingsserie van 5 opnames/2 eV: onbeperkte functie omdat de –2 eV-opname 1/2000 s mogelijk is. – Gemeten sluitertijd 1/1000 s, belichtingsserie van 7 opnames/1 eV: beperkte functie omdat de –3 eV-opname 1/8000 s zou vereisen. – Gemeten sluitertijd 1/500 s, belichtingsserie van 7 opnames/1 eV: onbeperkte functie omdat de –3 eV-opname 1/4000 s mogelijk is. • Onafhankelijk daarvan wordt altijd het ingestelde aantal opnames gemaakt en zijn daarom evt. meerdere opnames van een serie hetzelfde belicht. • Voor series van 7 opnames zijn alleen de niveaus 0,5 eV en 1 eV beschikbaar. • Automatische belichtingsseries zijn in combinatie met de flitsmodus niet mogelijk. als een geplaatst flitsapparaat wordt ingeschakeld, vindt geen opname plaats. • De functie blijft actief tot deze weer in het menu wordt uitgeschakeld. als deze niet wordt uitgeschakeld, vindt bij elke bediening van de ontspanner een volgende belichtingsserie plaats. Instellen van de functie 1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag. 103/119) Bracketing (4.2.5) 2. of u de functie wilt in- of uitschakelen. 3. Kies daarna in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Bracketing setup (4.1.9), 4. in het bijbehorende submenu No. of exposures resp. Sequence resp. EV increments en 5. in de submenu’s de gewenste waarden of varianten. Automatische belichtingsseries / 139 hAnDMAtIge InSteLLIng VAn De BeLIchtIng wanneer de instelling van de belichting volledig handmatig moet plaatsvinden, moet de tijd-instelknop (1.17) op een van de gegraveerde sluitertijden of tussenwaarden zijn vergrendeld. Vervolgens 1. de belichtingsmeter inschakelen en 2. door draaien van de tijd-instelknop en/of diafragma-instelring (1.14) van het objectief – telkens in de richting van de oplichtende driehoekige Led – alleen de ronde Led laten branden. Behalve de voor een goede belichting benodigde draairichting van tijd-instelknop en diafragma-instelring geven de drie Led’s van de lichtschaal op de volgende wijze onder- en overbelichting evenals de juiste belichting aan: onderbelichting van minstens één diafragmatrap; draaien naar rechts nodig • onderbelichting van 1/2 diafragmatrap; draaien naar rechts nodig • Juiste belichting • overbelichting van 1/2 diafragmatrap; draaien naar links nodig • overbelichting van minstens één diafragmatrap; draaien naar links nodig De B-InSteLLIng/t-FUnctIe Met de B-instelling, waarbij de sluiter zo lang geopend blijft als de ontspanknop ingedrukt wordt gehouden (tot maximaal 240 s). In combinatie met de zelfontspanner is tevens een T-functie beschikbaar: is zowel B ingesteld en ook de zelfontspanner door aantippen van de ontspanner geactiveerd (zie hiervoor ook pagina. 157), opent de sluiter na de gekozen voorlooptijd automatisch. deze blijft dan – zonder dat de ontspanner hoeft te worden vastgehouden – zolang geopend tot de ontspanner een tweede keer wordt aangetipt. Zo kan de bewegingsonscherpte die door bediening van de ontspanner evt. ontstaat ook bij langdurige opnames verregaand worden vermeden. de belichtingsmeter blijft in beide gevallen uitgeschakeld, na de ontspanning telt de digitale cijferindicatie in de zoeker echter ter oriëntatie de verlopen belichtingstijd in seconden mee. Opmerkingen: • Bij lange belichtingstijden kan zeer sterke beeldruis ontstaan. • Ter vermindering van dit storende verschijnsel maakt de Leica M9 automatisch na opnames met langere sluitertijden (ca. vanaf 1/30 s, afhankelijk van andere menu-instellingen) een tweede ”zwartopname” (op de gesloten sluiter). de bij deze parallelopname gemeten ruis wordt dan rekenkundig van de eigenlijke opnamerecord ”afgetrokken”. • Deze verdubbeling van de ”belichtings”-tijd moet bij langdurige belichtingen worden gerespecteerd. de camera mag intussen niet worden uitgeschakeld. • Bij sluitertijden vanaf 2 s verschijnt als waarschuwing de melding Noise reduction in progress 12 s1 op de monitor. Opmerking: Bij langere sluitertijden dan 2 s wordt na het ontspannen in de weergave de resterende belichtingstijd in seconden teruggeteld. 1 140 / handmatige instelling van de belichting / de B-instelling/T-functie Tijdindicatie is een voorbeeld InSteLLen VAn De BeLIchtIng BIj geBrUIk VAn het SnApShOt-prOFIeL aanvullend op de profielen die individueel instelbaar zijn en kunnen worden opgeslagen biedt de Leica M9 een snapshot-profiel. Bij dit profiel gelden in de meeste menupunten vaste instellingen die voor de meeste motieven een optimale weergave garanderen. enkele menupunten, die alleen voor doelbewuste ingrepen nodig zijn, evenals andere speciale functies kunnen helemaal niet worden gekozen (zie pag. 102). Instellen van de modus 1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag. 103/119) User profile (4.2.6) en 2. in het bijbehorende submenu Snapshot profile. Bovendien is er een vereenvoudigde zoekerindicatie voor de belichtingsinstelling, waarbij de camera waarschuwt als opnames door beweging onscherp dreigen te worden. U hoeft slechts op de indicatie in de zoeker te letten: – brandt alleen de ronde rode Led in het midden ( • ), is alles in orde. – knippert rechts daarvan ook een rode driehoek ( • ), dreigt overbelichting. U hebt echter in de meeste gevallen ook dan nog de mogelijkheid een juiste belichting te garanderen. – bij gebruik van de tijdautomaat (zie pagina. 136): stel een lagere diafragmawaarde in. draai de diafragmaring (1.14) in de richting die door de knipperende driehoek wordt aangegeven – naar links. – Bij handmatige belichtingsregeling (zie pag. 140) kan naar keuze ook een kortere sluitertijd worden ingesteld. – Knippert links daarvan bovendien een rode driehoek ( • ), dreigt een bewogen opname (zie hierna: ”Toelichting”). U hebt echter in de meeste gevallen ook dan nog de mogelijkheid een scherpe, onbewogen opname te garanderen. – bij gebruik van de tijdautomaat (zie pagina. 136): stel een hogere diafragmawaarde in. draai de diafragmaring (1.14) in de richting die door de knipperende driehoek wordt aangegeven – naar rechts. UItSchAkeLen VAn het SnApShOt-prOFIeL het geactiveerde snapshot-profiel kan altijd door bedienen van de SET-knop (1.21) worden verlaten. toelichting als vuistregel geldt: bewegingsonscherpte dreigt vanaf sluitertijden onder de drempel van 1/brandpuntsafstand dus bijv. bij langere tijden dan 1/60 s met een 50 mmobjectief. Opmerkingen: • Om met het snapshot-profiel in een bijzonder groot helderheidsgebied te kunnen fotograferen wordt – wanneer geringe helderheid dit vereist – automatisch de gevoeligheid op hogere waarden ingesteld (zie voor meer bijzonderheden ”Iso-filmgevoeligheid”, pag. 128). • Fotograferen met flitsapparaten is ook met het snapshot-profiel mogelijk. Meer hierover staat in de betreffende hoofdstukken vanaf pag. 143. – Bij handmatige belichtingsregeling (zie pag. 140) kan naar keuze ook een langere sluitertijd worden ingesteld. Instellen van de belichting bij gebruik van het snapshot-profiel / 141 het MeetBereIk VAn De BeLIchtIngSMeter het meetbereik is bij kamertemperatuur, normale luchtvochtigheid en Iso 160/23 eV 0 tot 20 resp. diaf. 1,0 en 1,2 s tot diaf. 32 en 1/1000 s. OnDer en BOVen het MeetBereIk als bij handmatige instelling en zeer weinig licht het meetbereik van de belichtingsmeter niet wordt gehaald, knippert als waarschuwing de linker driehoekige Led en bij te veel licht de rechter. Bij tijdautomaat wordt de sluitertijd aangegeven. wanneer de benodigde sluitertijd langer wordt dan de langst mogelijke van 32 s, resp. korter wordt dan de kortst mogelijke van 1/4000 s, knipperen ook deze indicaties. omdat de belichtingsmeting met het ingestelde diafragma plaatsvindt, kan deze situatie ook door diafragmeren van het objectief ontstaan. de belichtingsmeter blijft – ook als het meetbereik niet wordt gehaald – nog ca. 12 s na het loslaten van de ontspanknop ingeschakeld. als in deze periode (bijv. door wijziging van de motiefuitsnede of door openen van het diafragma) de lichtomstandigheden verbeteren, gaat de Led-indicatie over van knipperen naar constant branden en geeft daarmee de meting vrij. 142 / het meetbereik van de belichtingsmeter/ Onder en boven het meetbereik ALgeMene InFOrMAtIe OVer MetIng en regeLIng FLItSBeLIchtIng Flits meetcels de Leica M9 bepaalt het benodigde flitsvermogen door het afgeven van een of meer meetflitsen in onderdelen van seconden voor de eigenlijke opname. direct daarna, bij het begin van de belichting, wordt de hoofdflits afgegeven. alle factoren die de belichting beïnvloeden (bijv. opnamefilters en wijziging van de diafragma-instelling) worden automatisch gerespecteerd. geSchIkte FLItSAppArAten de volgende flitsapparaten op de Leica M9 zijn geschikt voor alle functies die in deze handleiding zijn beschreven: • Het systeemflitsapparaat Leica SF 58 (bestelnr. 14 488). Met een maximaal richtgetal van 58 (bij 105 mm-instelling), een automatisch (bij gecodeerde Leica M-objectieven, zie pag. 110) aangestuurde zoom-reflector, een naar keuze inschakelbare tweede reflector evenals vele overige functies is dit apparaat zowel krachtig als veelzijdig. dankzij een vast ingebouwde flitsvoet met extra regel – en signaalcontacten, die voor de automatische overdracht van een hele reeks gegevens en instellingen zijn, is het zeer eenvoudig te bedienen. • Het systeemflitsapparaat Leica SF 24D (bestelnr. 14 444). Met zijn compacte afmetingen en zijn op de camera afgestemde design is het bijzonder geschikt. het bezit evenals de Leica sF 58 een vast ingebouwde flitsvoet met alle contacten en onderscheidt zich door de eenvoudige bediening. • Flitsapparaten die aan de technische voorwaarden van een system-Camera-adaption (sCa) van het systeem 3000 voldoen, met de adapter sCa-3502/ 3501 zijn1 uitgerust en het richtgetal kunnen regelen. 1 Bij het gebruik van de adapter sCa-3502 (vanaf versie 4) kan de witbalans (zie pag. 126) voor een correcte kleurweergave op Auto worden gezet, dit vindt met het snapshot-profiel automatisch plaats. 1.20a er kunnen echter ook andere, gebruikelijke opzet-flitsapparaten met gestandaardiseerde flitsvoet2, 3 en ontsteking via het positieve middencontact (X-contact, 1.20a) worden gebruikt. wij adviseren het gebruik van thyristor-geregelde elektronenflitsers. 2 wanneer echter andere, niet speciaal op de Leica M9 afgestemde flitsapparaten worden gebruikt die de witbalans van de camera niet automatisch omschakelen, moet de instelling worden gebruikt (zie pag. 126). om de juiste kleurweergave te garanderen moet in zulke gevallen niet met het snapshot-profiel worden gewerkt. 3 het geopende diafragma van het objectief moet handmatig op het flitsapparaat worden ingesteld. Algemene informatie over meting en regeling flitsbelichting / geschikte flitsapparaten / 143 pLAAtSen VAn het FLItSAppArAAt Bij het plaatsen van een flitsapparaat moet erop worden gelet dat de voet helemaal in de flitsschoen (1.20) van de Leica M9 wordt geschoven en indien aanwezig met de klemmoer tegen ongewild eruit vallen worden beschermd. dit is vooral bij flitsapparaten met extra regel- en signaalcontacten belangrijk omdat wijziging van de positie in de flitsschoen de vereiste contacten onderbreekt en daardoor foutieve functies kunnen ontstaan. De FLItSMODUS de volautomatische, d.w.z. door de camera geregelde flitsmodus is bij de Leica M9 met de hiervoor genoemde systeemcompatibele flitsapparaten en in beide belichtingsmodi, tijdautomaat A en handmatige instelling evenals in het snapshot-profiel beschikbaar. Bovendien is in alle drie belichtingsmodi een automatische invul-flitsregeling actief. om steeds een uitgebalanceerde verhouding tussen flits- en omgevingslicht te garanderen, wordt het flitsvermogen bij toenemende helderheid evt. met max. 1 2/3 eV verminderd. wanneer echter het aanwezige licht zelfs met de kortst mogelijke flitssynchronisatietijd van 1/180 s, al overbelichting tot gevolg heeft, wordt de flits bij tijdautomaat niet geactiveerd. In zulke gevallen wordt de sluitertijd overeenkomstig het omgevingslicht geregeld en in de zoeker aangegeven. Opmerking: Voor het plaatsen moeten camera en flitsapparaat worden uitgeschakeld. 144 / plaatsen van het flitsapparaat / De flitsmodus Bovendien kan met de Leica M9 met tijdautomaat A en handmatige instelling, echter niet met het snapshot-profiel, gebruik worden gemaakt van interessante vormgevende flitstechnieken zoals flitssynchronisatie op het 2. in plaats van het gebruikelijke 1. sluitergordijn en het flitsen met lange sluitertijden zoals de synchronisatietijd 1/180 s. deze functies worden op de camera via het menu ingesteld (meer hierover in de volgende hoofdstukken). de Leica M9 geeft de ingestelde gevoeligheid ook door aan het flitsapparaat. daarmee kan het flitsapparaat, voorzover het deze indicaties bezit en voorzover het op het objectief gekozen diafragma ook op het flitsapparaat is ingevoerd, zijn reikwijdte automatisch aangeven. de gevoeligheidsinstelling kan niet door het flitsapparaat worden beïnvloed. Opmerkingen: • de instellingen en functies die in de volgende hoofdstukken zijn beschreven hebben alleen betrekking op de Leica M9 en systeemcompatibele flitsapparaten. • Een op de camera ingestelde belichtingscorrectie (zie pag. 137) beïnvloedt uitsluitend de meting van het aanwezige licht! wanneer u in de flitsmodus gelijktijdig een correctie van de TTL-flitsbelichtingsmeting wenst – parallel of tegengesteld, moet u deze bovendien (op het flitsapparaat) instellen! • Meer informatie over de flitsmodus, vooral in combinatie met andere, niet speciaal op de Leica M9 afgestemde flitsapparaten, evenals de verschillende modi van de flitsapparaten, staat in de betreffende handleiding. De InSteLLIngen VAn De AUtOMAtISche FLItSMODUS DIe DOOr De cAMerA WOrDt geregeLD nadat het flitsapparaat is ingeschakeld en in de modus voor regeling van het richtgetal (bijv. GnC = Guide number Control) is gezet, moet hiervoor op de Leica M9: 1. Voor elke flitsopname eerst de belichtingsmeting door licht indrukken van de ontspanner worden ingeschakeld, d.w.z. de weergave in de zoeker moet overgeschakeld zijn op de sluitertijden of de lichtschaal. als dit door te snel en in één keer volledig indrukken van de ontspanner wordt verzuimd, zal het flitsapparaat evt. niet worden geactiveerd. Opmerking: als de automatisch geregelde (zie ”de flitsmodus”, pag. 144) of de handmatig ingestelde sluitertijd korter is dan 1/180 s wordt de flits niet geactiveerd. De cOntrOLe-InDIcAtIeS VAn De FLItSBeLIchtIng In De zOeker VOOr SySteeMcOnFOrMe FLItSAppArAten In de zoeker van de Leica M9 dient een flitsvormige Led (2.1.3) voor terugmelding en indicatie van verschillende situaties. deze Led verschijnt samen met de beschreven indicaties voor de belichtingsmeting van het aanwezige licht. 2. de tijd-instelknop op A, op de flitssynchronisatietijd (1/180 s) of – voor speciale effecten kan een langere sluitertijd (ook B) worden ingesteld. In de modus tijdautomaat schakelt de camera automatisch over op de via het menu ingestelde flitssynchronisatietijd, resp. het tijdbereik (zie ”Kiezen van de synchronisatietijd/het synchronisatietijdbereik”, pag. 147). 3. de gewenste, resp. het voor de betreffende afstand van het motief benodigde diafragma worden ingesteld. De flitsmodus / 145 In De AUtOMAtISche FLItSMODUS (flitsapparaat op regeling richtgetal ingesteld) • verschijnt ondanks ingeschakeld en paraat flitsapparaat niet: op de camera is handmatig een kortere sluitertijd dan 1/180 s ingesteld. In zulke gevallen activeert de Leica M9 ook een ingeschakeld en paraat flitsapparaat niet. BIj InSteLLIng VAn het FLItSAppArAAt Op cOMpUterStUrIng (A) OF hAnDMAtIge MODUS (M) • verschijnt ondanks ingeschakeld en paraat flitsapparaat niet: op de camera is handmatig een kortere sluitertijd dan 1/180 s ingesteld. In zulke gevallen activeert de Leica M9 ook een ingeschakeld en paraat flitsapparaat niet. • knippert voor de opname langzaam (2 hz): het flitsapparaat is nog niet paraat • • brandt voor de opname: het flitsapparaat is paraat. knippert voor de opname langzaam (2 hz): het flitsapparaat is nog niet paraat. • • blijft na het ontspannen ononderbroken branden, de overige indicaties zijn echter verdwenen: de flitsbelichting was in orde, het flitsapparaat blijft paraat. brandt voor de opname: het flitsapparaat is paraat. • knippert na het ontspannen snel (4 hz), de overige indicaties zijn echter verdwenen: de flitsbelichting was in orde, maar het flitsapparaat is nog niet paraat. • gaat na het ontspannen samen met de overige indicaties uit: onderbelichting, bijv. door een te klein gekozen diafragma voor het motief. als op het flitsapparaat een gedeelde flitsstand is ingesteld, kan op basis van het geringere opgeroepen vermogen ondanks de verdwenen flits-Led het apparaat toch paraat zijn. 146 / In de automatische flitsmodus / Bij instelling van het flitsapparaat op computersturing (A) of handmatige modus (M) kIezen VAn De SynchrOnISAtIetIjD/ het SynchrOnISAtIetIjD-BereIk Terwijl de gebruikte sluitertijd op de regeling van de flitsbelichting geen invloed heeft (door de toch al veel kortere duur van de flits), wordt de weergave van het aanwezige licht sterk door de sluitertijd – en het diafragma – bepaald. Bij vaste instelling van de kortst mogelijke sluitertijd in de flitsmodus, de synchronisatietijd, leidt dit in vele situaties tot een onnodige, meer of minder sterke onderbelichting van alle motiefdelen die door het flitslicht niet goed worden belicht. Met de Leica M9 kunt u in de flitsmodus in combinatie met de tijdautomaat de sluitertijd nauwkeurig aan de voorwaarden voor het motief resp. aan uw wensen met betrekking tot beeldvorming aanpassen. hiervoor kunt u uit vijf instellingen kiezen: 1. Lens dependent automatische regeling van de sluitertijd afhankelijk van de gebruikte brandpuntsafstand (volgens de vuistregel voor onbewogen opnames uit de hand = 1/brandpuntsafstand, bijv. 1/60 s met de summicron-M 1:2/50 mm) tot de synchronisatietijd 1/180 s.1 2. OFF (1/180 s) Vaste instelling op de kortst mogelijke sluitertijd 1 /180 s, bijv. voor de scherpe afbeelding van bewegende motieven en het invulflitsen. 3. down to 1/30s, 4. down to 1/8s en 5. down to 32s automatische regeling van alle sluitertijden van de genoemde waarde tot de synchronisatietijd 1/180 s. Opmerkingen: • Bij handmatige regeling van de belichting kunnen eveneens alle sluitertijden tot de synchronisatietijd 1/ 180 s worden ingesteld. • Bij gebruik van het snapshot-profiel (zie pag. 102/141) is met gecodeerde objectieven (zie pag. 110) de regeling gerelateerd aan het objectief vast ingesteld, met niet-gecodeerde 1/180 s. Instellen van de functie 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Auto Slow Sync (4.1.17) en 2. in het bijbehorende submenu de gewenste variant. 1 alleen bij gebruik van Leica M-objectieven met 6-bit codering in de bajonet en inschakeling van de objectiefdetectie in het menu (zie hiervoor pag. 102/124/119) kiezen van de synchronisatietijd/het synchronisatietijd-bereik / 147 keUze VAn het SynchrOnISAtIetIjDStIp de belichting van flitsopnames vindt plaats met twee lichtbronnen, de aanwezige – en het flitslicht. de uitsluitend of overwegend door het flitslicht belichte motiefdelen worden daarbij door de uitzonderlijk korte lichtimpuls bijna altijd (bij correcte scherpstelling) gestoken scherp weergegeven. daarentegen worden alle andere motiefdelen – namelijk de delen die voldoende door het aanwezige licht zijn belicht, resp. zelf oplichten – in hetzelfde beeld met wisselende scherpte afgebeeld. of deze motiefdelen scherp of ”vaag” worden weergegeven, resp. hoe groot de ”vaagheid” is, wordt door twee van elkaar afhankelijke factoren bepaald: 1. de lengte van de sluitertijd, d.w.z. hoe lang deze motiefdelen op de sensor ”inwerken” en 2. hoe snel deze motiefdelen – of ook de camera zelf – tijdens de opname bewegen. hoe langer de sluitertijd resp. hoe sneller de beweging is, hoe duidelijker beide elkaar overlappende beeldfragmenten verschillen. 148 / keuze van het synchronisatietijdstip Bij het gebruikelijke tijdstip van de flitsontsteking tot het begin van de belichting, d.w.z. onmiddellijk nadat het 1. sluitergordijn het beeldvenster volledig heeft geopend, kan dit zelfs tot schijnbare tegenstellingen leiden, zoals bij de opname van de motorfiets (links) die door zijn eigen lichtsporen wordt ingehaald. de Leica M9 stelt u in staat tussen dit gebruikelijke flits-ontstekingstijdstip en synchronisatie aan het einde van de belichting te kiezen, d.w.z. onmiddellijk voordat het 2. sluitergordijn begint met het sluiten van het beeldvenster. het scherpe beeld bevindt zich in dit geval aan het einde van de beweging. deze flitstechniek verleent de foto (rechts) een meer natuurlijke indruk van beweging en dynamiek. de functie is bij alle instellingen van camera en flitsapparaat beschikbaar, bij tijdautomaat evenals bij handmatige sluitertijden, in de verschillende automatische flitsmodi – alsook in de handmatige flitsmodus, de indicaties zijn in beide gevallen identiek. Opmerking: Bij gebruik van het snapshot-profiel (zie pag. 102/141) is de synchronisatie op het 1. sluitergordijn vast ingesteld. Instellen van de functie 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Flash sync (4.1.16) en 2. in het bijbehorende submenu de gewenste variant: 1st curtain of 2nd curtain. OVerIge FUnctIeS geBrUIkerS-/prOgrAMMAprOFIeLen Met de Leica M9 kunnen willekeurige combinaties van alle instellingen in het hoofdmenu en opnameparameter-menu permanent worden opgeslagen, bijv. om ze steeds bij terugkerende situaties/motieven snel en eenvoudig te kunnen oproepen. er zijn in totaal vier geheugenplaatsen voor zulke combinaties beschikbaar. de namen van deze profielen bestaan in principe uit tien plaatsen. In de fabrieksinstelling wordt de eerste map Profile__1_1 genoemd, de tweede Profile__2_1 enz. de namen die de camera geeft, kunnen echter ook worden gewijzigd en op hun toepassing worden gebaseerd. Zo kunnen ze beter en sneller worden herkend en opgeroepen. Voor de vereenvoudiging van voorinstellingen is bovendien het snapshot-profiel beschikbaar (zie pag. 102/141). Instellingen overnemen/profiel maken 1. stel de gewenste functies in het hoofdmenu en opnameparameter-menu in. 2. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Save user profile (4.1.2) en 3. in het bijbehorende submenu de gewenste geheugenplaats. • De profielnaam verschijnt. De eerste plaats is gemarkeerd als gereed voor bewerking. 4. Met de bovenste en onderste kruisknoppen (1.30) resp. de centrale instelknop (1.29) verandert u de tekens, met de linker en rechter kruisknoppen selecteert u de andere plaatsen. • als tekens zijn de hoofdletters ”A” tot en met ”Z”, de kleine letters ”a” tot en met ”z” en de cijfers ”0” tot en met ”9” beschikbaar; ze zijn in deze volgorde in een eindeloze lus gerangschikt. 5. sla de instellingen op door indrukken van de SETknop (1.21). kiezen van een van de opgeslagen profielen resp. van het snapshot-profiel 1. Kies in het opnameparameter-menu (zie pag. 103/ 119) Benutzerprofil (4.2.6) en 2. in het bijbehorende submenu het gewenste profiel. 1 Opmerkingen: • Wanneer u een van de instellingen van het zojuist gebruikte profiel wijzigt, verdwijnt het betreffende cijfer. • Het geactiveerde snapshot-profiel kan altijd door bedienen van de SET-knop (1.21) worden verlaten. terUgzetten VAn ALLe InDIVIDUeLe InSteLLIngen Met deze functie kunnen alle eigen instellingen in het hoofdmenu en in het opnameparameter-menu in één keer op de fabrieks-instellingen worden teruggezet. Instellen van de functie 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Reset (4.1.20) en 2. roep met de SET-knop (1.21) het bijbehorende submenu op. 3. Kies daarna met de linker/rechter kruisknop (1.30) de gewenste functie en 4. bevestig de instelling door opnieuw bedienen van de SET-knop. Opmerking: dit terugzetten geldt ook voor de evt. met Save user profile (4.1.2, zie hiervoor) vastgelegde en opgeslagen, individuele profielen. de underscore ”_” staat hier voor joker, op de monitor blijven ”onbezette” plaatsen leeg. Overige functies / profiels / 149 De WeergAVeMODUS Zoals al in de hoofdstukken ”Kiezen van de opnameen weergavemodi” en ”automatische weergave van telkens de laatste opname” (pag. 113) is beschreven, kunt u de beelden na de opname op de monitor (1.32) van de Leica M9 bekijken. de weergave vindt automatisch direct daarna kortstondig plaats in de Auto review-modus of altijd en qua tijd onbegrensd in de PLAY-modus. In beide gevallen zijn ondertussen meerdere opties mogelijk. Opmerkingen: • De weergavefuncties gelden altijd voor de actieve map van de gebruikte geheugenkaart. wanneer u opnames van andere mappen wilt bekijken, moet u de betreffende map activeren (zie pag. 68). • als geen opnames op de kaart zijn opgeslagen, verschijnt na indrukken van de PLAY-knop op de monitor de melding: Attention No valid image data to play • Afhankelijk van de vooraf ingestelde functie heeft het indrukken van de PLAY-knop verschillende gevolgen: Uitgangssituatie a. b. c. d. 1 150 / De weergavemodus Volledige weergave van een opname weergave van een vergrote uitsnede / meerdere verkleinde opnamen (zie p. 151)1 INFO-indicatie met willekeurige vergroting (zie p. 100/151) een van de menuopties (zie p. 181), of de DELETE of wisbeveiliging1 (zie p. 153/154) geactiveerd na indrukken van de PLAY-knop opnamemodus, monitor uit Volledige weergave van de opname INFO-indicatie met volledige weergave Volledige weergave van laatste getoonde opname PLAY-knop moet in dat geval twee keer worden ingedrukt • De Leica M9 slaat de opnames volgens de DCFstandards (design rule for Camera File system) op. • Met de Leica M9 kunnen alleen de met camera’s opgenomen beelden van dit type worden getoond. OVerIge OptIeS tIjDenS het BekIjken A. BekIjken VAn AnDere OpnAMeS/ ”BLADeren” In het geheUgen Met de linker en rechter kruisknop (1.30) kunt u de overige opgeslagen opnames oproepen. door op de linkerknop te drukken worden opnames met lagere nummers getoond en door op de rechterknop te drukken de hogere. door langer in te drukken (ca. 2 s) passeren de beelden sneller. na het hoogste en laagste nummer beginnen de in een oneindige lus geschakelde opnames weer van voren af aan, zodat u alle opnames in beide richtingen kunt bereiken. • Op de monitor verandert overeenkomstig het beelden bestandsnummer. B. VergrOten/kIezen VAn De UItSneDe/ geLIjktIjDIg BekIjken VAn MeerDere VerkLeInDe OpnAMeS Met de Leica M9 is het mogelijk om voor een betere beoordeling op de monitor een vergrote uitsnede op te roepen en de uitsnede daarbij vrij te kiezen. omgekeerd kunt u ook maximaal 9 beelden tegelijk op de monitor bekijken, bijv. om een overzicht te krijgen of om een opname sneller te vinden. • De rechthoek binnen het kader (3.2.5/3.3.7j) in de rechterbenedenhoek van de monitor symboliseert – bovendien als vergroting – de locatie van de getoonde uitsnede. Opmerkingen: • Hoe sterker de opname wordt vergroot, hoe minder – door de naar verhouding kleinere resolutie – de weergavekwaliteit op de monitor wordt. • Zolang een opname vergroot wordt getoond, zijn de kruisknoppen niet voor het oproepen van andere opnames beschikbaar, maar dienen voor de ”navigatie” in het beeld (uitzondering: zie volgende opmerking). door de instelknop (1.29) naar rechts te draaien (met de klokwijzers mee) wordt een uitsnede vanuit het midden vergroot. hoe verder u draait, hoe sterker de vergroting en hoe kleiner de uitsnede. Vergrotingen zijn tot 1:1 mogelijk, d.w.z. tot 1 pixel van de monitor 1 pixel van de opname weergeeft. Met de vier kruisknoppen (1.30) kunt u bij vergrote afbeelding bovendien de locatie van de uitsnede willekeurig kiezen. hiervoor wordt de knop (meermaals) in de richting ingedrukt, waarin u de uitsnede wilt verschuiven. De weergavemodus / 151 Opmerking: U kunt ook bij vergrote afbeelding direct naar een andere opname gaan die dan in dezelfde vegroting wordt getoond. hiervoor dienen weer de linker of rechter kruisknop – echter met ingedrukt gehouden PLAY-knop (1.26). door de instelknop naar links te draaien (tegen de klokwijzers in, uitgaande van de normale grootte), kunt u gelijktijdig 4 –, resp. door verder te draaien 9 opnames op de monitor bekijken. • Op de monitor (1.32) worden maximaal 9 verkleinde afbeeldingen getoond, inclusief de eerder in normale grootte bekeken opname die door een rode rand is gemarkeerd. Met de vier kruisknoppen kunt u vrij tussen de verkleinde afbeeldingen navigeren, het betreffende beeld wordt gemarkeerd. dit beeld kunt u door de instelknop naar rechts te draaien weer op normale grootte brengen. 152 / De weergavemodus Opmerking: Bij de weergave van 9 beelden wordt door de instelknop verder naar links te draaien het rode kader om alle beelden geplaatst, zodat vervolgens ”per blok” snel kan worden ”gebladerd”. c. WISSen VAn OpnAMeS Zolang een opname op de monitor wordt getoond, kan deze eventueel ook op dat moment worden gewist. dit kan nuttig zijn als de opnames bijv. op andere media werden opgeslagen, als ze niet meer nodig zijn of wanneer meer geheugen op de kaart nodig is. de Leica M9 biedt de mogelijkheid naar behoefte afzonderlijke of gelijktijdig alle opnames te wissen. Opmerkingen: • Wissen is alleen in de weergavemodus mogelijk, maar onafhankelijk van de weergave in normale grootte of in meerdere verkleinde afbeeldingen (niet echter als bij de 9-voudige weergave het rode kader het gehele blok omsluit, zie pag. 151). • Bij beveiligde opnames moet de wisbescherming eerst worden opgeheven voordat ze kunnen worden gewist (zie hiervoor ook het volgende hoofdstuk). Belangrijk: het wissen van de opnames is definitief. Ze kunnen daarna niet meer worden opgeroepen. 2. In eerste instantie bepaalt u • of u afzonderlijke Delete Single , of • gelijktijdig alle opnames wilt wissen Delete procedure 1. druk op de DELETE-knop (1.24) • Op de monitor (1.32) verschijnt het submenu in beeld. Opmerkingen: • Het wissen kan altijd door opnieuw bedienen van de DELETE-knop worden afgebroken. • De volgende opties en bijbehorende functies zijn tijdens de complete wisprocedure niet beschikbaar: de INFO-knop (1.22) en de wisbeveiliging. All . 3. de overige bediening vindt plaats via het menu, d.w.z. in principe precies zo als in het hoofdstuk ”het menu” is beschreven (zie pag. 119). dus na het kiezen van het vereiste menu en met behulp van de instelknop (1.29), de kruisknoppen (1.30) en de SET-knop (1.21). Opmerkingen: • Als de getoonde opname is beschermd (zie pag. 154), kan in het submenu de functievariant Single niet worden gekozen. • Bij het wissen van alle opnames moet u – als bescherming tegen onbedoeld wissen – in een tussenstap nog een keer bevestigen dat u werkelijk alle beelden op de geheugenkaart wilt wissen. De weergavemodus / 153 De InDIcAtIeS nA het WISSen WISSen VAn AFzOnDerLIjke OpnAMeS na het wissen verschijnt de voorgaande opname. wanneer echter geen opnames meer op de kaart zijn opgeslagen, verschijnt de melding: Attention No valid image data to play . Opmerkingen: • het beschermen van opnames resp. het opheffen van de wisbescherming is alleen in de weergavemodus mogelijk, maar onafhankelijk van de weergave in normale grootte of in meerdere verkleinde afbeeldingen (niet echter als bij de 9-voudige weergave het rode kader het gehele blok omsluit, zie pag. 151). Wissen van alle opnames op de geheugenkaart na het wissen verschijnt de melding: Attention No valid image data to play . als echter een of meerdere opnames tegen wissen zijn beschermd, verschijnt deze, resp. de eerste van deze opnames. • Zie het vorige hoofdstuk voor de handelingen/ gevolgen bij het wissen van beschermde opnames. Opmerking: door het wissen van een opname worden de volgende opnames op het beeldtelwerk (3.2.4/3.3.6) volgens het volgende voorbeeld opnieuw genummerd: wist u bijvoorbeeld beeld nr. 3, wordt het beeld dat voorheen nr. 4 was vervolgens nr. 3, het beeld dat voorheen nr. 5 was, wordt nr. 4, enz. dit geldt echter niet voor de bestandsnummering op de geheugenkaart (in de INFOweergave, zie pag. 100) van de resterende beeldbestanden in de map (3.3.7i), die in principe onveranderd blijft. • Ook beschermde opnames worden bij het formatteren van de geheugenkaart gewist (zie hiervoor ook het volgende hoofdstuk). D. BeScherMen VAn OpnAMeS/ OpheFFen VAn De WISBeScherMIng de op de geheugenkaart geregistreerde opnames kunnen tegen onbedoeld wissen worden beschermd. deze wisbescherming kan altijd weer worden opgeheven. 154 / De weergavemodus • Wanneer u toch wilt wissen, heft u de bescherming zoals hierna beschreven op. • De wisbescherming is alleen in de Leica M9 effectief. • Bij SD-/SDHC-geheugenkaarten kunt u onbedoeld wissen verhinderen door de schakelaar voor schrijfbeveiliging van de kaart (zie pag. 109) in de met LOCK gemarkeerde stand te schuiven. procedure 1. druk op de SET-knop (1.21). • Op de monitor (1.32) verschijnt het submenu in beeld. Opmerkingen: • De instelprocedure kan altijd worden afgebroken door bediening van de PLAY-knop (1.26) – om naar de normale weergavemodus terug te keren, • of door aantippen van de ontspanner (1.19) – om in de opnamemodus te komen. Tijdens de gehele instelprocedure zijn de volgende bedieningselementen, resp. hun functies niet beschikbaar: de MENU- (1.28), DELETE- (1.24) en INFO- (1.22) knop de overige bediening vindt plaats via het menu, d.w.z. in principe precies zo als in het hoofdstuk ”het menu” is beschreven (zie pag. 119). dus na het kiezen van het menu en met behulp van de instelknop (1.29), de kruisknoppen (1.30) en de seT-knop (1.21). Protect Single , of • gelijktijdig alle opnames wilt beschermen De indicaties na het beschermen/ opheffen van de wisbescherming na het verlaten van het menu verschijnt het oorspronkelijke monitorbeeld weer; bij beschermde opnames (3.2.1/3.3.3). met de indicatie Protect All , resp. • of u een evt. aanwezige wisbescherming voor een afzonderlijke opname Opmerking: de indicatie verschijnt ook als een reeds beschermde opname wordt opgeroepen. 2. In eerste instantie bepaalt u • of u afzonderlijke Clear protection Single , of • voor alle opnames wilt opheffen Clear protection All . Opmerking: Bij de volgende onmogelijke functies verschijnt de menutekst als aanduiding hiervoor in het wit in plaats van zwart: – Beschermen van een reeds beschermde opname resp. als alle opnames al zijn beschermd. – opheffen van de wisbescherming bij een opname die niet is beschermd resp. als geen opnames zijn beschermd. De weergavemodus / 155 OVerIge FUnctIeS MApBeheer de beelden worden op de kaart in mappen opgeslagen die automatisch worden aangemaakt. deze mapnamen bestaan in principe uit acht plaatsen, drie cijfers en vijf letters. In de fabrieksinstelling wordt de eerste map ”100LeICa” genoemd, de tweede ”101LeICa” enz. daarom kan de camera maximaal 999 mappen aanmaken. deze telling kan altijd weer worden teruggezet. Met de Leica M9 kunt u bovendien zelf nieuwe mappen aanmaken en de namen hiervan vastleggen, d.w.z. – mapnummers terugzetten – mappen aanmaken/namen zelf vastleggen MApnUMMerS terUgzetten Opmerking: deze functie kan alleen met een geheugenkaart worden uitgevoerd waarop geen beelden of lege mappen aanwezig zijn, dus nog ongebruikte/nieuwe kaarten of kaarten die vooraf zijn geformatteerd. 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Folder managem. (4.1.13) en 2. in het bijbehorende submenu Reset folder no.. de interne maptelling van de camera wordt teruggezet, d.w.z. bij het aanmaken van een nieuwe map wordt altijd het laagste nog niet toegekende nummer gebruikt. 156 / Overige functies Opmerking: dit kan ertoe leiden dat in bepaalde gevallen één of meer nummers niet worden gebruikt: wanneer de camera bijv. als laatste nummer 102 heeft toegekend, dan een kaart wordt geplaatst die als hoogste mapnummer 105 aangeeft, krijgen de volgende nieuwe mappen nummers vanaf 106. MAp kIezen de weergavefuncties (zie pag. 113/150) en de gegevensoverdracht volgens pTp-standaard (zie pag. 158) gelden altijd voor de actieve map van de gebruikte geheugenkaart. wanneer u opnames van andere mappen wilt bekijken of naar een extern geheugenmedium wilt kopiëren, moet u de betreffende map activeren. 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Folder managem. (4.1.13) en 2. in het bijbehorende submenu Select folder. • Op de monitor (1.32) verschijnt een lijst van alle aanwezige mappen. als op de kaart veel gegevens staan, duurt het even voordat deze weergave volgt en verschijnt in plaats daarvan tijdelijk de melding Folders are being read Please wait . 3. Kies de gewenste map. MAppen AAnMAken/nAMen zeLF VAStLeggen Met de Leica M9 hebt u de mogelijkheid nieuwe mappen op de geheugenkaart aan te maken en hier zelf namen aan toe te kennen. 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Folder managem. (4.1.13) en 2. in het bijbehorende submenu Create new folder. • De mapnaam verschijnt (eerst altijd ”Leica”). De eerste van vijf letters is gemarkeerd als gereed voor bewerking. Opmerking: als mapnummer wordt in principe het eerste vrije nummer aangemaakt. 3. Met de bovenste en onderste kruisknoppen (1.30) resp. de centrale instelknop (1.29) verandert u de eerste vijf plaatsen, met de linker en rechter kruisknoppen selecteert u de andere plaatsen. als tekens zijn de hoofdletters A tot en met Z, de kleine letters a tot en met z en de cijfers 0 tot en met 9 beschikbaar; ze zijn in deze volgorde in een eindeloze lus gerangschikt. FOrMAtteren VAn De geheUgenkAArt Gewoonlijk is het niet nodig de geheugenkaart te formatteren (te initialiseren). wanneer echter een ongeformatteerde kaart voor het eerst wordt geplaatst, moet deze worden geformatteerd. daarom verschijnt in zulke gevallen automatisch het submenu Format SD card. Met de Leica M9 hebt u de keuze of u de geheugenkaart alleen wilt formatteren of dat u wilt overschrijven, bijv. als beveiliging tegen misbruik waarbij alle aanwezige gegevens op de kaart volledig worden gewist. Opmerkingen: • Bij gewoon formatteren gaan de gegevens op de kaart niet onherroepelijk verloren. alleen de directory wordt gewist zodat de aanwezige bestanden niet meer direct toegankelijk zijn. Met de goede software kunnen de gegevens weer toegankelijk worden gemaakt. alleen de gegevens die daarna door het opslaan van nieuwe gegevens worden overschreven, zijn echt definitief gewist. Maak er daarom een gewoonte van al uw opnames altijd zo snel mogelijk op een veilig geheugenmedium op te slaan, bijv. de harde schijf van uw computer. dit geldt vooral als de camera bij een servicegeval samen met de geheugenkaart wordt opgestuurd. • afhankelijk van het type geheugenkaart dat wordt gebruikt, kan het formatteren 3 minuten duren. procedure 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Format SD card (4.1.27) en 2. in het bijbehorende submenu de gewenste functie, Yes, No of Overwrite. 3. wanneer u de geheugenkaart werkelijk wilt overschrijven, moet u dit daarna – als beveiliging tegen onbedoelde instellingen in het bijbehorende submenu bevestigen. Opmerkingen: • Schakel de Leica M9 niet uit terwijl de geheugenkaart wordt geformatteerd/overschreven. • Als de geheugenkaart in een ander apparaat, bijv. een computer is geformatteerd, moet u deze in de Leica M9 opnieuw formatteren. • Als de geheugenkaart niet kan worden geformatteerd, vraagt u uw dealer of de Leica informatiedienst (adres, zie pag. 177) om advies. • Bij het formatteren worden zelfs beschermde opnames (zie vorige hoofdstuk) gewist. • Afhankelijk van de capaciteit en lees-/schrijfsnelheid van de kaart kan het overschrijven max. 60 minuten in beslag nemen, controleer daarom eerst de conditie van de batterij (zie pag. 108). als de capaciteit van de batterij tijdens het overschrijven onvoldoende is, verschijnt op de monitor een melding. FOtOgrAFeren Met De zeLFOntSpAnner Met de zelfontspanner kunt u een opname met een vertraging van eventueel 2 of 12 s maken. dit is handig als u bijv. onscherpte door bewegen bij het afdrukken wilt voorkomen of als u bij een groepsopname zelf ook in beeld wilt verschijnen. In zulke gevallen wordt geadviseerd de camera op een statief te plaatsen. Instellen en gebruiken van de functie 1. Zet de hoofdschakelaar (1.18) op . 2. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Self timer (5.1.3) en 3. selecteer dan de gewenste vertraging of selecteer Off in het submenu. 4. Voor het starten van de voorlooptijd de ontspanner (1.19) aantippen (tot het 1. drukniveau, zie pag. 114). • Aan de voorkant van de camera geeft de – gedurende de eerste 10 s bij 12 s voorlooptijd – knipperende, anders permanent brandende lichtdiode (1.7) het aflopen van de voorlooptijd aan en op de monitor wordt deze gelijktijdig teruggeteld. Tijdens de lopende zelfontspanner-voorlooptijd kan de functie altijd door indrukken van de SET-knop (1.21) worden afgebroken – de instelling blijft behouden of wordt door opnieuw aantippen van de ontspanner weer gestart. Belangrijk: Tijdens zelfontspanning vindt instelling van de belichting niet plaats bij het drukpunt van de ontspanner, maar pas direct voor de opname. Overige functies / Formatteren van de geheugenkaart / Fotograferen met de zelfontspanner / 157 gegeVenSOVerDrAcht nAAr een cOMpUter de Leica M9 is compatibel met de volgende besturingssystemen: Microsoft®: windows®Xp/Vista®/7® apple®Macintosh®: Mac®os X (10.6) Voor het kopiëren van gegevens naar een computer is de Leica M9 voorzien van een UsB-poort 2.0. dit maakt de snelle gegevensoverdracht naar computers met een gelijksoortige interface mogelijk. de gebruikte computer moet een UsB-aansluiting (voor de directe aansluiting van de Leica M9) hebben of met een kaartlezer voor sd-/sdhC-kaarten zijn uitgerust. Opmerking: Bij het gebruik van een UsB-verbinding moet op het volgende worden gelet: bij aansluiting van twee of meer apparaten op een computer, resp. door middel van een verdeler (”hub”) of verlengsnoeren, kunnen functiestoringen ontstaan. USB-VerBInDIng de Leica M9 maakt met twee verschillende normen de gegevensoverdracht via UsB-snoeren mogelijk. daarmee wordt er rekening mee gehouden dat sommige programma’s voor de overdracht van gegevens een verbinding volgens het pTp-protocol vereisen. Bovendien bestaat altijd de mogelijkheid de camera als een extern station (”massageheugen”) te gebruiken. 158 / gegevensoverdracht naar een computer Instellen van de functie 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) USB connection (4.1.26) en 2. in het bijbehorende submenu PTP of Mass storage. AAnSLUItIng en gegeVenSOVerDrAcht VOLgenS ptp-prOtOcOL als de Leica M9 op pTp is ingesteld en door de aangesloten computer wordt herkend, gaat u als volgt te werk: Opmerking: de gegevensoverdracht volgens pTp-standaard geldt altijd voor de actieve map van de gebruikte geheugenkaart. wanneer u opnames van andere mappen wilt bekijken of naar een extern geheugenmedium wilt kopiëren, moet u de betreffende map activeren (zie pag. 152). Met WInDOWS®Xp/VIStA®/7® 1. Maak met het meegeleverde UsB-snoer (C) verbinding tussen de UsB-bus (1.33) van de Leica M9 en een UsB-bus van de computer. daarvoor moet eerst het klepje (1.25) over de bus van de camera naar beneden worden geopend. Met WInDOWS®Xp • Na succesvolle aansluiting verschijnt op de desktop een melding dat de Leica M9 – als nieuwe hardware werd herkend (alleen bij de eerste aansluiting!). 2. dubbelklik op de melding (na de eerste aansluiting niet meer nodig). • er wordt een pull-down menu ”M9 digital Camera” geopend voor de gegevensoverdracht-assistent. 3. Klik op ”oK” en volg de aanwijzingen van de assistent om van daar de beelden zoals gebruikelijk naar een map van uw keuze te kopiëren en te openen. Met WInDOWS®VIStA®/7® • Na succesvolle aansluiting verschijnt boven de taakbalk de melding over de installatie van de driversoftware voor het toestel. Gelijktijdig verschijnt op de display van de camera USB connected. de succesvolle installatie wordt met nog een dialoogvenster bevestigd. het menu Automatic Review met verschillende toestelopties verschijnt. 2. U kunt – zoals gebruikelijk – met behulp van de windows-assistent kiezen uit ”Beelden importeren” of ”het apparaat voor weergave van de bestanden openen” om 3. met windows Verkenner de directory-structuur van de kaart te openen. AAnSLUItIng en gegeVenSOVerDrAcht Met MAc®OS X (10.6) 1. Maak met het meegeleverde UsB-snoer (C) verbinding tussen de UsB-bus (1.33) van de Leica M9 en een UsB-bus van de computer. daarvoor moet eerst het klepje (1.25) over de bus van de camera naar beneden worden geopend. • Bij succesvolle verbinding tussen camera en computer verschijnt op de display van de camera USB connection. Met MAc-BeStUrIngSSySteMen: als de Leica M9 via een UsB-snoer met de computer is verbonden, verschijnt de geplaatste geheugenkaart als geheugenmedium op de desktop. Gebruik de Finder voor het kopiëren/opslaan van de beelden op uw computer. 2. open nu op de computer de ”Finder”. • Zolang de gegevens van de Leica M9 naar de computer worden gekopieerd, mag de verbinding in geen geval worden onderbroken door het UsB-snoer eruit te trekken, omdat anders de computer en/of de Leica M9 kan crashen, evt. kan zelfs de geheugenkaart onherstelbaar worden beschadigd. 3. In het linker venstergedeelte in de categorie ”Locaties” op ”programma’s” klikken. 4. nu in het rechter venstergedeelte het programma ”digital Images” selecteren. • het programma wordt geopend en op de programma-titelbalk verschijnt de naam ”M9 digital Camera”. 5. nu kunnen de beelden met de knop ”Load” op de computer worden opgeslagen. Aansluiting en gegevensoverdracht met de camera als extern station (Mass storage) Met WInDOWS-BeStUrIngSSySteMen: als de Leica M9 via een UsB-snoer met de computer is verbonden, wordt deze als extern station door het besturingssysteem herkend en wordt een stationsletter toegewezen. Gebruik windows Verkenner voor het kopiëren/opslaan van de beelden op uw computer. Belangrijk: • Gebruik uitsluitend het meegeleverde USB-snoer (C). • Zolang gegevens van de Leica M9 naar de computer worden gekopieerd, mag de camera niet worden uitgeschakeld of zichzelf door onvoldoende batterijspanning uitschakelen, omdat de computer anders kan‘ crashen. Om dezelfde reden mag de batterij bij geactiveerde verbinding in geen geval worden verwijderd. als de capaciteit van de batterij tijdens de gegevensoverdracht ten einde loopt. Beëindig de gegevensoverdracht, schakel de Leica M9 uit (zie pag. 112) en laadt de batterij op (zie pag. 106). AAnSLUItIng en gegeVenSOVerDrAcht Met kAArtLezerS Met een gebruikelijke kaartlezer voor sd-/sdhC-geheugenkaarten kunnen de beeldbestanden ook naar andere computers worden gekopieerd. Voor computers met een UsB–poort zijn kaartlezers met een UsBpoort verkrijgbaar. wanneer uw computer van een pCMCIa-slot is voorzien (vaak bij draagbare modellen), zijn als alternatief hiervoor kaarten met een pCMCIa-aansluiting verkrijgbaar. deze accessoires en meer informatie vindt u in een computerspeciaalzaak. Opmerking: de Leica M9 is van een geïntegreerde sensor voorzien die de stand van de camera – horizontaal of verticaal (beide richtingen) – bij elke opname registreert. deze informatie maakt het mogelijk dat opnames bij aansluitende weergave met programma’s op een computer (niet op de monitor van de camera!) steeds automatisch rechtop worden getoond. gegevensoverdracht naar een computer / 159 DAtAStrUctUUr Op De geheUgenkAArt Gegevens die op een kaart zijn opgeslagen en naar een computer worden gekopieerd, worden in de volgende map opgeslagen: In de 100 LeICa-, 101 LeICa-mappen (enz.) kunnen maximaal 9999 opnames worden opgeslagen. Met OnBeWerkte gegeVenS Dng Werken wanneer het gestandaardiseerde en moderne dnG (digital negativ)-formaat is gekozen, is zeer geavanceerde software nodig om de opgeslagen onbewerkte gegevenste converteren, bijvoorbeeld de professionele converter voor onbewerkte gegevens photoshop® Lightroom®van de firma adobe®. deze biedt kwalitatief geoptimaliseerde algoritmen voor de digitale kleurverwerking, die gelijktijdig bijzonder weinig ruis en een verbazingwekkende beeldresolutie mogelijk maken. Bij de bewerking hebt u de mogelijkheid achteraf parameters als witbalans, ruisvermindering, gradatie, scherpte enz. in te stellen en op deze wijze een maximale beeldkwaliteit te realiseren. adobe®photoshop®Lightroom®kan gratis worden gedownload als u uw Leica M9 op de homepage van Leica Camera aG registreert. Meer bijzonderheden staan in het bijlageblad in de verpakking van de camera. 160 / Datastructuur op de geheugenkaart / Met onbewerkte gegevens Dng werken InStALLeren VAn FIrMWAre-UpDAteS Leica werkt voortdurend aan de verdere ontwikkeling en optimalisering van zijn producten. omdat bij digitale camera’s zeer veel functies uitsluitend elektronisch worden gestuurd, kunnen enkele van deze verbeteringen en uitbreidingen van functies naderhand in de camera worden geïnstalleerd. hiervoor biedt Leica op onregelmatige tijden zogenoemde firmware-updates aan, die u zelf op eenvoudige wijze van onze homepage naar uw camera kunt downloaden, d.w.z. kunt kopiëren: 5. Verwijder de kaart volgens de regels uit uw kaartlezer, plaats de kaart in de camera en sluit de bodemkap. schakel de camera in met de hoofdschakelaar. 1. Formatteer een geheugenkaart in uw Leica M9. 7. schakel de camera uit en weer in. 2. schakel de camera uit en plaats de kaart in een – geïntegreerde of met uw computer verbonden – sd/sdhC-kaartlezer. (een lezer is voor firmwareupdates noodzakelijk). Opmerking: wanneer de batterij onvoldoende is geladen, krijgt u een overeenkomstige waarschuwing. 6. Bevestig de vraag die op de monitor verschijnt of de firmware van de camera naar de versie X_xxx moet worden bijgewerkt. het update-proces duurt ca. 180 s. daarna verschijnt het verzoek de camera via de hoofdschakelaar opnieuw te starten. 3. download het firmware-bestand bijvoorbeeld van de Leica M9-pagina onder de linknaam ”UpdaTes”. 4. sla het bestand m9-X_xxx.upd in het bovenste niveau van de mapstructuur van de kaarten op. X_xxx staat voor de betreffende versie. Installeren van firmware-updates / 161 OVerIge zAken De SySteeMAcceSSOIreS VOOr De LeIcA M9 WISSeLOBjectIeVen het Leica M-systeem biedt de basis voor optimale aanpassing aan snel en onopvallend fotograferen. het assortiment aan objectieven omvat brandpuntsafstanden van 16 tot 135 mm en lichtsterkten tot 1:0,95. FILterS Voor de huidige Leica M-objectieven, die van gestandaardiseerde filterschroefdraad zijn voorzien, zijn UVafilters en universele polfilters beschikbaar. OpMerkIng: Leica UV/Ir filters, die speciaal voor gebruik op de Leica M8 en M8.2 werden ontwikkeld, moeten op de Leica M9 niet worden gebruikt, omdat vooral bij groothoekobjectieven kleurverschuiving aan de beeldranden kan ontstaan. 162 / De systeemaccessoires voor de LeIcA M9 UnIVerSeLe grOOthOekzOeker M de universele groothoekzoeker M van Leica is een uitgesproken praktisch accessoire. deze kan onbeperkt op alle analoge en digitale Leica M-modellen worden gebruikt en biedt – precies zoals in de zoeker van de camera – met ingespiegelde lichtkaders na bepaling van de beelduitsnede de groothoek-brandpuntsafstanden 16, 18, 21, 24 en 28 mm. de zoeker is voorzien van parallax-compensatie evenals een waterpas voor een nauwkeurige horizontale uitlijning van de camera (bestelnr. 12 011). zOeker VOOr 21/24/28 MM de Leica zoeker voor 21/24/28 mm-objectieven kan op alle Leica M-modellen worden gebruikt en toont met zijn verstelbare optiek naar keuze de beelduitsnede van de favoriete groothoek-brandpuntsafstanden 21mm, 24mm en 28 mm. de kostbare optische opbouw garandeert een hoge weergavekwaliteit op het niveau van de zoeker van de Leica M. de vergroting maakt in combinatie met de pupillenafstand van 15 mm, die geschikt is voor brildragers, een goede herkenbaarheid van details en ook een gemakkelijke beoordeling van het gehele beeldveld mogelijk (bestelnr. 12 013). SpIegeLzOeker M Voor 18-, 21- en 24 mm-objectieven zijn spiegelzoekers beschikbaar. Ze onderscheiden zich door hun zeer compacte constructie en heldere zoekerbeeld. om de beelduitsnede te bepalen zijn er lichtkaders zoals in de camerazoeker (bestelnr. 18 mm: 12 022 zwart, 12 023 zilver/21 mm: 12 024 zwart, 12 025 zilver/ 24 mm: 12 026 zwart, 12 027 zilver). zOekerLOep M 1.25 X en M 1.4 X de Leica zoekerloepen M 1.25 x en M 1.4 x vereenvoudigen de beeldvorming bij toepassing van brandpuntsafstanden vanaf 35mm aanzienlijk. Ze kunnen op alle Leica M-modellen worden gebruikt en vergroten het middelste gebied van het zoekerbeeld: de 0,68 x-zoeker van de Leica M9 krijgt met de loep 1.25 x een 0,85-voudige vergroting, met de loep 1.4 x een 0,95-voudige vergroting. als beveiliging tegen verlies dient een veiligheidskettinkje met snapslot, waarmee de zoeker aan de bevestigingsring van de draagriem kan worden gehangen. de zoekerloep wordt in een leren foedraal geleverd. een lus aan het foedraal maakt het mogelijk de zoekerloep paraat en veilig aan de draagriem van de camera te houden (bestelnr. 12 004 M 1.25x, 12 006 M 1.4x). FLItSAppArAten het systeem-flitsapparaat Leica sF 58 (bestelnr. 14 488) is met een maximaal richtgetal van 58 (bij 105 mm-instelling), een automatisch (bij gecodeerde Leica M-objectieven, zie pag. 110) aangestuurde zoom-reflector, een naar keuze inschakelbare, tweede reflector evenals vele overige functies zowel een krachtig als veelzijdig apparaat. dankzij een vast ingebouwde flitsvoet met extra regel – en signaalcontacten, die voor de automatische overdracht van een hele reeks gegevens en instellingen zijn, is het zeer eenvoudig te bedienen. het systeem-flitsapparaat Leica sF 24d (bestelnr. 14 444) is met zijn compacte afmetingen en op de camera afgestemd design bijzonder geschikt. het bezit evenals de Leica sF 58 een vast ingebouwde flitsvoet met alle contacten en onderscheidt zich door de eenvoudige bediening. hAnDgreep M9 als praktisch accessoire wordt de handgreep M9 voor een goede hantering en met één hand dragen van de Leica M8 geadviseerd. deze wordt in plaats van de standaard bodemkap aangebracht. (Bestelnr. 14.486 zwart, 14 490 staalgrijs). cOrrectIeLenzen Voor optimale aanpassing van het oog aan de zoeker van de camera bieden wij correctielenzen aan in de volgende dioptriewaarden (sferisch): ±0,5/1/1,5/2/3. FOtOtASSen Voor de Leica M9 zijn er twee neopreen-paraattassen met verschillende voorvakken voor objectieven van verschillende lengte, een klassieke paraattas van leer en een protector, die op de gebruikelijke paraattas lijkt. deze protector garandeert ook bij het fotograferen de bescherming van de camerabody (bestelnr. 14 867 kort, 14 868 lang, 14 872 leer, 14 869 protector). Bovendien zijn er voor omvangrijke camera-uitrustingen de klassieke Billingham combinatietassen van waterdicht textiel. deze biedt plaats aan twee body’s met twee objectieven of één body met drie objectieven. Zelfs voor grote objectieven en een gemonteerde handgreep M9 is voldoende plaats. een vak met ritssluiting biedt tevens plaats aan een flitser Leica sF 24d evenals overige accessoires (bestelnr. 14 854 zwart, 14 855 kaki). reSerVeOnDerDeLen Bestelnr. Camera-bajonetdeksel ..................................... 14 195 draagriem ........................................................ 14 312 Lithium-ionen batterij ....................................... 14 464 Compact oplaadapparaat, (met eU/Usa netsnoeren, autolaadsnoer) ............................. 14 470 netsnoer voor aUs en UK .................. 14 422/14 421 UsB-snoer, (2 m, 4- op 6-polig) ....... 420-200.023-000 De systeemaccessoires voor de LeIcA M9 / reserveonderdelen / 163 VeILIgheIDSMAAtregeLen en OnDerhOUD Algemene voorzorgsmaatregelen • Gebruik de Leica M9 niet in de onmiddellijke nabijheid van apparatuur met sterke magneetvelden en elektrostatische of elektromagnetische velden (zoals inductie-ovens, magnetrons, monitoren van tv of computer, videospelletjes, mobiele telefoons, zendapparatuur). • Wanneer u de Leica M9 op een televisie plaatst of in de onmiddellijke nabijheid gebruikt, kan het magneetveld beeldregistraties verstoren. • Hetzelfde geldt voor het gebruik in de buurt van mobiele telefoons. • Sterke magneetvelden, bijv. die van luidsprekers of grote elektromotoren kunnen de opgeslagen gegevens beschadigen, resp. de opnames verstoren. • Gebruik de Leica M9 niet in de onmiddellijke nabijheid van radiozenders of hoogspanningsleidingen. hun elektromagnetische velden kunnen de beeldregistraties eveneens verstoren. • Als de Leica M9 door het effect van elektromagnetische velden niet goed functioneert, deze uitschakelen, de batterij verwijderen en daarna de batterij weer plaatsen en de camera weer inschakelen. • Bescherm de Leica M9 tegen contact met insectenspray en andere agressieve chemicaliën. Benzine, verdunner en alcohol mogen ook niet voor reiniging worden gebruikt. 164 / Veiligheidsmaatregelen en onderhoud • Bepaalde chemicaliën en vloeistoffen kunnen de body van de Leica M9 resp. de coating beschadigen. • Omdat rubber en kunststof soms agressieve chemicaliën afscheiden, mogen ze niet langere tijd met de Leica M9 in contact blijven. • Zorg ervoor dat zand of stof niet in de Leica M9 kan binnendringen, bijv. aan het strand. Zand en stof kunnen de camera en geheugenkaart beschadigen. Let hier vooral op bij het vervangen van objectieven en kaarten. • Zorg ervoor dat geen water in de Leica M9 kan binnendringen, bijv. bij sneeuw, regen of aan het strand. Vocht kan tot verkeerde functies leiden en zelfs onherstelbare schade aan de Leica M9 en de geheugenkaart veroorzaken. • Als er spetters zout water op de Leica M9 zijn gekomen, een zachte doek eerst met leidingwater bevochtigen, deze stevig uitwringen en hiermee de camera afwissen. daarna met een droge doek goed nawrijven. MOnItOr de productie van de monitor vindt plaats in een zeer nauwkeurig proces. Zo wordt gegarandeerd dat van de in totaal meer dan 230.000 pixels meer dan 99,995 % correct werkt en slechts 0,005 % donker blijft of altijd helder is. dit is echter geen storing en beïnvloedt de beeldweergave niet nadelig. • Wanneer de Leica M9 aan grote temperatuurschommelingen wordt blootgesteld, kan zich condens op de monitor vormen. wis deze voorzichtig met een zachte, droge doek af. • Als de Leica M9 bij het inschakelen zeer koud is, kan de monitor aanvankelijk enigszins donkerder zijn dan normaal. Zodra deze warmer wordt, bereikt de monitor weer zijn normale helderheid. SenSOr • Hoogtestraling (bijv. bij vluchten) kan pixeldefecten veroorzaken. cOnDenSAtIeVOcht • Als zich condens op of in de Leica M9 heeft gevormd, moet u deze uitschakelen en ongeveer 1 uur bij kamertemperatuur laten liggen. als kameren cameratemperatuur gelijk zijn, verdwijnt de condens vanzelf. OnDerhOUD • Omdat elke vervuiling tevens een voedingsbodem voor micro-organismen vormt, moet de uitrusting zorgvuldig worden schoongehouden. VOOr De cAMerA • Reinig de Leica M9 uitsluitend met een zachte, droge doek. hardnekkig vuil moet eerst met een sterk verdund afwasmiddel worden bevochtigd – en vervolgens met een droge doek worden afgeveegd. • Camera en objectief worden voor het verwijderen van vlekken en vingerafdrukken met een schone, pluisvrije doek afgeveegd. Vuil in moeilijk toegankelijke hoeken van de camerabody kan met een klein penseel worden verwijderd. daarbij mogen de sluiterlamellen niet worden beschadigd, bijv. met de schacht van het penseel. • Alle mechanisch bewegende lagers en glijvlakken van uw Leica M9 zijn gesmeerd. denk eraan als u de camera langere tijd niet gebruikt: de camera ongeveer elke drie maanden meerdere keren ontspannen om verharsen van de smeerpunten te voorkomen. ook is het raadzaam alle overige bedieningselementen, zoals bijv. de beeldveldkiezer, regelmatig te verstellen of te gebruiken. ook de afstandsinstelring en diafragma-instelring van de objectieven moet regelmatig worden bewogen. • Let erop dat op de sensor voor de 6-bit codering (1.10) in de bajonet geen vuil en krassen ontstaan. Zorg er ook voor dat zich daar geen zandkorrels of dergelijke deeltjes verzamelen die krassen op de bajonet kunnen veroorzaken. reinig dit onderdeel uitsluitend droog! Onderhoud / 165 VOOr OBjectIeVen • Op de buitenlenzen van het objectief moet het verwijderen van stof met het zachte haarpenseel normaal gesproken volstaan. Bij sterkere vervuiling kunnen deze met een zeer schone, gegarandeerd smetvrije, zachte doek in cirkelvormige bewegingen van binnen naar buiten voorzichtig worden gereinigd. wij adviseren microvezeldoekjes (verkrijgbaar in de foto- en optiekzaak) die in een beschermende verpakking worden bewaard en bij temperaturen tot 40°C wasbaar zijn (geen wasverzachter, nooit strijken!). reinigingsdoekjes voor brillen die met chemische middelen zijn geïmpregneerd, mogen niet worden gebruikt omdat ze het objectiefglas kunnen beschadigen. • Let erop dat op de sensor voor de 6-bit codering (1.11) in de bajonet geen vuil en krassen ontstaan. Zorg er ook voor dat zich daar geen zandkorrels of dergelijke deeltjes verzamelen die krassen op de bajonet kunnen veroorzaken. reinig dit onderdeel uitsluitend droog! • Optimale bescherming van frontlenzen bij ongunstige opnameomstandigheden (bijv. zand, spetters zout water!) verkrijgt u met kleurloze UVa-filters. er moet echter rekening mee worden gehouden dat ze bij bepaalde tegenlichtsituaties en grote contrasten, zoals bij elk filter, ongewenste reflexen kunnen veroorzaken. het altijd geadviseerde gebruik van een tegenlichtkap biedt extra bescherming tegen ongewenste vingerafdrukken en regen. 166 / Onderhoud VOOr De BAtterIj de oplaadbare lithium-ionen batterijen genereren stroom door interne chemische reacties. deze reacties worden ook door de buitentemperatuur en luchtvochtigheid beïnvloed. Zeer hoge en lage temperaturen verkorten de verblijftijd en levensduur van de batterijen. • Als er geuren, verkleuringen, vervormingen, oververhitting of lekkages van vloeistof optreden, moet onmiddellijk de accu uit de camera of acculader worden verwijderd en moet deze worden vervangen. Bij voortgezet gebruik van de accu is er anders een reëel risiko voor oververhitting met brand- en/ of explosiegevaar! • Verwijder in principe de batterij als u de Leica M9 langere tijd niet gebruikt. anders kan de batterij na enkele weken diep worden ontladen, d.w.z. de spanning daalt sterk, omdat de Leica M9, zelfs wanneer deze is uitgeschakeld, een geringe ruststroom verbruikt (voor de opslag van de datum). • Bij brandlucht of lekkende vloeistoffen dient u de accu uit de buurt van warmtebronnen te houden. de lekkende vloeistof kan gaan branden! • Lithium-ionen batterijen moeten in gedeeltelijk opgeladen toestand worden bewaard, d.w.z. niet volledig ontladen of volledig opgeladen volgens de indicatie op de monitor (1.32). Bij zeer langdurige opslag moet de batterij ongeveer tweemaal per jaar gedurende ca. 15 minuten worden opgeladen om diepe ontlading te vermijden. • Batterijen hebben slechts een beperkte levensduur. • Houd de batterijcontacten steeds schoon en vrij. Lithium-ionen batterijen zijn weliswaar tegen kortsluiting beveiligd, maar toch mag u de contacten niet in aanraking laten komen met metalen voorwerpen als paperclips of sieraden. een kortgesloten batterij kan zeer heet worden en ernstige brandwonden veroorzaken. • Als een batterij valt, controleert u daarna de body en contacten op eventuele schade. het plaatsen van een beschadigde batterij kan de Leica M9 beschadigen. • Een veiligheidsventiel in de accu zorgt ervoor dat bij onjuiste omgang met de accu eventuele overdruk gecontroleerd kan ontwijken. • Geef de schadelijke batterijen af aan een verzamelpunt voor correcte recycling. • Deze accu‘s mogen niet voor langere tijd aan hitte of zonlicht en vooral ook niet aan vochtigheid of water worden blootgesteld. Bovendien mogen deze accu‘s nooit in een magnetron of in een omgeving onder hoge druk worden geplaatst wegens gevaar voor brand of explosie! VOOr het OpLAADAppArAAt • Wanneer het oplaadapparaat in de buurt van radioontvangers wordt gebruikt, kan de ontvangst worden verstoord, zorg voor een afstand van minimaal 1 m tussen de apparaten. VOOr geheUgenkAArten • Zolang een opname wordt opgeslagen of de geheugenkaart wordt uitgelezen, mag deze niet worden verwijderd, de Leica M9 mag niet worden uitgeschakeld en niet aan schokken worden blootgesteld. • Wanneer het oplaadapparaat wordt gebruikt, kan dit geluid (”zoemen”) veroorzaken – dit is normaal en geen storing. • Geheugenkaarten moeten als bescherming in principe uitsluitend in het meegeleverde antistatische foedraal worden bewaard. • Trek de netstekker van het oplaadapparaat eruit als dit niet wordt gebruikt, omdat het ook zonder batterij (zeer weinig) stroom verbruikt. • Bewaar geheugenkaarten niet op een plaats waar ze aan hoge temperaturen, direct zonlicht, magneetvelden of statische ontlading worden blootgesteld. • Houd de contacten van het oplaadapparaat steeds schoon en maak nooit kortsluiting. • Laat de geheugenkaart niet vallen en buig deze niet, omdat deze anders beschadigd kan worden en de opgeslagen gegevens verloren kunnen gaan. • Zorg ervoor dat de acculader wordt opgeslagen bij temperaturen tussen de -40 en +70°C. • Verwijder in principe de geheugenkaart als u de Leica M9 langere tijd niet gebruikt. Opmerkingen: • Bij gewoon formatteren gaan de gegevens op de kaart niet onherroepelijk verloren. alleen de directory wordt gewist zodat de aanwezige bestanden niet meer direct toegankelijk zijn. Met de goede software kunnen de gegevens weer toegankelijk worden gemaakt. alleen de gegevens die daarna door het opslaan van nieuwe gegevens worden overschreven, zijn echt definitief gewist. Maak er daarom een gewoonte van al uw opnames altijd zo snel mogelijk op een veilig geheugenmedium op te slaan, bijv. de harde schijf van uw computer. dit geldt vooral als de camera bij een servicegeval samen met de geheugenkaart wordt opgestuurd. • Afhankelijk van het type geheugenkaart dat wordt gebruikt, kan het formatteren 3 minuten duren. • Raak de aansluitingen aan de achterzijde van de geheugenkaart niet aan en houd ze vrij van vuil, stof en vocht. • Het is raadzaam de geheugenkaart af en toe te formatteren, omdat voor de fragmentering bij het wissen enige geheugencapaciteit nodig kan zijn. Onderhoud / 167 reInIgen VAn De SenSOr als zich stof- of vuildeeltjes aan het sensor-afdekglas hechten, kan dit, afhankelijk van de grootte, door donkere punten of vlekken op de opnames zichtbaar worden. de Leica M9 kan tegen kosten voor reiniging van de sensor naar de Customer service van Leica Camera aG (adres: zie pag. 177) worden gestuurd, deze reiniging valt niet onder de garantie. U kunt de reiniging ook zelf ter hand nemen, hiervoor dient de menufunctie sensor-reinigung. Toegang tot de sensor vindt plaats via de opengehouden sluiter. Opmerkingen: • In principe geldt: op de Leica M9 moet als bescherming tegen het binnendringen van stof enz. in het binnenwerk van de camera altijd een objectief of de kap van de body zijn geplaatst. • Om dezelfde reden moet het verwisselen van een objectief zo mogelijk in een stofvrije ruimte plaatsvinden. • Omdat onderdelen van kunststof enigszins statisch worden opgeladen en dan in toenemende mate stof aantrekken, moeten kappen van de objectieven en body slechts kort in de zakken van kleding worden bewaard. 168 / reinigen van de sensor Instellen van de functie 1. Kies in het hoofdmenu (zie pag. 102/119) Sensor cleaning (4.1.21). • Het betreffende submenu verschijnt. Opmerkingen: • Om nog meer vervuiling te vermijden, moeten inspectie en reiniging van de sensor zo mogelijk in een stofvrije ruimte plaatsvinden. 2. Bevestig – bij voldoende capaciteit van de batterij, d.w.z. bij minstens 60% - in het submenu de functie. • Een volgend submenu verschijnt. • Bij de inspectie voor en na de reiniging is een loep met 8-voudige of 10-voudige vergroting zeer behulpzaam. Opmerking: wanneer de batterijcapaciteit echter minder is, verschijnt in plaats daarvan de waarschuwing Attention Battery too low for sensor cleaning als melding dat de functie niet beschikbaar is, d.w.z. ja niet kan worden gekozen 3. druk de ontspanner (1.19) in. de sluiter opent en blijft vervolgens open. 4. Voer de reiniging uit. neem daarbij beslist de volgende aanwijzingen in acht: • Zwak aanhechtend stof kan met schoon, evt. geïoniseerd gas zoals lucht of stikstof van het sensor-afdekglas worden geblazen. hiervoor kan een (rubber-) blaasbalg zonder penseel worden gebruikt. ook speciale, drukloze reinigingsspray’s zoals ”Tetenal antidust professional” kunnen volgens de gebruiksaanwijzing worden gebruikt. • Als de aangehechte deeltjes op de beschreven wijze niet zijn te verwijderen, kunt u contact opnemen met de Leica informatiedienst (adres: zie pag. 177). • als de batterijcapaciteit bij geopende sluiter terugloopt tot minder dan 40%, verschijnt op de monitor de waarschuwing Attention Battery low Switch off camera . Gelijktijdig volgt een aanhoudende pieptoon die alleen door uitschakelen van de camera kan worden beëindigd. door het uitschakelen wordt ook de sluiter weer gesloten. Let er beslist op het sluitvenster in zo’n geval vrij te houden, d.w.z. om schade te voorkomen geen voorwerp het sluiten van de sluiter verhindert! Belangrijk: • Leica Camera AG biedt geen garantie voor schade die door de gebruiker bij het reinigen van de sensor wordt veroorzaakt. • Probeer niet stofdeeltjes met de mond van het sensor-afdekglas te blazen; de kleinste druppeltjes speeksel kunnen al moeilijk te verwijderen vlekken veroorzaken. • Persluchtreinigers met hoge druk mogen niet worden gebruikt omdat deze ook schade kunnen veroorzaken. • Voorkom zorgvuldig dat het sensoroppervlak bij inspectie en reiniging met een of ander hard voorwerp in aanraking komt. reinigen van de sensor / 169 OpBergen • Wanneer u de Leica M9 langere tijd niet gebruikt, wordt geadviseerd a. deze uit te schakelen (zie pag. 112), b. de geheugenkaart te verwijderen (zie pag. 109) en c. de batterij te verwijderen (zie pag. 122), (na uiterlijk 3 maanden gaan de ingevoerde tijd en datum verloren, zie pag. 108). • Fototassen die bij gebruik nat zijn geworden, moeten worden leeggemaakt om beschadiging van uw uitrusting door vocht en eventueel vrijkomende restanten leerlooimiddel uit te sluiten. • Een objectief werkt als een brandglas als het volle zonlicht frontaal op de camera staat. de camera moet daarom in geen geval zonder bescherming tegen de felle zon worden weggelegd. het plaatsen van een objectiekap, het opbergen van de camera in de schaduw (of gelijk in de tas) kan ertoe bijdragen interne schade aan de camera te voorkomen. • Ter berscherming tegen schimmelvorming (fungus) bij gebruik in een vochtig en warm tropisch klimaat moet de camera-uitrusting zo veel mogelijk aan de zon en lucht worden blootgesteld. het bewaren in afgesloten koffers of tassen is slechts aan te bevelen als bovendien een droogmiddel, bijv. silicagel, wordt gebruikt. • Bewaar de Leica M9 bij voorkeur in een gesloten en gestoffeerde houder, zodat er niets tegenaan kan schuren en stof op afstand wordt gehouden. • Bewaar de Leica M9 ter vermijding van schimmelvorming ook niet langere tijd in een leren tas. 170 / Opbergen • Bewaar de Leica M9 op een droge, voldoende geventileerde plaats die bescherming biedt tegen hoge temperatuur en vochtigheid. de Leica M9 moet bij gebruik in een vochtige omgeving voor de opslag beslist vrij zijn van alle vocht. • Noteer het fabricagenummer van uw Leica M9 (op de accessoireschoen gegraveerd!) en objectieven, omdat die in geval van verlies uitermate belangrijk zijn. StOrIngen en OpLOSSIngen 1. De Leica M9 reageert niet op het inschakelen. 1.1 Is de batterij goed geplaatst? 1.2 Is de batterijconditie voldoende? Gebruik een opgeladen batterij. 1.3 Is de bodemkap goed geplaatst? 5. De monitor is te licht of te donker. 5.1 de kwaliteit van het monitorbeeld wordt onder een grote hoek in principe minder. als u loodrecht op de monitor kijkt en het beeld is te donker of te licht: past u de helderheid aan1. Onmiddellijk na het inschakelen schakelt de Leica M9 zichzelf weer uit. 2.1 Is de batterijconditie voldoende voor werking van Leica M9? Laad de batterij op of plaats een opgeladen batterij. 2.2 Is er sprake van condens? dit komt voor als de Leica M9 van een koude naar een warme plaats wordt gebracht. wacht tot de condens is verdampt. 6. 2. 3. De Leica M9 laat zich niet ontspannen. 3.1 er worden net beeldgegevens naar de geheugenkaart gekopieerd en het buffergeheugen is vol. 3.2 de capaciteit van de geheugenkaart is onvoldoende en het buffergeheugen is vol. wis niet meer benodigde opnames voordat u nieuwe maakt. 3.3 er is geen geheugenkaart geplaatst en het buffergeheugen is vol. 4. De opname kan niet worden opgeslagen. 4.1 Is een geheugenkaart geplaatst? 4.2 de capaciteit van de geheugenkaart is onvoldoende. wis niet meer benodigde opnames voordat u nieuwe maakt. De zojuist gemaakte opname wordt niet op de monitor getoond. 6.1 Is (bij instelling van de Leica M9 in de opnamemodus) de functie Auto review-functie ingeschakeld?2 7. De opname kan niet worden getoond. 7.1 Is een geheugenkaart geplaatst? 7.2 er zijn geen gegevens op de geheugenkaart. Ondanks aansluiting op een computer zijn de gegevens niet te kopiëren. 8.1 Controleer of computer en camera goed met elkaar zijn verbonden. 8. De tijd en datum zijn onjuist resp. niet meer aanwezig. 9.1 de Leica M9 werd langere tijd niet gebruikt; vooral bij verwijderde batterij. 1. plaats een volledig opgeladen batterij. 2. stel datum en tijd in. 9. 1 2 Met het snapshot-profiel niet mogelijk Met het snapshot-profiel in principe ingeschakeld Storingen en oplossingen / 171 treFWOOrDenregISter 172 / trefwoordenregister pagina accessoires............................................................ 162 Correctielenzen ................................................. 163 Filters ................................................................ 162 Flitsapparaten .................................................... 163 Fototassen ......................................................... 163 handgreep M9 ................................................... 163 spiegelzoeker M ................................................ 162 Universele groothoekzoeker M .......................... 162 wisselobjectieven .............................................. 162 Zoekerloep M 1.25 x/M 1.4 x ............................. 162 afstandsinstelling................................................... 134 afstandsmeter ................................................... 134 deelbeeldmethode............................................. 134 Instelring.............................................................. 96 Meetveld ............................................................ 134 Mengbeeldmethode ........................................... 134 Batterij Indicaties batterijconditie .................................. 108 opladen ............................................................. 106 plaatsen/verwijderen ........................................ 108 Beeldeigenschappen (contrast, scherpte, kleurverzadiging) .................................................. 129 Beeldfrequentie...................................................... 115 Beeldveldkiezer ...................................................... 132 Bekijken van de opname (in de opnamemodus, direct na de opname) ........................................... 113 Met de Auto review-functie (automatische weergave) ................................. 113 Met de PLAY-functie .................................113/150 pagina Belichting/belichtingsmeter .................................. 135 Belichtingscorrecties ......................................... 137 Filmgevoeligheid ................................................ 142 handmatige instelling ........................................ 140 Inschakelen ....................................................... 135 Meetbereik ........................................................ 142 onder en boven het meetbereik ...................... 142 snapshot-profiel ............................... 100/141/149 Tijdautomaat...................................................... 136 Uitschakelen ...................................................... 135 Benaming van de onderdelen ................................... 96 Beschermen van opnames/opheffen van de wisbescherming ................................................... 154 Compressiepercentage .......................................... 125 Contrast, zie beeldeigenschappen Correctielenzen ...................................................... 163 datastructuur op de geheugenkaart ..................... 160 diafragma-instelring ................................................. 96 draagriem .............................................................. 106 Filters ..................................................................... 162 Firmware-downloads .............................................. 161 Flitsapparaten ................................................141/163 Flitsmodus ............................................................. 143 synchronisatie ...........................................147/148 Formatteren van de geheugenkaart ....................... 157 Fototassen ............................................................. 163 pagina Gegevensoverdracht naar een computer ............... 158 Geheugenkaart, plaatsen en verwijderen ............... 109 Geluiden (knopbevestigingstonen, terugmelding)..... 123 Gevoeligheid ..................................................128/142 Instellen ............................................................. 128 histogram .............................................................. 118 hoofdschakelaar .................................................... 112 In-/uitschakelen .................................................... 112 Indicaties In de zoeker ......................................................... 98 op de monitor...................................................... 99 Informatiedienst, Leica........................................... 177 Internet/Leica homepage ...................................... 177 Iso-filmgevoeligheid .............................................. 128 Kleurverzadiging, zie beeldeigenschappen Leveringsomvang ..................................................... 95 Lichtkader-meetzoeker ..................................131/133 Menu ...................................................................... 119 Menupunten ...................................................102/103 Menutaal ................................................................ 122 Monitor .................................................................. 117 helderheid instellen ........................................... 117 opbergen van de Leica M9 .................................... 170 opname- en weergavemodi.................................... 113 onderdelen, benaming van de.................................. 96 pagina ontspanner, zie ook sluiter en technische gegevens ......................................................114/176 objectieven, Leica M.............................................. 110 plaatsen en verwijderen..................................... 111 opbouw ............................................................... 96 Gebruik van aanwezige objectieven ................... 110 onderhoud ............................................................ 165 onbewerkte gegevens....................................125/160 Uitschakeling, automatische .................................. 123 resolutie ................................................................ 125 reserveonderdelen ................................................ 163 ruisvermindering .................................................. 128 reparatie/Leica Customer-service ........................ 177 scherpte, zie beeldeigenschappen scherptediepteschaal .............................................. 96 serieopnames ........................................................ 115 sluiter, zie ontspanner en technische gegevens snapshot-profiel.................................... 100/141/149 storingen en oplossingen....................................... 171 Technische gegevens ............................................. 174 Tijd en datum ......................................................... 122 Tijdautomaat .......................................................... 136 Tijd/diafragma-combinatie, zie belichtingsinstelling Tijd-instelknop ....................................................... 116 Terugzetten van alle individuele menu-instellingen ................................................. 149 pagina Uitsnede, kiezen van, zie weergavemodus .....150/151 UsB-verbinding ...................................................... 158 Vasthouden van de camera, juist ........................... 130 Vergroten, zie weergavemodus en bekijken van opname Volume, instellen van de knopbevestigingstonen (terugmelding)...................................................... 123 Voorzorgsmaatregelen ........................................... 164 waarschuwingen ...................................................... 94 weergavemodus .................................................... 150 afzonderlijke opnames ...................................... 150 Gelijktijdig vier/negen afzonderlijke opnames .. 151 Uitsnede, keuze van........................................... 151 Vergroten........................................................... 151 wisselobjectieven ..........................................110/162 wissen van de opname .......................................... 153 alle opnames op de geheugenkaart ................... 153 afzonderlijke opnames ...................................... 153 witbalans ............................................................... 126 Zelfontspanner ....................................................... 157 Zoeker ............................................................131/133 Indicaties ............................................................. 98 Lichtkader......................................... 131/132/133 opzetbare zoeker spiegelzoeker M .............................................. 162 Universele groothoekzoeker M ........................ 162 Zoekerloep M 1.25 x/M 1.4 x ........................... 162 trefwoordenregister / 173 TeChnIsChe GeGeVens en ToesTeLBesChrIJVInG cameratype Compacte digitale meetzoekersysteemcamera. Objectiefaansluiting Leica M-bajonet met extra sensor voor 6-bit codering. Objectiefsysteem Leica M-objectieven van 16–135 mm. Opnameformaat/beeldsensor 5270 x 3516 pixel (18,5 Mpixel) CCd-chip, actief opp. ca. 23,9 x 35,8mm/ 5212 x 3472 pixel (18Mpixel) (komt overeen met het bruikbare formaat van analoge Leica M-modellen). resolutie naar keuze, dnG™: 5212 x 3472 pixels (18 Mp), JpeG: 5212 x 3472 (18 Mp), 3840 x 2592 (10 Mp), 2592 x 1728 (4,5 Mp), 1728 x 1152 (2 Mp), 1280 x 846 pixels (1 Mp). Dataformaten dnG™ (onbewerkte gegevens), naar keuze ongecomprimeerd of licht gecomprimeerd (door niet-lineaire reductie van de kleurintensiteit), 2 JpeGcompressieniveaus. Bestandsgrootte dnG™: gecomprimeerd 18 MB, ongecomprimeerd 36MB, JpeG: circa 2–10 MB. kleurruimten adobe®rGB, srGB. Witbalans automatisch, handmatig, 7 voorinstellingen, instelling kleurtemperatuur. geheugenmedium sd-kaarten tot 2 GB/sdhCkaarten tot 32 GB. Menutalen duits, engels, Frans, spaans, Italiaans, Japans, traditioneel Chinees, vereenvoudigd Chinees, russisch. compatibiliteit windows®Xp/Vista®/7®; Mac®os X (10.6) 174 / technische gegevens Belichtingsmeting Belichtingsmeting door het objectief (TTL), in het midden geaccentueerd voor het actuele diafragma. In het midden geaccentueerde TTL-meting voor flitsbelichting met systeemconforme sCa 3000/2 standard flitsapparaten. Meetprincipe Gemeten wordt het door lichte lamellen van het 1. sluitergordijn gereflecteerde licht. Meetbereik (bij ISO 160/23°) Komt bij kamertemperatuur en normale luchtvochtigheid overeen met eV 0 tot 20 resp. diaf. 1,0 en 1,2 s tot diaf. 32 en 1/1000 s. Knipperen van de linker, driehoekige Led in de zoeker geeft een waarde onder het meetbereik aan. Meetcel voor aanwezige licht (permanent licht metingen) silicium-fotodiode met convergerende lens in het midden op de camerabodem. gevoeligheidsbereik ISO 80/19° tot ISO 2500/35°, in 1/3 Iso-trappen instelbaar, met tijdautomaat a en handmatige belichtingsinstelling naar keuze automatische regeling of handmatige instelling, met snapshot-profiel automatische regeling. Belichtingsmodus naar keuze automatische regeling van de sluitertijd bij handmatige keuze diafragma – tijdautomaat A – met digitale indicatie of handmatige instelling van sluitertijd en diafragma en vergelijking met Led-lichtschaal met indicatie van de juiste belichting resp. tendens tot overbelichting/bewegingsonscherpte (alleen met snapshot-profiel). Flits-belichtingsregeling zoeker Indicaties Aansluiting flitsapparaten Via accessoireschoen met midden- en stuurcontacten. zoekerprincipe Grote, heldere lichtkader-meetzoeker met parallax-compensatie. Synchronisatie naar keuze op het eerste of tweede sluitergordijn. Oculair afgestemd op –0,5 dptr. Correctielenzen verkrijgbaar van –3 tot +3 dioptrieën. In de zoeker (onderste rand) Led-symbool voor flitsstatus. Led als digitale indicatie in vier posities en zeven segmenten met boven- en onderliggende punten, indicatiehelderheid van het omgevingslicht aangepast voor: waarschuwing bij belichtingscorrecties van de automatisch gevormde sluitertijd bij tijdautomaat, aanduiding voor gebruik van het meetwaardegeheugen, waarschuwing voor waarden boven en onder het meetbereik bij tijdautomaat en verloop van sluitertijden langer dan 2 s. Led-lichtschaal met twee driehoekige Led’s en een ronde Led in het midden bij handmatige instelling van de belichting. driehoekige Led’s geven de noodzakelijke draairichting aan voor zowel de diafragmaring als de instelknop van de sluitertijden. ook voor waarschuwing bij waarden boven of onder het meetbereik. Flitssynchronisatietijd tijden mogelijk. = 1/180 s; langere sluiter- Flits-belichtingsmeting (met sCa-3501/3502 adapter resp. sCa-3000 standaard flitsapparaat, bijv. Leica sF 24d/Leica sF 58) regeling met meting van in het midden geaccentueerde TTL-voorflits. Flits-meetcel 2 silicium-fotodiodes met convergerende lens op de camerabodem. Flits-belichtingscorrectie ± 31/3 eV in 1/3 eVstappen op de sCa-3501/3502-adapter instelbaar. op de Leica sF 24d zijn bij computerregeling ± 3 eV in 1/ eV-stappen resp. van 0 tot –3 eV in 1 eV-stappen/ 3 op de Leica sF 58 in alle modi ±3eV in 1/3 eV-stappen instelbaar. Indicaties in flitsmodus paraatstatus: door voortdurend branden van de Led als flitssymbool in de zoeker, voortgangscontrole: door het blijven branden of tijdelijk snel knipperen van de Led na de opname en indicatie van onderbelichting door tijdelijk uitgaan van de Led. Beeldveldbegrenzing door inspiegeling van telkens twee lichtkaders: Voor 35 en 135 mm of voor 28 en 90 mm of voor 50 en 75 mm. automatisch inspiegelen bij vergrendelen van het objectief. Met behulp van de beeldveldkiezer kan elk gewenst kaderpaar worden ingespiegeld. parallax-compensatie het horizontale en verticale verschil tussen zoeker en objectief wordt overeenkomstig de betreffende afstandsinstelling automatisch gecompenseerd, d.w.z. het lichtkader van de zoeker komt automatisch overeen met de door het objectief geregistreerde uitsnede. Overeenstemming van zoekerbeeld en werkelijke beeld de grootte van het lichtkader komt bij een instelafstand van 1 meter exact overeen met de sensorgrootte van ca. 23,9 x 35,8 mm. Bij instelling op oneindig wordt afhankelijk van de brandpuntsafstand ca. 7,3 % (28 mm) tot 18 % (135 mm) meer door de sensor geregistreerd dan het lichtkader toont, omgekeerd bij kortere instelafstanden dan 1 m iets minder. Op achterwand 2,5“ monitor (kleuren-TFT-LCd) met 230.000 pixels, indicaties zie pag. 98. Vergroting (bij alle objectieven) 0,68-voudig. grootbasis-afstandsmeter deelbeeld- en mengbeeldafstandsmeter in het midden van het zoekerbeeld als helder vlak gemarkeerd. effectieve meetbasis 47,1 mm (mechanische meetbasis 69,25 mm x zoekervergroting 0,68 x). technische gegevens / 175 Sluiter en ontspanning Sluiter door microprocessor gestuurde, bijzonder zachte spleetsluiter van metalen lamellen met verticaal verloop. Sluitertijden Voor tijdautomaat (A) continuaanpasbaar van 32s t/m 1/4000 s. Voor handmatige instelling van 8s t/m 1/4000 s in halve stappen, B voor lange belichting (≤ 240s, in verbinding met de zelfontspanner T, d.w.z. 1e keer ontspannen = sluiter opent, 2e keer ontspannen = sluiter sluit), (1/180 s) snelste sluitertijd voor flitssynchronisatie. Spannen van de sluiter door geïntegreerde, geluidsarme motor, naar keuze pas na loslaten van de ontspanner. In-/uitschakelen van de camera Met de hoofdschakelaar op de afdekkap van de camera naar keuze automatisch uitschakelen van de camera-elektronica na ca. 2/5/10 min., opnieuw activeren door aantippen van de ontspanner. Leveringsomvang oplaadapparaat 100–240 V met 2 netsnoeren (euro, Usa, op enkele exportmarkten afwijkend) en 1 autolaadsnoer, lithium-ionen batterij, UsB-snoer, draagriem. Voeding 1 lithium-ionen batterij, nom. spanning 3,7 V, capaciteit 1900 mah. Indicatie van de capaciteit op de monitor, bij geopend gehouden sluiter (voor reiniging sensor) bovendien akoestische waarschuwing bij onvoldoende capaciteit. Oplaadapparaat Ingangen: wisselspanning 100–240V, 50/60 hz, automatische omschakeling of gelijkspanning 12/24 V; uitgang: gelijkspanning 4,2 V, 800 ma. Serieopname ca. 2 beelden/s, ≤ 8 beelden in serie. camerabody Ontspanner drietraps: activering van de belichtingsmeting – meetwaardegeheugen (bij tijdautomaat) – ontspanning. standaard schroefdraad voor draadontspanner is geïntegreerd. Materiaal Volledig metalen body van gegoten magnesium met elektro-kathodische dompellak, overtrek van kunstleer. afdekkap en bodemkap van messing, zwart of staalgrijs gelakt. zelfontspanner Voorlooptijd naar keuze 2 (bij tijdautomaat en handmatige instelling van de belichting) of 12 s (via menu instelbaar), indicatie door knipperende lichtdiode (Led) aan de voorzijde van de camera evenals indicatie op de monitor. Beeldveldkiezer Maakt het mogelijk de beide lichtkaders steeds handmatig in te spiegelen (bijv. voor het vergelijken van uitsneden). Statiefschroefdraad a¼1/4 (1/4¼“) dIn van edelstaal in bodemkap. gebruiksomstandigheden 0 tot +40°C Aansluiting 5-polige mini UsB-bus 2.0 high-speed voor snelle gegevensoverdracht. Afmetingen (breedte x diepte x hoogte) ca. 139 x 37 x 80 mm gewicht ca. 585 g (met batterij) 176 / technische gegevens wijziging in constructie, uitvoering en aanbod voorbehouden. LeIcA AcADeMIe naast hoogwaardige producten uit de topklasse voor observatie tot en met weergave bieden wij reeds vele jaren als bijzondere service in de Leica akademie praktijkgerichte seminars en opleidingen aan. hier kunnen zowel beginners als gevorderde foto-enthousiastelingen kennis vergaren over fotografie, projectie en vergroting. de inhoud van de cursussen – die in modern uitgeruste cursusruimten in de fabriek in solms en in het nabijgelegen landgoed altenberg worden verzorgd door een hoog opgeleid team van vakdocenten – varieert van algemene fotografie tot interessante specialisaties en omvat een overvloed van suggesties, informatie en adviezen voor de praktijk. nadere inlichtingen en het actuele seminarprogramma zijn verkrijgbaar bij: Leica Camera aG Leica akademie oskar-Barnack-str. 11 d-35606 solms Tel.: +49 (0) 64 42-208-421 Fax: +49 (0) 64 42-208-425 [email protected] LeIcA Op Internet actuele informatie over producten, wetenswaardigheden, evenementen en de onderneming Leica krijgt u op onze homepage op internet onder: http://www.leica-camera.com LeIcA InFOrMAtIeDIenSt Technische vragen over toepassingen met Leica-producten, ook over de meegeleverde software, worden schriftelijk, telefonisch of per e-mail beantwoord door de Leica gebruikersdienst: ook voor koopadvies en het bestellen van handleidingen is dit uw contactadres. U kunt uw vragen eveneens d.m.v. het contactformulier op de website van Leica Camera aG (zie hieronder) aan ons richten. LeIcA kLAntenDIenSt Voor het onderhoud van uw Leica uitrusting alsmede in geval van schade kunt u gebruik maken van de Customer service van Leica Camera aG of de reparatieservice van een nationale vertegenwoordiging van Leica (voor adressenlijst zie Garantiebewijs). wend u tot een erkende Leica-speciaalzaak. Leica Camera aG Customer service solmser Gewerbepark 8 d-35606 solms Tel.: +49 (0) 64 42-208-189 Fax: +49 (0) 64 42-208-339 [email protected] Leica Camera aG Gebruikersservice/software-support postfach 1180 d-35599 solms Tel.: +49 (0) 6442-208-111 / -108 Fax: +49 (0) 6442-208-490 [email protected] / [email protected] Service / 177