Documenttranscriptie

HP109-PE Roland Digital Piano Handleiding Bedankt voor en gefeliciteerd met uw aankoop van de digitale Roland-piano HP109-PE. Belangrijkste kenmerken Pianoklanken met een superieure resonantie en een sublieme expressiviteit De gehanteerde stereosamples zorgen voor een bijzonder realistisch geluid en houden zelfs rekening met de geluiden van de hamers die de snaren raken. Dit levert een authentiek geluid op dat erg dicht in de buurt komt bij een vleugel. Dankzij de 128-stemmige polyfonie kunt u het demperpedaal zo vaak gebruiken als u maar wilt – zonder te vrezen dat er noten wegvallen. Dit instrument respecteert alle nuances van de pianist en geeft ze natuurgetrouw weer. Dat houdt niet alleen de toucher in, maar ook de resonanties van de denkbeeldige snaren, het geluid bij het loslaten van een toets en de resonanties die bij het loslaten van het demperpedaal optreden. Bovendien biedt dit instrument een “Grand Sound”-luidsprekersysteem en een overtuigende 3D-simulatie van een vleugel (“Grand Space”). De combinatie van die twee zorgt enerzijds voor meer transparantie en anderzijds voor meer vermogen (“Dynamic Emphasis”). De toucher van een vleugel Dit instrument is voorzien van een “Progressive Hammer Action”-klavier dat aanvoelt zoals het klavier van een vleugel: de weerstand van de toetsen is in de bas net iets groter dan in de diskant. De HP109-PE voegt daar zelfs de typische “klik” aan toe die bij het indrukken van een toets op een akoestische vleugel optreedt (drukpuntsimulatie). De respons van het klavier kan op twee manieren worden ingesteld: enerzijds is er de aanslaggevoeligheid, die de subjectieve weerstand van de toetsen bepaalt, en anderzijds de “hamerrespons” die de variërende bewegingen van de hamers simuleert. Ook de pedalen spreken bijzonder nauwkeurig aan, wat een brede waaier aan nuances toelaat. Lees, alvorens dit product te gebruiken, de volgende dingen door: “Veilig gebruik van dit product” (blz. 202) en “Belangrijke opmerkingen” (blz. 204). Daar vindt u namelijk belangrijke tips en een opsomming van wat u wel en niet mag doen. Bovendien verdient het natuurlijk aanbeveling ook de rest van de handleiding door te nemen om alle functies te leren kennen. Bewaar de handleiding op een veilige plaats, omdat u ze later beslist nog eens nodig zal hebben. Expressiemogelijkheden die je alleen op een digitaal instrument vindt De HP109-PE biedt een aantal geluiden die perfect bij de pianoklank passen en deze op bijzonder muzikale manier aanvullen. Op die manier kunt u een tweede klank bij de piano voegen, de bijkomende klank (indien nodig) een octaaf hoger bespelen en/of het volume ervan met een pedaal bepalen. Klinkt net zo overtuigend in een hoofdtelefoon Dankzij speciale effecten blijft het geluid zelfs bij gebruik van een hoofdtelefoon overeind. Zo bent u er zeker van dat u nooit te kampen hebt met vermoeiingsverschijnselen. Verder is de HP109-PE voorzien van een indicator, die bij gebruik van een hoofdtelefoon oplicht evenals een haak voor het opbergen van de hoofdtelefoon, als u hem niet gebruikt. Tal van handige functies en interne pianostukken Een metronoom en een “tweesporen-recorder”, 60 pianostukken in het interne geheugen en nog talrijke andere functies maken dit instrument tevens bijzonder geschikt voor educatieve toepassingen. Copyright ©2005 ROLAND CORPORATION. Alle rechten voorbehouden. Het kopiëren, verveelvoudigen of openbaar maken van deze handleiding, hetzij gedeeltelijk, hetzij in z’n geheel, is zonder de schriftelijke toestemming van ROLAND CORPORATION verboden.  Veilig gebruik van dit product VEILIG GEBRUIK VAN DIT APPARAAT INSTRUCTIES VOOR HET VOORKOMEN VAN BRAND, ELEKTRISCHE SCHOKKEN EN VERWONDINGEN Over de WAARSCHUWING en LET OP labels Over de symbolen Wijst de gebruiker op het risico op dodelijke ongevallen of zware verWAARSCHUWING wondingen als gevolg van een fout gebruik van dit apparaat. Het foute gebruik van dit apparaat kan leiden tot verwondingen en of materi le schade. LET OP! * "Materi le" schade heeft betrekking op het beschadigen van het meubilair of andere huishoudelijke voorwerpen evenals huisdieren enz. Een driehoek maakt de gebruiker attent op belangrijke instructies of waarschuwingen. De juiste betekenis van het symbool wordt bepaald door de tekening in de driehoek. Het links getoonde symbool wordt gebruikt voor algemene waarschuwingen of om de aandacht te vestigen op gevaar. Dit symbool maakt de gebruiker attent op dingen die nooit mogen worden uitgevoerd. Wat nooit mag worden gedaan wordt aangegeven door de tekening in de cirkel. Het links getoonde symbool wordt gebruikt om aan te geven dat het toestel nooit uit elkaar mag worden gehaald. Dit symbool maakt de gebruiker attent op dingen die moeten worden uitgevoerd. Wat er moet worden gedaan wordt aangegeven door de tekening in de cirkel. Het links getoonde symbool betekent dat de stekker van het stroomsnoer van de uitgang moet worden losgekoppeld. HOUD ALTIJD HET VOLGENDE IN DE GATEN WAARSCHUWING • Lees vóór het gebruik van dit product eerst de onderstaande instructies en de handleiding. ........................................................................................................... • Open het product niet en voer geen enkele interne aanpassingen uit. ........................................................................................................... • Probeer nooit de HP109-PE zelf te herstellen of bepaalde onderdelen te vervangen (tenzij dit in deze handleiding uitdrukkelijk staat vermeld). Laat alle herstellingen en onderhoudswerken over aan uw Roland-dealer, een erkende herstellingsdienst of de distributeur (zie de adressen op de “Information”-pagina). ........................................................................................................... • Gebruik of zet het product nooit op plaatsen die: • Onderhevig zijn aan extreme temperaturen (bv. direct zonlicht in een gesloten voertuig, bij een verwarming, op apparatuur die warmte genereert; of • Klam zijn (bv. badkuip, wasruimten, natte vloeren); of • Vochtig zijn; of • Blootgesteld zijn aan regen; of • Stoffig zijn; of • Onderhevig zijn aan sterke trillingen. ........................................................................................................... • Zet het product altijd op een stevig en effen oppervlak. Zet het nooit op een sterk trillende of hellende plaats. ........................................................................................................... • Sluit de HP109-PE aan op een stopcontact dat beantwoordt aan de vereisten op het naamplaatje aan de specificaties in deze handleiding. ........................................................................................................... • Gebruik voor stroomvoorziening alleen de bijgeleverde kabel. Het netsnoer is niet geschikt voor gebruik met andere apparaten. ........................................................................................................... WAARSCHUWING • Draai of buig de stroomkabel niet teveel. Plaats er nooit zware objecten op. Dit kan de kabel beschadigen, wat defecten en een kortsluiting kan veroorzaken. Beschadigde kabels kunnen brand en schokgevaar veroorzaken! ........................................................................................................... • Dit product is, alleen of in combinatie met een versterker en koptelefoon of speakers, in staat om geluidsniveaus te produceren, die permanent gehoorverlies kunnen veroorzaken. Werk nooit langere tijd op een hoog volumeniveau of op een niveau dat u onprettig vindt. Als u enig gehoorverlies of piepen in de oren ervaart, dient u direct te stoppen met het gebruik van het product en een oorarts te raadplegen. ........................................................................................................... • Zorg dat geen enkel voorwerp (bijv. ontvlambaar materiaal, munten, spelden) of vloeistoffen van welke soort dan ook (bijv. water, frisdrank enz.) het product binnendringen. ........................................................................................................... • In de volgende gevallen moet u dit product meteen uitschakelen, de aansluiting op het lichtnet verbreken en contact opnemen met een door Roland erkende herstellingsdienst, uw Roland-dealer of de verdeler (zie de “Information”-pagina): • Wanneer de stekker of het netsnoer zichtbaar beschadigd is. • Als er rook of een vreemde geur uit het apparaat komt. • Wanneer een voorwerp of vloeistof in het inwendige terecht is gekomen. • Wanneer het product in de regen heeft gestaan of op een andere manier nat is geworden; • Wanneer het product niet naar behoren lijkt te werken. ...........................................................................................................  • In huishoudens met kleine kinderen dient een volwassene toezicht te houden tot het kind in staat is zich aan alle regels voor de veilige bediening van het product te houden. ........................................................................................................... 014 • Bescherm het product tegen hevige schokken. • (Laat het niet vallen!) ........................................................................................................... 015 • Klim nooit op het product en plaats er nooit zware voorwerpen op. ........................................................................................................... LET OP! • Pak de stroomkabel of de stekkers nooit vast met natte handen, wanneer u ze op een stopcontact c.q. dit product aansluit of ervan loskoppelt. ........................................................................................................... • Let, bij het transport van het instrument, op de volgende dingen. Voor het transport zijn minstens twee personen nodig. Houd het instrument recht en wees tijdens het transport voorzichtig. Houd het instrument stevig vast om verwondingen c.q. schade aan andere voorwerpen te voorkomen. 016 • Vóór het gebruik van dit product in het buitenland neemt u het best contact op met uw dealer of de verdeler om te zorgen dat u de juiste voeding gebruikt (zie ook de adressen onder “Information”). ........................................................................................................... 026 • Speel GEEN CD-ROM af op een conventionele audio CD-speler. Het resulterende geluid kan van een niveau zijn dat permanent gehoorverlies kan veroorzaken. Er kan schade ontstaan aan speakers of andere onderdelen van het systeem. ........................................................................................................... 026 LET OP! • Zet de HP109-PE altijd op een goed verluchte plaats. • Trek de netstekker uit het stopcontact, wanneer u in uw omgeving de mogelijkheid van onweer vermoedt. ........................................................................................................... 116 • Zor tijdens het openen en sluiten van de klep dat u zich niet de vingers kneust (blz. 209). Kinderen sluiten de klep het best uitsluitend onder toezicht van volwassenen. ........................................................................................................... 118b • Als u ooit schroeven (o.m. van de stand of lessenaar) of de vleugelmoer moet verwijderen, legt u ze het best op een veilige plaats – buiten het bereik van kinderen. Zo hoeft u ze later niet te zoeken en is het vrijwel uitgesloten dat kleine kinderen ze inslikken. ........................................................................................................... NEDERLANDS • Probeer te voorkomen dat snoeren en kabels in de knoop raken. Tevens dienen alle snoeren en kabels zo worden geplaatst dat ze buiten het bereik van kinderen liggen. ........................................................................................................... ........................................................................................................... 110a NEDERLANDS ........................................................................................................... • Pak altijd alleen de stekker van de stroomkabel vast, wanneer u een kabel op een stopcontact of op dit product aansluit c.q. ervan loskoppelt. ........................................................................................................... • Trek de stekker op regelmatige tijdstippen uit het stopcontact en maak de pennen schoon (als er stof op zit). Als u dit product langere tijd niet wilt gebruiken, verbreekt u het best de aansluiting op het lichtnet. Stof tussen de stekker van het netsnoer en de netaansluiting kan de isolatie nadelig beïnvloeden en leiden tot brand. • Alvorens het product schoon te maken moet u de aansluiting op het lichtnet verbreken (blz. 209). NEDERLANDS • Zet nooit een vaas, glas e.d. op dit product. Vermijd bovendien het gebruik van verstuivers en sprays, parfum, alcohol, nagellak e.d. in de buurt van het product. Indien de bewuste stof toch op de behuizing terechtkomt, dient u deze onmiddellijk te verwijderen. ........................................................................................................... ........................................................................................................... 109a NEDERLANDS • Ga na of de moeren, waarmee het instrument aan de stand bevestigd is, nog goed vastzitten. Als u merkt dat ze wat losjes zitten, moet u ze meteen weer aandraaien. • Verbreek de aansluiting op het lichtnet. • Verbreek de aansluiting op alle andere instrumenten. • Draai de instelschroeven van de stand weer in (blz. 212). • Sluit de klep. • Klap de muziekstandaard neer. NEDERLANDS • Forceer de stroomkabel van het product niet door hem met een onredelijk aantal andere apparaten een stopcontact te laten delen. Wees extra voorzichtig met het gebruik van verlengsnoeren – de totale hoeveelheid stroom die wordt gebruikt door alle apparatuur, die u op het stopcontact van het verlengsnoer hebt aangesloten, mag nooit het stroomniveau (watt/ampères) van het verlengsnoer overschrijden. Overmatige lading kan het isolatiemateriaal van de kabel doen verhitten en uiteindelijk doorsmelten. ........................................................................................................... 106 NEDERLANDS WAARSCHUWING  HP109-PE – Belangrijke opmerkingen Belangrijke opmerkingen Lees naast “Important safety instructions” en “Veilig gebruik van dit product” (blz. 202) ook de volgende punten even door: Stroomvoorziening • Sluit dit product nooit aan op een stopcontact waarmee u al een apparaat met invertor (koelkast, wasmachine, magnetron of air conditioning) of motor hebt aangesloten. Dat andere apparaat zou namelijk storingen of op z’n minst een hoorbare brom kunnen veroorzaken. Als u, om de één of andere reden, geen ander stopcontact kunt gebruiken, maakt u het best gebruik van een bromfilter dat zich tussen het stopcontact en dit product moet bevinden. 307 • Zet, voordat u dit product op andere apparaten aansluit, de stroomtoevoer van alle producten uit. Dit helpt u om storingen en/of schade aan speakers of andere elementen te voorkomen. 308 • Hoewel het LC-display en de LEDs doven, wanneer u het product met zijn POWER-schakelaar uitzet, betekent dit niet dat de verbinding met het lichtnet helemaal is verbroken. Om de verbinding op het lichtnet volledig te verbreken moet u, na op POWER gedrukt te hebben, ook de stekker uit het stopcontact trekken. Het verdient dan ook aanbeveling een stopcontact te kiezen waar u gemakkelijk bij kunt c.q. een voorziening met een schakelaar te hanteren. Plaatsing • Gebruik van het product in de nabijheid van versterkers (of andere apparatuur met grote stroomtransformator) kan brom veroorzaken. Verplaats dit product dan om het probleem te verhelpen of zet het verder van de stoorzender vandaan. 352a • Dit apparaat kan de radio- en televisieontvangst verstoren. Gebruik dit product niet in de nabijheid van dergelijke ontvangers. 352b • Er kan ruis worden geproduceerd, wanneer draadloze communicatieapparatuur zoals bv. mobiele telefoons, in de nabijheid van dit product worden gebruikt. Dergelijke ruis kan voorkomen, wanneer u een oproep ontvangt of gaat plegen c.q. tijdens een gesprek. Mocht u dergelijke problemen ondervinden, leg zulke draadloze apparaten dan verder van het product af of zet ze uit. 354b • Zorg dat dit product nooit wordt blootgesteld aan extreme temperaturen (bv. in het directe zonlicht of in een gesloten auto). Verder moet u voorkomen dat dit product in het directe zonlicht of in de buurt van een krachtige spot staat, omdat de ombouw anders zou kunnen verkleuren. Overdreven warmte kan er namelijk voor zorgen dat de ombouw vervormt of verkleurt. 355b • Er kunnen waterdruppels (condensatie) in het product ontstaan, wanneer het wordt verplaatst naar een andere locatie waarvan de temperatuur en/of vochtigheidsgraad erg anders is. Als u het product in deze toestand tracht te gebruiken, kan dat leiden tot schade en/of storing. Voordat u het product in gebruik neemt, dient u het daarom enkele uren te laten staan, tot de condens volledig is verdampt. 204 • Laat nooit voorwerpen uit rubber, vinyl e.d. lange tijd op dit product liggen. Dat kan er namelijk toe leiden dat de ombouw verkleurt of dat er randen/plekken ontstaan, die nauwelijks kunnen worden verwijderd. 358 • Leg nooit zware voorwerpen op de toetsen. Dat kan er namelijk toe leiden dat de betreffende toetsen na verloop van tijd niet meer werken. 359 • Kleef geen stickers e.d. op het instrument. Als u die namelijk later weer verwijdert, blijven er lelijke randen achter, die nauwelijks kunnen worden verwijderd. Onderhoud • Gebruik, voor de schoonmaak van dit product, enkel een zachte, droge of lichtjes bevochtigde doek. Wrijf altijd in de vezelrichting van het hout om een mooi resultaat te verkrijgen. Wrijf nooit te lang op dezelfde plaats om de finish niet te beschadigen. 402 • Gebruik nooit benzine, verdunners, alcohol of oplossingen van welke soort dan ook om de mogelijkheid van verkleuring en/of vervorming te voorkomen. • De pedalen van dit product zijn van messing. Messing wordt na verloop van tijd steeds donkerder, wat te wijten is aan oxidatie. Als de pedalen er minder mooi beginnen uit te zien, moet u ze met een speciaal product schoonmaken. Herstellingen en uw data • Houd er rekening mee dat alle data in het interne geheugen van dit product tijdens een herstelling gewist kunnen worden. Noteer uw instellingen dus op regelmatige tijdstippen of sein ze door naar een MIDI-sequencer waar u ze dan kunt opslaan. Tijdens herstellingswerken wordt er getracht de geheugeninhoud te bewaren, maar een garantie hiervoor is er niet. Roland wijst elke aansprakelijkheid m.b.t. dataverlies tijdens herstellingswerken af. Andere voorzorgsmaatregelen • Houd in de gaten dat de inhoud van het geheugen onherstelbaar verloren kan gaan als gevolg van een storing of oneigenlijk gebruik van het product. Om uzelf te beschermen tegen het verlies van data seint u belangrijke instellingen het best door naar een MIDI-sequencer en slaat u ze vervolgens op diskette of harde schijf op. 552 • Eens de geheugeninhoud van dit product gewist is, bestaat er geen mogelijkheid meer om die instellingen te herstellen. Sein uw instellingen daarom op regelmatige tijdstippen door naar een MIDI-sequencer e.d. Roland Corporation is niet aansprakelijk voor dataverlies. 553 • Als u de (draai)knoppen, schuiven, andere bedienelementen en connectors van het product gebruikt, doe dit dan met de nodige voorzichtigheid. Hardhandig gebruik kan tot storingen leiden.  Belangrijke opmerkingen NEDERLANDS • Pak bij alle kabels, wanneer u ze aansluit/loskoppelt, de aansluiting vast – trek nooit aan de kabel. Zo vermijdt u een kortsluiting of schade aan de interne elementen van de kabel. 557 • Tijdens normaal gebruik straalt het product een kleine hoeveelheid warmte uit. 558a NEDERLANDS • Probeer het volume van het product op een redelijk niveau te houden om te voorkomen dat u uw buren overlast bezorgt. U zou ook een hoofdtelefoon te gebruiken, zodat u zich geen zorgen hoeft te maken over diegenen om u heen (vooral laat op de avond). 559b • Alvorens dit product te vervoeren moet u het weer degelijk inpakken – liefst in de originele leveringsdoos. Zo voorkomt u krassen en andere schade aan de ombouw en het product zelf. 560 • Behandel de lessenaar altijd met de nodige zorg. 562 • Gebruik, voor de aansluitingen, uitsluitend Rolandkabels. Bij gebruik van ander merken kabels dient u de volgende voorzorgsmaatregelen in acht te nemen: NEDERLANDS • Sommige aansluitingskabels hebben weerstanden. Gebruik voor het aansluiten van dit product geen kabels die weerstanden bevatten. Het gebruik van dergelijke kabels kan voor een extreem laag geluidsniveau zorgen. Neem, voor informatie over kabelspecificaties, contact op met de fabrikant van de kabel. 565 NEDERLANDS • Ga, alvorens de klep van dit instrument te openen, na of er geen huisdieren op zitten (het verdient trouwens aanbeveling om te zorgen dat uw huisdier nooit op het klavier c.q. de klep gaat liggen). In zeldzame gevallen zou het kunnen gebeuren dat uw huisdier binnenin het instrument verzeild geraakt. Dan moet u het instrument meteen uitschakelen en de aansluiting op het lichtnet verbreken. Neem vervolgens contact op met uw Roland-dealer of een erkende herstellingsdienst. Omgaan met CD-ROMs • Raak nooit de kant met de datalaag aan en doe het nodige om krassen op die laag te vermijden. Beschadigde of vuile CD-ROMs kunnen niet naar behoren worden gelezen. Houd ze schoon door gebruik van speciale CD-reinigers. NEDERLANDS NEDERLANDS 205  HP109-PE – Inhoud Inhoud Veilig gebruik van dit product .......................................202 Belangrijke opmerkingen...............................................204 Bedieningsorganen ........................................................207 Frontpaneel ............................................................................................................ 207 Panelen aan de onderkant ................................................................................... 208 Voorbereiding .................................................................209 Pedaalkabel aansluiten......................................................................................... 209 Netsnoer aansluiten.............................................................................................. 209 Gebruik van de lessenaar..................................................................................... 209 Openen en sluiten van de klavierklep ............................................................... 209 Openen en sluiten van het deksel....................................................................... 210 Hoofdtelefoon aansluiten .................................................................................... 210 Gebruik van de hoofdtelefoonhaak ..............................................211 In- en uitschakelen ................................................................................................ 211 Volume en helderheid van het geluid instellen ............................................... 211 Over de pedalen .................................................................................................... 211 Hoofdstuk 1. Beluisteren van de interne stukken .......213 Luisteren naar de interne stukken ...................................................................... 213 Weergave van alle pianostukken ..................................................213 Kiezen van het stuk dat u wilt beluisteren ..................................213 Luisteren naar de demosongs ............................................................................. 214 Afspelen van een klankdemo ........................................................214 Functiedemo beluisteren ................................................................214 Hoofdstuk 2. Zelf spelen ................................................215 Andere klanken kiezen ........................................................................................ 215 Gedetailleerde aanpassingen van het pianogeluid (Piano Resonance) ........215 Geluid bij het loslaten van de toetsen (Key Off) .........................215 Simulatie van de snaarresonanties tijdens het spelen (String Resonance)........................................................................................215 Resonantie bij gebruik van het demperpedaal (Damper Resonance)........................................................................................216 Aanslaggevoeligheid instellen (Key Touch) ..................................................... 216 Timing van de noten via de dynamiek bepalen (Hammer Response)........................................................................216 Meer diepte voor het geluid (Grand Space) ...................................................... 217 Diepte voor de hoofdtelefoon optimeren (Grand Space) ................................217 Geluid levendiger maken (Dynamic Emphasis) .............................................. 218 Digitale effecten gebruiken ................................................................................. 218 Galmeffect (Reverb) gebruiken......................................................218 Geluid ‘breder’ maken (Chorus) ...................................................218 Wijzigen van de effectintensiteit ...................................................218 Transponeren van het klavier (Transpose) ....................................................... 219 Passende klanken met het pianogeluid combineren (Acoustic Layering) ...219 Volumebalans voor de ‘Acoustic Layer’-functie instellen.........220 Twee klanken tegelijk bespelen (Dual) .............................................................. 220 Volumebalans in de Dual-mode (Dual Balance).........................220 Verschillende klanken voor de linker-/rechterhand (Split) ...........................221 Splitpunt instellen ...........................................................................221 Functie van het middelste pedaal kiezen .......................................................... 222 Metronoom gebruiken ......................................................................................... 222 Werken met de metronoom ...........................................................222 Metronoomvolume wijzigen .........................................................222 Splitsen van het klavier in twee helften voor quatre-mainsstukken (Twin Piano-mode) ............................................................................................... 223 206 Hoofdstuk 3. Meespelen met de interne stukken........ 224 Tempo instellen ..................................................................................................... 224 Weergave beginnen met een aftel .................................................224 Aparte weergave van de twee partijen .............................................................. 225 Hoofdstuk 4. Zelf iets opnemen.................................... 226 Nieuw stuk opnemen ........................................................................................... 226 Opnemen tijdens de weergave van een intern stuk .........................................227 Aparte opname van de linker- en rechterhand ................................................228 Wissen van uw eigen opname ............................................................................ 228 Wissen van één spoor .....................................................................228 Stuk wissen.......................................................................................228 Hoofdstuk 5. Andere handige functies ........................ 229 Geavanceerde instellingen (functies) ................................................................. 229 Algemene stemming (Master Tune) .............................................230 Ander stemmingssysteem kiezen .................................................230 Stretch Tuning (andere stemmingscurve)....................................230 Toonhoogte in octaven transponeren (Octave Shift)..................231 Toewijzen van het demperpedaal aan de linker klavierhelft ...231 Werking van het ‘Grand Space’-effect..........................................231 ‘Vergrendelen’ van de bedieningsfuncties ........................................................231 Laden van de fabrieksinstellingen (Factory Reset) ..........................................232 Opslaan van de gemaakte instellingen (Memory Backup) .............................232 Opslaan van uw laatste opname (Song Backup) ..............................................232 Wissen van een intern opgeslagen stuk .......................................232 V-LINK-functie gebruiken................................................................................... 233 Instellingen voor de USB-driver ......................................................................... 233 Hoofdstuk 6. Werken met externe apparaten.............. 234 Aansluiten van audio-apparaten ........................................................................ 234 Aansluiten van de USB-poort ............................................................................. 234 MIDI-apparaten aansluiten ................................................................................. 235 Instellen van de MIDI-functies ........................................................................... 235 MIDI-zendkanaal instellen.............................................................236 Local-functie: verbinding tussen het klavier en de klankbron .236 Verzenden van de opname ............................................................236 Appendix......................................................................... 237 Probleemoplossing ............................................................................................... 237 Fout- en andere boodschappen........................................................................... 238 Intern opgeslagen parameterinstellingen ..........................................................238 Overzicht van de beschikbare functies .............................................................. 239 Specificaties............................................................................................................ 240 Overzicht van de klanken.............................................. 241 Overzicht van de interne stukken................................. 242 MIDI-implementatietabel ...................................... 244  Bedieningsorganen NEDERLANDS Bedieningsorganen Frontpaneel 6 7 8 3 15 17 18 21 22 19 20 23 24 4 5 9 10 11 16 25 26 27 NEDERLANDS 2 12 13 14 Power On 1 1. [Power On]-schakelaar Hiermee schakelt u het instrument in en uit (blz. 211). 2. [Volume]-regelaar 3. [Brilliance]-regelaar Hiermee bepaalt u de helderheid van het geluid (blz. 211). 4. [Demo]-knop Hiermee start u een demonstratie van de beschikbare klanken en bepaalde functies (blz. 214). 5. [ (hoofdtelefoon)]-indicator Deze indicator licht op, wanneer u een hoofdtelefoon aansluit (blz. 210). Hiermee transponeert u het klavier (blz. 219). 7. [Split]-knop Hiermee verdeelt u het klavier in een linker en rechter helft. Dat betekent dat u twee verschillende klanken kunt gebruiken (blz. 221). Door deze knop samen met de [Chorus]-knop in te drukken hebt u bovendien toegang tot bijkomende functies (blz. 229~233, blz. 235~236). 8. [Chorus]-knop Zorgt voor een voller geluid (blz. 218). 9. [Grand Space]-knop 10.[Dynamic Emphasis]-knop Maakt het geluid levendiger en sprankelender (blz. 218). Hiermee voegt u een tweede geluid toe aan de pianoklank. De betreffende geluiden passen bijzonder goed bij piano (blz. 219). 16.Tone-knoppen Hiermee kiest u de klank(en) die u via het klavier kunt bespelen (blz. 215). 17.Display Het display houdt u op de hoogte van verschillende instellingen, bv. de klankvariatie, het songnummer en het tempo. In de regel ziet het er zoals hierboven getoond uit. 18.[Song/Tempo]-knop Hiermee selecteert u een intern stuk (blz. 213, 224). Door deze knop herhaaldelijk in te drukken zorgt u dat afwisselend het tempo en het nummer van het gekozen stuk (met een “S.” ervóór) worden afgebeeld. Als de indicator groen oplicht, wordt het tempo afgebeeld. Is hij rood, dan toont het display het stuknummer. 19.[–][+]-knoppen Hiermee kunt u de waarde van bepaalde functies wijzigen. Druk [+] en [–] samen in om weer de oorspronkelijke waarde voor de geselecteerde functie te kiezen. 20.[Metronome/Count In]-knop Piano Resonance Hiermee schakelt u de metronoom in/uit (blz. 222). Er is tevens een aftelfunctie, die enkele tellen vóór het begin van een stuk te horen is. Zo weet u perfect wanneer u moet beginnen spelen (blz. 224). 12.[Key Off]-knop TRACK 11.[Reverb]-knop Voorziet het geluid van galm (blz. 218). Hiermee activeert u het (bij)geluid dat bij het loslaten van een toets optreedt (blz. 215). Hiermee simuleert u de resonanties van de snaren die tijdens het spelen op een akoestisch instrument optreden (blz. 215). 21.[Left]-knop Laat toe om een andere Recorder-partij te kiezen (blz. 225, 227~228). Bij de interne stukken kunt u met deze knop de partij van de linkerhand uitschakelen. Deze knop en de [Right]knop gaan we verderop de “spoorknoppen” noemen. 207 NEDERLANDS 13.[String]-knop NEDERLANDS Hiermee voorziet u het geluid van meer diepte (blz. 217). 15.[Acoustic Layering]-knop NEDERLANDS 6. [Transpose]-knop Hiermee voorziet u het geluid van de typische resonanties die bij gebruik van het demperpedaal optreden (blz. 216). NEDERLANDS Hiermee stelt u het algemene volume in (blz. 211). 14.[Damper]-knop  HP109-PE – Bedieningsorganen 22.[Right]-knop KEY TOUCH Laat toe om een andere Recorder-partij te kiezen (blz. 225, 227~228). Bij de interne stukken kunt u met deze knop de partij van de rechterhand uitschakelen. 23.[Play]-knop Hiermee start/stopt u de weergave van de demo’s of uw eigen stuk (blz. 213, 224). Bovendien start/stopt u hiermee de opname (blz. 226~ 228). 24.[Rec]-knop 25.[Touch]-knop Hiermee wijzigt u de respons van het klavier (blz. 216). 26.[Hammer]-knop Hiermee bepaalt u in hoeverre er –naar gelang uw aanslag– sprake is van een lichte vertraging van de noten (blz. 216). 27.[Center Pedal]-knop Hiermee kunt u een andere functie aan het middelste pedaal toewijzen (blz. 222). Hiermee maakt u de HP109-PE klaar voor de opname (blz. 226~228). Panelen aan de onderkant 28.Pedal-connector 28 29 30 Sluit hier de pedaalkabel van de stand aan (blz. 209). 29.Input-connectors Sluit hier de audio-uitgangen van een ander instrument of apparaat aan. Het geluid daarvan wordt eveneens via de luidsprekers van de HP109-PE weergegeven (blz. 234). 30.Output-connectors Deze connectors zou u op de ingangen van een eindtrap, mengpaneel of cassettedeck e.d. kunnen aansluiten. Een externe versterker hebt u echter alleen nodig, wanneer u in een grote zaal speelt (blz. 234). 31.Phones-connectors Hier kunt u hoofdtelefoons aansluiten (blz. 210). 32.MIDI Out/In-connectors Hier kunt u andere MIDI-compatibele instrumenten aansluiten en samen met dit instrument gebruiken (blz. 235). 31 208 32 33 33.USB-connector Deze poort kunt u met uw computer verbinden en op die manier muziekdata naar de computer doorseinen of van daar ontvangen (blz. 234).  Voorbereiding NEDERLANDS Voorbereiding Pedaalkabel aansluiten Sluit de kabel van de pedalen aan op de Pedalconnector aan de onderkant van de HP109-PE. Gebruik van de lessenaar Stel de notenstandaard zoals hierna getoond op. NEDERLANDS Netsnoer aansluiten Plooi de pootjes aan de achterkant naar buiten en kijk even of de muziekstandaard stevig blijft staan. NEDERLANDS 1. Sluit het netsnoer aan op de AC-connector aan de onderkant van de HP109-PE. 2. Sluit het netsnoer aan op een stopcontact. Opm. Gebruik voor stroomvoorziening alleen de bijgeleverde kabel. Opm. Alvorens de HP109-PE te verplaatsen moet u de notenstandaard weer neerklappen. NEDERLANDS Openen en sluiten van de klavierklep 1. Om de klep te openen moet u ze met beide handen lichtjes optillen en naar de achterkant van de HP109-PE schuiven. 2. Om de klep weer te sluiten trekt u hem licht naar u toe en laat u hem zakken. NEDERLANDS 209 NEDERLANDS Houd nooit uw handen tussen de klep en het klavier.  HP109-PE – Voorbereiding Wees bij het openen en sluiten van de klep voorzichtig dat u zich niet de vingers klemt. Het is dan ook verstandiger dat kleine kinderen de klep nooit zelf openen of sluiten. Alvorens de HP109-PE te verplaatsen sluit u de klep om verwondingen tijdens het transport te voorkomen. LET OP! Let er tijdens het sluiten van de klep op dat de verbindingspen van de klep in de uitsparing van de houder binnenin de piano glijdt. Openen en sluiten van het deksel De klep van de HP109-PE kunt u openen en sluiten zoals op een akoestische vleugel. Hoewel dit vooral bedoeld is voor een meer gerichte spreiding van het geluid, verandert tevens de klankkleur van de HP109-PE. 1. Til de klep met één hand op en houd hem goed vast. Hoofdtelefoon aansluiten 2. Klap de steunpoot op. De HP109-PE is voorzien van twee hoofdtelefoonaansluitingen. Zo kunnen telkens twee personen meeluisteren, wat bv. voor educatieve toepassingen of tijdens het spelen van quatre-mains stukken handig is. Bovendien heeft een hoofdtelefoon het voordeel dat u ook ‘s ochtends vroeg en ‘s avonds laat kunt spelen zonder wie dan ook te storen. 3. Laat de klep zo ver zakken tot u er zeker van bent dat hij door de steunpoot wordt afgestut. Ziehier hoe de HP109-PE er uitziet eens u de klep naar behoren geopend hebt: Sluit de hoofdtelefoon(s) aan op de Phones-connectors links onder het klavier. Hoofdtelefoonaansluiting x2 Wanneer u een hoofdtelefoon aansluit, licht de [ (hoofdtelefoon)]-indicator (blz. 207) op en worden de luidsprekers van de HP109-PE uitgeschakeld. Als u niet precies weet hoe de klep op de juiste manier af te stutten, vraag dan aan uw Roland-dealer om het even te tonen. WAARSCHUWING Open de klep nooit te ver. Als u de klep hoger optilt dan in een hoek van 30 graden, zou u het instrument kunnen beschadigen. Bovendien zou de klep kunnen vallen en verwondingen kunnen veroorzaken. Alvorens de klep te openen moet u bovendien zorgen dat zich niemand in de buurt van het instrument bevindt. 210 Het volume in de hoofdtelefoon stelt u in met de [Volume]-regelaar (blz. 211) van de HP109-PE. Opm. Gebruik een stereo-hoofdtelefoon. Werk, indien mogelijk, met hoofdtelefoons van Roland. Bij gebruik van andere hoofdtelefoons is het volume namelijk eventueel te laag. Opmerkingen i.v.m. het gebruik van een hoofdtelefoon • Om de kabel van de hoofdtelefoon niet te beschadigen mag u enkel de hoofdtelefoon zelf of de stekker vastpakken. • Als u de hoofdtelefoon op het instrument aansluit, terwijl het volume betrekkelijk hoog staat ingesteld, gaat de hoofdtelefoon eventueel stuk. Zet het volume van de HP109-PE dus op de minimumwaarde alvorens een hoofdtelefoon aan te sluiten. • Zet het volume nooit te hard, omdat u daardoor niet alleen de hoofdtelefoon beschadigt, maar ook uw oren. Werk altijd op een verantwoord volume.  Voorbereiding Als u de hoofdtelefoon niet nodig hebt, kunt u hem aan de haak links onder het klavier van de HP109-PE hangen. Installeren van de hoofdtelefoonhaak Draai de hoofdtelefoonhaak heen en weer, terwijl u hem in de boring aan de onderkant van de HP109-PE schuift (zie de afbeelding verderop). Draai de vleugelmoer van de hoofdtelefoonhaak stevig vast om de haak klem te zetten. Volume en helderheid van het geluid instellen Stel met de [Volume]-regelaar het gewenste volume in. Met de [Brilliance]-regelaar kunt u de helderheid van het geluid wijzigen. Max Mellow NEDERLANDS Min Vleugelmoer NEDERLANDS ■ Gebruik van de hoofdtelefoonhaak Bright Over de pedalen De pedalen hebben, met name bij het gebruik van pianoklanken, de volgende functies: Hoofdtelefoonhaak Schakel de gebruikte instrumenten in de opgegeven volgorde in. Door de apparaten in de verkeerde volgorde in te schakelen zou u de luidsprekers enz. kunnen beschadigen. Alvorens het instrument in te schakelen moet u de [Volume]-regelaar in de laagste stand zetten en vervolgens op [Power On] drukken. Zacht pedaal Demperpedaal Sostenutopedaal Demperpedaal (rechts) Gebruik dit pedaal, wanneer u de gespeelde noten langer wilt aanhouden. Via de stand van het pedaal bepaalt u bovendien hoe lang de noten blijven doorklinken (het pedaal werkt traploos). Op akoestische piano’s zorgt het demperpedaal dat ook andere snaren met de gespeelde noten beginnen mee te trillen. Zo wordt het geluid voller. Het demperpedaal van de HP109-PE simuleert dit fenomeen. Dit heet ook wel “Sympathetic Resonance”. U kunt zelf bepalen hoe duidelijk de resonanties van het demperpedaal te horen zijn (blz. 216). NEDERLANDS Power On NEDERLANDS In- en uitschakelen Sostenutopedaal (midden) Stroomindicator Het instrument wordt ingeschakeld en de stroomindicator links aan de voorkant van de HP109-PE licht op. Zacht pedaal (links) Met dit pedaal kunt u het volume tijdelijk verminderen. Zodra u het pedaal intrapt, worden de gespeelde noten stiller dan normaal weergegeven. Hoe zacht de noten precies worden weergegeven kunt u via de stand van het pedaal nauwkeurig doseren. NEDERLANDS Enkele seconden later is het instrument beschikbaar en hoort u wat u op het klavier speelt. Stel met de [Volume]regelaar het gewenste volume in. Opm. Dit product is voorzien van een veiligheidscircuit. Daarom duurt het na het inschakelen even voordat het naar behoren werkt. Met het sostenutopedaal kunt u de noten laten doorklinken, die u speelt op het moment dat u het pedaal intrapt. Aan het sostenutopedaal kunt u ook een andere functie toewijzen (blz. 222). Om het instrument uit te schakelen moet u de [Volume]-regelaar in de laagste stand zetten en vervolgens op [Power On] drukken. NEDERLANDS De HP109-PE wordt uitgeschakeld en de stroomindicator links vooraan dooft. Opm. Om de verbinding op het lichtnet volledig te verbreken moet u, na op POWER gedrukt te hebben, ook de stekker uit het stopcontact trekken. Zie ook “Stroomvoorziening” (blz. 204). 211  HP109-PE – Voorbereiding Over de instelschroef Gebruik de instelschroef onder de pedalenbak om te voorkomen dat de pedalen tijdens het gebruik beginnen te wiebelen. Instelschroef ❍ Draai de instelschroef zo ver uit tot ze de vloer raakt. Als er namelijk tussen de instelschroef en de vloer een speling blijft, kan het gebeuren dat het instrument niet op het intrappen van de pedalen reageert. Als u het instrument op een dik vast tapijt e.d. zet, moet u de instelschroef zo ver uitdraaien tot ze tegen de vloer drukt. 212  Hoofdstuk 1. Beluisteren van de interne stukken Luisteren naar de interne stukken ■ Kiezen van het stuk dat u wilt beluisteren Als u wilt, worden alle interne stukken na elkaar afgespeeld. NEDERLANDS De HP109-PE bevat 68 pianostukken. “Hoofdstuk 3. Meespelen met de interne stukken” op blz. 224, “Tone List” (blz. 241) ■ Weergave van alle pianostukken NEDERLANDS Hoofdstuk 1. Beluisteren van de interne stukken 1 3, 4 2 Identificatie van de interne stukken USr (User)… Het geheugen dat het door u opgenomen stuk bevat. (→ blz. 226 voor details i.v.m. de opname.) S.1~S.68… Interne stukken S. U… Stuk dat u intern opgeslagen hebt (blz. 232) 12 1. Druk de [Song/Tempo]- en [Play]-knop samen in. De indicator van de [Song/Tempo]-knop licht op, terwijl de indicator van de [Play]-knop knippert. De weergave begint vanaf het momenteel geselecteerde stuk. Het nummer van het geselecteerde stuk wordt in het display afgebeeld. Het nummer van het geselecteerde stuk wordt in het display afgebeeld. 2. Kies met de [+]- of [–]-knop een stuk. U kunt deze knoppen ook ingedrukt houden om sneller een ander nummer te kiezen. Het zelf opgeslagen stuk kunt u op de volgende manier kiezen: 1 Druk de [+]- en [–]-knop samen in om “USr” te selecteren. 2 Zorg er met de [–]-knop voor dat het display “S. U” afbeeldt. Aan het einde van het laatste stuk keert de weergave terug naar het eerste en loopt ze gewoon door. NEDERLANDS Met de knoppen [–] en [+] kunt u het gewenste stuk kiezen. 1. Druk op de [Song/Tempo]-knop (indicator moet rood oplichten). NEDERLANDS Stuk kiezen Weergave stoppen 2. Druk op de [Play]-knop. De weergave stopt. 3. Druk op de [Play]-knop. De indicator van deze knop licht op en de weergave van het gekozen stuk begint. NEDERLANDS Weergave starten Weergave stoppen 4. Druk op de [Play]-knop. 213 NEDERLANDS De indicator van deze knop dooft en de weergave stopt. Als u daarna opnieuw op de [Play]-knop drukt, begint de weergave weer vanaf het begin van het stuk waar u ze gestopt had.  HP109-PE – Hoofdstuk 1. Beluisteren van de interne stukken Luisteren naar de demosongs Uw instrument bevat verschillende stukken die de piano- en andere klanken evenals andere handige functies demonstreren. Door een knop in te drukken selecteert u de bijbehorende demosong. U hoort dan telkens twee versies van de betreffende demo: één mét de betreffende functie en één zónder. ■ Afspelen van een klankdemo 1. Druk op de [Demo]-knop. De indicator knippert en de weergave van de klankdemo’s begint. Door herhaaldelijk op de in stap 2 gedrukte knop te drukken kiest u afwisselend de versie mét en zónder de betreffende functie. Over de ‘Hammer Response’-functiedemo Aan het einde van de laatste klankdemo keert de weergave terug naar het eerste stuk en loopt ze gewoon door. Als u op een Tone-knop drukt, terwijl de [Demo]-knop knippert, wordt de demosong van de betreffende klankgroep afgespeeld. Tone-knop Verklaring [Piano] Demo van de pianogeluiden [E. Piano] Demo van de elektrische pianogeluiden [Harpsichord] Demo van de klavecimbelklanken [Organ] Demo van de orgelgeluiden [Strings] Demo van de strijkersklanken [Acoustic Layering] Demo van de “Acoustic Layer”-functie (blz. 219) [Split] Demo van de splitfunctie (blz. 221) 2. Druk op de [Demo]-knop. De indicator van de [Demo]-knop dooft en de demoweergave stopt. ■ Functiedemo beluisteren Er is tevens een demo die talrijke functies voor de pianoklanken ten tonele voert. 1. Druk op de [Demo]-knop. De indicator knippert en de weergave van de klankdemo’s begint. 2. Druk op één van de volgende knoppen. Verklaring [Grand Space] “Grand Space”-demo blz. 21 7 [Dynamic Emphasis] “Dynamic Emphasis”demo blz. 21 8 Piano Resonance [Key Off] “Key Off”-demo blz. 21 5 Piano Resonance [String] Demo van de snaarresonantie blz. 21 5 Piano Resonance [Damper] Demo van de demperresonantie blz. 21 6 Key Touch [Hammer] Demo van de hamerrespons blz. 21 6 214 Speel een paar noten op het klavier om de werking van deze functie te achterhalen. Als de “Hammer Response”-functie actief is, duurt het bij zacht gespeelde noten net iets langer eer u iets hoort. De “Hammer Response”-functie laat toe om het effect mét en zonder simulatie te achterhalen. Weergave van de functiedemo stoppen 3. Druk op de [Demo]-knop. De indicator van de [Demo]-knop dooft en de demoweergave stopt. Weergave van de klankdemo’s stoppen Functieknop Wanneer u de hamerresponsfunctie selecteert, stopt de weergave. Door de Key Touch [Hammer]-knop herhaaldelijk in te drukken schakelt u de “Hammer Response”simulatie afwisselend in en uit.  Hoofdstuk 2. Zelf spelen NEDERLANDS Hoofdstuk 2. Zelf spelen Andere klanken kiezen De HP109-PE bevat 36 verschillende klanken (zgn. “Tones”) die in vijf groepen zijn onderverdeeld. De groepen selecteert u met de Tone-knoppen. Klankgroep kiezen 1. Druk op een klankkeuzeknop. Als u nu op het klavier speelt, worden de noten met de zopas gekozen klank weergegeven. Klankvariatie kiezen 2. Druk op de [–]- of [+]-knop. 1 2 NEDERLANDS De indicator van de ingedrukte knop licht op. Het nummer van de geselecteerde klank wordt even in het display afgebeeld. Meer details vindt u onder Tone List (blz. 241). Gedetailleerde aanpassingen van het pianogeluid (Piano Resonance) NEDERLANDS Speel op het klavier om de gekozen klank te beluisteren. U kunt het pianogeluid nog verder aan uw behoefte aanpassen. Wanneer u op een akoestische piano een toets loslaat hoort u een lichte klik, die door de “Key Off”-functie gesimuleerd wordt. Deze instelling kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232). Nu hoort u bij het loslaten van de toetsen telkens dat typische bijgeluid. Druk opnieuw op de Piano Resonance [Key Off]-knop (indicator dooft) om deze functie weer uit te schakelen. Meer details over de klanken waarvoor deze functie beschikbaar is vindt u in de Tone List (blz. 241). 2. Houd de Piano Resonance [Key Off]-knop ingedrukt, terwijl u op de [–]- of [+]-knop drukt. Het volume van dit klikgeluid kan in tien stappen worden ingesteld. Hoe groter de waarde, hoe luider het effect wordt. ■ Simulatie van de snaarresonanties tijdens het spelen (String Resonance) Wanneer u op een akoestische piano een toets indrukt, beïnvloedt dit ook de trillingen van de reeds weerklinkende noten. De functie waarmee u dit effect kunt simuleren heet “String Resonance”. Opm. Deze instelling is alleen beschikbaar voor pianoklanken. Bij andere klanken doet ze helemaal niets. NEDERLANDS 1. Druk op de Piano Resonance [Key Off]-knop (indicator moet oplichten). Volume van het ‘Key Off’-geluid instellen NEDERLANDS ■ Geluid bij het loslaten van de toetsen (Key Off) 1. Druk op de Piano Resonance [String]-knop (indicator moet oplichten). 215 NEDERLANDS De simulatie van de snaarresonanties is nu actief. Druk opnieuw op de Piano Resonance [String]-knop (indicator dooft) om deze functie weer uit te schakelen. Deze instelling kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232).  HP109-PE – Hoofdstuk 2. Zelf spelen Intensiteit van de resonantie wijzigen 2. Houd de Piano Resonance [String]-knop ingedrukt, terwijl u op de [–]- of [+]-knop drukt. Het volume van dit resonantie-effect kunt u in tien stappen instellen. Hoe groter de waarde, hoe sterker de resonanties opvallen. ■ Resonantie bij gebruik van het demperpedaal (Damper Resonance) Het volume van de gesimuleerde demperresonanties kunt u naar wens instellen. Op akoestische piano’s zorgt het intrappen van het demperpedaal ervoor dat ook andere snaren met de gespeelde noten beginnen te trillen. Hierdoor wordt het geluid voller. Het demperpedaal van de HP109-PE simuleert dit fenomeen. Dit heet ook wel “Sympathetic Resonance”. Opm. Deze instelling is alleen beschikbaar voor pianoklanken. Bij andere klanken doet ze helemaal niets. 1. Druk op de Piano Resonance [Damper]-knop (indicator moet oplichten). De Damper Resonance-functie is actief. Druk opnieuw op de Piano Resonance [Damper]-knop (indicator dooft) om deze functie weer uit te schakelen. Deze instelling kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232). Intensiteit van de resonantie wijzigen 2. Houd de Piano Resonance [Damper]-knop ingedrukt, terwijl u op de [–]- of [+]-knop drukt. De resonantie-intensiteit kan in tien stappen worden ingesteld. Hoe groter de waarde, hoe opvallender de resonantie wordt. Door verschillende keren op de Key Touch [Touch]-knop te drukken kiest u telkens een andere instelling (let op de oplichtende indicator). “Light” licht op. Zelfs met een betrekkelijk lichte aanslag kunt u al fortissimo spelen. Het klavier voelt dan ook lichter aan dan normaal. Kies deze instelling bv. voor kleine kinderen. “Medium” licht op. Hiermee kiest u de meest natuurlijke respons. Deze instelling vertegenwoordigt de respons van een akoestische piano. “Heavy” licht op. Om bijzonder luid (fortissimo, alias “ff”) te spelen moet u de toetsen veel harder aanslaan dan normaal. Dat wekt de indruk van een ietwat “logge” klavierrespons. Daar staat echter een veel ruimere dynamiek tegenover. Alle indicators uit. Vaste aanslagwaarde. Uw manier van spelen (dynamiek) heeft geen enkele invloed op het volume of de klankkleur: alle noten klinken even hard/ helder. ■ Timing van de noten via de dynamiek bepalen (Hammer Response) Met deze functie kunt u instellen in hoeverre uw aanslag leidt tot een lichte vertraging tussen het spelen en het weerklinken van de noten. De functie heet “Hammer Response”. Deze instelling kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232). Op akoestische piano’s wordt bij het indrukken van een toets een hamer bewogen, die op de betreffende snaren slaat. Als u een toets maar heel lichtjes indrukt, beweegt de hamer trager – en dat zorgt voor een lichte vertraging (vergeleken bij normaal/hard aangeslagen noten) tussen het indrukken van de toets en het weerklinken van de betreffende noot. De vertraging, die na het inschakelen van de hamerrespons optreedt, verschilt naar gelang de kracht waarmee u de toetsen aanslaat. Hoe zachter u aanslaat, hoe trager de noten worden weergegeven. Aanslaggevoeligheid instellen (Key Touch) Als u wilt, kunt u de aanslaggevoeligheid –of beter: de respons van het klavier– wijzigen. 1 1. Kies met de Key Touch [Hammer]-knop de gewenste instelling (zie de indicators). 1 Deze instelling kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232). 1. Druk op de Key Touch [Touch]-knop. “Light” licht op. Minimale vertraging bij zacht gespeelde noten. “Medium” licht op. Normale vertraging bij zacht gespeelde noten. “Heavy” licht op. Sterkere vertraging bij zacht gespeelde noten. Alle indicators uit. De Hammer Response-functie is wordt uitgeschakeld. Alle gespeelde noten weerklinken meteen (de aanslag heeft geen invloed meer op de timing). 216  Hoofdstuk 2. Zelf spelen De HP109-PE bevat een “Grand Space”-functie die voor een geluid zorgt dat qua diepte nauw aanleunt bij het geluid van een akoestische vleugel. Eén en ander wordt mogelijk dankzij de toevoeging van een natuurlijke galm en een voller geluid, die je op een vleugel altijd aantreft. NEDERLANDS Meer diepte voor het geluid (Grand Space) Diepte voor de hoofdtelefoon optimeren (Grand Space) Het diepte-effect kan tevens worden aangepast om zelfs bij gebruik van een hoofdtelefoon nog optimaal over te komen. Ook in dat geval hoort u dus een simulatie van de natuurlijke galm en het vollere geluid van een vleugel. NEDERLANDS 1 2 Deze instelling kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232). De Grand Space-functie is nu actief en voorziet het geluid van meer diepte. Na keuze van de Grand Space-mode “1” (blz. 231) kunt u ook met een hoofdtelefoon werken, omdat het diepteeffect voor dit soort toepassingen wordt geoptimeerd. Gebruikt u geen hoofdtelefoon, dan wordt de diepte op de luidsprekers afgestemd. 2. Houd de [Grand Space]-knop ingedrukt, terwijl u op de [–]- of [+]-knop drukt. Hoe groter de waarde, hoe meer diepte het geluid krijgt. Deze instelling kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232). 1. Druk op de [Grand Space]-knop (indicator moet oplichten). De Grand Space-functie is nu actief en voorziet het geluid van meer diepte. Na keuze van de Grand Space-mode “1” (blz. 231) kunt u ook met een hoofdtelefoon werken, omdat het diepteeffect voor dit soort toepassingen wordt geoptimeerd. Gebruikt u geen hoofdtelefoon, dan wordt de diepte op de luidsprekers afgestemd. 2. Houd de [Grand Space]-knop ingedrukt, terwijl u op de [–]- of [+]-knop drukt. De diepte kan in vier stappen worden ingesteld. Hoe groter de waarde, hoe meer diepte het geluid krijgt. 3. Druk nog een keer op de [Grand Space]-knop (hij dooft) om de gelijknamige functie weer uit te schakelen. NEDERLANDS De diepte kan in vier stappen worden ingesteld. 2 NEDERLANDS 1. Druk op de [Grand Space]-knop (indicator moet oplichten). 1 3. Druk nog een keer op de [Grand Space]-knop (hij dooft) om de gelijknamige functie weer uit te schakelen. ]-indicator NEDERLANDS Als u een hoofdtelefoon aansluit, licht de [ op. NEDERLANDS 217  HP109-PE – Hoofdstuk 2. Zelf spelen Geluid levendiger maken (Dynamic Emphasis) Digitale effecten gebruiken Indien nodig kunt u het geluid levendiger maken en voor een nóg betere definitie zorgen. ■ Galmeffect (Reverb) gebruiken Het Reverb-effect voorziet de gespeelde noten van galm, die de indruk wekt dat u in een concertzaal zit te spelen. 1 3 1. Druk op de [Reverb]-knop. Deze instelling kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232). 1. Druk op de [Dynamic Emphasis]-knop (indicator moet oplichten). De indicator van deze knop licht op en het geluid wordt van galm voorzien. Om de galm weer uit te schakelen moet u nog een keer op de [Reverb]-knop drukken (indicator dooft weer). De status en de intensiteit van het galmeffect kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232). De “Dynamic Emphasis”-functie is nu actief en het geluid lijkt veel levendiger. 2. Om de “Dynamic Emphasis”-functie weer uit te schakelen moet u opnieuw op de [Dynamic Emphasis]-knop drukken (diens indicator moet doven). ■ Geluid ‘breder’ maken (Chorus) Met het choruseffect simuleert u een natuurlijke zweving die het geluid “breder” maakt en een stereo-effect simuleert. 1. Druk op de [Chorus]-knop. ‘Dynamic Emphasis’-instellingen wijzigen 3. Houd de [Dynamic Emphasis]-knop ingedrukt, terwijl u op de [–]- of [+]-knop drukt. Indicator Betekenis 1 De bas en de hoge tonen worden benadrukt. 2 Zorgt voor een geluid waarbij zelfs in de bas gespeelde akkoorden nog duidelijk overeind blijven. 3 De bas wordt benadrukt. De indicator van deze knop licht op en het geluid wordt van chorus voorzien. Om de chorus weer uit te schakelen moet u nog een keer op de [Chorus]-knop drukken (indicator dooft weer). De chorusinstelling wordt voor elke gebruikte klank apart onthouden tot u het instrument weer uitschakelt. ■ Wijzigen van de effectintensiteit De diepte (hoeveelheid) van het galm- of choruseffect kan in tien stappen worden ingesteld. Na het inschakelen wordt zowel voor de galm als de chorus de waarde “5” gehanteerd. Galmvolume veranderen 1. Houd de [Reverb]-knop ingedrukt, terwijl u op de [–]- of [+]-knop drukt. Het display beeldt de nieuwe waarde af. Hoe groter de waarde, hoe luider het effect. Opm. De geldinstelling kan niet voor elke klank apart worden onthouden. Galm- en/of chorusvolume veranderen 1. Houd de [Chorus]-knop ingedrukt, terwijl u op de [–]- of [+]-knop drukt. Het display beeldt de nieuwe waarde af. Hoe groter de waarde, hoe luider het effect. 218  Hoofdstuk 2. Zelf spelen Met de Transpose-functie zorgt u dat een stuk in een andere toonaard wordt weergegeven dan degene waarin u het speelt. Dat laat bv. toe om een stuk in een moeilijke toonaard (met veel kruisen (#) en mollen (b) te laten klinken, terwijl u eigenlijk in een gemakkelijke toonaard zit te spelen. Passende klanken met het pianogeluid combineren (Acoustic Layering) NEDERLANDS Transponeren van het klavier (Transpose) De HP109-PE is voorzien van een functie waarmee u heel eenvoudig een klank bij de piano kunt voegen die er perfect bijpast. Die functie noemen we “Acoustic Layering”. 1 NEDERLANDS Een andere toepassing is het hanteren van een andere toonaard, terwijl u nog steeds dezelfde toetsen indrukt, wanneer de zanger(es) moeite heeft met de originele toonaard van het stuk. 2 De toonhoogte van de tweede klank kan in octaafstappen worden getransponeerd (blz. 231). 1 Kies eerst de pianoklank (blz. 215). De indicator van deze knop licht op en het klavier wordt getransponeerd. Als u de [Transpose]-knop ingedrukt houdt, wordt de momenteel gehanteerde waarde in het display afgebeeld. U kunt het transpositie-interval tevens wijzigen door de [Transpose]-knop ingedrukt te houden, terwijl u op [-] of [+] drukt. Voorbeeld: Als u bij het drukken op een C-toets telkens een E wilt horen, moet u de [Transpose]-knop ingedrukt houden en een E-toets indrukken. Aangezien de E zich vier (witte en zwarte) toetsen rechts van de C bevindt, beeldt het display dan de waarde “4” af. …hoort u E G# B Keuze van de klank die bij de piano moet worden gevoegd 2. Kies de gewenste klank met de [–]- of [+]-knop. Het nummer van het geselecteerde stuk wordt in het display afgebeeld. Het nummer van de klank, die bij de piano wordt gevoegd, herkent u aan de “L.”. Als u de “Layer”-functie aan het middelste pedaal toewijst, wordt de “Acoustic Layer”-functie automatisch geactiveerd (blz. 219). Dan dient het pedaal namelijk voor het bepalen van het volume van de toegevoegde klank. Als u nu op het klavier speelt, hoort u zowel de piano- als de tweede (zonet geselecteerde) klank. Als de Transpose-waarde “0” luidt, licht de indicator van de [Transpose]-knop zelfs dan niet op, wanneer u hem indrukt. Om de transpositie weer uit te schakelen moet u nog een keer op de [Transpose]-knop drukken (de indicator dooft weer). NEDERLANDS Druk opnieuw op de [Transpose]-knop (indicator licht op) om weer het laatst ingestelde transpositie-interval te gebruiken. Tijdens het uitschakelen wordt deze waarde weer op “0” gezet. NEDERLANDS Als u C E G speelt… Als u nu op het klavier speelt, hoort u zowel de piano- als een tweede klank. Er is ook een stapelfunctie waarmee u andere klanken dan piano met een bijkomend geluid kunt combineren. NEDERLANDS Als u de [Transpose]-knop ingedrukt houdt en tegelijk op [–] en [+] drukt, wordt weer de oorspronkelijke instelling (“0”= geen transpositie) gekozen. Het instelbereik voor de transpositie luidt –6~0–5 (halve tonen). 1. Druk op de [Acoustic Layering]-knop (indicator moet oplichten). NEDERLANDS 1. Houd de [Transpose]-knop ingedrukt, terwijl u op de toets drukt die overeenkomt met de grondtoon van de gewenste toonaard. 219  HP109-PE – Hoofdstuk 2. Zelf spelen ■ Volumebalans voor de ‘Acoustic Layer’functie instellen De balans tussen de twee klanken, die u in de “Acoustic Layer”-mode gebruikt, kunt u naar wens veranderen. Door de “Acoustic Layer”-balans te wijzigen verandert u ook de Dual Balance-instelling (blz. 220): die wordt op dezelfde waarde gezet. ■ Volumebalans in de Dual-mode (Dual Balance) Indien nodig, kunt u de volumebalans van de twee in de Dual-mode gebruikte klanken wijzigen. 1. Houd de [Acoustic Layering]-knop ingedrukt, terwijl u op de [–]- of [+]-knop drukt. De balans verandert. Om weer de oorspronkelijke balans te kiezen moet u de [–]- en [+]-knop samen indrukken. 1 2 Deze instelling kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232). Volume van de pianoklank Volume van de Layer-klank Twee klanken tegelijk bespelen (Dual) U kunt met elke toets telkens twee klanken tegelijk bespelen. Hier en daar noemen we dit “Dual”. Via de Tone-knoppen kunt u de gewenste klankcombinaties kiezen. 1. Druk de knoppen van de twee klanken, die u samen wilt gebruiken, tegelijkertijd in. 1. Houd de [Transpose]-knop ingedrukt, terwijl u op de [Split]-knop drukt. De indicators van deze twee knoppen knipperen. In het display verschijnt de momenteel gekozen balanswaarde. 2. Stel met de [–]- of [+]-knop de gewenste waarde in. De balans verandert. U kunt de volumebalans tevens wijzigen door de [Acoustic Layering]-knop ingedrukt te houden, terwijl u op [+] of [–] drukt. Om weer de oorspronkelijke balans te kiezen moet u de [–]- en [+]-knop samen indrukken. De indicator van de ingedrukte knop licht op. Als u nu op het klavier speelt, worden de noten door deze klanken weergegeven. Om de Dual-mode weer te verlaten moet u op één enkele klankkeuzeknop drukken. Andere klank voor de rechter Tone-knop kiezen 2. Druk op de [–]- of [+]-knop. Nu hoort u tijdens het spelen nog steeds de klank van de linker Tone-knop. Daar wordt echter de zonet gekozen klank aan toegevoegd. De toonhoogte van de klank, die aan de rechter knop toegewezen is, kan in octaafstappen worden getransponeerd (blz. 231). Andere klank voor de linker Tone-knop kiezen Schakel de Dual-mode even uit en kies vervolgens de benodigde klanken. Druk de knoppen van de twee klanken, die u samen wilt gebruiken, samen in. 220 Volume van de linker Tone-knop Volume van de rechter Tone-knop Druk op een andere knop dan [–] [+] om te zorgen dat de indicators weer “normaal” werken.  Hoofdstuk 2. Zelf spelen U kunt via de linker klavierhelft een andere klank bespelen dan via de rechter. Zoiets noemen we een “Split”. De noot waar het klavier in twee helften wordt verdeeld is het “splitpunt”. Splitpunt (fabrieksinstelling: F#3) C3 Klank voor de linkerhand C4 Schakel de Split-mode even uit en kies vervolgens de benodigde klank. In de Split-mode heeft het demperpedaal aanvankelijk alleen betrekking op de rechter klavierhelft. Dat kunt u echter veranderen. Zie hiervoor Toewijzen van het demperpedaal aan de linker klavierhelft (blz. 231). ■ Splitpunt instellen C5 Klank voor de rechterhand Indien nodig, kunt u het splitpunt (waar de linker helft stopt en de rechter helft begint) wijzigen. Die noot kan eender waar tussen de “B1” en de “B6” liggen. De fabrieksinstelling luidt “F#3”. 1. Houd de [Split]-knop ingedrukt, terwijl u op de toets drukt die u als nieuw splitpunt wilt hanteren. NEDERLANDS A0 B0 C1 D1 E1 F1 G1 A1 B1 C2 … Andere klank voor de rechter helft kiezen NEDERLANDS Verschillende klanken voor de linker-/rechterhand (Split) Die toets vertegenwoordigt de hoogste noot van de linker helft. 1. Druk op de [Split]-knop. De indicator van deze knop licht op. Het klavier is nu in twee helften verdeeld: één voor de linker en een tweede voor de rechterhand. Het splitpunt vertegenwoordigt de hoogste noot van de linker helft. Druk op de [Split]-knop om te zorgen dat zijn indicator weer dooft. Als u in de Dual-mode op de [Split]-knop drukt… De klank van de linker Tone-knop (wiens indicator oplicht) wordt aan de rechter helft toegewezen, terwijl u via de linker helft een daarbij passend geluid aanstuurt. De nootnamen verschijnen als volgt in het display: Display C C d E_ Benaming C C D E Display E F F G Benaming E F F G Display A_ A b_ b Benaming A A B B NEDERLANDS De klank van de rechter helft is nog steeds degene die u vóór het indrukken van de [Split]-knop had gekozen. Aan de linker helft is echter een basklank toegewezen. De keuze van de basklank hangt af van de rechts gehanteerde klank. Door de [Split]-knop ingedrukt te houden, terwijl u tegelijk op [+] en [–] drukt, kiest u weer het voorgeprogrammeerde splitpunt (F#3). NEDERLANDS 1 Indien nodig, kunt u het splitpunt ook met de [–]- of [+]knop kiezen, terwijl u de [Split]-knop indrukt. Als u de [Split]-knop ingedrukt houdt, beeldt het display de nootnaam van het momenteel gekozen splitpunt af. De toonhoogte van de klanken in de linker helft kan in octaafstappen worden getransponeerd (blz. 231). NEDERLANDS Andere klank voor de linker helft kiezen 1. Druk op een klankkeuzeknop. 2. Druk op de [–]- of [+]-knop. Met de [–]- en [+]-knop kunt u –indien nodig– een andere klank voor de linker helft kiezen. Zie Tone List (blz. 241) voor meer details over de klanken. NEDERLANDS 221  HP109-PE – Hoofdstuk 2. Zelf spelen Functie van het middelste pedaal kiezen Onmiddellijk na het inschakelen fungeert het middelste pedaal als sostenutopedaal (blz. 211). U kunt het middelste pedaal echter ook voor andere dingen gebruiken. Tempo instellen 2. Druk op de [Song/Tempo]-knop (de indicator moet groen oplichten). 3. Stel met de [–]- en [+]-knop het gewenste tempo in. Andere maatsoort kiezen 4. Houd de [Song/Tempo]-knop ingedrukt, terwijl u op de [–]- of [+]-knop drukt. Het display beeldt nu de momenteel gekozen maatsoort af. Houd de [Song/Tempo]-knop ingedrukt en kies met [+] of [–] een andere maatsoort. 1 Houd de [Song/Tempo]-knop ingedrukt, terwijl u de [–]en [+]-knop samen indrukt om weer de eerder gekozen maatsoort te hanteren. Overeenkomst tussen de maatsoort en de tempoweergave 1. Kies met de [Center Pedal]-knop de gewenste instelling (zie de indicators). Wanneer zowel de “Acoustic Layering”- als de “Dual”functie uitgeschakeld zijn, wordt de “Acoustic Layering”-functie automatisch geactiveerd. Sostenuto. Het pedaal doet dienst als sostenutopedaal (blz. 211). Layer. Als u een toets indrukt, terwijl u het middelste pedaal intrapt, wordt een passende klank bij het gebruikte pianogeluid gevoegd. U bespeelt dan twee klanken. Het volume van de toegevoegde klank bepaalt u via de stand van het pedaal. Octave. Als u een toets indrukt, terwijl u het middelste pedaal intrapt, hoort u naast de gespeelde noot ook een noot, die één octaaf erboven wordt weergegeven. Het volume van de geoctaveerde noten bepaalt u via de stand van het pedaal. Metronoom gebruiken ■ Werken met de metronoom De HP109-PE bevat een metronoom. Indien nodig, tikt de metronoom tijdens de weergave van een stuk in de maat (Beat) en het tempo van dat stuk. Opm. Maatsoort Tempowaarde 2/2 =5–250 x/4 =10–500 3/8 =20–999 6/8 9/8 12/8 = 7–333 Tijdens de songweergave of -opname kunt u geen andere maatsoort kiezen. Display Maatsoort Display Maatsoort 2.2 2/2 6.4 6/4 0.4 Enkel zachte tellen 7.4 7/4 2.4 2/4 3.8 3/8 3.4 3/4 6.8 6/8 4.4 4/4 9.8 9/8 5.4 5/4 12.8 12/8 Metronoom stoppen 5. Druk nog een keer op de [Metronome/Count In]knop om te zorgen dat zijn indicator weer dooft. De metronoom stopt. ■ Metronoomvolume wijzigen Het volume van de metronoom kunt u in tien stappen instellen. Na inschakelen wordt automatisch de waarde “4” gekozen. 3 4 1,5 2 Werken met de metronoom 1. Druk op de [Metronome/Count In]-knop. De metronoom begint te tellen. De indicator van de knop knippert in de gekozen maat (en uiteraard het tempo). Op de eerste tel van elke maat licht hij rood op, voor de overige tellen wordt groen gehanteerd. 222 1. Houd de [Metronome/Count In]-knop ingedrukt, terwijl u op de [–]- of [+]-knop drukt. Het display beeldt nu het momenteel gehanteerde volume af. Houd [Metronome/Count In] nog steeds ingedrukt, terwijl u met de [+]- of [–]-knop een andere volumewaarde instelt. Als u deze waarde op “0” zet, hoort u de metronoom niet meer.  Hoofdstuk 2. Zelf spelen NEDERLANDS Splitsen van het klavier in twee helften voor quatremainsstukken (Twin Piano-mode) Het klavier kan in twee aparte secties worden verdeeld, zodat twee pianisten tegelijk in hetzelfde register kunnen spelen. C3 C2 C4 C3 C4 C5 C6 De indicator van de [Split]-knop licht op en de Twin Piano-mode is actief. C3 C6 C4 C7 C5 C8 C6 ● In de Twin Piano-mode worden de volgende dingen ingesteld: • Het klavier wordt in twee secties verdeeld en de toonhoogte verandert. • Het rechter pedaal fungeert als demperpedaal voor de rechter helft, terwijl het linker pedaal als demper voor de linker helft dienst doet. NEDERLANDS 1. Houd de [Split]-knop ingedrukt, terwijl u op de [Piano]-knop drukt. C5 NEDERLANDS C1 • Het middelste pedaal fungeert als sostenutopedaal voor de rechter helft. • Als de Split-functie momenteel actief is, wordt ze uitgeschakeld. • Via de linker en rechter helft wordt dezelfde klank (met dezelfde effectinstellingen) bespeeld. Als de piano zich vóór het activeren van de Twin-functie al in de Splitmode bevond, wordt automatisch de klank van de rechter (Split-)helft gehanteerd. Opm. In de Twin-mode is de demperresonantie niet beschikbaar. NEDERLANDS 2. Om deze functie weer te verlaten moet u de [Split]-knop ingedrukt houden, terwijl u opnieuw op de [Piano]-knop drukt. • Als de opname al loopt c.q. als het instrument klaarstaat voor de opname, wordt de opname/de standbymode uitgeschakeld. In de Twin-mode is de [Rec]-knop niet beschikbaar. NEDERLANDS NEDERLANDS 223  HP109-PE – Hoofdstuk 3. Meespelen met de interne stukken Hoofdstuk 3. Meespelen met de interne stukken Laten we nu kijken wat je moet doen om met de interne stukken mee te spelen. Indien nodig, kunt u aanvankelijk een lager tempo kiezen tot u de muziek helemaal onder de knie hebt. Verder zou u met één hand kunnen beginnen en daarna de andere hand kunnen instuderen. Wat u ook doet: het verdient altijd aanbeveling om het betreffende stuk eerst een paar keer aandachtig te beluisteren. Indien nodig, kunt u de metronoom inschakelen. Die telt dan in de maat en het tempo van het gekozen stuk. Onder “Kiezen van het stuk dat u wilt beluisteren” (blz. 213) komt u te weten hoe u te werk moet gaan. Druk de [+]- en [–]-knop samen in om weer het voorgeprogrammeerde tempo van het gekozen stuk op te roepen. Overeenkomst tussen de maatsoort en de tempoweergave Maatsoort Tempowaarde 2/2 =5–250 x/4 =10–500 3/8 =20–999 6/8 9/8 12/8 = 7–333 Identificatie van de interne stukken Tempo instellen Als u het gekozen stuk aanvankelijk wat aan de snelle kant vindt, kunt u het tempo verminderen. Dat is met name voor het instuderen van nieuw repertoire van belang. Voer het tempo dan geleidelijk aan op. USr (User)… Het geheugen dat het door u opgenomen stuk bevat. (→ blz. 226 voor details i.v.m. de opname.) S.1~S.68… Interne stukken S. U… Stuk dat u intern opgeslagen hebt (blz. 232) ■ Weergave beginnen met een aftel Als u meteen vanaf het begin van het stuk moet/wilt meespelen, activeert u het best de aftelfunctie. Dan bent u er namelijk zeker van dat u op het juiste moment begint. Deze aftel is beschikbaar, wanneer u vóór het starten van de weergave de metronoom activeert. 2 1 Bepaalde interne stukken bevatten tempowijzigingen. Kies eerst het stuk dat u wilt spelen (blz. 213). 1. Druk op de [Song/Tempo]-knop (indicator moet groen oplichten). Het display beeldt nu de gehanteerde tempowaarde af. Door herhaaldelijk op de [Song/Tempo]-knop te drukken roept u afwisselend de tempowaarde en het nummer van het gekozen stuk (voorafgegaan door “S.”) op. Als de tempowaarde wordt afgebeeld, licht de indicator van de [Song/Tempo]-knop in het groen op. Hebt u het songnummer gekozen, dan licht de indicator in het rood op. 2. Stel met de [–]- en [+]-knop het gewenste tempo in. Het instelbereik voor het tempo luidt q= 10~500. U kunt het tempo ook tijdens de weergave wijzigen. Met de [+]-knop voert u het tempo in kleine stappen op. Houd hem ingedrukt om snel een beduidend hoger tempo te kiezen. Met de [–]-knop vermindert u het tempo. Ook deze knop kunt u ingedrukt houden om het tempo drastisch te verminderen. 224 In dat geval telt de HP109-PE twee maten af en start hij vervolgens de weergave. Weergave tijdens de aftel: “–2” (nog twee maten), “–1” (nog één maat en u bent aan de beurt). “Werken met de metronoom” op blz. 222  Hoofdstuk 3. Meespelen met de interne stukken Weergave starten 2. Druk op de [Play]-knop (indicator moet oplichten). De weergave van het stuk begint. De partij, die u in stap 1 gekozen hebt, wordt niet afgespeeld. De partij van de linkerhand kan met de [Left]-knop in-/uitgeschakeld worden. De partij van de rechterhand is aan de [Right]-knop toegewezen. Omdat we het daarnet toch al over “sporen” hadden, gaan we de [Left]- en [Right]-knoppen in het volgende ook af en toe de “spoorknoppen” noemen. U moet ze dus zelf spelen, terwijl u door de partij van de linkerhand wordt begeleid. Spoorknoppen Partij van de Partij van de linkerhand rechter hand Left Right Druk nog een keer op de knop, die u in stap 1 had uitgeschakeld. Nu hoort u de ontbrekende partij weer (en de indicator van de knop licht op). U kunt de spoorknoppen ook tijdens de weergave in- en uitschakelen. Stop de weergave 3. Druk op de [Play]-knop om te zorgen dat zijn indicator weer dooft. NEDERLANDS U kunt zelf bepalen welke partij(en) van de interne stukken moet(en) worden afgespeeld. NEDERLANDS Aparte weergave van de twee partijen De weergave van het stuk stopt. En dan nu muziek… NEDERLANDS 2, 3 1 Kies eerst het stuk dat u wilt spelen (blz. 213). Keuze van de partij die u zelf wilt spelen NEDERLANDS 1. Druk op de [Left]- of [Right]-knop. De indicator van de ingedrukte knop dooft. Dat betekent dat de betreffende partij niet meer afgespeeld wordt. Als u bv. de partij van de rechterhand zelf wilt spelen, moet u op de [Right]-knop drukken (indicator moet doven). Die partij wordt nu niet meer weergeven. NEDERLANDS NEDERLANDS 225  HP109-PE – Hoofdstuk 4. Zelf iets opnemen Hoofdstuk 4. Zelf iets opnemen U kunt ook eigen muziek (of versies van bestaande stukken) opnemen. En natuurlijk kunt u uw spel beluisteren – en er zelfs een tweede partij aan toevoegen. De opnamefunctie van de HP109-PE werkt als volgt: • Opname van uw eigen spel (→“Nieuw stuk opnemen”, blz. 226) • Opname tijdens de weergave van een intern stuk (→“Opnemen tijdens de weergave van een intern stuk”, blz. 227) • Apart opnemen van de linker- en rechterhand (→“Aparte opname van de linker- en rechterhand”, blz. 228) Opmerkingen i.v.m. de opname • Intern is er plaats voor één opname. • De HP109-PE bevat een songgeheugen en een “Song Backup”-functie waarmee u het laatst opgenomen stuk intern kunt opslaan (blz. 232). Opnamen, die u niet opslaat, worden gewist, zodra u het instrument uitschakelt. Vergeet dus niet uw favoriete stuk weg te schrijven. U kunt uw stukken echter ook met een cassettespeler e.d. opnemen of de data naar een MIDIapparaat doorseinen om ze daar op te slaan. Zie “Hoofdstuk 6. Werken met externe apparaten” (blz. 234). Als de volgende boodschap verschijnt… Als u een stuk kiest, terwijl u net een ander nummer hebt opgenomen, verschijnt de volgende boodschap in het display. Bovendien knippert de indicator van de [Record]knop. C. Opname, wanneer de “Layer”- of “Octave”-functie aan het middelste pedaal toegewezen is Functie ‘Left’-spoor ‘Right’-spoor Layer Layer-klank Oorspronkelijke klank (piano) Octavering Layer-klank (één octaaf hoger) Oorspronkelijke klank * Als u methode B of C wilt gebruiken, moet u vóór het starten van de opname de [Left]- en [Right]-knop indrukken (beide indicators moeten knipperen). Nieuw stuk opnemen Ziehier hoe u kunt opnemen zonder begeleiding van een intern stuk. 3 2 1 4 6,8 5,7 De HP109-PE bevat een songgeheugen en een “Song Backup”-functie waarmee u het laatst opgenomen stuk intern kunt opslaan (blz. 232). Instellingen voor de opname (kies “USr”) 1. Druk op de [Song/Tempo]-knop (indicator moet rood oplichten). Het display beeldt het nummer van het gekozen stuk af. 2. Druk de [+]- en [–]-knop samen in om “USr” te kiezen. Als de vorige opname mag worden gewist, moet u op de [Rec]-knop drukken. Wilt u de eerder gemaakte opname niet verliezen, dan moet u op de [Play]-knop drukken. Maar dan kunt u niet opnemen. Over de sporen van de Recorder A. Opname starten zonder een spoor te kiezen Als noch het linker, noch het rechter spoor data bevat, wordt uw spel automatisch op het “Right”-spoor opgenomen. Als hetzij het linker, hetzij het rechter spoor al data bevat, wordt uw spel automatisch op het nog vrije spoor opgenomen. B. Opname in de Dual-, Acoustic Layer- of Split-mode Functie ‘Left’-spoor ‘Right’-spoor Dual Klank van de rechter keuzeknop Klank van de linker keuzeknop Acoustic Layering Layer-klank Oorspronkelijke klank (piano) Split Klank van de linker helft Klank van de rechter helft 226 Klank kiezen en tempo instellen 3. Kies de klank die u voor de opname wilt gebruiken (blz. 215). 4. Schakel eventueel de metronoom in. Start de metronoom even om het tempo en de maatsoort te kunnen instellen (blz. 222). Opm. Als u een partij aan een bestaande opname toevoegt, hanteert die het tempo en de maatsoort van het eerder opgenomen materiaal. 5. Druk op de [Rec]-knop. De [Rec]-indicator licht op, terwijl de [Play]-indicator knippert. Dat betekent dat het instrument klaar is voor de opname.  Hoofdstuk 4. Zelf iets opnemen 6. De opname begint zodra u op het klavier speelt of op de [Play]-knop drukt. Nu wordt er eerst twee maten afgeteld. Daarna begint de opname. U kunt de opname ook starten door minstens één noot op het klavier te spelen (dan hoeft u namelijk niet op de [Play]-knop te drukken). In dat geval hoort u uiteraard geen aftel. U kunt ook opnemen wat u bij één van de interne stukken speelt. De HP109-PE bevat een songgeheugen en een “Song Backup”-functie waarmee u het laatst opgenomen stuk intern kunt opslaan (blz. 232). U zou ook enkel de partij van de [Left]- of [Right]-knop kunnen weergeven, terwijl u de partij van de andere hand zelf speelt en opneemt. Speel het stuk dat u wilt opnemen. Stop de opname NEDERLANDS Zodra de opname begint, lichten de [Play]- en [Rec]-indicator op. Opnemen tijdens de weergave van een intern stuk NEDERLANDS Start de opname 7. Druk op de [Play]- of [Rec]-knop. De [Play]- en [Rec]-indicator doven en de opname stopt. Over de “USr”-boodschap Beluister uw opname 8. Druk op de [Play]-knop. Nu hoort u wat u zonet hebt opgenomen. Druk nog een keer op de [Play]-knop om de weergave weer te stoppen. Als u vóór de opname geen spoor kiest, wordt uw spel automatisch op het [Right]-spoor opgenomen. Zie “Aparte opname van de linker- en rechterhand” (blz. 228) om de linker- en rechterhand apart op te nemen. 2 1 3 6,8 4,7 5 Stuk kiezen 1. Druk op de [Song/Tempo]-knop (indicator moet rood oplichten). Het display beeldt nu het nummer van het gekozen stuk af. NEDERLANDS Na de opname verandert de “ ”-boodschap in “ ”. Een “.” rechtsonder in het display betekent dat het Usergeheugen al data bevat. 2. Kies met de [+]- of [–]-knop het stuk dat u als basis wilt gebruiken. 3. Activeer eventueel de metronoom en stel het gewenste tempo in (blz. 222). 4. Druk op de [Rec]-knop. Kies het op te nemen spoor 5. Druk op de [Left]- of [Right]-knop. Om de partij van de linkerhand zelf op te nemen moet u op de [Left]-knop drukken; wilt u de partij van de rechterhand zelf spelen, dan moet u op de [Right]-knop drukken. NEDERLANDS De indicator van de [Rec]-knop licht op. De indicators van de ingedrukte knop en de [Play]-knop knipperen. De HP109-PE is nu klaar voor de opname. Als de “dEL”-boodschap in het display verschijnt, zie dan blz. 226. 6. Druk op de [Play]-knop. Het instrument telt nu eerst twee maten af en start vervolgens de opname. NEDERLANDS Start de opname Speel mee met de interne partij. Stop de opname 7. Druk op de [Play]- of [Rec]-knop. De [Play]- en [Rec]-indicator doven en de opname stopt. Uw opname bevindt zich in het “USr (User)”-geheugen. NEDERLANDS Beluister uw opname 8. Druk op de [Play]-knop. Nu hoort u wat u zonet hebt opgenomen. 227  HP109-PE – Hoofdstuk 4. Zelf iets opnemen Druk nog een keer op de [Play]-knop om de weergave weer te stoppen. Aparte opname van de linker- en rechterhand We hadden het er al over dat de Recorder van de HP109-PE twee sporen biedt. Daar zou u gebruik van kunnen maken om de partij van de linker- en rechterhand apart op te nemen. Kies met de [Left]- en [Right]-knop het spoor waarop u wilt opnemen. De HP109-PE bevat een songgeheugen en een “Song Backup”-functie waarmee u het laatst opgenomen stuk intern kunt opslaan (blz. 232). Het voordeel van deze aanpak is dat u maar één partij hoeft over te doen, als u zich tijdens de opname vergist. Start de opname 4. Druk op de [Play]-knop. Nu wordt er eerst twee maten afgeteld. Daarna begint de opname. Speel het stuk dat u wilt opnemen. U kunt de opname ook starten door minstens één noot op het klavier te spelen (dan hoeft u namelijk niet op de [Play]-knop te drukken). In dat geval hoort u uiteraard geen aftel. Stop de opname 5. Druk op de [Play]- of [Rec]-knop. De [Play]- en [Rec]-indicator doven en de opname stopt. Wat u zonet hebt gespeeld bevindt zich nu op het eerder gekozen spoor. Om een bijkomende partij op het resterende spoor op te nemen moet u met stap 2 vervolgen en die partij eveneens inspelen. Tijdens de tweede opname hoort u dan de daarnet opgenomen partij. Beluister uw opname 6. Druk op de [Play]-knop. Nu hoort u wat u zonet hebt opgenomen. Druk opnieuw op de [Play]-knop om de weergave weer te stoppen. 1 4,6 2,5 3 Opm. Als u een tweede partij opneemt zonder de eerste partij te wissen, hanteert de Recorder het tempo van de eerste partij. Zie stap 1 en 2 onder “Nieuw stuk opnemen” (blz. 226) voor het kiezen van “USr”. Dat is alleen nodig om met een schone lei te beginnen. Als u zich tijdens de opname door een intern of uw zelf opgeslagen stuk wilt laten begeleiden, moet u dat selecteren (zie de stappen 1 en 2 onder “Kiezen van het stuk dat u wilt beluisteren” (blz. 213)). 1. Schakel eventueel de metronoom in (blz. 222). 2. Druk op de [Rec]-knop. De [Rec]-indicator licht op, terwijl de [Play]-indicator knippert. Dat betekent dat het instrument klaar is voor de opname. Als één of beide sporen al data bevatten, licht(en) de bijbehorende spoorknop(pen) eveneens op. De knop van het spoor, dat u voor de opname kiest, begint zo meteen te knipperen. 3. Schakel de [Left]- of [Right]-knop uit, als u niets op het betreffende spoor wilt opnemen. U kunt niet op beide sporen tegelijk opnemen (kies dus hetzij [Left], hetzij [Right]). Wissen van uw eigen opname Ziehier wat u moet doen om één of beide sporen van het “Usr”-geheugen te wissen: ■ Wissen van één spoor Met het volgende wist u enkel de partij van het gekozen spoor. Houd de [Left] of [Right]-knop ingedrukt, terwijl u op de [Rec]-knop drukt. De indicator van de ingedrukte spoorknop dooft nu – en dat betekent dat de betreffende partij verdwenen is. ■ Stuk wissen Om de volledige “Usr”-Song te wissen moet u als volgt te werk gaan: Houd de [Song/Tempo]-knop ingedrukt, terwijl u op de [Rec]-knop drukt. Het display beeldt nu de volgende boodschap af en de indicator van de [Rec]-knop knippert. Als u de opname toch niet wilt wissen, moet u op de [Play]- of [Song/Tempo]-knop drukken. 7. Druk nog een keer op de [Rec]-knop. Het opgenomen stuk wordt nu gewist. 228  Hoofdstuk 5. Andere handige functies NEDERLANDS Hoofdstuk 5. Andere handige functies Geavanceerde instellingen (functies) Oproepen van de functiemode 1. Druk de [Split]- en [Chorus]-knop samen in. De HP109-PE kiest de instellingsmode. De indicators van de [Split]- en [Chorus]-knop evenals van de knop, die aan de gekozen functie is toegewezen, knipperen. Functie blz. Local-functie Piano Resonance [Key Off] blz. 236 MIDI-zendkanaal Piano Resonance [Strings] blz. 236 NEDERLANDS Er zijn nog een aantal verborgen functies die u als volgt instelt: Knop USB-driverinstelling Piano Resonance [Damper] blz. 233 Opslag van de instellingen 2. Druk op de knop die aan de benodigde functie is toegewezen. De indicators van de knop, die aan de gekozen functie is toegewezen, evenals van de [Split]- en [Chorus]-knop knipperen. blz. 232 Opslag van de opname blz. 232 [Song/Tempo] Als u de knop van de gekozen functie ingedrukt houdt, wordt de functienaam in het display afgebeeld. V-LINK blz. 233 [Right] Knop Functie blz. Verzenden van de opname via MIDI blz. 230 blz. 236 [Left] Stemmingssysteem blz. 230 [E. Piano] NEDERLANDS Algemene stemming [Piano] NEDERLANDS [Metronome/ Count In] Kiezen van de benodigde functie ‘Grand Space’-mode blz. 231 [Grand Space] Stretch Tuning Laden van de fabrieksinstellingen Key Touch [Touch] blz. 232 Octave Shift blz. 231 [Organ] 3. Stel met de [–]- of [+]-knop de gewenste waarde in. Toewijzen van het demperpedaal aan de linker klavierhelft [Strings] Meer details over deze functie vindt u verderop. NEDERLANDS blz. 230 [Harpsichord] blz. 231 Druk de [–]- en [+]-knop samen in om weer de voorgeprogrammeerde waarde te kiezen. Functiemode verlaten De indicator van die knop werkt nu weer “normaal”. 229 NEDERLANDS 4. Druk op de [Split]- of [Chorus]-knop.  HP109-PE – Hoofdstuk 5. Andere handige functies ■ Algemene stemming (Master Tune) Als u nauwelijks of helemaal niet te stemmen akoestische instrumenten moet begeleiden, kunt u de algemene stemming van de HP109-PE wijzigen. Voor het stemmen maakt men in de regel gebruik van een referentienoot – de “A4”. Meer bepaald worden alle instrumenten dan op een bepaalde toonhoogte afgestemd. Druk in stap 2 onder “Geavanceerde instellingen (functies)” (blz. 229) op de [Piano]-knop. Het display toont nu bv. de volgende waarde. Het display kan maar drie cijfers weergeven. Daarom worden enkel de laatste drie cijfers van de gekozen stemming getoond. De afbeelding hierboven slaat dus op “440.0Hz”. 415.3Hz~440.0Hz~466.2Hz Waarde Deze stemming wordt gehanteerd tot u het instrument weer uitschakelt. * Deze instelling kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232). ■ Ander stemmingssysteem kiezen U kunt stemmingen kiezen die in de klassieke periode (barokmuziek e.d.) werden gehanteerd. Vandaag de dag gaan we er eigenlijk van uit dat alle instrumenten volgens de gelijkzwevende temperatuur worden gestemd. In de klassieke periode werden echter verschillende stemmingen gehanteerd. Door die te kiezen beseft u pas goed hoe de betreffende stukken eigenlijk bedoeld waren. Druk in stap 2 onder “Geavanceerde instellingen (functies)” (blz. 229) op de [E.Piano]-knop. Het display toont nu bv. de volgende waarde. Tonica U kunt kiezen uit acht verschillende stemmingen. StemmingsDisplay systeem Verklaring Gelijkzwevend Deze stemming verdeelt een octaaf in twaalf gelijk grote intervallen. Dit zorgt voor een minimum aan ambiguïteit. 2 Rein (majeur) Deze stemming lost de ambiguïteit van kwinten en tertsen op. Ze is niet geschikt voor melodieën, en transposities zijn helemaal uit den boze. Akkoorden klinken echter “mooier” dan normaal. 3 Rein (mineur) Zelfde principe als de reine majeurstemming. Deze is echter bedoeld voor het spelen in mineur. 4 Arabisch Deze stemming laat toe om oosterse muziek te spelen. 1 230 Stemmingssysteem Verklaring Deze stemming vormt een verbetering van de middentoon- en reine stemming en kan voor het spelen in nagenoeg elke toonaard worden gebruikt (III). 5 Kirnberger 6 Een gedeeltelijk compromis van de reine Middentoon stemming, die transposities/modulaties toelaat. 7 Deze stemming wordt aan de filosoof Pythagoras toegeschreven. Hij zou de ambiguïteit tussen kwarten en kwinten opgelost Pythagorisch hebben. Ze is vooral geschikt voor melodieën, terwijl drieklanken ietwat vals klinken. 8 Werckmeister Deze stemming combineert de middentoonmet de Pythagorische stemming. Ze is voor alle toonaarden geschikt (eerste techniek, III). Fabrieksinstelling1 C Tonica Fabrieksinstelling440.0Hz Stemmingssysteem Display Voor andere stemmingen dan de gelijkzwevende temperatuur moet u ook de grondtoon (tonica voor majeur en sixt voor mineur) instellen om de juiste toonaard te kiezen. Houd de [E. Piano]-knop ingedrukt, terwijl u op de toets van de noot drukt, die als tonica moet fungeren. De tonica wordt als volgt in het display afgebeeld: Display C C d E_ E F F G A_ A b_ b Benaming C C D E E F F G A B B A Voor de gelijkzwevende stemming hoeft u de tonica niet in te stellen. * Als u tijdens de opname een andere stemming gebruikt dan de gelijkzwevende en wilt dat die tijdens de weergave eveneens wordt gehanteerd, moet u ze opnieuw kiezen. * Wanneer u met andere instrumenten samenspeelt, kan het gebeuren dat bepaalde noten vals klinken. Probeer dan de andere instrumenten op de HP109-PE af te stemmen. * Deze instelling kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232). ■ Stretch Tuning (andere stemmingscurve) Vleugels worden vaak zo gestemd dat de lage noten iets onder en de diskantnoten iets boven de toon staan gestemd – in verhouding tot de gelijkzwevende temperatuur. In het Engels noem je dit “Stretch Tuning” (uitgerokken stemming). Druk in stap 2 onder “Geavanceerde instellingen (functies)” (blz. 229) op de [Harpsichord]-knop. Het display toont nu bv. de volgende waarde. OFF Normale stemming. Een goede keuze, wanneer u twee klanken stapelt (Dual, blz. 220) of met andere instrumenten samenspeelt. On Een stemmingscurve waarbij de bas lager en de diskant hoger staan gestemd dan bij de gelijkzwevende temperatuur. Vooral geschikt voor pianosolo’s.  Hoofdstuk 5. Andere handige functies * Deze instelling is enkel beschikbaar voor pianoklanken. * Deze instelling kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232). ■ Werking van het ‘Grand Space’-effect Druk in stap 2 onder “Geavanceerde instellingen (functies)” (blz. 229) op de [Grand Space]-knop. Het display toont nu bv. de volgende waarde. NEDERLANDS FabrieksinstellingOn ■ Toonhoogte in octaven transponeren (Octave Shift) Druk in stap 2 onder “Geavanceerde instellingen (functies)” (blz. 229) op de [Organ]-knop. Het display toont nu bv. de volgende waarde. De betreffende klank kan maximaal twee octaven lager (–2) of hoger (+2) worden getransponeerd. ■ Toewijzen van het demperpedaal aan de linker klavierhelft In de Split-mode (blz. 221) kunt u er op de volgende manier voor zorgen dat het demperpedaal de links gespeelde noten beïnvloedt. 1 Het diepte-effect wordt voor het gebruik met een hoofdtelefoon geoptimeerd. Gebruikt u geen hoofdtelefoon, dan wordt de diepte aan de luidsprekers aangepast. 2 Het instrument hanteert altijd de optimale instellingen voor de luidsprekers (zelfs wanneer u een hoofdtelefoon gebruikt). Het “Grand Space”-effect wordt zelfs aan de signalen toegevoegd, die via de Output-connectors naar de buitenwereld worden gestuurd. 3 Het instrument hanteert altijd de optimale instellingen voor de hoofdtelefoon (zelfs wanneer u geen hoofdtelefoon gebruikt). * Deze instelling kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232). ‘Vergrendelen’ van de bedieningsfuncties Met de “Panel Lock”-functie kunt u bijna alle knoppen en functies van de HP109-PE vergrendelen en zorgen dat alleen de pianoklank beschikbaar is. Dat is bv. handig voor de muziekles, als u niet wilt dat de leerlingen tijdens de les andere klanken uitproberen of met de Recorder beginnen te spelen. Eens de bedieningsfuncties vergrendeld zijn, kunt u enkel nog de vleugelklank gebruiken. On OFF Het demperpedaal heeft betrekking op de rechts en links gespeelde noten. Het demperpedaal heeft enkel betrekking op de rechts gespeelde noten (in de Split-mode). FabrieksinstellingOFF 2. Houd de [Piano]-knop ingedrukt, terwijl u op de [Power On]-knop drukt. Houd deze knop nog enkele seconden ingedrukt. NEDERLANDS * Deze instelling kunt u in een intern geheugen van de HP109-PE opslaan (blz. 232). 1. Zet het volume op de minimumwaarde en druk op de [Power On]-schakelaar om het instrument uit te schakelen. NEDERLANDS Druk in stap 2 onder “Geavanceerde instellingen (functies)” (blz. 229) op de [String]-knop. Het display toont nu bv. de volgende waarde. Omschrijving NEDERLANDS * In bepaalde gevallen leidt de octaaftranspositie ertoe dat de gespeelde noten zich buiten het aanbevolen bereik van de gehanteerde klank bevinden en dus ietwat onnatuurlijk overkomen. Instelling NEDERLANDS De toonhoogte van de linker klank in de Split-mode (blz. 221), de rechter klank in de Dual-mode (blz. 220) of de toegevoegde klank in de “Acoustic Layer”-mode (blz. 219) kan in octaven worden getransponeerd. Dat noemen we de “Octave Shift”-functie. Het display beeldt nu de volgende boodschap af: Nu zijn alle knoppen vergrendeld. Stel het gewenste volume in. U kunt enkel nog piano spelen en het volume instellen. Om deze grendelfunctie weer uit te schakelen moet u het volume op de minimumwaarde zetten en het instrument opnieuw inschakelen. NEDERLANDS 231  HP109-PE – Hoofdstuk 5. Andere handige functies Laden van de fabrieksinstellingen (Factory Reset) Opslaan van uw laatste opname (Song Backup) Indien nodig, kunt u voor alle parameters van de HP109-PE opnieuw de fabriekswaarden kiezen. Bij het uitschakelen van de HP109-PE wordt uw opname weer gewist, tenzij u ze eerst in een speciaal daarvoor bedoeld geheugen opslaat. Dat noemen we de “Song Backup”-functie. * Het intern opgeslagen stuk (blz. 232) wordt daarbij niet gewist. 1. Houd de [Split]-knop ingedrukt, terwijl u op de [Chorus]-knop drukt. De HP109-PE kiest de instellingsmode. 2. Druk op de Key Touch [Touch]-knop. Het display beeldt de volgende boodschap af. * Deze functie is alleen beschikbaar, nadat u iets hebt opgenomen. 1. Houd de [Split]-knop ingedrukt, terwijl u op de [Chorus]-knop drukt. De HP109-PE kiest de instellingsmode. 2. Druk op de [Song/Tempo]-knop. De indicator van die knop begint te knipperen. Het display beeldt de volgende boodschap af. 3. Druk op de [Rec]-knop. De fabrieksinstellingen worden geladen. Zodra de fabriekswaarden geladen zijn, beeldt het display de volgende boodschap af. Schakel het instrument uit. 3. Druk op de [Rec]-knop. Het stuk wordt opgeslagen. Zodra de data van uw opname opgeslagen zijn, werken de knoppen en functies weer normaal. * Wacht met het uitschakelen tot de boodschap “End” in het display verschijnt. Door de HP109-PE te vroeg uit te schakelen beschadigt u namelijk het interne geheugen, wat ertoe kan leiden dat het instrument niet meer naar behoren werkt. Opslaan van de gemaakte instellingen (Memory Backup) Heel wat parameters krijgen bij het uitschakelen van het instrument weer hun fabriekswaarde. Om uw instellingen op een later tijdstip opnieuw te kunnen gebruiken moet u ze opslaan. Dat noemen we de “Memory Backup”-functie. * Stukken, die u intern opslaat, kunt u op dezelfde manier kiezen als de interne stukken (blz. 213). Een intern opgeslagen stuk herkent u aan de volgende boodschap: ■ Wissen van een intern opgeslagen stuk 1. Houd de [Split]-knop ingedrukt, terwijl u op de [Chorus]-knop drukt. 2. Druk op de [Song/Tempo]-knop. Het display beeldt de volgende boodschap af. * Meer details over wat er precies wordt opgeslagen vindt u op (blz. 238). 1. Houd de [Split]-knop ingedrukt, terwijl u op de [Chorus]-knop drukt. De HP109-PE kiest de instellingsmode. 2. Druk op de [Metronome/Count In]-knop. De indicator van die knop begint te knipperen. Het display beeldt de volgende boodschap af. 3. Druk op de [Rec]-knop. De instellingen worden opgeslagen. Zodra de instellingen opgeslagen zijn werken de knoppen en functies weer normaal. 232 Druk op de [Play]-knop om deze functie weer te verlaten. 3. Druk op de [Rec]-knop. Het opgeslagen stuk wordt gewist. Het display en de knoppen werken nu weer “normaal”.  Hoofdstuk 5. Andere handige functies Door de HP109-PE op een V-LINK-compatibel videoapparaat aan te sluiten kunt u de beeldweergave vanop de HP109-PE beïnvloeden. V-LINK V-LINK gebruiken Alvorens de USB-poort op een computer aan te sluiten moet u eerst het volgende instellen. 1. Houd de [Split]-knop ingedrukt, terwijl u op de [Chorus]-knop drukt. De HP109-PE kiest de instellingsmode. 2. Druk op de Piano Resonance [Damper]-knop. De indicator van die knop begint te knipperen. Het display beeldt de volgende boodschap af. 1. Houd de [Split]-knop ingedrukt, terwijl u op de [Chorus]-knop drukt. De HP109-PE kiest de instellingsmode. 2. Druk op de [Right]-knop. De indicator van die knop begint te knipperen. Het display beeldt de volgende boodschap af. De V-LINK-functie is uit. De V-LINK-functie is actief. Nu kunt u met de twaalf onderste toetsen (helemaal links) de beeldweergave beïnvloeden. FabrieksinstellingOFF 3. Schakel de V-LINK-functie met de [–]- of [+]-knop in. 3. Kies met de [–]- of [+]-knop de geschikte driverinstelling. Boodschap Betekenis vdr (Vendor) Kies deze instelling, wanneer u de bijgeleverde driver voor de USB-verbinding wilt gebruiken. GEn (Generic) Kies deze instelling, wanneer u de driver van het besturingssysteem (op uw computer) voor de USB-verbinding wilt gebruiken. NEDERLANDS OFF On NEDERLANDS V-LINK ( ) is een door Roland ontwikkelde functie voor de integratie van muziek met videobeelden. Met V-LINK-compatibele videoapparaten kunt u beeldmateriaal bij uw spel betrekken en op die manier ook de visuele kant van uw optredens bepalen. Instellingen voor de USBdriver NEDERLANDS V-LINK-functie gebruiken Functiemode verlaten 4. Druk op de [Split]- of [Chorus]-knop. De indicator van die knop keert terug naar zijn vorige stand. NEDERLANDS Nu kunt u met de twaalf onderste toetsen (helemaal links) de beeldweergave beïnvloeden. * Zolang de V-LINK-functie actief is, hoort u niets, wanneer u de twaalf onderste toetsen indrukt. Functiemode verlaten 4. Druk op de [Split]- of [Chorus]-knop. De indicator van die knop keert terug naar zijn vorige stand. NEDERLANDS NEDERLANDS 233  HP109-PE – Hoofdstuk 6. Werken met externe apparaten Hoofdstuk 6. Werken met externe apparaten Aansluiten van audioapparaten Door de HP109-PE op andere audio-apparaten aan te sluiten kunt u zijn geluid bv. via uw HiFi-keten of een PA versterken, of uw spel op cassette e.d. opnemen. Externe audio-apparaten/instrumenten aansluiten op de HP109-PE Output R/L (Line Out, Aux Out) HP109-PE Voor deze verbindingen hebt u kabels met zgn. “jack”-stekkers nodig (optie). Aansluitvoorbeelden * Om schade aan de luidsprekers en andere apparaten te voorkomen moet u het volume van alle apparaten op de minimumwaarde zetten en de betrokken apparaten uitschakelen alvorens ze op elkaar aan te sluiten. Uitversterken van de HP109-PE met een extern apparaat of opnemen van uw spel Input R/L (Line In, Aux In) HP109-PE ❍ Ziehier de volgorde waarin u de apparaten moet inschakelen, wanneer u met externe apparaten werkt: 1. Schakel het externe apparaat in. 2. Schakel de HP109-PE in. 3. Regel het volume op het externe apparaat. * Op de HP109-PE zelf kunt u het volume van het externe apparaat niet bijregelen. Uitschakelen 1. Zet het volume van de HP109-PE en de externe apparaten op de minimumwaarde. 2. Schakel de HP109-PE uit. 3. Schakel de externe apparaten uit. ❍ Ziehier de volgorde waarin u de apparaten moet inschakelen, wanneer u met externe apparaten werkt: 1. Schakel de HP109-PE in. 2. Schakel het externe apparaat in. 3. Regel het volume op het externe apparaat. * Stel het volume van de HP109-PE in. Opname van de HP109-PE-signalen 4. Start de opname van het externe apparaat. 5. Speel op het klavier van de HP109-PE. 6. Als u gedaan hebt met spelen, moet u de opname van het externe apparaat weer stoppen. 234 Aansluiten van de USB-poort Via de USB-poort kunt u de HP109-PE op een computer aansluiten. Details daaromtrent vindt u in de “USB Installation Guide”. * Wanneer u de HP109-PE voor het eerst op uw computer aansluit, moet u de “USB-driver” (zie de bijgeleverde CD-ROM) op de computer installeren. Details daaromtrent vindt u in de “USB Installation Guide”. * De USB-poort zendt alleen MIDI-data. * Om schade aan de luidsprekers en andere apparaten te voorkomen moet u het volume van alle apparaten op de minimumwaarde zetten en de betrokken apparaten uitschakelen alvorens ze op elkaar aan te sluiten. * De benodigde USB-kabel wordt niet bijgeleverd. Die kabel vindt u bij uw Roland-dealer. * Gebruik uitsluitend een USB-kabel met een maximale lengte van 3 meter. * Schakel de HP109-PE uit alvorens het MIDI-programma op uw computer te starten. Schakel de HP109-PE nooit in of uit, terwijl een MIDI-programma op uw computer draait. * Maak c.q. verbreek nooit de USB-aansluiting, terwijl de HP109-PE ingeschakeld is. * Als u geen gebruik maakt van de USB-verbinding moet u de aansluiting van de betreffende kabel op de HP109-PE verbreken. * Als de computer de sluimerstand kiest c.q. als u de HP109-PE uit- en weer inschakelt, verloopt de communicatie niet meer naar behoren en reageert het instrument eventueel niet meer zoals verwacht.  Hoofdstuk 6. Werken met externe apparaten Spelen op de HP109-PE en aansturen van een externe MIDI-klankbron Door dit instrument op een extern MIDI-apparaat aan te sluiten kunt u de klanken van dat apparaat aansturen (en dus op dezelfde manier bespelen als uw piano). U kunt uw spel bovendien direct (zonder de omweg via de Recorder) opnemen en dan op diskette e.d. opslaan. Geluidsmodule THRU MIDI OUT IN HP109-PE ■ Wat is MIDI? De HP109-PE is uitgerust met MIDI-aansluitingen en kan MIDI-data dus enerzijds zenden en anderzijds ontvangen. Op die manier beschikt u over tal van mogelijkheden voor nog meer muziekplezier met uw HP109-PE. Aansluitvoorbeelden * Om schade aan de luidsprekers en andere apparaten te voorkomen moet u het volume van alle apparaten op de minimumwaarde zetten en de betrokken apparaten uitschakelen alvorens ze op elkaar aan te sluiten. Aansturen van de HP109-PE via een sequencer/opname van uw spel met een externe sequencer MT-serie MIDI Laten we nu kijken hoe je het zendkanaal en andere MIDI-parameters instelt. Oproepen van de functiemode 1. Houd de [Split]-knop ingedrukt, terwijl u op de [Chorus]-knop drukt. De HP109-PE kiest de instellingsmode. De indicators van de [Split]- en [Chorus]-knop evenals van de knop, die aan de gekozen functie is toegewezen, knipperen. Instellen van de MIDI-functies 2. Druk op de knop die aan de benodigde functie is toegewezen. De indicators van de knop, die aan de gekozen functie is toegewezen, evenals van de [Split]- en [Chorus]-knop knipperen. In Meer details over deze functies vindt u verderop. HP109-PE 3. Stel met de [–]- of [+]-knop de gewenste waarde in. Als u de [–]-knop ingedrukt houdt en tegelijk op [+] drukt, wordt weer de oorspronkelijke waarde gekozen. NEDERLANDS * De MT-90s heeft geen MIDI OUT-connector Instellen van de MIDIfuncties NEDERLANDS * Meer details over de mogelijkheden vind u in het apart verkrijgbare “MIDI Implementation”-boekje. Het bevat een opsomming van alle MIDI-functies, die dit instrument ondersteunt. Als u dit boekje nodig hebt, neemt u het best contact op met uw Roland-dealer of de distributeur in uw streek. NEDERLANDS MIDI is de afkorting van “Musical Instrument Digital Interface”. Meer bepaald gaat het om een standaard voor het uitwisselen van muziekdata tussen elektronische muziekinstrumenten en computers. Out NEDERLANDS MIDI-apparaten aansluiten Functiemode verlaten 4. Druk op de [Split]- of [Chorus]-knop. De indicator van die knop werkt nu weer “normaal”. NEDERLANDS Schakel de Local-functie uit, wanneer u de HP109-PE op een MIDI-sequencer aansluit. Zie ook “Local-functie: verbinding tussen het klavier en de klankbron” (blz. 236). Bovendien moet u de MIDI THRU-functie van de MIDIsequencer inschakelen (om te zorgen dat de via MIDI IN ontvangen commando’s meteen weer naar de MIDI OUTaansluiting van de sequencer worden uitgestuurd). Meer details hierover vindt u in de handleiding van de MIDIsequencer. NEDERLANDS 235  HP109-PE – Hoofdstuk 6. Werken met externe apparaten ■ MIDI-zendkanaal instellen MIDI laat de overdracht en ontvangst op 16 MIDI-kanalen (1~16) tegelijk toe. Het volstaat echter niet om gewoon een kabel aan te sluiten. De zender en ontvanger moeten namelijk op hetzelfde kanaal worden ingesteld. Anders worden de noten niet door het ontvangende instrument gespeeld c.q. kiest dit laatste geen klanken enz. * De HP109-PE ontvangt op alle MIDI-kanalen (1~16). * Als u de HP109-PE in de Dual- (blz. 220) of Split-mode (blz. 221) gebruikt, worden de data van de linker klankkeuzeknop op MIDI-kanaal 5 (Dual-mode) of 3 (Split-mode) verzonden. De instelling van die zendkanalen kunt u niet wijzigen. Als u dus in de Dual- of Split-mode werkt en tegelijk een externe module wilt aansturen, moet u op het externe instrument eventueel andere MIDI-kanalen dan 3 en 5 kiezen. Druk in stap 2 onder “Instellen van de MIDI-functies” op de Piano Resonance [String]-knop. Het display toont nu bv. de volgende waarde. Noten worden niet weergegeven Klankbron Local uit * Als u een MT-sequencer van Roland aansluit, hoeft u de Local-functie niet handmatig uit te schakelen. Bij het inschakelen van een MT wordt de Local-functie immers automatisch geactiveerd. Dit gebeurt automatisch, als u de apparaten in de volgorde HP109-PE → MT inschakelt. Druk in stap 2 onder “Instellen van de MIDI-functies” op de Piano Resonance [Key Off]-knop. Het display toont nu bv. de volgende waarde. Waarde 1~16 Waarde Local Control OFF: Het klavier is niet meer met de interne klankbron verbonden. Daarom worden de gespeelde noten niet meer weergegeven. On, OFF FabrieksinstellingOn Fabrieksinstelling1 ■ Local-functie: verbinding tussen het klavier en de klankbron Als u het instrument op een MIDI-sequencer aansluit, moet u de Local-functie uitschakelen (“OFF”). Zoals u hierna ziet, bereiken de bij het spelen op het klavier gegenereerde commando’s de interne klankbron anders via twee routes: (1) en (2). Daarom klinken de gespeelde noten dan vreemd of vallen ze gedeeltelijk weg. Om dat te voorkomen, moet u verbinding (1) verbreken door de Local-functie uit te schakelen (“Local Off”). ■ Verzenden van de opname Als u deze functie activeert, worden de met de Recorder opgenomen data naar de MIDI OUT-connector van de HP109-PE gestuurd en kunnen dus met een externe sequencer of computer worden opgenomen. Kiest u “OFF”, dan worden de data niet verzonden. Druk in stap 2 onder “Instellen van de MIDI-functies” (blz. 235) op de [Left]-knop. Het display toont nu bv. de volgende waarde. (1) Local aan Sequencer MIDI IN Klankbron MIDI OUT MIDI IN (2) Thru-functie aan Elke gespeelde noot weerklinkt dubbel On, OFF FabrieksinstellingOFF Geheugen MIDI OUT Waarde Local Control ON: Het klavier is met de interne klankbron verbonden. U hoort wat u speelt Ziehier wat u moet doen om de songdata van de HP109-PE naar de externe sequencer door te seinen. In dit geval moet u de MIDI Thru-functie van de sequencer uitschakelen. Meer details hierover vindt u in de handleiding van de MIDI-sequencer. Sluit een MIDI-sequencer (bv. van de MT-serie) aan (blz. 235). Neem een stuk op met de HP109-PE (blz. 226). Zet deze parameter op “On”. Klankbron Local aan Start de opname van de externe sequencer. Start de weergave van uw stuk op de HP109-PE. Als uw stuk afgelopen is, mag u de opname van de externe sequencer weer stoppen. Sla de overgehevelde songdata op de harde schijf van de sequencer/computer of op een diskette op. 236  Probleemoplossing NEDERLANDS Probleemoplossing Als u de indruk hebt dat het instrument niet naar behoren werkt, moet u eerst het volgende even doornemen. U kunt het instrument niet inschakelen Hebt u het netsnoer goed aangesloten (blz. 209)? U hoort niets (na een MIDI-instrument aangesloten te hebben) Hebt u alle benodigde apparaten ingeschakeld? Kloppen de MIDI- en audioverbindingen met de externe apparaten? Hebt u het juiste MIDI-kanaal gekozen (blz. 236)? Tijdens het spelen is het geluid betrekkelijk vreemd (dubbele noten) Hebt u de Dual-mode van de HP109-PE geselecteerd (blz. 220)? Wanneer de HP109-PE op een externe sequencer aangesloten is, moet u de Local-functie op “OFF” zetten (blz. 236). Schakel anders de MIDI THRU-functie van de sequencer uit. Soms vallen er noten weg De HP109-PE kan maximaal 128 noten tegelijk weergeven. Als u het demperpedaal de hele tijd indrukt en een intern stuk als begeleiding gebruikt, kan het gebeuren dat bepaalde noten wegvallen. Het pedaal doet namelijk eveneens een beroep op de beschikbare stemmen. Een opgenomen stuk wordt niet/maar gedeeltelijk weergegeven Kijk even of de indicators van beide spoorknoppen ([Left] en [Right]) oplichten (blz. 225). Als de indicator van één van deze knoppen niet oplicht, wordt de betreffende partij niet afgespeeld. Schakel die knop dus weer in. Opname onmogelijk Weet u zeker dat u een spoorknop geactiveerd hebt (blz. 226~ blz. 228)? In het hoge register verandert het geluid vanaf een bepaalde noot Op akoestische instrumenten worden de snaren van de hoogste 1,5 octaven niet gedempt en sterven ze dus zelfs natuurlijk uit, wanneer u het demperpedaal niet gebruikt. Ook de klankkleur verschilt van die van de overige noten. Roland-piano’s simuleren dit fenomeen. Onthoud bovendien dat het “ongedempte” bereik van de HP109-PE varieert naar gelang de ingestelde transpositie. U hoort een fluittoon of piepen Als u met een hoofdtelefoon werkt: Sommige pianoklanken zijn bijzonder helder en vol. Dat betekent dat ze heel wat hoge frequenties bevatten, die iets “blikkerig” beginnen te klinken, wanneer u het Reverb-effect activeert. Probeer het eventueel eens met een lager Reverb-volume. Bij gebruik van de luidsprekers: In dit geval ligt het probleem bij de HP109-PE zelf (met name bij de resonanties die eventueel door het meetrillen van bepaalde onderdelen optreden). Neem contact op met uw Roland-dealer. De basnoten klinken vals of zorgen voor brom Bij gebruik van de luidsprekers: Bij een pittig volume kan het gebeuren dat de behuizing van de HP109-PE of een voorwerp in de buurt begint mee te trillen. Dat kan bv. bij TL-buizen of glazen het geval zijn. Dit fenomeen doet zich vooral voor, wanneer u betrekkelijk lage noten speelt en bovendien een pittig volume instelt. Dat kunt u op de volgende manieren verhelpen: • Plaats het instrument minstens 10~15cm van de muur e.d. vandaan. • Verminder het volume. • Zet het meetrillende voorwerp ergens anders. Als u met een hoofdtelefoon werkt: In dat geval ligt het probleem ergens anders. Neem contact op met uw Roland-dealer. Het volume van het op de ingangen aangesloten apparaat is veel te laag Gebruikt u een aansluitkabel met een weerstand? Gebruik een aansluitkabel zonder weerstand. 237 NEDERLANDS Het tempo van een opgenomen stuk/de metronoom varieert Als u een intern stuk afspeelt, verandert het tempo soms tijdens de weergave, omdat zo’n stuk tempowijzigingen bevat. De metronoom volgt dergelijke tempowijzigingen. Als u een tweede partij opneemt zonder de eerste partij te wissen, hanteert de Recorder het tempo van de eerst opgenomen partij. Om een gelijkmatig tempo te kunnen hanteren moet u de eerste partij eerst wissen (blz. 228). De galm (Reverb) is uitgeschakeld, maar u hoort nog steeds galm De pianoklanken van de HP109-PE bevatten tevens de resonanties van een akoestische piano. Na inschakelen van de “Grand Space”- en “Key Off”-functie zorgt dit af en toe voor een galmend effect. Als u dat effect niet op prijs stelt, moet u de “Key Off”- (blz. 215) en “Grand Space”-functie uitschakelen (blz. 217). NEDERLANDS De stemming van de zelf gespeelde of opgenomen noten klopt niet Hebt u de transpositie geactiveerd (blz. 219)? Hebt u het juiste stemmingssysteem (“Temperament”) en de goede “Stretch Tuning”-curve gekozen (blz. 230)? Klopt de algemene stemming (blz. 230)? Vreemde geluiden bij het intrappen van een pedaal Draai de instelschroef van de pedalenbak zo ver uit tot ze de vloer raakt (blz. 212). NEDERLANDS U kunt geen andere klanken kiezen Hebt u de bedieningsfuncties vergrendeld (blz. 231)? Schakel het instrument even uit en weer in. Knipperen de indicators van de [Split]- en [Chorus]-knop? Dan bevindt u zich in de functiemode. Druk op de [Split]- of [Chorus]-knop (blz. 229, blz. 235). De pedalen werken niet of gaan niet meer uit Hebt u de pedaalkabel goed aangesloten? Ga even na of u de pedaalkabel volledig op de connector van het instrument hebt aangesloten (blz. 209). NEDERLANDS U hoort niets Hebt u het volume van de HP109-PE op de minimumwaarde gezet (blz. 211)? Hebt u een hoofdtelefoon aangesloten (blz. 210)? Is er misschien nog een stekker op een Phones-connector aangesloten? In dat geval worden de luidsprekers uitgeschakeld. Hebt u de Local-functie uitgeschakeld? Als dat het geval is, hoort u de op het klavier gespeelde noten namelijk niet meer. Zet Local op “On” (blz. 236). Is de V-LINK-functie actief? Zolang de V-LINK-functie actief is, hoort u niets, wanneer u de twaalf onderste toetsen indrukt. NEDERLANDS De knoppen werken niet Hebt u de bedieningsfuncties vergrendeld (blz. 231)? Schakel het instrument even uit en weer in. De opname is verdwenen Opnamen, die u niet opslaat, worden gewist, zodra u het instrument uitschakelt. Een gewiste opname kunt u niet meer herstellen. De HP109-PE bevat een songgeheugen en een “Song Backup”functie waarmee u het laatst opgenomen stuk intern kunt opslaan (blz. 232). Belangrijke stukken slaat u het best op alvorens de HP109-PE uit te schakelen.  HP109-PE – Fout- en andere boodschappen Fout- en andere boodschappen Display Betekenis USr Stuk in het “Usr”-geheugen. Dit geheugen bevat het stuk dat u zelf opneemt (blz. 226). Usr. Een “.” in het display betekent dat het User-geheugen al data bevat (blz. 226). S.1~68 Slaat op een intern stuk (blz. 213). S. U Het stuk dat u met de “Song Backup”-functie opgeslagen hebt (blz. 232). PU Deze boodschap betekent dat het stuk met een opmaat (onvolledige eerste maat) begint. dEL Deze boodschap verschijnt, wanneer u uw opname probeert te wissen (blz. 226, blz. 228, blz. 232). E.32 De capaciteit van het songgeheugen is uitgeput. U kunt niets meer opnemen. E.41 Er is een MIDI-probleem opgetreden (bv. het verbreken van een verbinding). Ga de aansluitingen even na. _._._. De V-LINK-functie is ingeschakeld (blz. 233). * Foutmeldingen zijn genummerd en worden voorafgegaan door een “E.”. Om een dergelijke boodschap weer te doen verdwijnen drukt u gewoon op een knop naar keuze. Intern opgeslagen parameterinstellingen Pianofuncties die bij het inschakelen geactiveerd worden Andere instellingen 238 Key Off Resonance (aan/uit, volume) blz. 215 String Resonance (aan/uit, diepte) blz. 215 Damper Resonance (aan/uit, diepte) blz. 216 Aanslaggevoeligheid blz. 216 Hamerrespons blz. 216 Stemming (systeem, tonica) blz. 230 Stretch Tuning blz. 230 Grand Space (aan/uit, diepte) blz. 217 Dynamic Emphasis (aan/uit, diepte) blz. 218 Algemene stemming blz. 230 Reverb (aan/uit, diepte) blz. 218 USB-driverinstelling blz. 233 Toewijzen van het demperpedaal aan de linker klavierhelft blz. 231 “Grand Space”-mode blz. 231 Splitpunt blz. 221 Dual-/Layer-balans blz. 220  Overzicht van de beschikbare functies NEDERLANDS Overzicht van de beschikbare functies 7 10 9 8 4 Nr. 1 2 3 6 5 4 5 6 1 7 8 3 10 9 11 U wilt… 12 13 NEDERLANDS 11 14 2 Buttons blz. Druk de [Split]- en [Chorus]-knop samen in en druk vervolgens op [●]. [Split] + [Chorus] → Piano Resonance [Key Off] blz. 236 2 MIDI-zendkanaal instellen [Split] + [Chorus] → Piano Resonance [String] blz. 236 3 USB-driverinstelling [Split] + [Chorus] → Piano Resonance [Damper] blz. 233 4 “Grand Space”-mode [Split] + [Chorus] → [Grand Space] blz. 231 5 Algemene stemming [Split] + [Chorus] → [Piano] blz. 230 6 Stemmingssysteem kiezen Tonica instellen [Split] + [Chorus] → [E. Piano]→ [E. Piano] + toets blz. 230 7 Stretch Tuning [Split] + [Chorus] → [Harpsichord] blz. 230 8 Octave Shift [Split] + [Chorus] → [Organ] blz. 231 9 Toewijzen van het demperpedaal aan de linker klavierhelft [Split] + [Chorus] → [Strings] blz. 231 10 Opslag van de opname [Split] + [Chorus] → [Song/Tempo] blz. 232 11 Opslag van de instellingen [Split] + [Chorus] → [Metronome/Count In] blz. 232 12 Verzenden van de opname via MIDI [Split] + [Chorus] → [Left] blz. 236 13 V-LINK [Split] + [Chorus] → [Right] blz. 233 14 Laden van de fabrieksinstellingen [Split] + [Chorus] → Key Touch [Touch] blz. 232 Houd de [ ]-knop ingedrukt, terwijl u op de [–]- of [+]-knop drukt. Maatsoort van de metronoom [Song/Tempo] + [-] [+] blz. 222 2 Metronoomvolume [Metronome/Count In] + [-] [+] blz. 222 3 Layer-balans (Dual-balans) [Acoustic Layering] + [-] [+] blz. 220 4 Resonantie van het demperpedaal Piano Resonance [Damper] + [-] [+] blz. 216 5 Volume van de snaarresonanties Piano Resonance [String] + [-] [+] blz. 215 6 “Key Off”-volume Piano Resonance [Key Off] + [-] [+] blz. 215 7 Intensiteit van het choruseffect [Chorus] + [-] [+] blz. 218 8 Galmaandeel (intensiteit) [Reverb] + [-] [+] blz. 218 9 “Dynamic Emphasis”-instelling [Dynamic Emphasis] + [-] [+] blz. 218 “Grand Space”-instelling [Grand Space] + [-] [+] blz. 217 [Transpose] + [Split] → [-] [+] blz. 220 10 Houd de [ ]-knop ingedrukt, terwijl u op de [–]- of [+]-knop drukt. Dual-balans (Layer-balans) Houd de [Split]- of [Transpose]-knop ingedrukt, terwijl u op een toets drukt. Splitpunt [Split] + toets blz. 221 Transpositie [Transpose] + toets blz. 219 239 NEDERLANDS 11 NEDERLANDS 1 NEDERLANDS Local-functie NEDERLANDS 1  HP109-PE – Specificaties Specificaties Klavier Klavier Aanslaggevoeligheid Klaviermodes 88 toetsen, “Progressive Hammer Action” met drukpunt (“Escapement”) Standen: Light, Medium, Heavy, Fixed Hamerrespons: Light, Medium, Heavy, Off Whole, Layer/Dual (instelbare balans), Split (instelbaar splitpunt) Klankbron Polyfonie 128 stemmen Klanken 5 groepen, 36 variaties + 4 ‘Layer’-klanken Stemmingssystemen 8 typen, instelbare tonica Stretched Tuning 2 typen Algemene stemming 415.3Hz~466.2Hz (in 0.1Hz-stappen) Transpositie –6~+5 halve tonen Effecten Grand Space, Dynamic Emphasis, Piano Resonance (Key Off Resonance, String Resonance, Damper Resonance), Galm (10 standen), Chorus (10 standen) Metronoom Maatsoort 2/2, 0/4, 2/4, 3/4, 4/4, 5/4, 6/4, 7/4, 3/8, 6/8, 9/8, 12/8 volume 10 standen Recorder Sporen 2 sporen Song 1 stuk (kan worden opgeslagen) Geheugencapaciteit ±10.000 noten Tempo Kwartnoot= 10~500 Resolutie 120 stappen per kwartnoot Bediening Play/Stop, Rec, Tempo, All Song Play, Track Select Interne stukken 68 stukken + 14 klankdemo’s Varia Uitgangsvermogen 50W x2 Luidsprekers 20cm x2, 5cm x2 Display Maatindicator 7 segmenten, 3 tekens (LED) Hoofdtelefoonindicator Bediening Volume, Brilliance Pedalen Demper (traploos), soft (traploos), sostenuto (toewijsbare functie) Andere functies Vergrendeling van de bedieningsorganen, opslag van de opname, opslag van de instellingen, laden van de fabrieksinstellingen Aansluitingen USB-poort (MIDI), Audio-uitgangen (L/Mono, R), Audio-ingangen (L/Mono, R), Hoofdtelefoonaansluiting x2 (stereo), MIDI-aansluitingen (IN, OUT) Stroomvoorziening AC117V, 230V, 240V Opgenomen vermogen 110W Afmetingen (met pianostand) 1230 (B) x 1078,89 (D) x 945,15 (H) mm (deksel gesloten) Gewicht (met stand) 90kg Accessoires Handleiding, Roland 60 Classical Piano Masterpieces, USB Installation Guide, CD-ROM (USB-driver voor digitale Roland-piano’s), netsnoer, hoofdtelefoonhaak 1230 (B) x 1078,89 (D) x 1583,66 (H) mm (deksel open) * In het belang van productverbeteringen zijn de specificaties en/of het uiterlijk van dit product onderhevig aan wijzigingen zonder voorafgaande kennisgeving. 240