Casio GRAPH90+ E Softwareversie 3.00 Gebruiksaanwijzing

Wereldwijde Leerwebsite van CASIO

http://edu.casio.com

Handleidingen zijn beschikbaar in meerdere talen op

http://world.casio.com/manual/calc

GRAPH90+ E

Softwareversie 3.00

Gebruiksaanwijzing

NL

i

• De inhoud van deze gebruiksaanwijzing kan zonder kennisgeving worden gewijzigd.

• Niets uit deze gebruiksaanwijzing mag worden verveelvoudigd, in enige vorm of op enige

wijze, zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de fabrikant.

• Bewaar alle documentatie op een veilige plaats voor latere naslag.

ii

Inhoud

Eerste kennismaking — Lees dit eerst!

Hoofdstuk 1 Basisbewerking

1. Toetsen ......................................................................................................................... 1-1

2. Weergave ...................................................................................................................... 1-3

3. Berekeningen invoeren en wijzigen .............................................................................. 1-7

4. De Math invoer/uitvoer-modus gebruiken ...................................................................1-

14

5. Menu Optie (OPTN) ....................................................................................................1-29

6. Menu variabelen (VARS) ............................................................................................ 1-30

7. Programmeermenu (PRGM) ...................................................................................... 1-33

8. Werken met het configuratiescherm ........................................................................... 1-34

9. Schermgegevens vastleggen ...................................................................................... 1-38

10. Als er een probleem blijft bestaan... ........................................................................... 1-39

Hoofdstuk 2 Handmatige berekeningen

1. Basisberekeningen ........................................................................................................ 2-1

2. Speciale functies ........................................................................................................... 2-7

3. De hoekeenheid en weergave van getallen instellen .................................................. 2-12

4. Functieberekeningen ................................................................................................... 2-14

5. Numerieke berekeningen ............................................................................................ 2-25

6. Rekenen met complexe getallen ................................................................................. 2-35

7. Berekeningen met gehele getallen in het twee-, acht-, tien- en zestientallige

talstelsel ...................................................................................................................... 2-39

8. Matrixberekeningen ..................................................................................................... 2-42

9. Vectorberekeningen .................................................................................................... 2-59

10. Metrieke omzetting ...................................................................................................... 2-64

Hoofdstuk 3 Lijsten

1. Een lijst invoeren en wijzigen ........................................................................................ 3-1

2. Bewerken van de gegevens van een lijst ...................................................................... 3-7

3. Rekenkundige bewerkingen met lijsten ....................................................................... 3-13

4. Wisselen tussen bestanden met lijsten ....................................................................... 3-17

5. CSV-bestanden gebruiken .......................................................................................... 3-18

Hoofdstuk 4 Vergelijkingen berekenen

1. Stelsels eerstegraads vergelijkingen ............................................................................. 4-1

2. Tweede- tot zesdegraads vergelijkingen van een hogere orde .................................... 4-3

3. Berekeningen van het nulpunt (Solve) .......................................................................... 4-4

Hoofdstuk 5 Grafieken tekenen

1. Voorbeeldgrafieken ....................................................................................................... 5-1

2. Bepalen wat wordt weergegeven in een grafiekscherm ................................................ 5-5

3. Een grafiek tekenen .................................................................................................... 5-13

4. Inhoud van het grafiekscherm opslaan en oproepen .................................................. 5-20

5. Twee grafieken in hetzelfde scherm tekenen .............................................................. 5-23

6. Handmatig tekenen ..................................................................................................... 5-25

7. Tabellen gebruiken ...................................................................................................... 5-30

8. Een grafiek wijzigen .................................................................................................... 5-36

9. Dynamische grafieken tekenen ................................................................................... 5-40

10. Een grafiek tekenen op basis van een recursieformule .............................................. 5-43

iii

11. Grafieken van kegelsneden tekenen ........................................................................... 5-48

12. Punten, lijnen en tekst tekenen in het grafiekscherm (Sketch) ................................... 5-50

13. Functieanalyse ............................................................................................................ 5-52

Hoofdstuk 6 Statistische grafieken en berekeningen

1. Voor u met statistische berekeningen begint ................................................................ 6-1

2. Grafieken en berekeningen voor statistische gegevens met één variabele .................. 6-8

3. Grafieken en berekeningen voor statistische gegevens met twee variabelen

(Aanpassing kromme) ................................................................................................. 6-15

4. Statistische berekeningen uitvoeren ........................................................................... 6-23

5. Testen ......................................................................................................................... 6-33

6. Betrouwbaarheidsinterval ............................................................................................ 6-47

7. Kansverdelingsfuncties ............................................................................................... 6-50

8. Invoer- en uitvoertermen van testen, betrouwbaarheidsinterval

en kansverdelingsfuncties ........................................................................................... 6-66

9. Statistische formule ..................................................................................................... 6-69

Hoofdstuk 7 Financiële berekeningen

1. Voor u met financiële berekeningen begint ................................................................... 7-1

2. Een enkelvoudige interest berekenen ........................................................................... 7-3

3. Een samengestelde interest berekenen ........................................................................ 7-4

4. Evaluatie van een investering (cashflow) ...................................................................... 7-7

5. Afschrijving van een lening ........................................................................................... 7-9

6. Omzetting van nominale rentevoet naar reële rentevoet ............................................ 7-12

7. Berekening van kosten, verkoopprijs en winstmarge .................................................. 7-13

8. Dag- en datumberekeningen ....................................................................................... 7-14

9. Devaluatie ................................................................................................................... 7-15

10. Obligatieberekeningen ................................................................................................ 7-17

11. Financiële berekeningen met gebruik van functies ..................................................... 7-20

Hoofdstuk 8 Programmeren

1. Basishandelingen voor het programmeren ................................................................... 8-1

2. Functietoetsen in de modus Program .......................................................................... 8-2

3. De programma-inhoud wijzigen .................................................................................... 8-4

4. Bestandsbeheer ............................................................................................................ 8-6

5. Overzicht van de opdrachten ...................................................................................... 8-11

6. Rekenmachinefuncties gebruiken bij het programmeren ............................................ 8-28

7. Lijst met opdrachten in de modus Program ............................................................... 8-51

8. Wetenschappelijke CASIO-specifieke functieopdrachten

⇔ Tekstconversietabel ...............................................................................................8-59

9. Programmablad ........................................................................................................... 8-66

Hoofdstuk 9 Spreadsheet

1. Basisfuncties en functiemenu van Spreadsheet ........................................................... 9-1

2. Basisberekeningen in spreadsheet ............................................................................... 9-3

3. Speciale opdrachten gebruiken in de modus Spreadsheet ....................................... 9-19

4. Voorwaardelijke opmaak ............................................................................................. 9-21

5. Statistische grafieken tekenen en statistische en regressieberekeningen maken ...... 9-27

6. Geheugen modus Spreadsheet ................................................................................. 9-34

Hoofdstuk 10 eActivity

1. Overzicht van eActivity ................................................................................................ 10-1

2. eActivity-functiemenu’s ............................................................................................... 10-2

iv

3. Bewerkingen op eActivity-bestanden .......................................................................... 10-4

4. Invoeren en bewerken van gegevens ......................................................................... 10-6

Hoofdstuk 11 Geheugenbeheer

1. Geheugenbeheer gebruiken ....................................................................................... 11-1

Hoofdstuk 12 Systeembeheer

1. Systeembeheer gebruiken .......................................................................................... 12-1

2. Systeeminstellingen .................................................................................................... 12-1

Hoofdstuk 13 Gegevenscommunicatie

1. Gegevenscommunicatie tussen de rekenmachine en een computer ......................... 13-3

2. Gegevenscommunicatie tussen twee rekenmachines .............................................. 13-10

3. De rekenmachine verbinden met een projector ........................................................ 13-16

Hoofdstuk 14 Geometry

1. Geometry -modusoverzicht ......................................................................................... 14-1

2. Objecten tekenen en bewerken ................................................................................ 14-11

3. De verschijning van het Geometry-scherm regelen .................................................. 14-33

4. Tekst en labels gebruiken in een schermafbeelding ................................................. 14-37

5. Gebruik van het afmetingenvenster .......................................................................... 14-41

6. Werken met animaties .............................................................................................. 14-56

Hoofdstuk 15 Picture Plot

1. Picture Plot-functiemenu’s .......................................................................................... 15-3

2. Picture Plot-bestanden beheren .................................................................................. 15-5

3. De functie Plot gebruiken ............................................................................................ 15-7

4. De lijst met punten gebruiken .................................................................................... 15-13

5. Functies die overeenkomen met de modus Graph ................................................... 15-18

Hoofdstuk 16 3D-grafiek functie

1. Voorbeeld van tekenen in de modus 3D Graph ......................................................... 16-2

2. 3D Weergavevenster .................................................................................................. 16-3

3. Lijst met functies van de 3D-grafiek ............................................................................ 16-4

4. Sjabloon selectie-scherm ............................................................................................ 16-7

5. 3D-grafiek scherm ..................................................................................................... 16-11

Bijlage

1. Lijst met mogelijke foutmeldingen ................................................................................α-1

2. Gebruikte intervallen ..................................................................................................α-14

Examenmodus ............................................................................................. β

β

-1

E-CON4 Application (English)

1. E-CON4 Mode Overview ............................................................................................... ε-1

2. Sampling Screen ...........................................................................................................

ε-3

3. Auto Sensor Detection (CLAB Only) .............................................................................

ε-9

4. Selecting a Sensor ......................................................................................................

ε-10

5. Configuring the Sampling Setup .................................................................................

ε-12

6. Performing Auto Sensor Calibration and Zero Adjustment .........................................

ε-20

7. Using a Custom Probe ................................................................................................

ε-23

8. Using Setup Memory ...................................................................................................

ε-25

9. Starting a Sampling Operation ....................................................................................

ε-28

10. Using Sample Data Memory .......................................................................................

ε-31

11. Using the Graph Analysis Tools to Graph Data ..........................................................

ε-33

12. Graph Analysis Tool Graph Screen Operations ..........................................................

ε-37

13. Calling E-CON4 Functions from an eActivity ..............................................................

ε-48

v

Eerste kennismaking — Lees dit eerst!

k Over deze gebruiksaanwijzing

u Math invoer/uitvoer-modus en -weergave

Volgens de oorspronkelijke standaardinstellingen van de rekenmachine wordt de “Math

invoer/uitvoer-modus” gebruikt, die de natuurlijke schrijfwijze en de weergave van

rekenkundige uitdrukkingen ondersteunt. Dit betekent dat u breuken, wortels, afgeleiden en

andere uitdrukkingen kunt invoeren zoals ze worden geschreven. In de “Math invoer/uitvoer-

modus” worden de meeste resultaten ook weergegeven in natuurlijke schrijfwijze.

U kunt ook de “Lineaire invoer/uitvoer-modus” selecteren, voor invoer en weergave van

berekeningen op één enkele regel.

De voorbeelden uit deze gebruiksaanwijzing komen meestal uit de Math invoer/uitvoer-

modus. Voorbeelden met de Lineaire invoer/uitvoer-modus worden gemarkeerd met

“<Lineaire invoer/uitvoer-modus>”.

• Voor meer details over schakelen tussen de Math invoer/uitvoer-modus en Lineaire

invoer/uitvoer-modus, zie “Input/Output”-modusinstelling onder “Werken met het

configuratiescherm” (pagina

1-34).

• Meer informatie over de invoer en weergave in de Math invoer/uitvoer-modus vindt u onder

“De Math invoer/uitvoer-modus gebruiken” (pagina

1-14).

u !x( ')

Dit betekent dat u moet drukken op ! en daarna op x, om een symbool ' in te voeren.

Toetsencombinaties worden als volgt aangegeven: Eerst wordt de toetsmarkering aangeduid,

gevolgd door het in te voeren teken of de opdracht tussen haakjes.

u m Equation

Dit betekent dat u eerst moet drukken op m en de cursortoetsen ( f, c, d, e)

moet gebruiken om de modus Equation te selecteren. Vervolgens drukt u op w. Voer de

volgende bewerkingen uit om vanuit het hoofdmenu een modus op te roepen.

u Functietoetsen en menu’s

• U kunt diverse bewerkingen op deze rekenmachine uitvoeren door te drukken op de

functietoetsen 1 tot 6. De aan elke functietoets toegewezen bewerking varieert

afhankelijk van de actieve modus van de rekenmachine. De bewerking die aan de actieve

modus is toegewezen, wordt aangeduid door functiemenu’s onder aan het scherm.

• In deze gebruiksaanwijzing wordt de aan een functietoets toegewezen bewerking tussen

haakjes aangeduid, gevolgd door de bijbehorende toetsmarkering. 1(Comp) bijvoorbeeld

betekent dat u door te drukken op 1{Comp} selecteert, wat ook in het functiemenu wordt

weergegeven.

• Als ( g) in het functiemenu is aangeduid voor toets 6, betekent dit dat u door te drukken

op 6 de volgende of vorige pagina met menuopties weergeeft.

0

vi

u Menutitels

• Menutitels in de gebruiksaanwijzing duiden ook aan welke toets(en) u moet gebruiken om

het bijbehorende menu te openen. Het gebruik van de toets(en) voor een menu dat wordt

weergegeven door te drukken op K en daarna op {LIST}, wordt als volgt weergegeven:

[OPTN] - [LIST] .

• Het gebruik van de toetsen 6( g) om naar een andere menupagina te gaan, wordt niet

weergegeven in de menutitel.

u Lijst met opdrachten

In de lijst met opdrachten in de modus Program (pagina 8-51) vindt u een grafisch

stroomdiagram met de verschillende menu’s met functietoetsen, en wordt uitgelegd hoe u

naar de menu’s met de gewenste opdrachten gaat.

Voorbeeld: De volgende bewerking geeft Xfct weer: [VARS] - [FACTOR] - [Xfct]

k De helderheid van het scherm aanpassen

Pas de helderheid aan wanneer de objecten op het scherm niet goed zichtbaar zijn.

1. Gebruik de cursortoetsen ( f, c, d, e) om het pictogram System te selecteren en

druk op w, en vervolgens op 1(DISPLAY) om de helderheid van het scherm aan te

passen.

2. Pas de helderheid aan.

• Druk op de cursortoets e om de schermweergave lichter te maken.

• Druk op de cursortoets d om de schermweergave donkerder te maken.

• Druk op 1(INITIAL) om de helderheid van het scherm terug op de fabrieksinstelling te

zetten.

3. Druk op m om het aanpassingsscherm te verlaten.

1-1

Hoofdstuk 1 Basisbewerking

1. Toetsen

k Tabel met toetsen

Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina

Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina

2-1

1-33 1-34

1-2

2-16

2-1

2-1,

2-23

2-1 2-7

2-36

2-16

2-9

5-52 5-5 5-50 5-54

5-2,

5-33

5-8

1-29

2-16

2-17

1-24,

2-23

1-21

1-8

2-1

2-11

2-1

1-7,1-19

2-1

1-12

2-16

2-9

1-11

5-4,

5-15

2-49

1-38

1-12

3-3

2-36

10-21 10-19

2-16

1-2 2-16

1-17

1-30 1-3

1

1-2

k Toetsmarkeringen

Nogal wat toetsen van de rekenmachine worden voor meerdere functies gebruikt. Deze

functies worden met behulp van een kleurcode aangeduid, zodat u zeer snel en gemakkelijk

kunt vinden wat u nodig hebt.

Functie Intoetsen

1

log

l

2

10

x

!l

3

B

al

Hieronder staat de beschrijving van de kleurcodes die voor toetsmarkeringen worden gebruikt.

Kleur Intoetsen

Geel

Druk eerst op ! en daarna op de gewenste toets.

Rood

Druk eerst op a en daarna op de gewenste toets.

•

Vergrendeling van de alfanumerieke toetsen

Wanneer u drukt op a en daarna op een toets om een alfabetisch teken in te voeren,

keert het toetsenbord onmiddellijk terug naar de hoofdfuncties.

Als u drukt op ! en daarna op a, wordt de alfanumerieke invoer vergrendeld tot u

nogmaals drukt op a.

1-3

2. Weergave

k Pictogrammen selecteren

In dit gedeelte wordt uitgelegd hoe u een pictogram in het hoofdmenu aanklikt om de

gewenste modus op te roepen.

u Een pictogram aanklikken

1. Druk op m om het hoofdmenu weer te geven.

2. Gebruik de cursortoetsen (d, e, f, c) om het

gewenste pictogram aan te klikken.

3. Druk op w om het beginscherm te openen van de modus waarvan het pictogram werd

geselecteerd.

• U kunt ook naar een bepaalde modus gaan zonder het bijbehorende pictogram in het

hoofdmenu aan te klikken. Daarvoor voert u het nummer of de letter rechtsboven in het

pictogram in.

Hieronder wordt de betekenis van elk pictogram uitgelegd.

Pictogram

Naam van de

modus

Beschrijving

Run-Matrix Kies deze modus om rekenkundige berekeningen,

functieberekeningen, twee-, acht-, tien-, zestientallige

berekeningen, matrixberekeningen en vectorberekeningen te

maken.

Statistics Kies deze modus om statistische berekeningen met één

variabele (standaardafwijking) of met twee variabelen

(regressie) te maken, tests uit te voeren, gegevens te

analyseren en statistische grafieken te tekenen.

eActivity In de modus eActivity kunt u tekst, wiskundige uitdrukkingen

en andere gegevens invoeren in een soort notitieblok.

Kies deze modus om tekst of formules of ingebouwde

toepassingsgegevens in een bestand op te slaan.

Spreadsheet Kies deze modus om spreadsheetberekeningen uit te voeren.

Elk bestand bevat een spreadsheet met 26 kolommen × 999

rijen. Naast de ingebouwde opdrachten van de rekenmachine

en de opdrachten van de modus Spreadsheet kunt u

ook statistische berekeningen uitvoeren en grafieken van

statistische gegevens opmaken. Hiervoor gaat u op dezelfde

manier te werk als in de modus Statistics.

Graph Kies deze modus om grafiekfuncties op te slaan en om de

grafiek van deze functies te tekenen.

Geselecteerd pictogram

1-4

Pictogram

Naam van de

modus

Beschrijving

Dyna Graph

(

Dynamische grafieken

)

Kies deze modus om grafiekfuncties op te slaan en om de

grafiek van deze functies te tekenen voor de verschillende

waarden van die parameter.

Table Kies deze modus om de grafiekfuncties op te slaan, om er

een numerieke tabel van te berekenen met verschillende

oplossingen gezien de toegewezen waarden aan de variabelen

wijzigen en om de grafiek ervan te tekenen.

Recursion Kies deze modus om rijen en reeksen op te slaan, om van

een aantal termen de tabel te berekenen en om grafische

voorstellingen van rijen en reeksen te tekenen.

Conic Graphs Kies deze modus om grafieken van kegelsneden te tekenen.

Equation Kies deze modus om stelsels vergelijkingen van de eerste

graad (2 tot 6 onbekenden) op te lossen en om vergelijkingen

van een hogere graad, van de tweede tot de zesde graad, op

te lossen.

Program Kies deze modus om programma’s op te slaan in de

programmazone en om ze uit te voeren.

Financial Kies deze modus om financiële berekeningen te maken en om

de cashflow- en andere soorten grafieken op te maken.

E-CON4 Kies deze modus om de optioneel beschikbare Data Logger te

controleren.

Link Kies deze modus om de in het geheugen opgeslagen

gegevens door te sturen naar een ander toestel of een

computer.

Memory Kies deze modus om te controleren hoeveel geheugenruimte

er gebruikt wordt en hoeveel nog vrij is.

System Kies deze modus om het geheugen te initialiseren (reset),

de helderheid van het scherm in te stellen en andere

systeeminstellingen op te geven.

Geometry Gebruik deze modus om geometrische objecten te tekenen en

te analyseren.

Picture Plot Gebruik deze modus om punten (die overeenkomen

met coördinaten) uit te zetten in een grafiek op het

scherm en diverse analyses op de uitgezette gegevens

(coördinaatwaarden) uit te voeren.

3D Graph Kies deze modus om een 3D-grafiek te tekenen.

Conversion Dit pictogram verschijnt wanneer de invoegtoepassing

“Metric Conversion” is geïnstalleerd. Het is geen

functiemoduspictogram. Wanneer “Metric Conversion” is

geïnstalleerd, verschijnt dit pictogram op het CONVERT menu

dat een onderdeel van het optiemenu (OPTN) is.

Voor meer informatie over het optiemenu (OPTN), zie pagina

1-29. Voor informatie over het gebruik van het CONVERT

menu, zie “Metrieke omzetting” (pagina 2-64).

1-5

k Over het functiemenu

Met de functietoetsen (1 tot 6) kunt u de menu’s en opdrachten oproepen in de menubalk

onder aan het scherm. De vorm duidt aan of een item op de menubalk een menu of een

opdracht is.

k Statusbalk

Op de statusbalk worden berichten en de huidige status van de rekenmachine aangegeven.

Deze balk wordt altijd boven aan het scherm weergegeven.

• Met pictogrammen wordt de informatie weergegeven die hieronder wordt beschreven.

Pictogram: Betekenis:

Het batterijniveau. Weergegeven pictogrammen (van links naar rechts):

Niveau 3, Niveau 2, Niveau 1, Leeg. Zie “Waarschuwing bij te zwakke

batterijen” (pagina

1-40) voor meer informatie.

Belangrijk!

Als het pictogram Niveau 1 (

) verschijnt, moet u de batterijen

onmiddellijk vervangen. Raadpleeg de afzonderlijke “Gebruiksaanwijzing

voor de hardware” voor details over het vervangen van de batterijen.

Er wordt een berekening uitgevoerd.

!-toets is ingedrukt en de rekenmachine wacht op de volgende

toetsbewerking.

a-toets is ingedrukt en de rekenmachine wacht op de volgende

toetsbewerking. Het pictogram geeft aan dat de invoer van kleine

letters is geactiveerd (alleen in de modus eActivity en Program).

De vergrendeling van alfanumerieke invoer (pagina 1-2) is actief.

!i(CLIP) is ingedrukt en de rekenmachine wacht op de invoer van

een bereik (pagina 1-11).

Instelling “Input/Output” configureren.

Instelling “Angle” configureren.

Instelling “Display” configureren.

Instelling “Frac Result” configureren.

Instelling “Complex Mode” configureren.

• Zie “Werken met het configuratiescherm” (pagina

1-34) voor details over het

configuratiescherm.

• Zie de hoofdstukken over de verschillende toepassingen voor informatie over de specifieke

pictogrammen en berichten.

1-6

k Weergave op het scherm

Op deze rekenmachine worden twee weergavetypes gebruikt: tekstweergave en

grafiekweergave. Bij tekstweergave kunnen er 21 tekens naast elkaar en 8 regels onder

elkaar staan. De onderste regel waarop de submenu’s verschijnen is daarbij inbegrepen. Bij

grafiekweergave is er een gebied beschikbaar van 384 pixels (breedte) × 216 pixels (hoogte).

Tekstweergave Grafiekweergave

k Normale weergave

De rekenmachine geeft getallen met ten hoogste 10 cijfers weer. Getallen met meer cijfers

worden automatisch omgezet in de wetenschappelijke schrijfwijze.

u Interpretatie van de wetenschappelijke schrijfwijze

1.2

E

+12 wil zeggen dat het resultaat gelijk is aan 1,2 × 10

12

. Om de gewone decimale

schrijfwijze van dit getal te krijgen, moet u de komma in 1,2 twaalf plaatsen naar rechts

verschuiven, aangezien de exponent positief is. Het resultaat is dus 1.200.000.000.000.

1.2

E

–03 wil zeggen dat het resultaat gelijk is aan 1,2 × 10

–3

. Om de gewone decimale

schrijfwijze van dit getal te krijgen, moet u de komma in 1,2 drie plaatsen naar links

verschuiven, aangezien de exponent negatief is. Het resultaat is dus 0,0012.

U kunt twee verschillende intervallen gebruiken om automatisch over te schakelen op de

normale weergave.

Norm 1 ................... 10

–2

(0,01) > |x|, |x| > 10

10

Norm 2 ................... 10

–9

(0,000000001) > |x|, |x| > 10

10

In deze handleiding staat het toestel steeds in Norm 1.

Op pagina 2-13 wordt uitgelegd hoe u van Norm 1 naar Norm 2 schakelt en omgekeerd.

1-7

k Weergave van speciale formaten

Deze rekenmachine gebruikt een karakteristieke weergave voor gebroken vormen,

zestientallig geschreven getallen en voor de zestigdelige graden (DMS).

u Breuken

....................Betekent: 456

12

23

u Zestientallig geschreven getallen

.................... Betekent: 0ABCDEF1

(16)

, wat gelijk is aan

180150001

(10)

u Zestigdelige graden

....................Betekent: 12° 34’ 56,78”

• Er bestaan nog andere aanduidingen of symbolen die de rekenmachine gebruikt. Indien

nodig zullen die besproken worden op het ogenblik dat ze voorkomen in deze handleiding.

3. Berekeningen invoeren en wijzigen

k Berekeningen invoeren

Als u klaar bent om een berekening in te toetsen, druk dan eerst op A om het scherm leeg

te maken. Toets vervolgens de gewenste berekeningsformules in, precies zoals ze (van links

naar rechts) opgeschreven zijn. Druk ten slotte op w om het resultaat te krijgen.

Voorbeeld 2 + 3 – 4 + 10 =

Ac+d-e+baw

k Berekeningen wijzigen

Gebruik d en e om de cursor op de plaats te zetten waar u iets wilt veranderen, en ga dan

verder zoals in de gevallen hieronder beschreven. Als u de verandering hebt aangebracht,

kunt u de berekening opnieuw laten uitvoeren door op w te drukken. U kunt ook e

gebruiken om naar het einde van de berekening te gaan en meer in te voeren.

• U kunt invoegen of overschrijven selecteren als invoer*

1

. Bij overschrijven vervangt de tekst

die u invoert de tekst op de huidige plaats van de cursor. U kunt schakelen tussen invoegen

en overschrijven met de bewerking: !D(INS). De cursor wordt weergegeven als “ ” voor

invoegbewerkingen en als “ ” voor overschrijfbewerkingen.

*

1

U kunt alleen omschakelen tussen invoegen en overschrijven wanneer de Lineaire invoer/

uitvoer-modus (pagina

1-34) is geselecteerd.

1-8

u Een stap wijzigen

Voorbeeld Verander cos60 in sin60

Acga

ddd

D

s

u Een stap wissen

Voorbeeld Vervang 369 × × 2 door 369 × 2

Adgj**c

dD

In de invoegmodus werkt de toets D als backspacetoets.

u Een stap invoegen

Voorbeeld Vervang 2,36

2

door sin2,36

2

Ac.dgx

ddddddd

s

k De kleur van de haakjes tijdens het invoeren van berekeningsformules

Tijdens het invoeren en bewerken van berekeningsformules worden de haakjes aangeduid

met een kleurcode. Op die manier kunt u gemakkelijker controleren of de bewerkingen

haakjes-openen en haakjes-sluiten overeenkomen.

Bij het toewijzen van kleuren aan haakjes worden de volgende regels gehanteerd.

• Als er geneste haakjes zijn, worden de kleuren toegewezen vanaf de buitenste haakjes naar

de binnenste haakjes. De kleuren worden in deze volgorde toegewezen: blauw, rood, groen,

magenta, zwart. Als er meer dan vijf geneste niveaus zijn, wordt de kleurtoewijzing herhaald,

te beginnen met blauw.

1-9

• Als u een bewerking haakje-sluiten invoert, krijgt dit dezelfde kleur als de overeenkomstige

bewerking haakje-openen.

• De haakjes van uitdrukkingen tussen haakjes op hetzelfde niveau krijgen dezelfde kleur.

Wanneer u een berekening uitvoert, worden alle haakjes zwart.

k Gebruik van de herhalingsfunctie

De herhalingsfunctie slaat de invoer van de laatste berekening op in het herhalingsgeheugen.

De inhoud van het herhalingsgeheugen verschijnt als u drukt op d of op e.

Als u drukt op e, verschijnt de berekening met de cursor aan het begin. Als u drukt op

d, verschijnt de berekening met de cursor aan het einde. U kunt de invoer wijzigen en de

berekening opnieuw uitvoeren.

• Het herhalingsgeheugen kan alleen gebruikt worden tijdens de Lineaire invoer/uitvoer-

modus. Tijdens de Math invoer/uitvoer-modus wordt de geschiedenisfunctie gebruikt in

plaats van het herhalingsgeheugen. Zie de “Geschiedenisfunctie” (pagina

1-23) voor details.

Voorbeeld 1 Bereken achtereenvolgens

4,12 × 6,4 = 26,368

4,12 × 7,1 = 29,252

Ae.bc*g.ew

dddd

!D(INS)

x.b

w

1-10

Nadat u op A hebt gedrukt, kunt u door te drukken op f of c de vorige berekeningen, in

volgorde van de laatste naar de eerste (multi-herhalingsfunctie), oproepen. Met e en/of d

kunt u de cursor in een van die berekeningen verplaatsen om veranderingen aan te brengen

en een nieuwe berekening te maken.

Voorbeeld 2

Abcd+efgw

cde-fg

xw

A

f (De laatst ingevoerde berekening)

f (De voorlaatst ingevoerde berekening)

• Het herhalingsgeheugen wordt pas gewist als er een nieuwe bewerking wordt uitgevoerd.

• Het herhalingsgeheugen wordt dus niet gewist wanneer u drukt op A. U kunt dus een

invoer opnieuw oproepen nadat u op A hebt gedrukt.

k Iets veranderen in een originele invoer

Voorbeeld 14 ÷ 0 × 2,3 is ingevoerd in plaats van 14 ÷ 10 × 2,3

Abe/a*c.d

w

Druk op J.

De cursor gaat automatisch op de plaats van

de fout staan.

Verander de invoer waar nodig.

db

Laat opnieuw berekenen.

w

1-11

k Gegevens kopiëren en plakken via het klembord

U kunt een functie, opdracht of andere invoer naar het klembord kopiëren (of knippen), en de

inhoud van het klembord vervolgens op een andere plaats plakken.

Opmerking

Wat u in de Math invoer/uitvoer-modus kunt kopiëren (of knippen) is afhankelijk van de

bewegingsvrijheid van de cursor. Bij uitdrukkingen met haakjes kunt u een willekeurig bereik in

de uitdrukking tussen haakjes of de hele uitdrukking tussen haakjes selecteren.

u Het kopieerbereik opgeven

1. Plaats de cursor ( ) aan het begin of het einde van het bereik met de te knippen tekst en

druk op !i(CLIP).

• Op de statusbalk verschijnt

.

2. Gebruik de cursortoetsen om de cursor te verplaatsen en het bereik met de te kopiëren

tekst aan te klikken.

3. Druk op 1(COPY) om de geselecteerde tekst naar het klembord te kopiëren en de modus

voor het opgeven van het kopieerbereik te verlaten.

De geselecteerde tekens

veranderen niet tijdens het

kopiëren.

Als u de tekstselectie wilt annuleren zonder te kopiëren, drukt u op J.

u Tekst knippen

1. Plaats de cursor ( ) aan het begin of het einde van het bereik met de te knippen tekst en

druk op !i(CLIP).

• Op de statusbalk verschijnt

.

2. Gebruik de cursortoetsen om de cursor te verplaatsen en het bereik met de te knippen tekst

aan te klikken.

3. Druk op 2(CUT) om de geselecteerde tekst naar het klembord te knippen.

Bij het knippen worden de

oorspronkelijke tekens gewist.

1-12

u Tekst plakken

Plaats de cursor op de positie waar u de tekst wilt plakken en druk op !j(PASTE). De

inhoud van het klembord wordt op de cursorpositie geplakt.

A

!j(PASTE)

k Catalogusfunctie

De Catalogus is een lijst van alle beschikbare opdrachten op deze rekenmachine. U kunt

een opdracht invoeren door het catalogusscherm weer te geven en vervolgens de gewenste

opdracht te selecteren.

Opdrachten zijn onderverdeeld in categorieën. •

Bij de selectie van de optie “1:ALL” categorie, worden alle opdrachten in alfabetische •

volgorde weergegeven.

Een opdracht in een categorie selecteren u

Opdrachten zijn onderverdeeld in categorieën. Met uitzondering van de “1:ALL” categorie en

enkele andere opdrachten, worden de meeste opdrachten weergegeven als tekst waarin de

functie wordt uitgelegd. Deze methode is handig wanneer u de naam van de opdracht die u

wilt invoeren niet kent.

1. Druk op !e(CATALOG) om het catalogusscherm weer te geven.

De lijst van opdrachten die werd weergegeven de laatste maal dat u het catalogusscherm •

gebruikte, zal eerst verschijnen.

2. Druk op 6(CAT) om de lijst van opdrachten weer te

geven.

3. Gebruik f en c om een categorie te selecteren. (Selecteer “1:ALL” hier niet.)

Er wordt een lijst van opdrachten weergegeven van de geselecteerde categorie. •

Als u “2:Calculation” of “3:Statistics” selecteert, zal een selectiescherm van •

subcategorieën verschijnen. Gebruik f en c om een subcategorie te selecteren.

4. Gebruik f en c om de markering naar de opdracht te verplaatsen die u wilt invoeren en

druk vervolgens op 1(INPUT) of w.

Opmerking

U kunt in de schermen bladeren door op • !f of !c te drukken.

1-13

Voorbeeld: Om de “FMax(” opdracht in te voeren, die een maximumwaarde bepaalt

A!e(CATALOG)6(CAT)

c1(EXE)

cc1(EXE)

cccccc

1(INPUT)

Druk op J of !J(QUIT) om het catalogusscherm te sluiten.

Een opdracht zoeken u

Deze methode is nuttig wanneer u de naam van de opdracht die u wilt invoeren kent.

1. Druk op !e(CATALOG) om het catalogusscherm weer te geven.

2. Druk op 6(CAT) om de lijst van opdrachten weer te geven.

3. Verplaats de markering naar “1:ALL” en druk vervolgens op 1(EXE) of w.

Er wordt een lijst van alle opdrachten weergegeven. •

4. Voer in de opdrachtnaam enkele van de letters in.

U kunt tot acht letters invoeren.•

Bij elke letter die u invoert, zal de markering zich verplaatsen naar de eerste opdracht die •

overeenstemt.

5. Druk op 1(INPUT) of w, wanneer de gewenste opdracht gemarkeerd is.

1-14

Voorbeeld: Om de opdracht “FMax(” in te voeren

A!e(CATALOG)6(CAT)

1(EXE)t(F)x(M)

1(INPUT)

De opdrachtengeschiedenis gebruiken u

De rekenmachine bewaart een geschiedenis van de laatste zes opdrachten die u invoert.

1. Geef één van de lijsten van opdrachten weer.

2. Druk op 5(HISTORY).

De opdrachtengeschiedenis wordt weergegeven.•

3. Gebruik f en c om de markering naar de opdracht te verplaatsen die u wilt invoeren en

druk vervolgens op 1(INPUT) of w.

4. De Math invoer/uitvoer-modus gebruiken

Wanneer u in het configuratiescherm “Math” als “Input/Output”-modus selecteert (zie pagina

1-34), wordt de Math invoer/uitvoer-modus ingeschakeld. Hier kunt u functies weergeven en in

natuurlijke schrijfwijze intoetsen, zoals deze in uw handboek staan.

• De bewerkingen in dit gedeelte worden uitgevoerd in de Math invoer/uitvoer-modus. De

oorspronkelijke standaardinstelling voor deze rekenmachine is de Math invoer/uitvoer-

modus. Als u de Lineaire invoer/uitvoer-modus wijzigt, schakelt u over naar de Math

invoer/uitvoer-modus voordat u bewerkingen uitvoert in dit gedeelte. Zie “Werken met het

configuratiescherm” (pagina

1-34) voor informatie over hoe te schakelen tussen de modi.

• In de Math invoer/uitvoer-modus worden alle gegevens in invoegmodus (niet in

overschrijfmodus) ingevoerd. Let op: de bewerking !D(INS) (zie pagina 1-7) die u in

de Lineaire invoer/uitvoer-modus gebruikt om gegevens in invoegmodus in te voeren, heeft

een totaal andere functie in de Math invoer/uitvoer-modus. Meer informatie vindt u onder

“Waarden en uitdrukkingen gebruiken als argumenten” (pagina

1-19).

• Tenzij uitdrukkelijk anders aangegeven, worden alle bewerkingen in dit gedeelte in de modus

Run-Matrix uitgevoerd.

1-15

k Bewerkingen invoeren in de Math invoer/uitvoer-modus

u Functies en symbolen in de Math invoer/uitvoer-modus

Met de hieronder aangegeven functies en symbolen kunt u in natuurlijke schrijfwijze gegevens

invoeren in de Math invoer/uitvoer-modus. In de kolom “Bytes” staat het aantal geheugenbytes

dat voor de invoer in de Math invoer/uitvoer-modus wordt gebruikt.

Functie/symbool Intoetsen Bytes

Onechte breuk

'

9

Gemengde breuk*

1

!'(&)

14

Macht

M

4

Kwadraat

x

4

Negatieve macht (reciproque of

omgekeerde)

!)(

x

–1

)

5

'

!x(')

6

Derdemachtswortel

!((

3

')

9

Machtswortel

!M(

x

')

9

e

x

!I(e

x

)

6

10

x

!l(10

x

)

6

log(a,b) (Invoer via het menu MATH*

2

)7

Abs (absolute waarde) (Invoer via het menu MATH*

2

)6

Eerste afgeleide (Invoer via het menu MATH*

2

)7

Tweede afgeleide (Invoer via het menu MATH*

2

)7

Integraal*

3

(Invoer via het menu MATH*

2

)8

Σ (Sommatieberekening*

4

)

(Invoer via het menu MATH*

2

)11

Matrix, vector (Invoer via het menu MATH*

2

) 14*

5

Haakjes

( en )

1

Accolades (gebruikt tijdens lijstinvoer)

!*( { ) en !/( } )

1

Vierkante haken (gebruikt tijdens matrix-/

vectorinvoer)

!+( [ ) en !-( ] )

1

*

1

Gemengde breuken zijn alleen mogelijk in de Math invoer/uitvoer-modus.

*

2

Meer informatie over de invoer van functies via het functiemenu MATH vindt u onder

“Gebruik van het menu MATH” hieronder.

*

3

In de Math invoer/uitvoer-modus kunt u geen tolerantiewaarde opgeven. Kies de Lineaire

invoer/uitvoer-modus om tolerantiewaarden op te geven.

*

4

Voor sommatieberekeningen (Σ) in de Math invoer/uitvoer-modus is de toename (pitch)

altijd 1. Kies de Lineaire invoer/uitvoer-modus als u een andere toename wilt gebruiken.

*

5

Dit is het aantal bytes voor een matrix van 2 × 2.

1-16

u Gebruik van het menu MATH

Druk in de modus Run-Matrix op 4(MATH) om het menu MATH weer te geven.

Via dit menu kunt u matrices, afgeleiden, integralen, enz., in natuurlijke schrijfwijze invoeren.

• {MAT/VCT} ... opent het submenu MAT/VCT voor invoer van matrices/vectors in natuurlijke

schrijfwijze

• {2×2} ... invoer van een matrix van 2 × 2

• {3×3} ... invoer van een matrix van 3 × 3

• {

m×n} ... invoer van een matrix/vector met m rijen en n kolommen (tot 6 × 6)

• {2×1} ... invoer van een vector van 2 × 1

• {3×1} ... invoer van een vector van 3 × 1

• {1×2} ... invoer van een vector van 1 × 2

• {1×3} ... invoer van een vector van 1 × 3

• {log

a

b} ... invoer van de logaritme log

a

b in natuurlijke schrijfwijze

• {Abs} ... invoer van de absolute waarde |X| in natuurlijke schrijfwijze

• {d/d

x} ... invoer van eerste afgeleide in natuurlijke schrijfwijze

dx

d

f

(

x

)

x

=

a

• {d

2

/dx

2

} ... invoer van tweede afgeleide in natuurlijke schrijfwijze

dx

2

d

2

f

(

x

)

x

=

a

• {∫dx} … invoer van integraal in natuurlijke schrijfwijze

f

(

x

)

dx

a

b

• {Σ(} … invoer van sommatie (Σ) in natuurlijke schrijfwijze

f

(

x

)

x=α

β

α

Σ

u Invoervoorbeelden in de Math invoer/uitvoer-modus

In dit gedeelte vindt u enkele voorbeelden van het functiemenu MATH en andere toetsen die u

in de Math invoer/uitvoer-modus kunt gebruiken. Let altijd op de juiste cursorpositie wanneer u

getallen en gegevens invoert.

Voorbeeld 1 Voer 2

3

+ 1 in

AcM

d

e

+b

w

1-17

Voorbeeld 2 Voer

(

)

1+

2

5

2

in

A(b+

'

cc

f

e

)x

w

Voorbeeld 3 Voer

1+

x

+ 1

dx

0

1

in

Ab+4(MATH)6(g)1(

∫

dx)

v+b

ea

fb

e

w

1-18

Voorbeeld 4 Voer

2 ×

1

2

1

2

in

Ac*4(MATH)1(MAT/VCT)1(2×2)

'bcc

ee

!x(')ce

e!x(')cee

'bcc

w

u Als de berekening niet past in het weergavevenster

Een pijl naar rechts, naar links, omlaag of omhoog

betekent dat de berekening doorgaat in de door de pijl

aangegeven richting.

Als u een pijl ziet, kunt u met de cursortoetsen naar het

scherm bladeren en de gewenste gegevens bekijken.

1-19

u Invoerbeperkingen in de Math invoer/uitvoer-modus

Door bepaalde uitdrukkingen kan een rekenformule verticaal breder zijn dan één schermregel.

De maximaal toegestane verticale breedte van een rekenformule bedraagt ongeveer twee

weergaveschermen. Uitdrukkingen die groter zijn, kunt u niet invoeren.

u Waarden en uitdrukkingen gebruiken als argumenten

U kunt een eerder ingevoerde waarde of uitdrukking gebruiken als argument voor een functie.

Nadat u “(2+3)” hebt ingevoerd, bijvoorbeeld, kunt u dit gebruiken als het argument van ',

wat resulteert in

(2+3)

.

Voorbeeld

1. Plaats de cursor links van het gedeelte van de uitdrukking waarvan u het argument van de

ingevoegde functie wilt maken.

2. Druk op !D(INS).

• Hierdoor verandert het normale cursorteken in een invoegteken (

).

3. Druk op !x(') om de functie ' in te voegen.

• ' wordt ingevoegd en de uitdrukking tussen haakjes wordt het argument van deze

functie.

Zoals hierboven wordt aangegeven wordt de waarde of de uitdrukking aan de rechterkant

van de cursor na indrukken van !D(INS) het argument van de functie die daarna wordt

opgegeven. Het bereik in het argument bestaat uit alles tot het eerste haakje-openen aan

de rechterkant (indien aanwezig), of alles tot de eerste functie aan de rechterkant (sin(30),

log2(4), enz.).

1-20

Deze mogelijkheid kan worden gebruikt met de volgende functies.

Functie Intoetsen

Oorspronkelijke

uitdrukking

Uitdrukking na invoeging

Onechte breuk

'

Macht

M

'

!x(')

Derdemachtswortel

!((

3

')

Machtswortel

!M(

x

')

e

x

!I(e

x

)

10

x

!l(10

x

)

log(a,b)

4(MATH)2(log

a

b)

Absolute waarde

4(MATH)3(Abs)

Eerste afgeleide

4(MATH)4(d/d

x)

Tweede afgeleide

4(MATH)5(d

2

/dx

2

)

Integraal

4(MATH)6(g)

1(∫d

x)

Σ

(Sommatieberekening)

4(MATH)6(g)

2(Σ( )

• Druk in de Lineaire invoer/uitvoer-modus op !D(INS) om de invoegmodus te activeren.

Zie pagina 1-7 voor meer informatie.

u Berekeningen wijzigen in de Math invoer/uitvoer-modus

Om berekeningen in de Math invoer/uitvoer-modus te wijzigen gaat u vrijwel op dezelfde

manier te werk als in de Lineaire invoer/uitvoer-modus. Zie “Berekeningen wijzigen” (pagina 1-7)

voor meer informatie.

De Math invoer/uitvoer-modus en Lineaire invoer/uitvoer-modus verschillen echter op de

volgende punten.

• In de Lineaire invoer/uitvoer-modus kunt u gegevens in overschrijfmodus invoeren, in de

Math invoer/uitvoer-modus-niet. In de Math invoer/uitvoer-modus worden de gegevens altijd

op de huidige cursorpositie ingevoegd.

• Als u in de Math invoer/uitvoer-modus op D drukt, gaat de cursor één spatie achteruit.

1-21

• Merk de volgende bewerkingen van de cursor op die u kunt gebruiken bij het invoeren van

een berekening met de Math invoer/uitvoer-modus.

Om dit te doen: Drukt u op:

Verplaats de cursor van het einde van de berekening naar het begin

e

Verplaats de cursor van het begin van de berekening naar het einde

d

k Bewerkingen annuleren en opnieuw uitvoeren

U kunt de volgende procedures gebruiken tijdens de berekeningsinvoer in de Math invoer/

uitvoer-modus (tot u drukt op de toets w) om de laatste bewerking met de toets ongedaan te

maken en de toetsbewerking opnieuw uit te voeren die u net ongedaan hebt gemaakt.

- Als u het laatste gebruik van de toetsen wilt annuleren, drukt u op: aD(UNDO).

- Om het intoetsen opnieuw uit te voeren dat u net heeft geannuleerd, drukt u opnieuw op:

aD(UNDO).

• U kunt ook UNDO gebruiken om intoetsen van A te annuleren. Na indrukken van

A om een uitdrukking te wissen die u hebt ingevoerd, drukt u op aD(UNDO). De

schermweergave wordt hersteld naar de weergave zoals die was voordat u drukte op A.

• U kunt ook UNDO gebruiken om intoetsen te annuleren. Als u drukt op e tijdens de invoer

en vervolgens drukt op aD(UNDO), keert de cursor terug naar de positie voordat u

drukte op e.

• De UNDO-bewerking is uitgeschakeld als het toetsenbord alfanumeriek is vergrendeld.

Drukken op aD(UNDO) als het toetsenbord alfanumeriek is vergrendeld, voert dezelfde

verwijderbewerking uit als de toets D alleen.

Voorbeeld

b+

'be

D

aD(UNDO)

c

A

aD(UNDO)

1-22

k Resultaten weergeven in de Math invoer/uitvoer-modus

Breuken, matrices, vectoren en lijsten die in de Math invoer/uitvoer-modus worden

aangemaakt, worden in natuurlijke schrijfwijze weergegeven, zoals deze in uw handboek

staan.

Voorbeeldweergave van resultaten

• Breuken worden weergegeven als onechte breuken of als gemengde breuken,

afhankelijk van de instelling “Frac Result” in het configuratiescherm. Zie “Werken met het

configuratiescherm” (pagina

1-34) voor details.

• Matrices worden weergegeven in natuurlijke notatie, tot 6 × 6. Een matrix met meer dan zes

rijen of kolommen wordt weergegeven op het scherm MatAns, dat ook in de Lineaire invoer/

uitvoer-modus wordt gebruikt.

• Vectoren worden weergegeven in natuurlijke notatie, tot 1 × 6 of 6 × 1. Een vector met meer

dan zes rijen of kolommen wordt weergegeven op het scherm VctAns, dat ook in de Lineaire

invoer/uitvoer-modus wordt gebruikt.

• Lijsten worden weergegeven in natuurlijke notatie tot 20 elementen. Een lijst met meer dan

20 elementen wordt weergegeven op het scherm ListAns, dat ook in de Lineaire invoer/

uitvoer-modus wordt gebruikt.

• Een pijl naar links, naar rechts, omlaag of omhoog betekent dat meer gegevens staan in de

door de pijl aangegeven richting.

Met de cursortoetsen kunt u door het scherm bladeren en de gewenste gegevens bekijken.

• Als u drukt op 2(DELETE)1(DEL-LINE) terwijl een resultaat is geselecteerd, worden het

resultaat en de gebruikte berekening gewist.

• Het vermenigvuldigingsteken mag niet worden weggelaten direct vóór een onechte breuk of

een gemengde breuk. Voer in dit geval altijd het vermenigvuldigingsteken in.

Voorbeeld:

2×

2

5

c*c'f

• Het intoetsen van A M, x of !)(

x

–1

) kan niet onmiddellijk worden gevolgd door het

intoetsen van M, x of !)(x

–1

). Gebruik in dit geval haakjes om de toetscombinaties

gescheiden te houden.

Voorbeeld: (3

2

)

–1

(dx)!)(x

–1

)

1-23

k Geschiedenisfunctie

De geschiedenisfunctie bewaart de geschiedenis van rekenuitdrukkingen en resultaten van

de Math invoer/uitvoer-modus. Er worden maximaal 30 paar rekenuitdrukkingen en resultaten

bewaard.

b+cw

*cw

U kunt de wiskundige uitdrukkingen die bewaard worden door de geschiedenisfunctie

ook bewerken en opnieuw laten berekenen. Hierdoor worden alle uitdrukkingen opnieuw

berekend, te beginnen met de bewerkte uitdrukking.

Voorbeeld Verander “1+2” in “1+3” en voer de berekening opnieuw uit

Voer de volgende bewerking uit a.d.h.v. het bovenstaande voorbeeld.

ffffdDdw

• De lengte van de schuifbalk geeft een indruk van het aantal vermeldingen (wiskundige

uitdrukkingen en resultaten) dat de geschiedenis omvat. Hoe korter de balk, hoe hoger het

aantal vermeldingen.

• De waarde die opgeslagen is in het laatste resultaatgeheugen hangt altijd af van

het resultaat dat verkregen werd a.d.h.v. de laatst uitgevoerde bewerking. Als de

geschiedenisinhoud bewerkingen omvat die het laatste resultaatgeheugen gebruiken,

kan het bewerken van een berekening invloed hebben op de waarde in het laatste

resultaatgeheugen die gebruikt wordt in navolgende berekeningen.

- Als er een serie berekeningen is die het laatste resultaatgeheugen gebruiken met

inbegrip van de resultaten van de vorige berekening in de volgende berekening, dan

zal het bewerken van een berekening invloed hebben op de resultaten van alle andere

berekeningen die er op volgen.

- Als de inhoud van het laatste resultaatgeheugen deel uitmaakt van de eerste berekening

van de geschiedenis, is de inhoud van het laatste resultaatgeheugen “0” omdat er geen

berekening bestaat voor de eerste in de geschiedenis.

1-24

k Bewerkingen in de Math invoer/uitvoer-modus

Dit gedeelte geeft berekeningsvoorbeelden van de Math invoer/uitvoer-modus.

• Voor details over berekeningen, zie “Hoofdstuk 2 Handmatige berekeningen”.

u Functieberekeningen uitvoeren in de Math invoer/uitvoer-modus

Voorbeeld Invoer

=

4×5

6

10

3

( )

=

3

π

2

1

cos

(Angle: Rad)

log

2

8 = 3

123 = 1,988647795

7

2 + 3 ×

3

64 − 4 = 10

A6'4*5w

Ac(!

5(π)'3e)w

A4(MATH)2(log

a

b) 2e8w

A!M(

x

') 7e123w

A2+3*!M(

x

') 3e64e-4w

4

3

= 0,1249387366log

A4(MATH)3(Abs)l3'4w

20

73

5

2

+ 3 =

4

1

A2'5e+3!'(()1e4w

10

23

+

2

3

1,5 + 2,3

i

=

i

A1.5+2.3!a(i)wf

dx

d

( )

x

3

+ 4

x

2

+

x

− 6

x = 3

= 52

A4(MATH)4(d/dx)vM3e+4

vx+v-6e3w

2

x

2

+ 3

x

+ 4

dx

=

3

404

∫

5

1

A4(MATH)6(g)1(∫dx) 2vx+3v+4e1

e5w

(

k

2

− 3

k

+ 5

)

= 55

∑

k

=2

6

A4(MATH)6(g)2(Σ)a,(K)x-3a,(K)

+5ea,(K)e2e6w

1-25

k Matrix-/vectorberekeningen in de Math invoer/uitvoer-modus

u De dimensies van een matrix/vector vastleggen

1. Druk in de modus Run-Matrix op !m(SET UP)1(Math)J.

2. Druk op 4(MATH) om het menu MATH te openen.

3. Druk op 1(MAT/VCT) om het volgende menu te openen.

• {2×2} … invoer van een matrix van 2 × 2

• {3×3} … invoer van een matrix van 3 × 3

• {

m×n} … invoer van een matrix of vector met m rijen en × n kolommen (tot 6 × 6)

• {2×1} ... invoer van een vector van 2 × 1

• {3×1} ... invoer van een vector van 3 × 1

• {1×2} ... invoer van een vector van 1 × 2

• {1×3} ... invoer van een vector van 1 × 3

Voorbeeld Maak een matrix van 2 rijen × 3 kolommen

3(

m×n)

Voer het aantal rijen in.

cw

Voer het aantal kolommen in.

dw

w

1-26

u Elk element van een matrix een waarde toekennen

Voorbeeld Voer de onderstaande berekening uit

De volgende bewerking is het vervolg van het rekenvoorbeeld op de vorige pagina.

beb

'ceedde

bd

'eeefege

*iw

u Een matrix die is gemaakt in de Math invoer/uitvoer-modus toewijzen aan

een opgegeven matrixgeheugen

Voorbeeld Wijs het resultaat toe aan Mat J

!c(Mat)!-(Ans)a

!c(Mat)a)(J)w

• Als u drukt op D terwijl de cursor linksboven in de matrix staat, wordt de volledige matrix

gewist.

D

⇒

× 8

33

65

1

13

4

1

2

1-27

k Graph-modi en Equation-modus gebruiken in de Math invoer/uitvoer-

modus

Met de Math invoer/uitvoer-modus in de volgende modi kunt u numerieke uitdrukkingen

invoeren zoals die worden geschreven in uw tekstboek en berekeningsresultaten weergeven

in natuurlijke schrijfwijze.

Modi die invoer van uitdrukkingen ondersteunen zoals ze voorkomen in tekstboeken:

Run-Matrix, eActivity, Graph, Dyna Graph, Table, Recursion, Equation (SOLVER)

Modi die de natuurlijke schrijfwijze ondersteunen:

Run-Matrix, eActivity, Equation

De volgende verklaringen tonen Math invoer/uitvoer-modusbewerkingen in de modi Graph,

Dyna Graph, Table, Recursion en Equation, en natuurlijke weergave van resultaten in de

modus Equation.

• Zie de gedeelten waarin de verschillende berekeningen worden behandeld voor details.

• Zie “Bewerkingen invoeren in de Math invoer/uitvoer-modus” (pagina

1-15) en “Bewerkingen

in de Math invoer/uitvoer-modus” (pagina 1-24) voor details over berekeningen in de Math

invoer/uitvoer-modus en weergave van de resultaten in de modus Run-Matrix.

• Invoerbewerkingen en resultaten in de modus eActivity zijn dezelfde als die in de modus

Run-Matrix. Voor details over berekeningen in de modus eActivity, zie “Hoofdstuk 10

eActivity”.

u Invoer van Math invoer/uitvoer-modus in de modus Graph

U kunt gebruik maken van de Math invoer/uitvoer-modus om grafieken in te voeren in de modi

Graph, Dyna Graph, Table en Recursion.

Voorbeeld 1 Voer in de modus Graph de functie

y

=

−−1

2

x

2

'

2

x

'

in en teken

vervolgens de grafiek.

Zorg ervoor dat de standaardinstellingen zijn geconfigureerd in het

weergavevenster (V-Window).

mGraphvx

'!x(')c

ee-v

'!x(')cee

-bw

6(DRAW)

1-28

Voorbeeld 2 Voer in de modus Graph de functie

y

=

x

2

−

x

−1

d

x

∫

x

4

1

2

1

0

in en teken

vervolgens de grafiek.

Zorg ervoor dat de standaardinstellingen zijn geconfigureerd in het

weergavevenster (V-Window).

mGraphK2(CALC)3(∫d

x)

b

'eevx-b'ce

v-beaevw

6(DRAW)

• Invoer van Math invoer/uitvoer-modus en weergave van resultaten in de

modus Equation

U kunt de Math invoer/uitvoer-modus in de modus Equation gebruiken voor invoer en

weergave zoals in onderstaande voorbeelden geïllustreerd wordt.

• In geval van stelsels eerstegraadsvergelijkingen (1(SIMUL)) en die van een hogere graad

(2(POLY)), worden de oplossingen weergegeven in natuurlijke schrijfwijze (breuken, ', π

worden weergegeven in natuurlijke schrijfwijze), indien dit mogelijk is.

• In het geval van Solver (3(SOLVER)) kunt u de natuurlijke invoer van de Math invoer/

uitvoer-modus gebruiken.

Voorbeeld De vierkantsvergelijking

x

2

+ 3x + 5 = 0 oplossen in de modus Equation

mEquation!m(SET UP)

cccc(Complex Mode)

2(a+b

i)J

2(POLY)1(2)bwdwfww

1-29

5. Menu Optie (OPTN)

In het optiemenu vindt u wetenschappelijke functies en notaties die niet op het toetsenbord

van de rekenmachine zijn aangeduid. De inhoud van het optiemenu is afhankelijk van de

modus waarin u zich bevindt als u op K drukt.

• Als het toestel is ingesteld voor het twee-, acht-, tien- of zestientallig talstelsel,

verschijnt het optiemenu niet als u drukt op K.

• Voor details over de opdrachten in het optiemenu (OPTN), zie het onderwerp “K-toets”

in de “Lijst met opdrachten in de modus Program” (pagina 8-51).

• De betekenis van het optiemenu wordt toegelicht in het overeenkomstige gedeelte voor elke

modus.

Hieronder ziet u een overzicht van het optiemenu dat verschijnt wanneer u de modus Run-

Matrix of Program selecteert.

• {LIST} ... {functiemenu voor lijsten}

• {MAT/VCT} ... {menu voor bewerkingen met matrices/vectoren}

• {COMPLEX} ... {menu voor berekeningen met complexe getallen}

• {CALC} ... {menu voor functionele analyse}

• {STAT} ... {menu voor statistisch geschatte waarde met twee variabelen, verdeling,

standaardafwijking, variantie en testfuncties}

• {CONVERT} ... {menu voor metrieke omzetting}*

• {HYPERBL} ... {menu voor hyperbolische functies}

• {PROB} ... {menu voor kansberekeningen}

• {NUMERIC} ... {menu voor numerieke berekeningen}

• {ANGLE} ... {menu voor hoekeenheden, invoer/omzetting zestigdelige graden}

• {ENG-SYM} ... {menu voor ingenieursnotatie}

• {PICTURE} ... {menu voor opslaan/oproepen van grafische gegevens}

• {FUNCMEM} ... {menu voor functietoetsgeheugens}

• {LOGIC} ... {menu voor logische operatoren}

• {CAPTURE} ... {menu voor het vastleggen van de schermgegevens}

• {FINANCE} ... {menu voor financiële berekeningen}

• De opties PICTURE, FUNCMEM en CAPTURE worden niet weergegeven wanneer “Math” is

geselecteerd als “Input/Output”-modus in het configuratiescherm.

* Opdrachten voor metrieke omzetting worden alleen ondersteund wanneer de

invoegtoepassing Metric Conversion is geïnstalleerd.

1-30

6. Menu variabelen (VARS)

Als u variabelen wilt oproepen, drukt u op J om het menu voor variabelen weer te geven.

{V-WIN}/{FACTOR}/{STAT}/{GRAPH}/{DYNA}/{TABLE}/{RECURSION}/{EQUATION}/

{FINANCE}/{Str}

• De opties EQUATION en FINANCE verschijnen alleen voor functietoetsen (3 en 4) als u

het menu voor variabelen opent vanuit de modus Run-Matrix of Program.

• Als het toestel standaard is ingesteld voor het twee-, acht-, tien- of zestientallig talstelsel,

dan verschijnt het menu voor de variabelen niet als u drukt op J.

• Voor details over de opdrachten in het menu voor de variabelen (VARS), zie het onderwerp

“J-toets” in de “Lijst met opdrachten in de modus Program” (pagina 8-51).

u V-WIN — De instellingen van het weergavevenster oproepen

• {X}/{Y}/{T,} ... {x-asmenu}/{y-asmenu}/{T,-menu}

•

{R-X}/{R-Y}/{R-T,} ... {x-asmenu}/{y-asmenu}/{T,-menu} voor de rechterkant van

dubbele grafiek

• {min}/{max}/{scale}/{dot}/{pitch} ... {minimumwaarde}/{maximumwaarde}/{schaal}/

{punt-waarde*

1

}/{breedte}

*

1

De puntwaarde duidt het weergavebereik (waarde Xmax – Xmin) aan, gedeeld door de

puntbreedte van het scherm. De puntwaarde wordt doorgaans automatisch berekend

op basis van de minimum- en maximumwaarden. Als u de puntwaarde wijzigt, wordt het

maximum automatisch berekend.

u FACTOR — De vergrotings-/verkleiningsfactor oproepen

• {Xfct}/{Yfct} ... {x-asfactor}/{y-asfactor}

u STAT — De statistische gegevens met één of twee variabelen oproepen

• {X} … {x-gegevens voor één of twee variabelen}

• {

n}/{¯x}/{Σx}/{Σx

2

}/{x}/{sx}/{minX}/{maxX} ... {omvang van de steekproef}/{gemiddelde

van de waarnemingsgetallen}/{som van de waarnemingsgetallen}/{som van

de kwadraten}/{standaardafwijking in een populatie}/{standaardafwijking in

een steekproef}/{minimum van de waarnemingsgetallen}/{maximum van de

waarnemingsgetallen}

•

{Y} ...{y-gegevens voor twee variabelen}

• {

}/{Σy}/{Σy

2

}/{Σxy}/{y}/{sy}/{minY}/{maxY} ... {gemiddelde van de

waarnemingsgetallen}/{som van de waarnemingsgetallen}/ {som van de kwadraten}/

{som van de producten

x en y van de waarnemingsgetallen}/{standaardafwijking

in een populatie}/{standaardafwijking in een steekproef}/{minimum van de

waarnemingsgetallen}/{maximum van de waarnemingsgetallen}

•

{GRAPH} ... {menu voor grafische gegevens}

• {a}/{b}/{c}/{d}/{e} ... regressie- en multinominiaalcoëfficiënten

• {r}/{r

2

} ... {correlatiecoëfficiënt}/{determinatiecoëfficiënt}

• {MSe} ... {gemiddelde van de kwadraten van de fout}

• {Q

1

}/{Q

3

} ... {eerste kwartiel}/{derde kwartiel}

• {Med}/{Mod} ... {mediaan}/{modus} van de ingevoerde waarnemingsgetallen

• {Start}/{Pitch} ... {startwaarde}/{klassenbreedte} van een histogram

1-31

•

{PTS} ... {menu voor recapitulatieve punten}

• {

x

1

}/{y

1

}/{x

2

}/{y

2

}/{x

3

}/{y

3

} ... coördinaten van de recapitulatieve punten

•

{INPUT} ... {statistische ingevoerde waarden}

• {

n}/{¯x}/{sx}/{n

1

}/{n

2

}/{¯x

1

}/{¯x

2

}/{sx

1

}/{sx

2

}/{sp} ... {omvang van de steekproef}/ {gemiddelde

van steekproef}/{standaardafwijking van steekproef}/{omvang van steekproef 1}/

{omvang van steekproef 2}/{gemiddelde van steekproef 1}/{gemiddelde van steekproef 2}/

{standaardafwijking van steekproef 1}/{standaardafwijking van steekproef 2}/

{standaardafwijking van steekproef

p}

•

{RESULT} ... {statistische uitgevoerde waarden}

• {TEST} ... {testresultaat oproepen}

• {

p}/{z}/{t}/{Chi}/{F}/{ ˆp}/{ ˆp

1

}/{ ˆp

2

}/{df}/{se}/{r}/{r

2

}/{pa}/{Fa}/{Adf}/{SSa}/{MSa}/{pb}/{Fb}/

{Bdf}/{SSb}/{MSb}/{pab}/{Fab}/{ABdf}/{SSab}/{MSab}/{Edf}/{SSe}/{MSe}

... {

p-waarde}/{z-score}/{t-score}/{χ

2

-waarde}/{F-waarde}/{geschatte proportie van

treffers in steekproef}/{geschatte proportie van treffers in steekproef 1}/{geschatte

proportie van treffers in steekproef 2}/{vrijheids-graden}/{standaardfout}/

{correlatiecoëfficiënt}/{determinatiecoëfficiënt}/{factor A

p-waarde}/{factor A

F-waarde}/{factor A vrijheidsgraden}/{factor A som van kwadraten}/{factor

A gemiddelde kwadraten}/{factor B

p-waarde}/{factor B F-waarde}/{factor B

vrijheidsgraden}/{factor B som van kwadraten}/{factor B gemiddelde kwadraten}/

{factor AB

p-waarde}/{factor AB F-waarde}/{factor AB vrijheidsgraden}/{factor AB

som van kwadraten}/{factor AB gemiddelde kwadraten}/{fout vrijheidsgraden}/{fout

som van kwadraten}/{fout gemiddelde kwadraten}

• {INTR} ... {betrouwbaarheidsinterval resultaten}

• {Lower}/{Upper}/{

ˆp}/{ ˆp

1

}/{ ˆp

2

}/{df} ... {ondergrens van betrouwbaarheidsinterval}/

{bovengrens van betrouwbaarheidsinterval}/{geschatte proportie van treffers in de

steekproef}/{geschatte proportie van treffers in de steekproef voor populatie 1}/

{geschatte proportie van treffers in de steekproef voor populatie 2}/{vrijheidsgraden}

• {DIST} ... {verdelingsresultaten}

• {

p}/{xInv}/{x1Inv}/{x2Inv}/{zLow}/{zUp}/{tLow}/{tUp} ... {verdeling of cumulatieve

verdeling resultaat (

p-waarde)}/{inverse Student-t, χ

2

, F, berekeningsresultaat

binomiale, Poisson-, geometrische of hypergeometrische cumulatieve verdeling}/

{bovengrens inverse normale cumulatieve verdeling (rechtergrens) of ondergrens

(linkergrens)}/{bovengrens inverse normale cumulatieve verdeling (rechtergrens)}/

{ondergrens normale cumulatieve verdeling (linkergrens)}/{bovengrens normale

cumulatieve verdeling (rechtergrens)}/{Student-

t-ondergrens cumulatieve verdeling

(linkergrens)}/{Student-

t-bovengrens cumulatieve verdeling (rechtergrens)}

u GRAPH — Grafiekfuncties oproepen

• {Y}/{r} ... {functie met cartesische coördinaten (Y=f(x) type)}/{functie met poolcoördinaten}

• {Xt}/{Yt} ... functie waarin

x en y afhangen van een parameter {Xt}/{Yt}

• {X} ... {functie met cartesische coördinaten (X=

f(y) type)}

• Druk op deze toetsen voordat u een waarde invoert om de geheugenzone aan te duiden.

u DYNA — De instellingen bij dynamische grafieken oproepen

• {Start}/{End}/{Pitch} ... {beginwaarde van het interval}/{eindwaarde van het interval}/

{toename van de parameter}

1-32

u TABLE — Het interval en de inhoud van een tabel van een (grafiek-)functie

oproepen

• {Start}/{End}/{Pitch} ... {beginwaarde}/{eindwaarde}/{toename van de waarden in een

tabel}

• {Result*

1

} ... {matrix van de tabelinhoud}

*

1

De optie Result verschijnt alleen wanneer het menu TABLE wordt weergegeven in de

modi Run-Matrix en Program.

u RECURSION — Een rijfunctie*

1

, het interval en de inhoud van een tabel voor

deze functie oproepen

• {FORMULA} ... {menu met gegevens van de rijen}

• {

a

n

}/{a

n

+1

}/{a

n

+2

}/{b

n

}/{b

n

+1

}/{b

n

+2

}/{c

n

}/{c

n

+1

}/{c

n

+2

} ... {a

n

}/{a

n

+1

}/{a

n

+2

}/{b

n

}/{b

n

+1

}/{b

n

+2

}/{c

n

}/

{

c

n

+1

}/{c

n

+2

} uitdrukkingen

• {RANGE} ... {menu met de gegevens over een tabel van een rij}

• {Start}/{End} ... tabelinterval {beginwaarde}/{eindwaarde}

• {

a

0

}/{a

1

}/{a

2

}/{b

0

}/{b

1

}/{b

2

}/{c

0

}/{c

1

}/{c

2

} ... {a

0

}/{a

1

}/{a

2

}/{b

0

}/{b

1

}/{b

2

}/{c

0

}/{c

1

}/{c

2

} waarde

• {

a

n

Start}/{b

n

Start}/{c

n

Start} ... oorsprong van {a

n

}/{b

n

}/{c

n

}-rijfunctie convergerende/

divergerende grafiek (webgrafiek)

• {Result*

2

} ... {matrix van de tabelinhoud*

3

}

*

1

Een foutmelding verschijnt als u deze handeling uitvoert zonder dat er een grafiek of een

tabel van een functie in het geheugen is opgeslagen.

*

2

“Result” is alleen beschikbaar in de modi Run-Matrix en Program.

*

3

De inhoud van de opgeroepen tabel wordt tijdens deze handeling automatisch

opgeslagen in het matrixgeheugen voor het laatste resultaat (MatAns).

u

EQUATION — De coëfficiënten en de oplossingen oproepen van (stelsels)*

1

*

2

• {SimRes}/{SimCoef} ... {oplossingenmatrix*

3

}/{coëfficiëntenmatrix} voor stelsels

eerstegraadsvergelijkingen met twee tot zes onbekenden*

4

• {PlyRes}/{PlyCoef} ... {oplossingenmatrix}/{coëfficiëntenmatrix}

voor hogeordevergelijkingen van de tweede tot de zesde graad

*

1

De coëfficiënten en oplossingen worden automatisch opgeslagen in het matrixgeheugen

voor het laatste resultaat (MatAns).

*

2

In de volgende gevallen krijgt u een foutmelding.

- Geen enkele coëfficiënt werd ingevoerd voor de vergelijking

- Geen enkele oplossing werd gevonden voor de vergelijking

*

3

Wanneer het bericht “Infinitely Many Solutions” of “No Solution” wordt weergegeven, is

het resultaat van de berekening gelijk aan Rref (herleide operaties op rijen).

*

4

U kunt de gegevens uit het geheugen met de coëfficiënten en oplossingen voor een

eerstegraadsvergelijking niet tegelijk oproepen.

u FINANCE — De financiële berekeningen oproepen

• {n}/{I%}/{PV}/{PMT}/{FV} ... {betalingsperiodes (afbetalingen)}/{rentevoet per periode}/

{huidige waarde}/{betaling}/{toekomstige waarde}

• {

P/Y}/{C/Y} ... {aantal stortingstermijnen per jaar}/{aantal kapitalisatiemomenten per jaar}

u Str — Str-opdracht

• {Str} ... {stringgeheugen}

1-33

7. Programmeermenu (PRGM)

Als u het programmeermenu (PRGM) wilt weergeven, activeert u eerst de modus Run-

Matrix of Program vanuit het hoofdmenu en drukt u vervolgens op !J(PRGM). In het

programmeermenu (PRGM) verschijnen de volgende mogelijkheden.

• De opties in het programmeermenu (PGRM) worden niet weergegeven wanneer “Math” is

geselecteerd als “Input/Output”-modus in het configuratiescherm.

• {COMMAND} .....{menu met de programmeeropdrachten}

• {CONTROL} ......{menu met de controleopdrachten}

• {JUMP} ...............{menu met de sprongopdrachten}

• {?} ......................{invoeropdracht}

• {^} ....................{uitvoeropdracht}

• {CLEAR} ............{menu met de wisopdrachten}

• {DISPLAY} ........{menu met de weergaveopdrachten}

• {RELATNL} .......{menu met de relationele operatoren bij voorwaardelijke sprongen}

• {I/O} ...................{menu met de invoer-/uitvoer-/transferopdrachten}

• {:} .......................{opdracht voor meervoudige instructies}

• {STR} .................{stringopdracht}

Het volgende functietoetsmenu verschijnt wanneer u drukt op !J(PRGM) in de modus

Run-Matrix of de modus Program het toestel is ingesteld voor het twee-, acht-, tien- of

zestientallig talstelsel.

• {Prog} ................. {programma oproepen}

• {JUMP}/{?}/{^}/{RELATNL}/{:}

De functietoetsen werken op dezelfde manier als in de modus Comp.

Meer informatie over de submenu’s van de programmeeropdrachten vindt u in “Hoofdstuk 8

Programmeren”.

1-34

8. Werken met het configuratiescherm

In elke modus is er een scherm waarin u de actuele instellingen (= configuratie) voor die

modus kunt controleren en wijzigen. Dit scherm is het configuratiescherm. De configuratie van

een modus kunt u als volgt aanpassen.

u De configuratie van een modus veranderen

1. Kies het gewenste pictogram en druk op w om in het normale werkscherm van die modus

te komen. Hier wordt de modus Run-Matrix geopend.

2. Druk op !m(SET UP) om het configuratiescherm

van de gekozen modus weer te geven.

• Dit configuratiescherm is maar een voorbeeld. Naargelang

van de gekozen modus en de huidige instelling kan

een ander scherm verschijnen.

3. Gebruik de cursortoetsen f en c om de parameter aan te klikken waarvan u de

instelling wilt veranderen.

4. Druk nu op een functietoets (van 1 tot 6) die onder de gewenste instelling staat.

5. Nadat u de nodige veranderingen hebt aangebracht, drukt u op J om het

configuratiescherm te sluiten.

k Bewerken van een configuratiescherm met behulp van de

functietoetsen

In dit gedeelte wordt uitgelegd welke instellingen u met de functietoetsen in het

configuratiescherm kunt activeren.

geeft de standaardinstelling aan.

• De instelling van de omkaderde opties wordt aangegeven met een pictogram op de

statusbalk.

u

Input/Output

(invoer-/uitvoermodus)

• {Math}/{Line} ... {Math}/{Linear} invoer-/uitvoermodus

u Mode (modus van de basisberekeningen/twee-, acht-, tien- en zestientallig

talstelsel)

• {Comp} ... {algemene rekenmodus}

• {Dec}/{Hex}/{Bin}/{Oct} ... {tientallig}/{zestientallig}/{tweetallig}/{achttallig}

u

Frac Result

(weergaveformaat resultaat breukwaarde)

• {d/c}/{ab/c} ... {onechte}/{gemengde} breuk

1-35

u Func Type (type grafiekfunctie)

Als u een van de volgende functietoetsen indrukt, verandert ook de functie van de toets

v.

• {Y=}/{r=}/{Parm}/{X=} ... {cartesische coördinaten (Y=

f (x) type)}/{poolcoördinaten}/

{parametrisch}/{cartesische coördinaten (X=

f (y) type)} grafiek

• {Y>}/{Y<}/{Yt}/{Ys} ... grafiek van ongelijkheid met {

y>f(x)}/{y<f(x)}/{y≥f(x)}/{y≤f(x)}

• {X>}/{X<}/{Xt}/{Xs} ... grafiek van ongelijkheid met {

x>f(y)}/{x<f(y)}/{x≥f(y)}/{x≤f(y)}

u Draw Type (tekenen van een grafiek)

• {Connect}/{Plot} ... {een lijn door (berekende) punten}/{enkel (berekende) punten}

u Derivative (weergave van een afgeleid getal)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave} in een tabel en bij het gebruik van

Graph-to-Table, Table & Graph, en Trace

u

Angle

(hoekeenheden)

• {Deg}/{Rad}/{Gra} ... {zestigdelige graden}/{radialen}/{honderddelige graden}

u

Complex Mode

• {Real} ... {alleen berekening in reële getallen}

• {

a+bi}/{r∠} ... weergave van een berekening met een complex getal in {cartesische

coördinaten}/{poolcoördinaten}

u Coord (coördinaten van de grafische cursor)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave}

u Grid (grafiekraster)

• {On}/{Off}/{Line} ... {puntraster weergeven}/{raster verbergen}/{lijnraster weergeven}

u Axes (assen)

• {On}/{Off}/{Scale} ... {as weergeven}/{as verbergen}/{as en schaal weergeven}

u Label (naam van de assen)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave}

u

Display

(weergaveformaat)

• {Fix}/{Sci}/{Norm}/{Eng} ... instellen van {het aantal decimalen}/{het aantal

beduidende cijfers}/{het interval van de wetenschappelijke schrijfwijze}/{de

ingenieursnotatie}

• In de modus Engineering wordt “/E” weergegeven na het pictogram op de statusbalk,

bijvoorbeeld

.

u Stat Wind (instellen van het venster voor statistische grafieken)

• {Auto}/{Manual} ... {automatisch}/{handmatig}

u Resid List (weergave van de verticale afwijking)

• {None}/{LIST} ... {zonder berekening}/{aanduiding van een lijst voor het opslaan van de

berekende verticale afwijkingen}

1-36

u List File (toekennen van een lijstnummer)

• {FILE} ... {kent een lijstnummer toe}

u Sub Name (naam van de lijst)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave}

u Graph Func (weergave van functie)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave}

u Dual Screen (uitsplitsen van het scherm in twee delen)

• {G+G}/{GtoT}/{Off} ... {grafiek in beide delen van het uitgesplitste scherm}/{grafiek in het

ene deel en cijfertabel in het andere deel}/{opheffen van het uitgesplitste scherm}

u Simul Graph (tekenen van meerdere grafieken op één scherm)

• {On}/{Off} ... {actief (alle grafieken worden gelijktijdig getekend)}/{niet-actief (de grafieken

worden een voor een getekend)}

u Background (achtergrondafbeelding weergeven)

• {None}/{PICT n}/{OPEN}... {geen achtergrond}/{afbeelding uit geheugen gebruiken voor

achtergrond}/{afbeelding gebruiken voor achtergrond}

u Plot/LineCol (grafiek- en lijnkleur)

• {Black}/{Blue}/{Red}/{Magenta}/{Green}/{Cyan}/{Yellow}... De kleur die wordt gebruikt

voor grafieken en grafieklijnen.

u Sketch Line (lijnstukken bijtekenen)

• { }/{ }/{ }/{ }/{ } ... {normale lijn}/{dikke lijn}/{onderbroken lijn}/{stippellijn}/{dun}

u Dynamic Type (dynamische grafieken)

• {Cont}/{Stop} ... {blijft continu tekenen}/{stopt na 10 maal tekenen}

u Locus (instelling voor het over elkaar tekenen van dynamische grafieken)

• {On}/{Off} ... {over elkaar op hetzelfde scherm}/{per grafiek een nieuw scherm}

u Y=Draw Speed (tekensnelheid van dynamische grafieken)

• {Norm}/{High} ... {normale snelheid}/{hoge snelheid}

u Variabele (instellen voor het maken van tabellen en grafieken)

• {RANG}/{LIST} ... {domein van de variabele in een tabel}/{berekenen van de

tabelwaarden}

u ΣDisplay (instellen voor de weergave van partieelsommen Σ)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave}

1-37

u Slope (instellen van de weergave van de richtingscoëfficiënt (m) van de

raaklijn in een punt van een kegelsnede)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave}

u

Payment

(berekenen van een betalingsperiode)

• {BEGIN}/{END} ... {begin}/{einde} van een betalingsperiode

u

Date Mode

(instellen van het aantal dagen in een jaar)

• {365}/{360} ... interestberekening voor een jaar met {365}/{360} dagen

u

Periods/YR.

(betalingsinterval opgeven)

• {Annual}/{Semi} ... {jaarlijks}/{halfjaarlijks}

u Graph Color

• {Black}/{Blue}/{Red}/{Magenta}/{Green}/{Cyan}/{Yellow} ... één lijnkleur voor grafieken in

de modus Financial.

u Ineq Type (ongelijke opvulspecificatie)

• {Intsect}/{Union} ... Bij het maken van een grafiek van meerdere ongelijkheden, {vul

zones waar alle ongelijkheidsvoorwaarden worden voldaan}/{vul zones waar iedere

ongelijkheidsvoorwaarde wordt voldaan}

u Simplify (resultaat automatische/handmatige herleidingsspecificatie)

• {Auto}/{Manual} ... {automatisch verminderen en weergeven}/{weergeven zonder

verminderen}

u Q1Q3 Type (Q

1

/Q

3

-berekeningsformules)

• {Std}/{OnData} ... {deel totale populatie in zijn centerpunt tussen boven- en onder-

groepen, met de mediaan van de ondergroep Q1 en de mediaan van de

bovengroep Q3}/{Bereken de waarde van het element waarvan de cumulatieve

frequentieverhouding groter is dan 1/4 en dichtst bij 1/4 Q1 en de waarde van het

element waarvan de cumulatieve frequentieverhouding groter is dan 3/4 en dichtst bij

3/4 Q3}

u Auto Calc (automatische spreadsheetberekening)

• {On}/{Off} ... de formules automatisch {uitvoeren}/{niet uitvoeren}

u Show Cell (weergave van cellen in spreadsheet)

• {Form}/{Val} ... {formule}*

1

/{waarde}

u Move (richting van de cursor in cel van spreadsheet)*

2

• {Low}/{Right} ... {naar beneden}/{naar rechts}

*

1

Selectie van “Form” (formule) doet een formule in de cel als een formule verschijnen.

“Form” heeft geen effect op de overige gegevens in de cel.

*

2

Geeft aan in welke richting de celcursor beweegt als u drukt op w om de celinvoer op te

slaan wanneer u met de opdracht Sequence een getallentabel aanmaakt en wanneer u

gegevens uit het lijstgeheugen oproept.

1-38

9. Schermgegevens vastleggen

Tijdens de bediening van de rekenmachine kunt u de huidige scherminhoud vastleggen en

opslaan in een intern geheugen.

u De scherminhoud vastleggen

1. Bedien de rekenmachine en open het scherm dat u wilt vastleggen.

2. Druk op !

x(CAPTURE).

• Er wordt een dialoogvenster geopend waarin u het

geheugengebied kunt selecteren.

3. Geef een waarde van 1 tot 20 in en druk op w.

• De scherminhoud wordt vastgelegd en opgeslagen in het geheugengebied “Capt

n”

(n = de ingevoerde waarde).

• U kunt de inhoud niet vastleggen van een scherm met de melding dat een fout is opgetreden

of dat gegevens worden overgebracht.

• Als er onvoldoende ruimte in het hoofdgeheugen is om de scherminhoud op te slaan, wordt

een Memory ERROR weergegeven.

u De scherminhoud uit het geheugen oproepen

Deze bewerking kan enkel gebruikt worden tijdens de Lineaire invoer/uitvoer-modus.

1. Druk in de modus Run-Matrix op K6(g)

6(g)5(CAPTURE)1(Recall).

2. Voer een geheugencijfer in van 1 tot 20 en druk vervolgens op w.

• Hiermee wordt het beeld weergegeven van het interne geheugen dat door het nummer

wordt aangeduid.

3. Druk op J om het invoerscherm te sluiten en terug te keren naar het scherm waar u

startte in stap 1.

• U kunt ook de opdracht RclCapt gebruiken om de scherminhoud uit het geheugen op te

roepen.

1-39

10. Als er een probleem blijft bestaan…

Als u met de rekenmachine problemen ondervindt, doe dan eerst het volgende alvorens ervan

uit te gaan dat het toestel niet goed werkt.

k Opnieuw naar de standaardinstellingen

1. Kies in het hoofdmenu de modus System.

2. Druk op 5(RESET).

3. Druk achtereenvolgens op 1(SETUP) en 1(Yes).

4. Druk op Jm om terug te keren naar het hoofdmenu.

Kies nu opnieuw de modus waarin u wilt werken en voer de berekening nogmaals uit terwijl u

controleert wat op het scherm gebeurt.

k Opnieuw starten en initialiseren

u Opnieuw starten

Indien de rekenmachine abnormaal werkt, kunt u opnieuw starten door te drukken op de knop

RESTART. Merk echter op dat u de knop RESTART alleen kunt gebruiken als een laatste

redmiddel. Normaal start het drukken op de knop RESTART het besturingssysteem van

de rekenmachine, dus blijven programma’s, grafische functies en andere gegevens in het

geheugen van de rekenmachine behouden.

Knop RESTART

Belangrijk!

De rekenmachine maakt een back-up van gebruikersgegevens (hoofdgeheugen) als u deze

uitschakelt en laadt deze gegevens opnieuw op bij het inschakelen.

Als u drukt op de knop RESTART, start de rekenmachine opnieuw en laadt de gegevens uit

de back-up.

Dit betekent dat als u op de knop RESTART drukt na het bewerken van een programma, een

grafische functie, of andere gegevens, alle gegevens zonder back-up verloren gaan.

Opmerking

Wanneer u op de knop RESTART drukt om de rekenmachine opnieuw te starten, verschijnt

het scherm Battery Settings. Zie “Instellingen van batterij” (pagina 12-6) voor details over de

instellingen op dit scherm.

1-40

u Initialiseren

Gebruik initialiseren als u alle huidige gegevens uit het geheugen wilt verwijderen en alle

modi-instellingen wilt terugzetten op de standaardinstellingen.

Maak voor de initialisatie eerst een schriftelijke kopie van alle belangrijke gegevens.

Voor details, zie “Initialiseren (Reset)” (pagina 12-4).

k Waarschuwing bij te zwakke batterijen

Mocht het volgende scherm verschijnen, schakel dan onmiddellijk de rekenmachine uit en

vervang de batterijen zoals elders vermeld.

Blijft u het toestel verder gebruiken zonder de batterijen te vervangen, dan wordt de

stroomtoevoer automatisch onderbroken om de geheugeninhoud te kunnen bewaren. De

rekenmachine kan dan niet meer opnieuw worden ingeschakeld, en de geheugeninhoud kan

mogelijk beschadigd raken of volledig verloren gaan.

• Er kunnen geen gegevens worden uitgewisseld wanneer de waarschuwing bij te zwakke

batterijen op het scherm verschijnt.

2-1

Hoofdstuk 2 Handmatige berekeningen

1. Basisberekeningen

k Rekenkundige berekeningen

• Voer rekenkundige bewerkingen in zoals ze geschreven zijn, van links naar rechts.

• Gebruik de toets - om het toestandsteken ‘-’ in te voeren.

• De bewerkingen worden intern berekend met een mantisse van 15 cijfers. Het eindresultaat

wordt afgerond op een mantisse van 10 cijfers voordat het op het scherm verschijnt.

• Zoals gebruikelijk hebben vermenigvuldiging en deling voorrang op de optelling en de

aftrekking.

Voorbeeld Invoer

56 × (–12) ÷ (–2,5) = 268,8

56*-12/-2.5w

(2 + 3) × 10

2

= 500

(2+3)*1

52w

2 + 3 × (4 + 5) = 29

2+3*(4+5w*

1

4

×

5

6

=

10

3

(0,3)

'6c4*5w

6/(4*5)w

*

1

De sluithaakjes op het einde (onmiddellijk vóór de toets w) mogen worden weggelaten,

hoeveel het er ook zijn.

k Aantal decimalen, aantal beduidende cijfers, interval voor de

wetenschappelijke schrijfwijze

[SET UP]

-

[Display]

-

[Fix]

/

[Sci]

/

[Norm]

• Zelfs nadat er een aantal decimalen of beduidende cijfers zijn vastgelegd, worden de interne

berekeningen nog altijd uitgevoerd met een mantisse met 15 cijfers, en worden de resultaten

nog altijd opgeslagen met een mantisse met 10 cijfers. Gebruik Rnd in het menu van de

numerieke berekeningen (NUMERIC) op pagina 2-14 om de resultaten af te ronden op het

vastgelegde aantal decimalen of beduidende cijfers.

• De instelling van het aantal decimalen (Fix) of het aantal beduidende cijfers (Sci) blijven

gelden zolang u ze niet wijzigt of totdat u de instelling voor de wetenschappelijke weergave

(Norm) wijzigt.

2

2-2

Voorbeeld 1 100 ÷ 6 = 16,66666666...

Voorwaarde Invoer Weergave

100/6w

16.66666667

4 decimalen

!m(SET UP) ff

1(Fix)ewJw

16.6667

5 beduidende cijfers

!m(SET UP) ff

2(Sci)fwJw

1.6667

E

+01

Opnieuw naar de

standaardinstelling

!m(SET UP) ff

3(Norm)Jw

16.66666667

*

1

De weergegeven resultaten zijn afgerond op het aantal vastgelegde decimalen.

Voorbeeld 2 200 ÷ 7 × 14 = 400

Voorwaarde Invoer Weergave

200/7*14w

400

3 decimalen

!m(SET UP) ff

1(Fix)dwJw

400.000

Berekening blijft gebruik

maken van weergave met 10

cijfers

200/7w

*

14w

28.571

Ans ×

I

400.000

• Wordt dezelfde berekening gemaakt met een vastgelegd aantal cijfers, dan krijgt u:

200/7w

28.571

Het tussenresultaat wordt

ook afgerond op het aantal

vastgelegde decimalen in het

configuratiescherm.

K6(g)4(NUMERIC)4(Rnd)w

*

14w

28.571

Ans ×

I

399.994

200/7w

28.571

U kunt ook het aantal

decimalen opgeven om

interne waarden af te

ronden voor een specifieke

berekening.

(Voorbeeld: Afronden op

twee decimalen)

6(g)1(RndFix)!-(Ans),2)

w

*

14w

RndFix(Ans,2)

28.570

Ans ×

I

399.980

• U kunt geen formule voor de berekening van een eerste of een tweede afgeleide, van een

bepaalde integraal, van een sommatie (Σ), van een maximum-/minimumwaarde, van een

nulpunt (Solve), RndFix of log

a

b gebruiken als term van een afgeleid getal (RndFix).

*

1

*

1

2-3

k Voorrangsregels bij berekeningen

Deze rekenmachine gebruikt echte logische algebra bij het rekenen en volgt daarbij dus de

volgende voorrangsregeling:

1 Functies van Type A

• Transformatie van coördinaten Pol (

x, y), Rec (r,

θ

)

• Functies met haakjes (zoals afgeleiden, integralen, Σ, enz.)

d/d

x, d

2

/dx

2

, ∫dx, Σ, Solve, SolveN, FMin, FMax, List→Mat, Fill, Seq, SortA, SortD, Min,

Max, Median, Mean, Augment, Mat→List, DotP, CrossP, Angle, UnitV, Norm, P(, Q(, R(,

t(, RndFix, log

a

b

• Samengestelde functies*

1

, List, Mat, Vct, fn, Yn, rn, Xtn, Ytn, Xn

2 Functies van Type B

Bij deze functies wordt eerst de waarde ingevoerd en dan op de functietoets gedrukt.

x

2

, x

–1

, x!, 60-delige graden:° ’ ”, ingenieurssymbolen ENG, hoekeenheid °,

r

,

g

3 Machten, wortels ^(x

y

),

x

'

4 Breuken

a

b

/

c

5 Vermenigvuldiging met weglating van het teken vóór π, of vóór een naam van een

geheugen of variabele:

2π, 5A, Xmin, F Start, enz.

6 Functies van Type C

Bij deze functies wordt eerst op de functietoets gedrukt en wordt daarna de waarde

ingevoerd.

',

3

', log, ln, e

x

, 10

x

, sin, cos, tan, Asn, Acs, Atn, sinh, cosh, tanh, sinh

–1

, cosh

–1

, tanh

–1

,

(–), d, h, b, o, Neg, Not, Det, Trn, Dim, Identity, Ref, Rref, Sum, Prod, Cuml, Percent,

ΔList, Abs, Int, Frac, Intg, Arg, Conjg, ReP, ImP

7 Vermenigvuldiging met weglating van het teken vóór functies van Type A, functies van Type

C en haakjes

2'3, A log2, enz.

8 Permutatie, combinatie, complex getal operator in poolcoördinaten

nPr, nCr, ∠

9 Opdrachten voor metrieke omzetting*

2

0 ×, ÷, Int÷, Rmdr

! +, –

@ Relationele operatoren =, ≠, >, <, ≥, ≤

# And (logische operator), and (logische bewerking)

$ Or, Xor (logische operator), or, xor, xnor (logische bewerking)

*

1

U kunt de inhoud van meerdere functietoetsgeheugens (fn) of grafiekgeheugens (Yn, rn,

Xtn, Ytn, Xn) combineren in samengestelde functies. Als u bijvoorbeeld fn1(fn2) opgeeft,

krijgt u de samengestelde functie fn1

°

fn2 (zie pagina 5-14). Een samengestelde functie kan

uit maximaal vijf functies bestaan.

*

2

Opdrachten voor metrieke omzetting worden alleen ondersteund wanneer de invoegtoepassing

Metric Conversion is geïnstalleerd.

2-4

Voorbeeld 2 + 3 × (log sin2π

2

+ 6,8) = 22,07101691 (hoekeenheid = Rad)

• Meerdere functies met dezelfde voorrangsregeling in serie gebruikt, worden van rechts naar

links uitgerekend.

e

x

ln 120 → e

x

{ln( 120)}

Zo niet, dan wordt de berekening van links naar rechts uitgevoerd.

• Samengestelde functies worden van rechts naar links uitgevoerd.

• Wat tussen haakjes staat heeft de grootste voorrang.

k Weergave berekening irrationeel getal

U kunt de rekenmachine configureren om resultaten in irrationele getallen weer te

geven (inclusief ' of π) door “Math” te selecteren voor de modus “Input/Output” in het

configuratiescherm.

Voorbeeld '2 + '8 = 3'2 (Input/Output: Math)

!x(')ce+!x(')iw

u Resultaatweergave met

'

Weergave van een resultaat in het formaat ' wordt ondersteund voor het resultaat met ' in

tot twee termen. Berekeningsresultaten in ' krijgen de volgende vormen.

±

a'b, ± d ± a'b, ±

a

'

b

c

±

d

'

e

f

• Dit zijn de bereiken voor ieder van de coëfficiënten (a, b, c, d, e, f) die kunnen worden

weergegeven in het formaat '.

1 <

a < 100, 1 < b < 1000, 1 < c < 100

0 <

d < 100, 0 < e < 1000, 1 < f < 100

• In de volgende gevallen kan het berekeningsresultaat worden weergegeven in het formaat

' zelfs indien de coëfficiënten (

a, c, d) buiten de bovenvermelde bereiken vallen.

Een berekeningsresultaat van het formaat ' gebruikt een gewone noemer.

a

'

b

c

+

d

'

e

f

→

a

´

'

b

+

d

´

'

e

c

´

* c´ is het kleinste gemene veelvoud van c en f.

1

2

3

4

5

6

2-5

Gezien het resultaat een gewone noemer gebruikt, kan het berekeningsresultaat nog

worden weergegeven met gebruik van ' zelfs als de coëfficiënten (a´, c´, d´) buiten de

overeenkomstige bereiken van de coëfficiënten vallen (a, c, d).

Voorbeeld:

'

3

11

+

'

2

10

=

10

'

3 + 11

'

2

110

Voorbeelden berekening

Deze berekening: Levert dit type weergave:

2 × (3 – 2'5) = 6 – 4'5 ' formaat

35'2 × 3 = 148,492424 (=

105

'2)*

1

Tientallig

150

'

2

25

= 8,485281374*

1

23 × (5 – 2'3) = 35,32566285 (=

115

– 46'3)*

1

Tientallig

'2 + '3 + '8 = '3 + 3'2 ' formaat

'

2 +

'

3 +

'

6

= 5,595754113*

2

Tientallig

*

1

Tientallig omdat de waarden buiten het bereik vallen.

*

2

Tientallig omdat het resultaat drie termen bevat.

• Het resultaat wordt weergegeven als een decimaal getal, zelfs indien een tussenresultaat

groter is dan twee termen.

Voorbeeld: (1 + '2 + '3) (1 – '2 – '3) (= – 4 – 2'6)

= –8,898979486

• Als de berekeningsformule een ' term heeft en de term kan niet worden weergegeven als

een breuk, wordt het resultaat weergegeven als een decimaal getal.

Voorbeeld: log3 + '2 = 1,891334817

u Resultaatweergave met

π

Een resultaat wordt weergegeven als π in de volgende gevallen.

• Als het resultaat kan worden weergegeven in de vorm van

nπ

n is een geheel getal tot |10

6

|.

• Als het resultaat kan worden weergegeven in de vorm van

a

b

c

π of

b

c

π

Maar, {aantal

a cijfers + aantal b cijfers + aantal c cijfers} moet 8 of minder zijn als

bovenstaande

a

b

c

of

b

c

wordt herleid.*

1

*

2

Het maximum aantal toegestane c cijfers is drie.*

2

*

1

Als c < b, wordt het aantal a, b en c cijfers geteld als de breuk wordt omgezet van een

onechte breuk (

b

c

) naar een gemengde breuk (

a

b

c

).

*

2

Als “Manual” is ingesteld in de instelling “Simplify” van het configuratiescherm, wordt

het resultaat mogelijk weergegeven als een decimaal getal, zelfs indien aan deze

voorwaarden is voldaan.

2-6

Voorbeelden berekening

Deze berekening: Levert dit type weergave:

78π × 2 = 156π π formaat

123456π × 9 = 3490636,164 (=

11111104

π)*

3

Tientallig

105

568

824

π = 105

71

103

π

π formaat

2

258

3238

π =

6,533503684

129

1619

π2

*

4

Tientallig

*

3

Tientallig omdat het gehele gedeelte van het resultaat |10

6

| is of hoger.

*

4

Tientallig omdat het aantal cijfers van de noemer vier is of groter voor de

a

b

c

π vorm.

k Vermenigvuldigen zonder vermenigvuldigingsteken

In alle volgende bewerkingen mag het vermenigvuldigingsteken (×) worden weggelaten.

• Vóór functies van Type A (1 op pagina 2-3) en functies van Type C (6 op pagina 2-3),

behalve voor negatieve tekens

Voorbeeld 1 2sin30, 10log1,2, 2

'

3

, 2Pol(5, 12), enz.

• Vóór constanten, namen van een variabele/geheugen

Voorbeeld 2 2π, 2AB, 3Ans, 3Y

1, enz.

• Vóór een openingshaakje

Voorbeeld 3 3(5 + 6), (A + 1)(B – 1), enz.

Als u een berekening uitvoert die zowel bewerkingen voor het delen als voor het

vermenigvuldigen bevat waar het vermenigvuldigingsteken wordt weggelaten, worden

automatisch haakjes ingevoegd zoals weergegeven in de onderstaande voorbeelden.

• Wanneer een vermenigvuldigingsteken onmiddellijk voor een openingshaakje of na een

sluitingshaakje wordt weggelaten.

Voorbeeld 1 6 ÷ 2(1 + 2) → 6 ÷ (2(1 + 2))

6 ÷ A(1 + 2) → 6 ÷ (A(1 + 2))

1 ÷ (2 + 3)sin30 → 1 ÷ ((2 + 3)sin30)

• Wanneer een vermenigvuldigingsteken onmiddellijk voor een variabele, constante, enz.

wordt weggelaten.

Voorbeeld 2 6 ÷ 2π → 6 ÷ (2π)

2 ÷ 2'2 → 2 ÷ (2'2)

4π ÷ 2π → 4π ÷ (2π)

2-7

Als u een berekening uitvoert waarin een vermenigvuldigingsteken onmiddellijk voor een

breuk (inclusief gemengde breuken) is weggelaten, worden automatisch haakjes ingevoegd,

zoals weergegeven in de onderstaande voorbeelden.

Voorbeeld (2 ×

3

1

):

3

1

2

→

3

1

2

( )

Voorbeeld (sin 2 ×

5

4

): sin

5

4

2

→ sin

( )

5

4

2

k Overschrijding van de geheugencapaciteit en fouten

Het overschrijden van het toegelaten getalinterval bij een invoer of een berekening, of een

poging om een niet-toegelaten waarde in te voeren, laat een foutmelding op het scherm

verschijnen. Als dat gebeurt, is elke andere handeling onmogelijk. U vindt meer informatie

over fouten in de “Lijst met mogelijke foutmeldingen” op pagina α-1.

• Als een foutmelding verschijnt, zijn de meeste toetsen van de rekenmachine niet meer actief.

Druk op J om de fout op te heffen en de normale werking verder te zetten.

k Geheugencapaciteit

Elke keer als u op een toets drukt, worden één byte of twee bytes geheugenruimte gebruikt.

Voor de volgende functies is één byte nodig: b, c, d, sin, cos, tan, log, ln, ', en π.

Er zijn ook functies die twee bytes geheugenruimte gebruiken, zoals d/d

x(, Mat, Vct, Xmin, If,

For, Return, DrawGraph, SortA(, PxIOn, Sum, en

a

n

+1

.

• Het benodigde aantal bytes om functies en opdrachten in te voeren in de Lineaire invoer/

uitvoer-modus is anders dan in de Math invoer/uitvoer-modus. Voor details over het aantal

benodigde bytes voor elke functie in de Math invoer/uitvoer-modus, zie pagina

1-15.

2. Speciale functies

k Berekeningen met variabelen

Voorbeeld Invoer Weergave

193.2aav(A)w

193.2

193,2 ÷ 23 = 8,4

av(A)/23w

8.4

193,2 ÷ 28 = 6,9

av(A)/28w

6.9

k Geheugen

u Variabelen (alfageheugen)

Dit toestel kan in 28 variabelen getallen opslaan om ze in berekeningen te gebruiken. U kunt

variabelen gebruiken om waarden op te slaan die u wenst te gebruiken in berekeningen.

Variabelen worden benoemd met letters uit het alfabet (a tot z), plus r en

θ

. In de variabelen

kunnen getallen worden opgeslagen die (in wetenschappelijke schrijfwijze) een mantisse

hebben met ten hoogste 15 cijfers en een exponent met ten hoogste 2 cijfers.

• De inhoud van de variabelen blijft ook behouden als u het toestel uitschakelt.

2-8

u Waarde aan een variabele toekennen

[waarde] a [naam van de variabele] w

Voorbeeld 1 Ken 123 toe aan de variabele A

Abcdaav(A)w

Voorbeeld 2 Voeg 456 toe aan de variabele A en sla het resultaat op in de variabele B

Aav(A)+efga

al(B)w

• U kunt een variabele X invoeren door te drukken op a+(X) of v. Drukken op

a+(X) voert X in, drukken op v voert

x in. Aan X en x toegekende waarden worden in

dezelfde geheugenzone opgeslagen.

Voorbeeld 3 Ken 10 toe aan

x en ken 5 toe aan X. Zie dan wat is toegekend aan x.

Abaavw

faa+(X)w

vw

u Dezelfde waarde toekennen aan meer dan één variabele

[waarde]a [naam van de eerste variabele] ~ [naam van de laatste variabele]w

• U mag “

r” of “

θ

” niet gebruiken als naam voor een variabele.

Voorbeeld Ken de waarde 10 toe aan de variabelen A tot F

Abaaav(A)

!e(CATALOG)

6(CAT)cccc

1(EXE)

ff

1(INPUT)at(F)w

u Geheugen van de string

U kunt tot 20 strings opslaan (genoemd Str 1 tot Str 20) in het geheugen voor de string.

Opgeslagen strings kunnen worden uitgevoerd naar het scherm en gebruikt in functies en

opdrachten die het gebruik van strings ondersteunen als argumenten.

Voor details over berekeningen, zie “Strings” (pagina 8-25).

2-9

Voorbeeld Een string “ABC” toewijzen aan Str 1 en vervolgens Str 1 weergeven op

het scherm

!m(SET UP)2(Line)J

A!a(

A

-LOCK)5(”)v(A)

l(B)I(C)

5(”)a(Heft vergrendeling van alfanumerieke invoer op.)

aJ6(g)5(Str)bw

5(Str)bw

String wordt links uitgevuld.

• De bovenstaande bewerking wordt uitgevoerd tijdens de Lineaire invoer/uitvoer-modus. Deze

functie wordt niet in de Math invoer/uitvoer-modus ondersteund.

u Functiegeheugen [OPTN]-[FUNCMEM]

De geheugens die aan de functietoetsen gekoppeld zijn, dienen om vaak terugkerende

uitdrukkingen op te slaan, zodat u ze met één toetsindruk opnieuw kunt invoeren. Voor

langdurige opslag is het raadzaam de modus Graph te gebruiken voor uitdrukkingen en de

modus Program voor programma’s.

• {STORE}/{RECALL}/{fn}/{SEE} ... {slaat een functie op}/{roept een functie op}/{voert een

functie in een bewerking in}/{lijst van de opgeslagen functies}

u Een functie opslaan

Voorbeeld Sla de functie (A+B) (A–B) op in het geheugen van de functietoets 1

!m(SET UP)2(Line)J

A(av(A)+al(B))

(av(A)-al(B))

K6(g)6(g)3(FUNCMEM)

1(STORE)bw

JJJ

• Is er reeds een functie opgeslagen in het geheugen van een functietoets en kent u opnieuw

een functie toe aan datzelfde geheugen, dan wordt de oude functie gewist en de nieuwe

opgeslagen.

• U kunt ook gebruik maken van a om een functie op te

slaan in het functiegeheugen in een programma. In dit geval

moet u de functie schrijven tussen dubbele aanhalingstekens.

2-10

u Een functie oproepen

Voorbeeld Roep de functie opgeslagen in het geheugen van functietoets 1 opnieuw

op

AK6(g)6(g)3(FUNCMEM)

2(RECALL)bw

• De opgeroepen functie verschijnt op de plaats waar de cursor zich bevond.

u Een functie als variabele oproepen

Adaav(A)w

baal(B)w

K6(g)6(g)3(FUNCMEM)3(fn)

b+cw

u De lijst met de opgeslagen functies weergeven

K6(g)6(g)3(FUNCMEM)

4(SEE)

u Een functie wissen

Voorbeeld Wis de inhoud van het geheugen met functietoets 1

A

K6(g)6(g)3(FUNCMEM)

1(STORE)bw

• In feite slaat u een nieuwe functie op, maar omdat er geen functie op het scherm staat, wordt

het geheugen met leegte overschreven.

2-11

k Functie voor het laatste resultaat

Deze functie slaat automatisch het laatst berekende resultaat op wanneer u op w drukt

(tenzij er een foutmelding verschijnt wanneer u drukt op w). Het resultaat wordt opgeslagen

in het geheugen voor het laatste resultaat.

• In het geheugen voor het laatste resultaat kan een getal worden opgeslagen met een

mantisse met 15 cijfers en een exponent met 2 cijfers.

• Het geheugen voor het laatste resultaat wordt niet gewist als de toets A wordt ingedrukt of

als het toestel wordt uitgezet.

u Het laatste resultaat opnieuw gebruiken in een berekening

Voorbeeld 123 + 456 = 579

789 – 579 = 210

Abcd+efgw

xij-!-(Ans)w

• Bij een bewerking die een waarde toekent aan een alfageheugen (zoals faal(B)

w), wordt de geheugeninhoud bijgewerkt in de Math invoer/uitvoer-modus, maar niet in de

Lineaire invoer/uitvoer-modus.

k Verder rekenen na een tussenresultaat

Het toestel geeft u de mogelijkheid om op een eenvoudige manier een tussenresultaat te

berekenen en dan verder te gaan.

Voorbeeld 1 ÷ 3 =

1 ÷ 3 × 3 =

Ab/dw

(En vervolgens)*dw

Deze werkwijze kan ook worden toegepast met functies van Type B (

x

2

, x

–1

, x!, pagina 2-3), +,

–, ^(

x

y

),

x

', ° ’ ”, enz.

2-12

3. De hoekeenheid en weergave van getallen

instellen

Voordat u aan een berekening begint, moet u de gewenste hoekeenheid en weergave van

getallen opgeven in het configuratiescherm.

k De hoekeenheid instellen [SET UP]- [Angle]

1. Open het configuratiescherm en markeer “Angle”.

2. Druk op de functietoets die de gewenste hoekeenheid oproept. Druk daarna op J.

• {Deg}/{Rad}/{Gra} ... {zestigdelige graden}/{radialen}/{honderddelige graden}

• De relatie tussen zestigdelige graden, radialen en honderddelige graden is de volgende:

360° = 2π honderddelige graden = 400 radialen

90° = π/2 honderddelige graden = 100 radialen

k De weergave van getallen instellen [SET UP]- [Display]

1. Open het configuratiescherm en markeer “Display”.

2. Druk op de functietoets die de gewenste weergave oproept. Druk daarna op J.

• {Fix}/{Sci}/{Norm}/{Eng} ... {vast aantal decimalen}/{aantal beduidende cijfers}/{norm voor

de wetenschappelijke schrijfwijze}/{ingenieursnotatie}

u Het aantal cijfers na de komma instellen (Fix)

Voorbeeld Kies voor twee cijfers na de komma

1(Fix)cw

Druk op de functietoets die onder het gewenste aantal staat (n = 0 tot 9).

• De resultaten worden afgerond op het gekozen aantal decimalen.

2-13

u Het aantal beduidende cijfers aanduiden (Sci)

Voorbeeld Kies voor drie beduidende cijfers

2(Sci)dw

Druk op de functietoets die onder het gewenste aantal staat (n = 0 tot 9). Het cijfer 0 staat hier

voor 10 beduidende cijfers.

• De resultaten worden afgerond op het gekozen aantal beduidende cijfers.

u De intervalgrenzen van de wetenschappelijke schrijfwijze instellen (Norm 1/

Norm 2)

Druk op 3(Norm) om van de ene begrenzing naar de andere over te gaan.

Norm 1: 10

–2

(0,01) > |x|, |x| >10

10

Norm 2: 10

–9

(0,000000001) > |x|, |x| >10

10

u De weergave in ingenieursnotatie instellen (Eng-modus)

Druk op 4(Eng) om van ingenieursnotatie naar normale notatie over te gaan. Is de

ingenieursnotatie ingesteld, dan verschijnt op het scherm de aanduiding “/E”.

De volgende symbolen worden gebruikt voor de ingenieursnotatie: 2.000 (= 2 × 10

3

) → 2k.

E (Exa)

× 10

18

m (milli)

× 10

–3

P (Peta)

× 10

15

μ (micro) × 10

–6

T (Tera)

× 10

12

n (nano)

× 10

–9

G (Giga)

× 10

9

p (pico)

× 10

–12

M (Mega)

× 10

6

f (femto)

× 10

–15

k (kilo)

× 10

3

• Is de ingenieursnotatie gebruikt, dan zorgt het toestel er automatisch voor (door een gepast

symbool te kiezen) dat de mantisse een getal is tussen 1 en 1000.

2-14

4. Functieberekeningen

k Menu’s met wetenschappelijke functies

Dit toestel bevat vijf menu’s om toegang te krijgen tot wetenschappelijke functies die niet op

het klavier zijn aangeduid.

• De inhoud van deze menu’s hangt af van de modus waarin dit vanuit het hoofdmenu wordt

opgeroepen voordat u op K drukt. De volgende voorbeelden behandelen de menu’s die

verschijnen in de modus Run-Matrix of Program.

u Hyperbolische berekeningen (HYPERBL) [OPTN]-[HYPERBL]

• {sinh}/{cosh}/{tanh} ... hyperbolisch {sinus}/{cosinus}/{tangens}

• {sinh

–1

}/{cosh

–1

}/{tanh

–1

} ... invers hyperbolisch {sinus}/{cosinus}/{tangens}

u Combinatie- en kansberekeningen (PROB) [OPTN]-[PROB]

• {

x!} ... Druk hierop na het invoeren van een waarde om de faculteit van de waarde te

verkrijgen

• {

nPr}/{nCr} ... {permutatie}/{combinatie}

• {RAND} ... {genereren van toevalsgetallen}

• {Ran#}/{Int}/{Norm}/{Bin}/{List}/{Samp} ... {genereren van toevalsgetal (0 tot 1)}/

{genereren van geheel toevalsgetal}/{genereren van toevalsgetal in overeenstemming

met normale kansverdeling op basis van gemiddelde

 en standaardafwijking }/

{genereren van toevalsgetal in overeenstemming met binomiale kansverdeling op basis

van aantal pogingen

n en kansdichtheid p}/{genereren van toevalsgetal (0 tot 1) en

opslag van resultaat in ListAns}/{toevalsbepaling van lijstgegevenselementen en opslag

van resultaat in ListAns}

• {P(}/{Q(}/{R(} ... normale kanswaarde {P(

t)}/{Q(t)}/{R(t)}

• {

t(} ... {gestandaardiseerde waarde van t(x)}

u Numerieke berekeningen (NUMERIC) [OPTN]-[NUMERIC]

• {Abs} ... om de absolute waarde van een getal te krijgen

• {Int}/{Frac} ... om het {geheel deel}/{decimaal deel} van een getal te krijgen.

• {Rnd} ... het getal afronden voor interne berekeningen tot 10 beduidende cijfers (volgens het

getal in het geheugen voor het laatste resultaat), of op het opgegeven aantal decimalen

(Fix) en beduidende cijfers (Sci)

• {Intg} ... het grootste geheel getal te krijgen dat niet groter is dan het opgegeven getal

• {RndFix} ... het getal afronden voor interne berekeningen binnen het opgegeven interval (0

tot 9) (zie pagina 2-2)

• {GCD} ... {grootste gemene deler voor twee waarden}

• {LCM} ... {kleinste gemeen veelvoud voor twee waarden}

• {MOD} ... {rest van de deling (rest uitvoer als

n wordt gedeeld door m)}

• {MOD_Exp} ... {rest als deling wordt uitgevoerd op een machtswaarde (restuitvoer als

n

wordt verheven tot de macht p en vervolgens gedeeld door m)}

2-15

u Hoekeenheden, het gebruik van zestigdelige graden, omzetting van

coördinaten ANGLE)

[OPTN]-[ANGLE]

• {°}/{r}/{g} ... {zestigdelige graden}/{radialen}/{honderddelige graden} voor een specifieke

invoerwaarde

• {° ’ ”} ... invoer van graden (uren), minuten en seconden van een hoekgrootte in zestigdelige

graden

• {

° ’ ”

} ... omzetting van een decimale zestigdelige hoekgrootte in graden, minuten en

seconden

• De {

° ’ ”

}-menuoptie verschijnt alleen als er een resultaat wordt weergegeven op het

scherm.

• {Pol(}/{Rec(} ... omzetting van coördinaten {in cartesische coördinaten}/{in poolcoördinaten}

• {'DMS} ... omzetting van een decimale zestigdelige hoekgrootte in graden, minuten en

seconden

u Berekeningen in ingenieursnotatie (ENG-SYM) [OPTN]-[ENG-SYM]

• {m}/{

}/{n}/{p}/{f} ... {milli (10

–3

)}/{micro (10

–6

)}/{nano (10

–9

)}/{pico (10

–12

)}/{femto (10

–15

)}

• {k}/{M}/{G}/{T}/{P}/{E} ... {kilo (10

3

)}/{mega (10

6

)}/{giga (10

9

)}/{tera (10

12

)}/{peta (10

15

)}/

{exa (10

18

)}

• {ENG}/{ENG} ... -verplaatst de (decimale) komma in het weergegeven getal drie cijfers naar

{links}/{rechts} en {vermindert}/{vermeerdert} de exponent met drie.

Wordt ondertussen de ingenieursnotatie gebruikt, dan verandert het ingenieurssymbool

eveneens.

• De menuopties {ENG} en {ENG} verschijnen alleen als er een resultaat wordt weergegeven

op het scherm.

k Hoekeenheden

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek Mode is ingesteld op Comp.

Voorbeeld Invoer

Zet 4,25 rad om in zestigdelige

graden: 243,5070629

!m(SET UP)cccccc1(Deg)J

4.25K6(g)5(ANGLE)2(r)w

47,3° + 82,5rad = 4774,20181°

47.3+82.5K6(g)5(ANGLE)2(r)w

2°20´30˝ + 39´30˝ = 3°00´00˝

2K6(g)5(ANGLE)4(° ’ ”) 204(° ’ ”) 30

4(° ’ ”)+04(° ’ ”)394(° ’ ”) 304(° ’ ”)w

5(

° ’ ”

)

2,255° = 2°15´18˝

2.255K6(g)5(ANGLE)6(g)3('DMS)w

2-16

k Goniometrische en cyclometrische functies

• Stel eerst de gewenste hoekeenheid in voordat u aan berekeningen met goniometrische en

cyclometrische functies begint.

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek Mode is ingesteld op Comp.

Voorbeeld Invoer

cos (

π

3

rad) =

2

1

(0,5)

!m(SET UP)cccccc2(Rad)J

c

'!5(π)c3w

c(!5(π)/3)w

2

•

sin 45° × cos 65° = 0,5976724775

!m(SET UP)cccccc1(Deg)J

2*s45*c65w*

1

Asn0,5 = 30°

(x wanneer sinx = 0,5)

!s(

Asn) 0.5*

2

w

*

1

* mag worden weggelaten.

*

2

De invoer van het cijfer 0 is hier niet nodig.

k Logaritmische en exponentiële functies

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek Mode is ingesteld op Comp.

Voorbeeld Invoer

log 1,23 (log

10

1,23) = 0,08990511144

l1.23w

log

2

8 = 3

4(MATH)2(log

a

b) 2e8w

K4(CALC)6(g)4(log

a

b) 2,8)w

(–3)

4

= (–3) × (–3) × (–3) × (–3) = 81

(-3)M4w

7

123 (= 123

1

7

) = 1,988647795

!M(

x

') 7e123w

7!M(

x

')123w

• De Lineaire invoer/uitvoer-modus en de Math invoer/uitvoer-modus geven verschillende

resultaten wanneer twee of meer machten als serie worden ingevoerd, zoals: 2 M 3 M 2.

Lineaire invoer/uitvoer-modus: 2^3^2 = 64 Math invoer/uitvoer-modus:

2

3

2

= 512

Dit komt doordat de Math invoer/uitvoer-modus het bovenstaande interpreteert als: 2^(3^(2)).

(90° = radialen = 100 gr)

π

2

2-17

k Hyperbolische en inverse hyperbolische functies

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek Mode is ingesteld op Comp.

Voorbeeld Invoer

sinh 3,6 = 18,28545536

K6(g)2(HYPERBL)1(sinh) 3.6w

cosh

–1

20

15

= 0,7953654612

K6(g)2(HYPERBL)5(cosh

–1

)'20c15w

K6(g)2(HYPERBL)5(cosh

–1

)(20

/15)w

k Andere functies

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek Mode is ingesteld op Comp.

Voorbeeld Invoer

'2 + '5 = 3,65028154

!x(') 2e+!x(') 5w

f

!x(') 2+!x(')5w

(–3)

2

= (–3) × (–3) = 9

(-3)xw

8! (= 1 × 2 × 3 × .... × 8) = 40320

8K6(g)3(PROB)1(

x!)w

Bereken het geheel deel van – 3,5?

– 3

K6(g)4(NUMERIC)2(Int)-3.5w

k Genereren van toevalsgetallen (RAND)

u Genereren van toevalsgetallen (0 tot 1) (Ran#, RanList#)

Ran# en RanList# genereren willekeurig toevalsgetallen met 10 cijfers of in volgorde van 0

tot 1. Ran# geeft één toevalsgetal, terwijl RanList# meerdere toevalsgetallen in een lijst geeft.

Ziehier de syntaxis van Ran# en RanList#.

Ran# [

a] 1 < a < 9

RanList# (

n [,a]) 1 < n < 999

•

n is het aantal pogingen. RanList# genereert het aantal toevalsgetallen dat overeenkomt met

n en ze weergeeft op het scherm ListAns. Er moet een waarde worden ingevoerd voor n.

• “

a” is de willekeurigheidsorde. Toevalsgetallen worden verkregen als niets wordt ingevoerd

voor “a”. Invoer van een geheel getal 1 tot 9 voor a geeft het overeenkomstige toevalsgetal in

volgorde.

• Uitvoer van de functie Ran# 0 initialiseert de volgordes voor Ran# en RanList#. De volgorde

wordt ook geïnitialiseerd als een toevalsgetal in volgorde wordt gegenereerd met een

verschillende volgorde van de vorige uitvoering met gebruik van Ran# of RanList#, of als een

toevalsgetal wordt gegenereerd.

2-18

Ran#-voorbeelden

Voorbeeld Invoer

Ran#

(Genereert een toevalsgetal.)

K6(g)3(PROB)4(RAND)

1(Ran#)w

(Telkens als u drukt op w wordt een nieuw

toevalsgetal gemaakt.)

w

Ran# 1

(Genereert het eerste toevalsgetal in rij 1.)

(Genereert het tweede toevalsgetal in rij 1.)

K6(g)3(PROB)4(RAND)

1(Ran#)1w

w

Ran# 0

(Initialiseert de rij.)

Ran# 1

(Genereert het eerste toevalsgetal in rij 1.)

1(Ran#)0w

1(Ran#)1w

RanList#-voorbeelden

Voorbeeld Invoer

RanList# (4)

(Genereert vier toevalsgetallen en geeft het

resultaat weer op het scherm ListAns.)

K6(g)3(PROB)4(RAND)5(List)

4)w

RanList# (3, 1)

(Genereert van het eerste tot het derde

toevalsgetal uit rij 1 en geeft het resultaat

weer op het scherm ListAns.)

K6(g)3(PROB)4(RAND)5(List)

3,1)w

(Genereert van het vierde tot het zesde

toevalsgetal uit rij 1 en geeft het resultaat

weer op het scherm ListAns.)

w

Ran# 0

(Initialiseert de rij.)

1(Ran#) 0w

RanList# (3, 1)

(Genereert opnieuw van het eerste tot het

derde toevalsgetal uit rij 1 en geeft het

resultaat weer op het scherm ListAns.)

5(List) 3,1)w

2-19

u Genereren van gehele toevalsgetallen (RanInt#)

RanInt# genereert gehele toevalsgetallen die tussen twee specifieke gehele getallen liggen.

RanInt# (A, B [,

n]) A < B |A|,|B| < 1E10 B – A < 1E10 1 < n < 999

• A is de startwaarde en B is de eindwaarde. Een waarde verwijderen voor

n levert

een ongewijzigd toevalsgetal. Een waarde bepalen voor

n levert het specifieke aantal

toevalsgetallen in een lijst.

Voorbeeld Invoer

RanInt# (1, 5)

(Genereert één geheel toevalsgetal van 1

tot 5.)

K6(g)3(PROB)4(RAND)2(Int)

1,5)w

RanInt# (1, 10, 5)

(Genereert vijf gehele toevalsgetallen van

1 tot 10 en geeft het resultaat weer op het

scherm ListAns.)

K6(g)3(PROB)4(RAND)2(Int)

1,10,5)w

u Genereren van toevalsgetallen in overeenstemming met normale

kansverdeling (RanNorm#)

Deze functie genereert een toevalsgetal met 10 cijfers in overeenstemming met normale

kansverdeling op basis van een specifiek gemiddelde  en standaardafwijking .

RanNorm# (

,  [,n])  > 0 1 < n < 999

• Een waarde verwijderen voor

n levert een ongewijzigd toevalsgetal. Een waarde bepalen

voor n levert het specifieke aantal toevalsgetallen in een lijst.

Voorbeeld Invoer

RanNorm# (8, 68)

(Produceert willekeurig een lichaamslengte

verkregen in overeenstemming met de

normale kansverdeling van een groep

kinderen van minder dan één jaar, met een

gemiddelde lichaamslengte van 68 cm en

een standaardafwijking van 8.)

K6(g)3(PROB)4(RAND)3(Norm)

8,68)w

RanNorm# (8, 68, 5)

(Produceert willekeurig de lichaamslengtes

van vijf kinderen uit het voorgaande

voorbeeld, en geeft ze weer in een lijst.)

K6(g)3(PROB)4(RAND)3(Norm)

8,68,5)w

2-20

u Genereren van toevalsgetallen in overeenstemming met binomiale

kansverdeling (RanBin#)

Deze functie genereert gehele toevalsgetallen in overeenstemming met binomiale

kansverdeling op basis van waarden bepaald voor het aantal pogingen

n en kanswaarde p.

RanBin# (

n, p [,m]) 1 < n < 100000 1 < m < 999 0 < p < 1

• Een waarde verwijderen voor

m levert een ongewijzigd toevalsgetal. Een waarde bepalen

voor m levert het specifieke aantal toevalsgetallen in een lijst.

Voorbeeld Invoer

RanBin# (5, 0,5)

(Produceert willekeurig het aantal

keren kruis dat mag worden verwacht in

overeenstemming met binomiale verdeling

voor vijf keer tossen als de kansverdeling

van kruis 0,5 is.)

K6(g)3(PROB)4(RAND)4(Bin)

5,0.5)w

RanBin# (5, 0,5, 3)

(Voert dezelfde volgorde bij het tossen uit

zoals hierboven beschreven, drie keer

en geeft het resultaat weer in een lijst.)

K6(g)3(PROB)4(RAND)4(Bin)

5,0.5,3)w

u Toevalsextractie van lijstgegevenselementen (RanSamp#)

Deze functie bepaalt willekeurig elementen van de lijstgegevens en retourneert de resultaten

in lijstformaat.

RanSamp# (List X,

n [,m])

List X ... Alle lijstgegevens (List 1 tot List 26, Ans, {lijstformaatgegevens}, subnaam)

n ... Aantal pogingen (wanneer m = 1, is het aantal elementen 1 < n < List X. Wanneer m =

0, 1 < n < 999.)

m ... m = 1 of 0 (wanneer m = 1 wordt elk element een maal bepaald. Wanneer m = 0, kan

elk element meerdere keren worden bepaald.)

•

m = 0 wordt gebruikt wanneer de m-instelling is weggelaten.

Voorbeeld Invoer

List 1 = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10}

RanSamp# (List 1, 3, 1)

(Bepaalt willekeurig drie elementen in List

1 en toont het resultaat op het ListAns-

scherm.)

!*({)1,2,3,4,5,6,7,8

,9,10!/(})a!b(List)bw

K6(g)3(PROB)4(RAND)6(Samp)

!b(List)b,3,1)w

List 2 = {1, 3, 6, 7}

RanSamp# (List 2, 10)

(Bepaalt willekeurig 10 elementen in List 2

en toont het resultaat op het ListAns-scherm.

Elementen worden herhaaldelijk bepaald.)

!*({)1,3,6,7!/(})a

!b(List)cw

K6(g)3(PROB)4(RAND)6(Samp)

!b(List)c,10)w

2-21

k Cartesische coördinaten

u Cartesische coördinaten u Poolcoördinaten

• Met poolcoördinaten kunt u

 berekenen en weergaven in een interval van

–180°<

 < 180° (radialen en honderddelige graden hebben hetzelfde interval).

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek Mode is ingesteld op Comp.

Voorbeeld Invoer

Bereken

r en ° wanneer x = 14 en y = 20,7

!m(SET UP)cccccc

1(Deg)J

K6(g)5(ANGLE)6(g)1(Pol()

14,20.7)w

Bereken

x en y wanneer r = 25 en  = 56°

2(Rec() 25,56)w

k Permutatie en Combinatie

u Permutatie u Combinatie

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek Mode is ingesteld op Comp.

Voorbeeld 1 Bereken het aantal manieren om 4 uit 10 elementen te kiezen, in

volgorde en zonder herhaling

Formule Invoer

10P4 = 5040

10K6(g)3(PROB)2(

nPr) 4w

Voorbeeld 2 Bereken het aantal manieren om 4 uit 10 elementen te kiezen, niet in

volgorde en zonder herhaling

Formule Invoer

10C4 = 210

10K6(g)3(PROB)3(

nCr) 4w

1 24,989 → 24,98979792 (r)

2 55,928 → 55,92839019 ( )

θ

1 13,979 → 13,97982259 (x)

2 20,725 → 20,72593931 (y)

n

!

n

!

n

P

r

=

n

C

r

=

(

n

–

r

)!

r

!(

n

–

r

)!

2-22

k Grootste gemene deler (GCD), kleinste gemeen veelvoud (LCM)

Voorbeeld Invoer

Grootste gemene deler bepalen

van 28 en 35

(GCD (28, 35) = 7)

K6(g)4(NUMERIC)6(g)2(GCD) 28

,35)w

Kleinste gemeen veelvoud bepalen van

9 en 15

(LCM (9, 15) = 45)

K6(g)4(NUMERIC)6(g)3(LCM) 9

,15)w

k Rest van de deling (MOD), Rest van exponentiële deling (MOD_Exp)

Voorbeeld Invoer

Rest bepalen bij deling van 137 door 7

(MOD (137, 7) = 4)

K6(g)4(NUMERIC)6(g)4(MOD) 137

,7)w

Rest bepalen bij deling van 5

3

door 3

(MOD_Exp (5, 3, 3) = 2)

K6(g)4(NUMERIC)6(g)

5(MOD_Exp)5,3,3)w

2-23

k Breuken

• In de Math invoer/uitvoer-modus is de invoermethode voor breuken anders dan hieronder

beschreven. Voor het invoeren van breuken in de Math invoer/uitvoer-modus, zie pagina

1-15.

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek Mode is ingesteld op Comp.

Voorbeeld Invoer

2 1 73

–– + 3 –– = ––

–

5 4 20

= 3,65 (Omzetting naar decimaal getal)*

1

'2c5e+!'(&) 3e1c4w

2

'5+3'1'4w

f

1 1

––––– + ––––

–

2578 4572

= 6,066202547 × 10

–4

*

2

'1c2578e+'1c4572w

1

'2578+1'4572w

1

––

2

× 0,5 = 0,25*

3

'1c2e*.5w

1

'2*.5w

*

1

Breuken kunnen worden omgezet naar decimale waarden en omgekeerd.

*

2

Als het totaal aantal karakters, dus het aantal cijfers én de scheidingstekens, groter is dan 10,

wordt de gebroken vorm automatisch omgezet in een decimaal getal.

*

3

Berekeningen waarin decimale getallen en gebroken vormen voorkomen krijgen een decimaal

getal als resultaat.

• Druk op !

f(

>

) om te schakelen tussen weergave als gemengde breuk en als

onechte breuk.

k Berekeningen in ingenieursnotatie

Via het menu voor de ingenieursnotatie kunt u ingenieurssymbolen invoeren.

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek Mode is ingesteld op Comp.

Voorbeeld Invoer

999k (kilo) + 25k (kilo)

= 1,024M (mega)

!m(SET UP)ff4(Eng)J999K6(g)6(g)

1(ENG-SYM)6(g)1(k)+251(k)w

9 ÷ 10 = 0,9 = 900m (milli)

= 0,9

9/10w

K6(g)6(g)1(ENG-SYM)6(g)6(g)3(ENG)*

1

= 0,0009k (kilo)

= 0,9

= 900m

3(ENG)*

1

2(ENG)*

2

2(ENG)*

2

*

1

Het weergegeven resultaat wordt, door het decimaal punt drie plaatsen naar rechts te

verschuiven, omgezet naar de eerstvolgende hogere ingenieurseenheid.

*

2

Het weergegeven resultaat wordt, door het decimaal punt drie plaatsen naar rechts te

verschuiven, omgezet naar de eerstvolgende lagere ingenieurseenheid.

2-24

k Logische operatoren (AND, OR, NOT, XOR) [OPTN]-[LOGIC]

Het menu met de logische operatoren biedt u enkele logische operatoren.

• {And}/{Or}/{Not}/{Xor} ... {logische AND}/{logische OR}/{logische NOT}/{logische XOR}

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek Mode is ingesteld op Comp.

Voorbeeld Hoeveel bedraagt de logische operator AND van A en B als A = 3 en B =

2?

A AND B = 1

Invoer Weergave

3aav(A)w

2aal(B)w

av(A)K6(g)6(g)

4(LOGIC)1(And)al(B)w

1

u Over bewerkingen met logische operatoren

• Een bewerking met logische operatoren geeft altijd 0 of 1 als resultaat.

• De volgende tabel geeft alle mogelijke resultaten van bewerkingen met AND, OR en XOR

weer.

Waarde of uitdrukking A Waarde of uitdrukking B A AND B A OR B A XOR B

A ≠ 0 B ≠ 0

1 1 0

A ≠ 0

B = 0 0 1 1

A = 0

B ≠ 0

0 1 1

A = 0 B = 0 0 0 0

• De volgende tabel toont de resultaten van de bewerkingen met de logische operator NOT.

Waarde of uitdrukking A NOT A

A ≠ 0

0

A = 0 1

2-25

5. Numerieke berekeningen

Hierna worden de numerieke berekeningen verklaard uit het functiemenu weergegeven als

K4(CALC) wordt ingedrukt. De volgende berekeningen kunnen worden uitgevoerd.

• {Int÷}/{Rmdr}/{Simp} ... {quotiënt}/{rest}/{simplificatie}

• {Solve}/{d/d

x}/{d

2

/dx

2

}/{∫dx}/{SolveN} ... {gelijkheid oplossing}/{eerste afgeleide}/{tweede

afgeleide}/{integraal}/{f(x) functie oplossing}

• {FMin}/{FMax}/{Σ(}/{log

a

b} ... {minimum}/{maximum}/{som}/{logaritme log

a

b}

k Quotiënt van geheel getal ÷ geheel getal [OPTN]-[CALC]-[Int÷]

De functie “Int÷” kan worden gebruikt om het quotiënt te bepalen als een geheel getal wordt

gedeeld door een ander geheel getal.

Voorbeeld Bereken het quotiënt van 107 ÷ 7

Aba

xK4(CALC)6(g)

6(g)1(Int÷)

x

w

k Rest van geheel getal ÷ geheel getal [OPTN]-[CALC]-[Rmdr]

De functie “Rmdr” kan worden gebruikt om de rest te bepalen als een geheel getal wordt

gedeeld door een ander geheel getal.

Voorbeeld Bereken de rest van 107 ÷ 7

Aba

xK4(CALC)6(g)

6(g)2(Rmdr)

x

w

2-26

k Simplificatie [OPTN]-[CALC]-[Simp]

De functie “'Simp” kan worden gebruikt om breuken handmatig te vereenvoudigen. De

volgende bewerkingen kunnen worden gebruikt om simplificatie uit te voeren als een niet

vereenvoudigd resultaat op het scherm verschijnt.

• {Simp} w ... Deze functie vereenvoudigt automatisch het weergegeven resultaat met

gebruik van het kleinste beschikbare priemgetal. Het gebruikte priemgetal en het

vereenvoudigde resultaat worden weergegeven op het scherm.

• {Simp}

n w ... Deze functie voert de simplificatie uit volgens de specifieke deler n.

Volgens de standaardinstellingen simplificeert dit toestel automatisch breuken vooraleer

ze weer te geven. Vooraleer de volgende voorbeelden uit te voeren, gebruik het

configuratiescherm om de instelling “Simplify” te wijzigen van “Auto” naar “Manual” (pagina

1-37).

• Als “a+b

i” of “r∠

θ

” is bepaald in het configuratiescherm in de instelling “Complex Mode”,

worden breuken als resultaat altijd vereenvoudigd voordat ze worden weergegeven, zelfs als

de instelling “Simplify” is ingesteld op “Manual”.

• Als u breuken handmatig wilt vereenvoudigen (Simplify: Manual), zorg er dan voor dat “Real”

is geselecteerd in de instelling “Complex Mode”.

Voorbeeld 1 Vereenvoudig

15

60

==

15

60

5

20

1

4

A'bfcgaw

K4(CALC)6(g)6(g)3(Simp)w

3(Simp)w

De waarde “F=” is de deler.

2-27

Voorbeeld 2 Vereenvoudig

27

63

met bepaling van een deler van 9

=

27

63

3

7

A'cxcgdw

K4(CALC)6(g)6(g)3(Simp)j

w

• Er doet zich een fout voor als simplificatie niet kan worden uitgevoerd met de specifieke

deler.

• Uitvoeren van 'Simp als een waarde die niet kan worden vereenvoudigd wordt

weergegeven, doet terugkeren naar de oorspronkelijke waarde, zonder weergave van “F=”.

k Berekeningen van het nulpunt (Solve) [OPTN]-[CALC]-[Solve]

Met deze opdrachten kunt u nulpunten berekenen. De syntaxis die u moet gebruiken is de

volgende:

Solve(

f(x), n, a, b) (a: ondergrens, b: bovengrens, n: waarde van de initiële benadering)

Twee verschillende mogelijkheden kunt u gebruiken om een nulpunt van een functie te

berekenen: de directe invoer en de invoer via een tabel met variabelen.

Met de directe invoer voert u zelf de waarden van de variabelen in. Deze mogelijkheid wordt

ook gebruikt met de Solve-opdracht in de modus Program om een nulpunt van een functie te

berekenen.

De invoer via een tabel met variabelen wordt gebruikt in de modus Equation. In de meeste

gevallen is het aangeraden om nulpunten van een functie op deze manier te berekenen.

Wanneer de oplossing niet convergent is, verschijnt een foutmelding (Time Out).

Meer informatie over berekeningen van het nulpunt (Solve) vindt u op pagina 4-4.

• U kunt geen formule voor de berekening van een tweede afgeleide, Σ, van een

maximum-/minimumwaarde, van een nulpunt (Solve), gebruiken als term voor een van de

bovenvermelde functies.

• Drukt u op A tijdens het berekenen van een nulpunt (Solve) (u ziet de cursor dan niet op

het scherm), dan wordt de berekening onderbroken.

k Oplossen van f(x) Functie [OPTN]-[CALC]-[SolveN]

U kunt SolveN gebruiken om een functie

f(x) op te lossen met numerieke analyse. Dit is de

invoersyntaxis.

SolveN (linkerkant [=rechterkant] [,variabele] [, ondergrens, bovengrens])

• De rechterkant, variabele, ondergrens en bovengrens mogen worden weggelaten.

• “linkerkant [=rechterkant]” is de expressie die moet worden opgelost. Ondersteunde

variabelen zijn A tot Z,

r, en

θ

. Als de rechterkant wordt weggelaten, wordt de oplossing

bereikt door de rechterkant te beschouwen als = 0.

• De variabele bepaalt de variabele in de expressie die wordt opgelost voor (A tot Z,

r,

θ

). Door

een variabele weg te laten wordt X gebruikt als de variabele.

2-28

• De ondergrens en bovengrens bepalen het interval van de oplossing. U kunt een waarde of

een expressie invoeren als het interval.

• De volgende functies kunnen niet binnen de argumenten worden gebruikt.

Solve(, d

2

/dx

2

(, FMin(, FMax(, Σ(

Het formaat ListAns kan tegelijkertijd tot 10 resultaten weergeven.

• Het bericht “No Solution” wordt weergegeven als er geen oplossing is.

• Het bericht “More solutions may exist.” wordt weergegeven als er meerdere oplossingen

bestaan dan degene weergegeven door SolveN.

Voorbeeld Los de functie op

x

2

– 5x – 6 = 0

K4(CALC)5(SolveN)

vx-fv-g)w

J

k Eerste afgeleide berekeningen [OPTN]-[CALC]-[d/dx]

Om een eerste afgeleide te berekenen, kunt u kiezen tussen twee formules.

K4(CALC)2(d/d

x) f(x)ea

of

4(MATH)4(d/d

x) f(x)ea

K4(CALC)2(d/d

x) f(x),a)

a is het punt waarvan u de eerste afgeleide wilt bepalen.

De afgeleide wordt als volgt gedefinieerd:

d

/

dx

(

f

(

x

)

a

)

⇒

f

(

a

)

dx

d

f

(

a

+

A

x

)–

f

(

a

)

f

(

a

) = lim

–––––––––––––

A

x

A

x

→

0

'

2-29

In deze definitie wordt infinitesimaal vervangen door een voldoende klein genomen A

x,

waarna een benadering van

f

'

(a) als volgt wordt berekend:

Voorbeeld Bereken het afgeleid getal in het punt

x = 3 van de functie y = x

3

+ 4x

2

+

x – 6

Invoeren van de functie f(x).

AK4(CALC)2(d/d

x)vMde+evx+v-ge

Invoer van het punt

x = a waarvoor u het afgeleid getal wilt berekenen.

dw

Een eerste afgeleide berekenen in een functiegrafiek

• U kunt de invoer van de waarde a in de syntaxis op pagina 2-28 weglaten door het volgende

formaat voor de afgeleide grafiek te gebruiken: Y2 = d/dx (Y1). In dit geval wordt de waarde

van de variabele X gebruikt in plaats van de waarde

a.

Voorzorgen bij eerste afgeleide berekeningen

• In de functie f(x) kunt u enkel X als variabele kiezen. Andere variabelen (A t/m Z, zonder X, r,

) worden als constanten beschouwd, zodat in de berekeningen met de daaraan toegekende

waarde(n) zal gerekend worden.

• Drukt u op A tijdens het berekenen van een eerste afgeleide (u ziet de cursor dan niet op

het scherm), dan wordt de berekening onderbroken.

• Onnauwkeurige resultaten en fouten kunnen te wijten zijn aan het volgende:

- discontinue punten in

x-waarden

- grote veranderingen in

x-waarden

- opname van het lokale maximum- en minimumpunt in

x-waarden

- opname van het buigpunt in

x-waarden

- opname van niet-differentieerbare punten in

x-waarden

- resultaten van eerste afgeleide berekeningen die nul benaderen

• Berekeningen van een afgeleid getal van een trigonometrische functie moet u steeds

uitvoeren met de hoekeenheid ingesteld op radialen (Rad-modus).

• U kunt geen formule voor de berekening van een eerste of een tweede afgeleide, van een

bepaalde integraal, van een sommatie (Σ), van een maximum-/minimumwaarde, van een

nulpunt (Solve), RndFix gebruiken als term van een afgeleid getal.

f

(

a

+

A

x

)–

f

(

a

)

f

(

a

)

–––––––––––––

A

x

'



2-30

k Tweede afgeleide berekeningen [OPTN]-[CALC]-[d

2

/dx

2

]

Om een tweede afgeleide te berekenen, werkt het toestel met de formule:

K4(CALC)3(d

2

/dx

2

) f(x)ea

of

4(MATH)5(d

2

/dx

2

) f(x)ea

K4(CALC)3(d

2

/dx

2

) f(x),a)

a is het punt waarvan u de tweede afgeleide wilt bepalen.

De berekening van de tweede afgeleide geeft een benaderende waarde die, steunend op het

binomium van Newton, als volgt wordt berekend.

Deze formule wordt opeenvolgend toegepast voor “voldoende kleine toenames/afnames van

h” om een waarde te krijgen die f

"

(a) benadert.

Voorbeeld Bereken het tweede afgeleide getal in het punt

x = 3 van de functie

y = x

3

+ 4x

2

+ x – 6

Invoeren van de functie f(x).

AK4(CALC)3(d

2

/dx

2

)vMde+evx+v-ge

Voer 3 in als het punt

a, waarvoor u het afgeleid getal wilt berekenen.

dw

Een tweede afgeleide berekenen in een functiegrafiek

U kunt de invoer van de waarde a in de bovenstaande syntaxis weglaten door het volgende

formaat voor de tweede afgeleide grafiek te gebruiken: Y2 = d

2

/dx

2

(Y1). In dit geval wordt de

waarde van de variabele X gebruikt in plaats van de waarde

a.

Voorzorgen bij tweede afgeleide berekeningen

De voorzorgen die van toepassing zijn op eerste afgeleiden gelden ook bij tweede afgeleide

berekeningen (zie pagina 2-29).

d

2

d

2

––– (

f

(

x

),

a

)

⇒

–––

f

(

a

)

dx

2

dx

2

f

''(a) =

180h

2

2 f(a + 3h) – 27 f(a + 2h) + 270 f(a + h) – 490 f(a) + 270 f(a – h) – 27 f(a –2h) + 2 f(a – 3h)

2-31

k Berekeningen van een bepaalde integraal [OPTN]-[CALC]-[∫dx]

Om een bepaalde integraal te berekenen, kunt u kiezen tussen twee formules.

K4(CALC)4(∫d

x) f(x)e a f b

of

4(MATH)6(g)1(∫d

x) f(x)e a f b

K4(CALC)4(∫d

x) f(x) , a , b , tol )

(

a

: ondergrens,

b

: bovengrens,

tol

: tolerantie)

Gebied van

∫

a

b

f

(

x

)

dx

is berekend

Zoals hierboven weergegeven, worden integraalberekeningen uitgevoerd door de berekening

van de integraalwaarden van

a tot b voor de functie y = f (x) waar a < x < b, en f (x) > 0. Dit

berekent de oppervlakte van het schaduwgebied in de afbeelding.

Voorbeeld 1 Bereken de volgende bepaalde integraal met een tolerantie van “

tol” =

1E – 4

• Math invoer/uitvoer-modus

K4(CALC)4(∫d

x)cvx+

dv+eebffw

• Lineaire invoer/uitvoer-modus

Invoeren van de functie

f

(x).

AK4(CALC)4(∫d

x)cvx+dv+e,

Voer de ondergrens, bovengrens en de tolerantiewaarde in.

b,f,b

5-e)w

∫

(

f

(

x

),

a

,

b

,

tol

)

⇒

∫

a

b

f

(

x

)

dx

∫

1

5

(2x

2

+ 3x + 4) dx

2-32

Voorbeeld 2 Wanneer de instelling voor de hoekeenheid zestigdelige graden

is, wordt de integratieberekening van de trigonometrische functie

uitgevoerd met radialen (hoekeenheid = Deg)

Voorbeelden van weergave resultaten berekening

Houd daarom met het volgende rekening om een zo juist mogelijk resultaat te krijgen.

(1) Voor oppervlakteberekening met functies die op het interval [

a, b] ook negatief zijn,

integreert u het positief en het negatief deel apart en voegt u daarna de resultaten samen.

Positief

deel (

S

)

Negatief deel (

S

)

Positief deel (S) Negatief deel (S)

(2) Voor integratie over een groot interval [a, b] is het soms aangewezen dit interval in

deelintervallen te verdelen en hierop apart te integreren. De som van deze deelintegralen is

meestal nauwkeuriger.

• Drukt u op A terwijl een bepaalde integraal wordt berekend (u ziet de cursor dan niet op

het scherm), dan wordt de berekening onderbroken.

• Berekeningen van een bepaalde integraal van een trigonometrische functie moet u steeds

uitvoeren met de hoekeenheid ingesteld op radialen (Rad-modus).

• Een fout (Time Out) treedt op wanneer geen oplossing is gevonden die met de

tolerantiewaarde overeenkomt.

∫

a

b

f

(

x

)

dx =

∫

a

c

f

(

x

)

dx

+

∫

c

b

f

(

x

)

dx

∫

a

b

f

(

x

)

dx =

∫

a

x

1

f

(

x

)

dx

+

∫

x

1

x

2

f

(

x

)

dx

+.....+

∫

x

4

b

f

(

x

)

dx

2-33

Voorzorgen bij integraalrekenen

• In de functie f(x) kunt u enkel X als variabele kiezen. Andere variabelen (A t/m Z, zonder X, r,

) worden als constanten beschouwd, zodat in de berekeningen met de daaraan toegekende

waarde(n) zal gerekend worden.

• De invoer van “

tol” en het sluiten van de haken mag u weglaten. Laat u “tol,” weg, dan

gebruikt de rekenmachine automatisch de waarde 1

E–5.

• De berekening van een bepaalde integraal vraagt soms wel een wat langere berekeningstijd.

• U kunt geen formule voor de berekening van een eerste of een tweede afgeleide, van een

bepaalde integraal, van een sommatie (Σ), van een maximum-/minimumwaarde, van een

nulpunt (Solve), RndFix gebruiken als term van een integraalberekening.

• De tolerantiewaarde in de Math invoer/uitvoer-modus is vastgelegd op 1

E–5 en kan niet

worden gewijzigd.

k Berekenen van een sommatie (Σ) [OPTN]-[CALC]-[Σ(]

Om Σ te berekenen, kunt u kiezen tussen twee formules.

K4(CALC)6(g)3(Σ( )

ak e k e

α

e

β

of

4(MATH)6(g)2(Σ( )

ak e k e

α

e

β

K4(CALC)6(g)3(Σ( )

ak , k ,

α

,

β

, n )

(

n : afstand tussen twee opeenvolgende termen)

Voorbeeld Bereken de volgende som:

Gebruik

n = 1 als afstand tussen twee opeenvolgende termen.

AK4(CALC)6(g)3(Σ( )a,(K)

x-da,(K)+fe

a,(K)ecegw

Voorzorgen bij

Σ

-berekeningen

• De waarde van de gespecificeerde variabele verandert bij een sommatie (Σ). Zorg er voor

dat u voordat u de berekening uitvoert een geschreven notitie bij de hand houdt van de

waarden van de gespecificeerde variabele die u later nodig zou kunnen hebben.

• U kunt de variabele van deze functie slechts één keer gebruiken als begin van de rij

ak.

β

Σ

(

a

k

,

k

,

α

,

β

,

n

)

=

Σ

a

k

=

a

α

+

a

α

+1

+........+

a

β

k =

α

6

Σ

(

k

2

–3

k

+5)

k = 2

2-34

• Voor de beginterm (

α

) van de rij ak en voor de eindterm (

β

) van de rij ak kunt u alleen gehele

getallen invoeren.

• De invoer van

n en het sluiten van de haken mag u weglaten. Laat u n weg, dan kiest de

rekenmachine automatisch voor

n = 1.

• De waarde van de eindterm

β

moet groter zijn dan de waarde van de beginterm

α

. Zo niet

krijgt u een foutmelding.

• Om een sommatie (Σ) te stoppen (aangegeven wanneer de cursor niet op scherm

verschijnt), drukt u op A.

• U kunt geen formule voor de berekening van een eerste of een tweede afgeleide, van een

bepaalde integraal, van een sommatie (Σ), van een maximum-/minimumwaarde, van een

nulpunt (Solve), RndFix gebruiken als term van een sommatieberekening (Σ).

• In de Math invoer/uitvoer-modus is de afstand tussen twee opeenvolgende termen (

n)

vastgelegd op 1 en kan niet gewijzigd worden.

k Berekeningen van een minimum-/maximumwaarde

[OPTN]-[CALC]-[FMin]/[FMax]

Om een maximum-/minimumwaarde in een gegeven interval

a < x < b te berekenen, werkt het

toestel met de formules:

u Voor een minimum

K4(CALC)6(g)1(FMin) f

(x) , a , b , n )

(

a: Beginpunt van het interval, b: Eindpunt van het interval, n: Nauwkeurigheid (n = 1 tot 9))

u Voor een maximum

K4(CALC)6(g)2(FMax) f

(x), a , b , n )

(

a: Beginpunt van het interval, b: Eindpunt van het interval, n: Nauwkeurigheid (n = 1 tot 9))

Voorbeeld Bereken voor de volgende functie het minimum voor het interval dat

begint bij

a = 0 en eindigt bij b = 3, met een nauwkeurigheid van n = 6

y = x

2

– 4x + 9

Invoeren van de functie f

(x).

AK4(CALC)6(g)1(FMin)vx-ev+j,

Voer het interval

a = 0, b = 3 in.

a,d,

Voer de nauwkeurigheid

n = 6 in.

g)w

• In de functie

f

(x) kunt u enkel X als variabele kiezen. Andere variabelen (A t/m Z, zonder

X, r, ) worden als constanten beschouwd, zodat in de berekeningen met de daaraan

toegekende waarde(n) zal gerekend worden.

2-35

• De invoer van

n en het sluiten van de haken mag u weglaten.

• Discontinue punten of intervallen waarin zich grote veranderingen voordoen, kunnen de

nauwkeurigheid van de berekening negatief beïnvloeden.

• De invoer van een grotere waarde voor

n vergroot de nauwkeurigheid, maar vraagt ook meer

tijd.

• De waarde van het eindpunt van het interval (

b) moet groter zijn dan de waarde van het

beginpunt (

a). Zo niet verschijnt een foutmelding.

• Drukt u op A terwijl er een maximum-/minimumwaarde wordt berekend, dan stopt u

daarmee de berekening.

• Gebruik enkel de gehele getallen 1 tot 9 als waarde voor

n. Het invoeren van andere

waarden veroorzaakt een foutmelding.

• U kunt geen formule voor de berekening van een eerste of een tweede afgeleide, van een

bepaalde integraal, van een sommatie (Σ), van een maximum-/minimumwaarde, van een

nulpunt (Solve), RndFix gebruiken als term van een extremumberekening.

6. Rekenen met complexe getallen

De hoofdbewerkingen met complexe getallen (optellen, aftrekken, vermenigvuldigen, delen)

worden ingevoerd zoals bij handmatige berekeningen (zie pagina 2-1 tot 2-17). U kunt ook

haakjes invoeren en gebruikmaken van het geheugen voor het laatste resultaat.

• Het reëel deel en de coëfficiënt van het imaginair deel kunnen elk worden weergegeven met

een mantisse van hoogstens 10 cijfers en een exponent van hoogstens 2 cijfers.

• De volgende functies kunnen samen met complex getallen worden gebruikt.

',

x

2

, x

–1

, ^(x

y

),

3

',

x

', ln, log, log

a

b, 10

x

, e

x

, Int, Frac, Rnd, Intg, RndFix(, Fix, Sci, ENG,

ENG, ° ’ ”,

° ’ ”

,

a

b

/c, d/c

U kunt rekenen met complexe getallen door de optie Complex Mode in het configuratiescherm

als volgt te veranderen.

• {Real} ... Uitsluitend reële getallen berekenen*

1

• {a+bi} ... Complex getal berekenen en het resultaat in cartesische coördinaten weergeven

• {

r∠} ... Complex getal berekenen en het resultaat in poolcoördinaten weergeven*

2

*

1

Als het argument echter een imaginair getal bevat, wordt het complex getal berekend en

verschijnt het resultaat in cartesische coördinaten.

Voorbeelden:

ln 2

i = 0,6931471806 + 1,570796327i

ln 2i + ln (– 2) = (Non-Real ERROR)

*

2

Het weergavebereik van  hangt af van de hoekeenheid die voor de optie Angle in het

configuratiescherm is geselecteerd.

• Deg ... –180 <

 < 180

• Rad ... – π <

 < π

• Gra ... –200 <

 < 200

2-36

Druk op K3(COMPLEX) om het menu van de complexe getallen op te roepen.Hier vindt u

de volgende opties.

• {

i} ... {invoer van de imaginaire eenheid i}

• {Abs}/{Arg} ... bevat {absolute waarde}/{argument}

• {Conjg} ... {om het toegevoegde van een complex getal te berekenen}

• {ReP}/{ImP} ... bepaling van het {reëel deel}/{imaginair deel}

• {'

r∠}/{'a+bi} ... om het resultaat om te zetten in {poolcoördinaten}/{cartesische

coördinaten}

• U kunt ook !a(

i) gebruiken in plaats van K3(COMPLEX)1(i).

• Oplossingen voor de modi Real,

a+bi en r∠ verschillen voor machten en wortels (

x

') x <

0 en

y = m/n wanneer n een oneven getal is.

Voorbeeld: 3

x

' (– 8) = – 2 (Real)

= 1 + 1,732050808i (a+bi)

= 2∠60 (r∠, Deg-modus)

• Om de “ ∠ ”-bewerking in te voeren in de poolcoördinaatuitdrukking (

r∠), drukt u op

!v(∠).

k De hoofdbewerkingen [OPTN]-[COMPLEX]-[i]

De hoofdbewerkingen met complexe getallen worden ingevoerd zoals bij handmatige

berekeningen. U kunt zelfs haakjes invoeren en gebruikmaken van het geheugen voor het

laatste resultaat.

Voorbeeld (1 + 2

i) + (2 + 3i)

AK3(COMPLEX)

(b+c1(

i))

+(c+d1(

i))w

k Omgekeerde, vierkantswortel en kwadraat

Voorbeeld (3 + i)

AK3(COMPLEX)

!x(')(d+1(

i))w

2-37

k Complexe getallen in poolcoördinaten

Voorbeeld 2∠30 × 3∠45 = 6∠75

!m(SET UP)cccccc

1(Deg)c3(

r∠)J

Ac!v(∠)da*d

!v(∠)efw

k Modulus en argument [OPTN]-[COMPLEX]-[Abs]/[Arg]

Het toestel gaat ervan uit dat een complex getal

a + bi kan worden afgebeeld als coördinaat

op een vlak van Gauss, en berekent de waarde ⎮Z ⎮en het argument (arg).

Voorbeeld Bereken de modulus (

r) en het argument () van het complex getal 3 +

4i, met de zestigdelige graden als ingestelde hoekeenheid

As van de coëfficiënten van het imaginair deel

As van het reëel deel

AK3(COMPLEX)2(Abs)

d+e1(

i)w

(Berekening van de modulus)

AK3(COMPLEX)3(Arg)

(d+e1(

i))w

(Berekening van het argument)

• Het resultaat voor het argument hangt dus af van de ingestelde hoekeenheid (zestigdelige

graden, radialen of honderddelige graden).

2-38

k Toegevoegde van een complex getal [OPTN]-[COMPLEX]-[Conjg]

Het toegevoegde van het complex getal

a + bi is a – bi.

Voorbeeld Bereken het toegevoegde van het complex getal 2 + 4

i

AK3(COMPLEX)4(Conjg)

(c+e1(

i))w

k Bepaling van het reëel deel en van de coëfficiënt van het imaginair deel

van een complex getal

[OPTN]-[COMPLEX]-[ReP]/[lmP]

In het voorbeeld ziet u hoe u het reëel deel

a en de coëfficiënt van het imaginair deel b bepaalt

van het complex getal a + bi.

Voorbeeld Bepaal het reëel deel en de coëfficiënt van het imaginair deel van het

complex getal 2 + 5

i

AK3(COMPLEX)6(g)1(ReP)

(c+f6(g)1(

i))w

(Bepaling van het reëel deel)

AK3(COMPLEX)6(g)2(ImP)

(c+f6(g)1(

i))w

(Bepaling van de coëfficiënt van het imaginair deel)

k Omzetting van poolcoördinaten en cartesische coördinaten

[OPTN]-[COMPLEX]-['r∠]/['a+bi]

Ga als volgt te werk om een complex getal in cartesische coördinaten om te zetten in

poolcoördinaten en omgekeerd.

Voorbeeld Zet de cartesische coördinaten het complex getal 1 + '3

i om in

poolcoördinaten

!m(SET UP)cccccc

1(Deg)c2(

a+bi)J

Ab+(!x(')de)

K3(COMPLEX)1(

i)6(g)

3(

'r∠

θ

)w

Ac!v(∠)ga

K3(COMPLEX)6(g)4(

'a+bi)w

2-39

7. Berekeningen met gehele getallen in het twee-,

acht-, tien- en zestientallige talstelsel

U kunt in de modus Run-Matrix via de instellingen voor de andere talstelsels berekeningen

maken met twee-, acht-, tien- en zestientallige getallen. U kunt ook getallen van het ene

talstelsel naar het andere omzetten en logische bewerkingen uitvoeren.

• U kunt geen gebruikmaken van wetenschappelijke functies als u in deze talstelsels werkt.

• U kunt in deze talstelsels alleen maar met gehelen werken. Voert u toch cijfers na een

komma in, dan worden die niet geaccepteerd.

• Probeert u in één van deze talstelsels een niet-toegelaten symbool in te voeren, dan

verschijnt er een foutmelding. De volgende symbolen mogen gebruikt worden.

Tweetallig: 0, 1

Achttallig: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7

Tientallig: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9

Zestientallig: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E, F

• Een tegengesteld getal wordt in deze talstelsels voorgesteld door het 2-complement van het

gegeven getal.

• Voor deze talstelsels gebeurt de weergave op het scherm als volgt.

Talstelsel Tweetallig Achttallig Tientallig Zestientallig

Aantal symbolen 16 cijfers 11 cijfers 10 cijfers 8 cijfers

• De lettersymbolen gebruikt in het zestientallig talstelsel verschijnen op het scherm in een

andere lay-out dan de gewone (hoofd)letters.

Gewone tekst A B C D E F

Zestientallig geschreven

getallen

Toetsen

vlIsct

• De grenzen waarbinnen de getallen voor deze talstelsels kunnen vallen, zijn de volgende.

Tweetallig

Positief: 0 <

x < 111111111111111

Negatief: 1000000000000000 <

x < 1111111111111111

Achttallig

Positief: 0 <

x < 17777777777

Negatief: 20000000000 <

x < 37777777777

Tientallig

Positief: 0 <

x < 2147483647

Negatief: –2147483648 <

x < –1

Zestientallig geschreven getallen

Positief: 0 <

x < 7FFFFFFF

Negatief: 80000000 <

x < FFFFFFFF

2-40

k Instellen van een talstelsel

U kunt het tien-, zestien-, twee- of achttallig talstelsel instellen in het configuratiescherm.

u Een berekening uitvoeren in het twee-, acht-, tien- of zestientallige talstelsel

[SET UP]-[Mode]-[Dec]/[Hex]/[Bin]/[Oct]

1. Kies in het hoofdmenu de modus Run-Matrix.

2. Druk op !m(SET UP). Selecteer “Mode”, en bepaal vervolgens het

standaardnummersysteem door te drukken op 2(Dec), 3(Hex), 4(Bin), of 5(Oct)

voor de modusinstelling.

3. Druk op J om het werkscherm van deze talstelsels op te roepen. In het submenu dat

verschijnt vindt u de volgende parameters.

• {d~o}/{LOGIC}/{DISPLAY} ... {nummersysteem specificatie}/{logische bewerking}/

{omzetting tientallig/zestientallig/tweetallig/achttallig talstelsel}-menu

u Een getal in een bepaald talstelsel invoeren

U kunt voor elk ingevoerd getal het talstelsel kiezen. Is het toestel ingesteld in een van de

talstelsels, dan drukt u op 1(d~o) om het menu met symbolen van de talstelsels te openen.

Druk vervolgens op de functietoets die het gewenste talstelsel activeert, en voer het getal in.

• {d}/{h}/{b}/{o} ... {tientallig}/{zestientallig}/{tweetallig}/{achttallig}

u Getallen uit verschillende talstelsels invoeren

Voorbeeld Voer 12310, in als het zestientallig talstelsel is ingesteld

!m(SET UP)

Selecteer “Mode”, en druk op 3(Hex)

J.

A1(d~o)1(d)bcdw

k Tegengestelden en logische bewerkingen

Als één van de talstelsels is ingesteld, drukt u op 2(LOGIC) om een menu met

tegengestelden en logische operatoren op te roepen.

• {Neg} ... {tegengestelde}*

1

• {Not}/{and}/{or}/{xor}/{xnor} ... {NOT}*

2

/{AND}/{OR}/{XOR}/{XNOR}*

3

*

1

Complement van twee

*

2

Complement van een (complement: een bit)

*

3

AND: een bit, OR: een bit, XOR: een bit, XNOR: een bit

2-41

u Tegengestelde

Voorbeeld Bepaal het tegengestelde van 1100102

!m(SET UP)

Selecteer “Mode”, en druk op 4(Bin)J.

A2(LOGIC)1(Neg)

bbaabaw

• Een tegengesteld getal wordt in deze talstelsels voorgesteld door het 2-complement te

nemen van het gegeven getal en het resultaat in het oorspronkelijke talstelsel om te zetten.

In het tientallige talstelsel worden tegengestelde getallen weergegeven met een minteken.

u Logische bewerkingen

Voorbeeld Voer in en laat uitvoeren “12016 and AD16”

!m(SET UP)

Selecteer “Mode”, en druk op 3(Hex)

J.

Abca2(LOGIC)

3(and)ADw

k Omzetten van talstelsels

Druk op 3(DISPLAY) om een menu met omzettingsfuncties voor talstelsels te openen.

• {

'Dec}/{'Hex}/{'Bin}/{'Oct} ... het getal op het scherm omzetten in {tientallig}/

{zestientallig}/{tweetallig}/{achttallig} talstelsel

u Een getal op het scherm omzetten in een ander talstelsel

Voorbeeld Zet het getal 2210 om in een twee- of achttallig getal (ingesteld is

tientallig)

A!m(SET UP)

Selecteer “Mode”, en druk op 2(Dec)

J.

1(d~o)1(d)ccw

J3(DISPLAY)3('Bin)w

4('Oct)w

2-42

8. Matrixberekeningen

Kies in het hoofdmenu de modus Run-Matrix en druk op 3('MAT/VCT) om

matrixberekeningen uit te voeren.

Het toestel kan dankzij 26 geheugens voor matrices (van Mat A tot Mat Z) plus een geheugen

voor de laatste matrix (MatAns) de volgende bewerkingen met matrices uit te voeren.

• Optellen, aftrekken, vermenigvuldigen

• Vermenigvuldigen met een getal

• Determinant

• Getransponeerde van een matrix

• Inverse van een matrix

• Kwadraat van een matrix

• Macht van een matrix

• In een matrix van alle elementen de absolute waarde, het geheel deel, het decimaal deel of

het grootste geheel deel dat niet groter is dan het originele element berekenen

• Invoer van complexe getallen in matrixelementen en complexe getallen in verwante functies

• Bewerken van matrices met matrixopdrachten

De maximale dimensie van de rijen en kolommen van een matrix is 999.

Belangrijk!

• U kunt een X (hoofdletter) invoeren door te drukken op (a+(X)) of x (v) (kleine

letter) voor matrixgeheugen “Mat X”. Zowel “Mat X” als “Mat

x” verwijzen naar dezelfde

geheugenzone.

Over het geheugen voor de laatste matrix (MatAns)

Het toestel slaat automatisch het resultaat van een matrixberekening op in het geheugen voor

de laatste matrix. Daarbij gelden de volgende regels.

• Bij elke matrixberekening wordt het nieuwe resultaat opgeslagen in het geheugen voor de

laatste matrix. De vorige inhoud van dit geheugen wordt dan gewist en kan niet meer worden

opgeroepen.

• Het opslaan van waarden in het matrixgeheugen heeft geen invloed op het geheugen voor

de laatste matrix.

• Wanneer het resultaat van een matrixberekening

m (rijen) × 1 (kolom) of 1 (rij) × n

(kolommen) is, wordt het resultaat van de berekening ook opgeslagen in het geheugen voor

de laatste vector (VctAns).

k Matrices invoeren en bewerken

Druk op 3('MAT/VCT) om het scherm Matrix Editor weer te geven. Met de Matrix Editor

kunt u matrices invoeren en bewerken.

m × n … m (rij) × n (kolom) matrix

None… geen matrix vooraf ingesteld

2-43

• {DELETE}/{DEL-ALL} ... wissen van {een bepaalde matrix}/{alle matrices}

• {DIM} ... de dimensies van de matrix (aantal cellen) opgeven

• {CSV} ... slaat een matrix als CSV-bestand op en importeert de inhoud van CSV-bestand

naar een van de matrixgeheugens (van Mat A tot Mat Z, en MatAns) (pagina 2-48)

• {M⇔V} ... toont het scherm Vector Editor (pagina 2-60)

u Opmaken van een matrix

Om een matrix op te maken moet u eerst de dimensies vastleggen in de Matrix Editor. Daarna

kunt u aan de elementen van de matrix een waarde toekennen.

u De dimensies van een matrix vastleggen

Voorbeeld Maak een matrix met 2 rijen × 3 kolommen in het matrixgeheugen Mat B

Klik Mat B aan.

c

3(DIM) (U mag deze stap overslaan.)

Voer het aantal rijen in.

cw

Voer het aantal kolommen in.

dw

w

• Alle elementen van de nieuw opgemaakte matrix hebben waarde 0.

• Als u het formaat invoert of de dimensies van een matrix verandert, wordt de huidige inhoud

gewist.

• Als de foutmelding “Memory ERROR” naast de naam van het gebruikte matrixgeheugen blijft

staan nadat u de dimensies hebt ingevoerd, betekent dit dat er onvoldoende geheugenruimte

is voor de gewenste matrix.

u Elk element van een matrix een waarde toekennen

Voorbeeld Voer in de matrix B de volgende gegevens in:

De volgende bewerking is het vervolg van het rekenvoorbeeld op de vorige pagina.

bwcwdw

ewfwgw

(Het gegeven wordt ingevoerd in het

aangeklikte element. Bij elke druk op w,

wordt het volgende element rechts

aangeklikt.)

1 2 3

4 5 6

2-44

• Bij de weergave van een matrix op het scherm is er slechts plaats bij positieve gehele

getallen voor zes karakters, en bij negatieve voor vijf karakters (één karakter wordt gebruikt

voor het minteken). Exponentiële waarden worden weergeven met maximaal twee cijfers

voor het exponent. Breuken worden decimaal weergegeven.

u Wissen van een matrix

U kunt één bepaalde matrix apart of alle matrices tegelijk wissen.

u Een bepaalde matrix wissen

1. Als de Matrix Editor op het scherm staat, kunt u met f en c de matrix aanklikken die u

wilt wissen.

2. Druk op 1(DELETE).

3. Druk op 1(Yes) om de matrix te wissen, of op 6(No) als u toch maar niet wilt wissen.

u Alle matrices tegelijk wissen

1. Als de Matrix Editor op het scherm staat, drukt u op 2(DEL-ALL).

2. Druk op 1(Yes) om alle matrices in het geheugen te wissen, of op 6(No) als u toch maar

niet wilt wissen.

k Bewerkingen op de elementen van een matrix

Ga als volgt te werk om bewerkingen op de elementen van een matrix uit te voeren.

1. Als de Matrix Editor op het scherm staat, kunt u met f en c de matrix aanklikken die u

wilt bewerken.

U kunt naar een specifieke matrix gaan door de letter te typen die met de naam van de

matrix overeenkomt. Als u bijvoorbeeld ai(N) invoert, gaat u naar Mat N.

Als u drukt op !-(Ans), gaat u naar het actieve matrixgeheugen.

2. Druk op w om het functiemenu met de volgende opties te openen.

• {ROW-OP} ... {menu met de rij-operaties}

• {ROW}

• {DELETE}/{INSERT}/{ADD} ... rij {verwijderen}/{invoegen}/{toevoegen}

• {COLUMN}

• {DELETE}/{INSERT}/{ADD} ... kolom {wissen}/{invoegen}/{toevoegen}

• {EDIT} ... {element bewerken}

In alle voorbeelden wordt steeds vertrokken van de matrix A uit het eerste voorbeeld.

2-45

u Rijberekeningen

Het volgende menu verschijnt wanneer u drukt op 1(ROW-OP) terwijl de matrix die u wilt

bewerken opgeroepen is.

• {SWAP} ... {om twee rijen om te wisselen}

• {

Row} ... {om een rij met een getal te vermenigvuldigen}

• {

Row+} ... {om een rij te vervangen door de som van die rij en het product van een andere

rij en een getal}

• {Row+} ... {om een rij te vervangen door de som van die rij en een andere rij}

u Twee rijen omwisselen

Voorbeeld Wissel de rijen 2 en 3 van de volgende matrix om:

Alle voorbeelden gebruiken de volgende matrix:

Matrix A =

1 2

3 4

5 6

1(ROW-OP)1(SWAP)

Voer de nummers in van de rijen die u wilt omwisselen.

cwdww

u Een rij met een getal vermenigvuldigen

Voorbeeld Vermenigvuldig de rij 2 met 4:

1(ROW-OP)2( Row)

Voer het vermenigvuldigtal in.*

ew

Voer het rijnummer in.

cww

* Een complex getal kan ook worden ingevoerd als een vermenigvuldiger (k).

2-46

u Een rij vervangen door de som van die rij en het product van een andere rij

en een getal

Voorbeeld Vervang in de volgende matrix rij 3 door de som van rij 3 en het product

van rij 2 met 4:

1(ROW-OP)3( Row+)

Voer het vermenigvuldigtal in.*

ew

Voer het rijnummer in van de rij waarvan het getalproduct berekend moet worden.

cw

Voer het rijnummer in van de rij die vervangen moet worden.

dww

* Een complex getal kan ook worden ingevoerd als een vermenigvuldiger (k).

u Een rij vervangen door de som van die rij en een andere rij

Voorbeeld Vervang rij 3 door de som van rij 3 en rij 2:

1(ROW-OP)4(Row+)

Voer het rijnummer van de op te tellen rij in.

cw

Voer het rijnummer in van de rij die moet vervangen worden.

dww

u Bewerkingen op rijen

• {DELETE} ... {om een rij te wissen}

• {INSERT} ... {om een rij in te voegen}

• {ADD} ... {om een rij toe te voegen}

u Een rij wissen

Voorbeeld Wis rij 2:

2(ROW)c

1(DELETE)

2-47

u Een rij invoegen

Voorbeeld Voeg een rij in tussen rij 1 en rij 2:

2(ROW)c

2(INSERT)

u Een rij toevoegen

Voorbeeld Voeg onder rij 3 een nieuwe rij toe:

2(ROW)cc

3(ADD)

u Bewerkingen op kolommen

• {DELETE} ... {om een kolom te wissen}

• {INSERT} ... {om een kolom in te voegen}

• {ADD} ... {om een kolom toe te voegen}

u Een kolom wissen

Voorbeeld Wis kolom 2:

3(COLUMN)e

1(DELETE)

2-48

k Gegevens versturen tussen matrices en CSV-bestanden

U kunt de inhoud van een CSV-bestand dat op deze rekenmachine is opgeslagen of vanaf een

computer is overgezet naar een van de matrixgeheugens (van Mat A tot Mat Z, en MatAns)

importeren. U kunt de inhoud van een van de matrixgeheugens (van Mat A tot Mat Z, en

MatAns) ook opslaan als een CSV-bestand.

u Importeer de inhoud van een CSV-bestand naar een matrixgeheugen

1. Bereid het CSV-bestand voor dat u wilt importeren.

• Zie “Benodigdheden voor importeren CSV-bestanden” (pagina 3-18).

2. Als de Matrix Editor op het scherm staat, kunt u met f en c de matrix aanklikken

waarheen u het CSV-bestand wilt importeren.

• Als de matrix die u selecteert al gegevens bevat, dan wordt de huidige inhoud

overschreven met de nieuw geïmporteerde gegevens van het CSV-bestand.

3. Druk op 4(CSV)1(LOAD).

4. In het dialoogvenster dat verschijnt gebruikt u f en c om het bestand te markeren dat u

wilt importeren, en vervolgens klikt u op w.

• Hiermee wordt de inhoud van het door u aangegeven CSV-bestand geïmporteerd naar het

matrixgeheugen.

Belangrijk!

Het importeren van de volgende typen CSV-bestanden leidt tot een fout.

• Een CSV-bestand met gegevens die niet kunnen worden omgezet. In dit geval verschijnt

een foutmelding waarin de locatie in het CSV-bestand wordt aangegeven (bijvoorbeeld: rij 2,

kolom 3) waar de gegevens die niet kunnen worden omgezet zich bevinden.

• Een CSV-bestand dat uit meer dan 999 kolommen of 999 rijen bestaat. In dat geval doet zich

een fout “Invalid Data Size” voor.

u De inhoud van de matrix opslaan als CSV-bestand

1. Als de Matrix Editor op het scherm staat, kunt u met f en c de matrix aanklikken

waarvan u de inhoud als een CSV-bestand wilt opslaan.

2. Druk op 4(CSV)2(SAVE

•

AS).

• Het keuzescherm van de map wordt weergegeven.

3. Selecteer de map waarin u het CSV-bestand wilt opslaan.

• Markeer “ROOT” om het CSV-bestand op te slaan in de rootdirectory.

• Om het CSV-bestand in een map op te slaan, gebruikt u f en c om de gewenste map

te markeren en vervolgens drukt u op 1(OPEN).

4. Druk op 1(SAVE

•

AS).

5. Voer maximaal 8 tekens in voor de bestandsnaam en druk vervolgens op w.

2-49

Belangrijk!

• Wanneer matrixgegevens naar een CSV-bestand worden opgeslagen, worden bepaalde

gegevens als volgt omgezet.

- Gegevens van complexe getallen: Alleen het reële deel wordt geëxtraheerd.

- Breukgegevens: Omgezet naar wiskundig regelformaat (bijvoorbeeld: 2{3{4 → =2+3/4)

- ' en π gegevens: Omgezet naar een decimale waarde (bijvoorbeeld: '3 → 1.732050808)

u Het scheidingsteken en het decimaalpunt van het CSV-bestand aangeven

Als de Matrix Editor op het scherm staat, drukt u op 4(CSV)3(SET) voor weergave van

het CSV-instellingenscherm. Vervolgens voert u stap 3 uit van “Het scheidingsteken en het

decimaalpunt van het CSV-bestand aangeven” (pagina 3-20).

k Een matrix bewerken met matrixopdrachten [OPTN]-[MAT/VCT]

u Matrixopdrachten oproepen

1. Kies in het hoofdmenu de modus Run-Matrix.

2. Druk vervolgens op K om het optiemenu weer te geven.

3. Druk nu op 2(MAT/VCT) om het menu met matrixopdrachten te openen.

In deze paragraaf worden enkel die matrixopdrachten behandeld die dienen om een matrix op

te maken, om de gegevens van een matrix op te slaan en om de elementen van een matrix te

bewerken.

• {Mat} ... {Mat-opdracht (om een matrix op te maken)}

• {Mat→Lst} ... {Mat→List-opdracht (om de inhoud van een geselecteerde kolom toe te wijzen

aan een lijst)}

• {Augment} ... {Augment-opdracht (om twee matrices aaneen te koppelen)}

• {Identity} ... {Identity-opdracht (om een eenheidsmatrix op te maken)}

• {Dim} ... {Dim-opdracht (om de dimensies van een matrix te controleren)}

• {Fill(} ... {Fill-opdracht (aan alle elementen van een matrix dezelfde waarde toekennen)}

• U kunt ook !c(Mat) gebruiken in plaats van K2(MAT/VCT)1(Mat).

2-50

u Gegevens invoeren in een matrix met de Mat-opdracht

[OPTN]-[MAT/VCT]-[Mat]

Als u de Mat-opdracht gebruikt om gegevens in te voeren in een matrix die u aan het opmaken

bent, dan dient u te weten dat het toestel voor deze invoer het formaat verwacht dat hierna

volgt.

= [ [a

11

, a

12

, ..., a

1

n

] [a

21

, a

22

, ..., a

2

n

] .... [a

m

1

, a

m

2

, ..., a

mn

] ]

→ Mat [letter van A tot Z]

Voorbeeld Voer in de matrix A de volgende gegevens in:

!+( [ )!+( [ )b,d,f

!-( ] )!+( [ )c,e,g

!-( ] )!-( ] )aK2(MAT/VCT)

1(Mat)av(A)

w

• De maximumwaarde van

m en n is 999.

• Een foutmelding verschijnt als u gegevens wilt opslaan en het aangesproken geheugen vol

is.

• Bovenstaand formaat kunt u ook gebruiken als u in een programma gegevens wilt invoeren

in een matrix.

u Een eenheidsmatrix opmaken [OPTN]-[MAT/VCT]-[Identity]

Gebruik de Identity-opdracht om een eenheidsmatrix aan te maken.

Voorbeeld Maak van matrix A een 3 × 3-eenheidsmatrix:

K2(MAT/VCT)6(g)1(Identity)

da6(g)1(Mat)av(A)w

Aantal rijen en kolommen

a

11

a

12

...

a

1n

a

21

a

22

...

a

2n

a

m1

a

m2

...

a

mn

...

1 3 5

2 4 6

2-51

u De dimensies van een matrix controleren [OPTN]-[MAT/VCT]-[Dim]

Gebruik de Dim-opdracht om de dimensies van een bestaande matrix te controleren.

Voorbeeld 1 Controleer de dimensies van matrix A:

K2(MAT/VCT)6(g)2(Dim)

6(g)1(Mat)av(A)w

Deze weergave betekent dus dat matrix A 2 rijen en 3 kolommen heeft.

Daar het resultaat van de Dim-opdracht gegevens van een lijsttype is, wordt dit opgeslagen in

het geheugen ListAns.

U kunt ook gebruikmaken van {Dim} om de dimensies van de matrix te definiëren.

Voorbeeld 2 Definieer een matrix B met 2 rijen en 3 kolommen:

!*( 兵 )c,d!/( 其 )a

K2(MAT/VCT)6(g)2(Dim)

6(g)1(Mat)al(B)w

• De “Dim”-opdracht kan worden gebruikt voor het controleren en configureren van de

vectordimensie-instellingen.

u Een matrix bewerken met matrixopdrachten

Met de matrixopdrachten kunt u ook waarden toekennen aan een element van een matrix,

de waarde van een element van een matrix oproepen, aan alle elementen van een matrix

dezelfde waarde toekennen, twee matrices samenvoegen en de inhoud van een matrixkolom

toewijzen aan een lijst.

u Aan een element van een matrix een waarde toekennen of de waarde van

een element oproepen

[OPTN]-[MAT/VCT]-[Mat]

Als u de Mat-opdracht gebruikt om een element te bewerken, dan dient u te weten dat het

toestel voor deze invoer het volgende formaat verwacht.

Mat X [

m, n]

X = naam van de matrix (A tot Z, of Ans)

m = rijnummer

n = kolomnummer

2-52

Voorbeeld 1 Ken in de volgende matrix aan het element op rij 1 en kolom 2 de

waarde 10 toe:

Matrix A =

1 2

3 4

5 6

baaK2(MAT/VCT)1(Mat)

av(A)!+( 关 )b,c

!-( 兴 )w

• De “Vct”-opdracht kan worden gebruikt voor het toewijzen van waarden aan bestaande

vectoren.

Voorbeeld 2 Vermenigvuldig in de matrix A (uit voorbeeld 1) het element op rij 2 en

kolom 2 met het getal 5

K2(MAT/VCT)1(Mat)

av(A)!+( 关 )c,c

!-( 兴 )*fw

• De “Vct”-opdracht kan worden gebruikt voor het oproepen van waarden van bestaande

vectoren.

u Alle elementen van een matrix dezelfde waarde toekennen

[OPTN]-[MAT/VCT]-[Fill(]/[Augment]

Gebruik de Fill(-opdracht om aan alle elementen van een matrix dezelfde waarde toe te

kennen. Gebruik de Augment-opdracht om twee matrices samen te voegen tot één matrix.

Voorbeeld 1 Ken aan alle elementen van matrix A de waarde 3 toe:

K2(MAT/VCT)6(g)3(Fill( )

d,6(g)1(Mat)av(A))w

• De “Fill”-opdracht kan worden gebruikt om dezelfde waarde te schrijven in alle

vectorelementen.

Voorbeeld 2 Voeg de volgende twee matrices samen:

K2(MAT/VCT)5(Augment)

1(Mat)av(A),

1(Mat)al(B))w

• De twee matrices die u wilt samenvoegen moeten hetzelfde aantal rijen hebben. Als dat niet

het geval is, verschijnt er een foutmelding.

• U kunt het geheugen voor de laatste matrix gebruiken om de resultaten van de vorige invoer

toe te kennen en veranderingen aan te brengen aan een variabele in een matrix. Hiervoor

gebruikt u de volgende syntaxis.

Augment (Mat

α

, Mat

β

) → Mat

γ

Matrix A =

1

2

Matrix B =

3

4

2-53

Hierin zijn

α

,

β

en

γ

namen van variabelen (A tot Z).

Deze handeling heeft geen invloed op de inhoud van het geheugen voor de laatste matrix.

• De “Augment”-opdracht kan worden gebruikt voor het samenvoegen van twee vectoren in

één matrix.

u Een matrixkolom wegschrijven in een lijst [OPTN]-[MAT/VCT]-[Mat→Lst]

Gebruik de Mat→List-opdracht om een kolommatrix weg te schrijven in een lijst.

Mat→List (Mat X,

m) → List n

X = naam van de matrix (A tot Z)

m = kolomnummer

n = nummer van de lijst

Voorbeeld Schrijf kolom 2 van de volgende matrix weg in lijst 1:

Matrix A =

1 2

3 4

5 6

K2(MAT/VCT)2(Mat→Lst)

1(Mat)av(A),c)

aK1(LIST)1(List)bw

1(List)bw

k Matrixberekeningen [OPTN]-[MAT/VCT]

Via het menu met matrixopdrachten kunt u matrixberekeningen uitvoeren.

u Matrixopdrachten oproepen

1. Kies in het hoofdmenu de modus Run-Matrix.

2. Druk vervolgens op K om het optiemenu weer te geven.

3. Druk nu op 2(MAT/VCT) om het menu met matrixopdrachten te openen.

In deze paragraaf worden alleen de matrixopdrachten behandeld die dienen voor

matrixberekeningen.

• {Mat} ... {Mat-opdracht (om een matrix op te maken)}

• {Det} ... {Det-opdracht (om de determinant te berekenen)}

• {Trn} ... {Trn-opdracht (om matrices te transponeren)}

• {Identity} ... {Identity-opdracht (om een eenheidsmatrix op te maken)}

• {Ref} ... {Ref-opdracht (opdracht voor operaties op rijen)}

• {Rref} ... {Rref-opdracht (opdracht voor herleide operaties op rijen)}

In alle volgende voorbeelden wordt ervan uitgegaan dat de gegevens van de gebruikte

matrices reeds in het geheugen zijn opgeslagen.

2-54

u Rekenkundige bewerkingen met matrices [OPTN]-[MAT/VCT]-[Mat]/[Identity]

Voorbeeld 1 Tel matrix A en matrix B op (Matrix A + Matrix B):

K2(MAT/VCT)1(Mat)av(A)+

1(Mat)al(B)w

Voorbeeld 2 Vermenigvuldig de twee matrices uit voorbeeld 1 met elkaar (Matrix A ×

Matrix B):

K2(MAT/VCT)1(Mat)av(A)*

1(Mat)al(B)w

• De twee matrices moeten dezelfde dimensies hebben om ze te kunnen optellen of aftrekken.

Als dat niet het geval is, verschijnt een foutmelding.

• Voor een vermenigvuldiging (Matrix 1 × Matrix 2) moet het aantal kolommen in Matrix 1 gelijk

zijn aan het aantal rijen in Matrix 2. Als dat niet het geval is, verschijnt een foutmelding.

u Determinant [OPTN]-[MAT/VCT]-[Det]

Voorbeeld Bereken de determinant van de volgende matrix:

Matrix A =

1 2 3

4 5 6

−1 −2 0

K2(MAT/VCT)3(Det)1(Mat)

av(A)w

• Alleen van een vierkante matrix kan de determinant berekend worden (hetzelfde aantal rijen

en kolommen). Als u probeert de determinant voor een niet-vierkante matrix te berekenen,

verschijnt een foutmelding.

• De determinant van een 2 × 2-matrix wordt als volgt berekend.

| A | =

a

11

a

12

=a

11

a

22

–a

12

a

21

a

21

a

22

• De determinant van een 3 × 3-matrix wordt als volgt berekend.

= a

11

a

22

a

33

+ a

12

a

23

a

31

+ a

13

a

21

a

32

– a

11

a

23

a

32

– a

12

a

21

a

33

– a

13

a

22

a

31

a

11

a

12

a

13

a

21

a

22

a

23

a

31

a

32

a

33

|A| =

Matrix A =

1 1

2 1

2 3

2 1

Matrix B =

2-55

u Getransponeerde van een matrix [OPTN]-[MAT/VCT]-[Trn]

Een matrix is getransponeerd als zijn rijen kolommen worden en zijn kolommen rijen.

Voorbeeld Bereken de getransponeerde matrix van de volgende matrix:

Matrix A =

1 2

3 4

5 6

K2(MAT/VCT)4(Trn)1(Mat)

av(A)w

• De “Trn”-opdracht kan ook worden gebruikt met een vector. Dit converteert een 1-rij ×

n-kolom-vector naar een n-rij × 1-kolom-vector, of een m-rij × 1-kolom-vector naar een 1-rij ×

m-kolom-vector.

u Operaties op rijen [OPTN]-[MAT/VCT]-[Ref]

Deze opdracht gebruikt het eliminatiealgoritme in het vlak van Gauss om de operaties op rijen

van een matrix te vinden.

Voorbeeld Vind de operaties op rijen van de volgende matrix:

Matrix A =

K2(MAT/VCT)6(g)4(Ref)

6(g)1(Mat)av(A)w

1 2 3

4 5 6

2-56

u Herleide operaties op rijen [OPTN]-[MAT/VCT]-[Rref]

Deze opdracht vindt de herleide operaties op rijen van een matrix.

Voorbeeld Vind de herleide operaties op rijen van de volgende matrix:

Matrix A =

K2(MAT/VCT)6(g)5(Rref)

6(g)1(Mat)av(A)w

• De operaties op rijen en herleide operaties op rijen leveren eventueel geen nauwkeurige

resultaten omwille van weggelaten cijfers.

u Inverse van een matrix [x

–1

]

Voorbeeld Bereken de inverse matrix van de volgende matrix:

Matrix A =

K2(MAT/VCT)1(Mat)

av(A)!)(

x

–1

)w

• Alleen van een vierkante matrix (zelfde aantal rijen en kolommen) kan een inverse berekend

worden. Als u probeert de inverse van een niet-vierkante matrix te berekenen, verschijnt een

foutmelding.

• Een matrix waarvan de determinant 0 is, heeft geen inverse. Als u probeert de inverse van

zo’n matrix te berekenen, verschijnt een foutmelding.

• Van matrices waarvan de determinant bijna 0 is, zullen de inversen niet heel precies worden

berekend.

• Een inverse matrix heeft de volgende eigenschap:

A A

–1

= A

–1

A = E =

1 0

0 1

Een inverse matrix A

–1

van Matrix A wordt als volgt berekend:

A =

a b

c d

A

–1

=

1

ad – bc

d–b

–c a

Merk op dat ad – bc ≠ 0.

2 −1 3 19

1 1 −5 −21

0 4 3 0

1 2

3 4

2-57

u Kwadraat van een vierkante matrix [x

2

]

Voorbeeld Kwadrateer de volgende matrix:

Matrix A =

K2(MAT/VCT)1(Mat)av(A)

xw

u Macht van een matrix [^]

Voorbeeld Bereken de derde macht van de volgende matrix:

Matrix A =

K2(MAT/VCT)1(Mat)av(A)

Mdw

• Bij matrixmachtberekeningen zijn berekeningen mogelijk tot de macht 32766.

u In een matrix alle elementen vervangen door hun absolute waarde, door

hun geheel deel, door hun decimaal deel, of door hun grootste geheel deel

dat niet groter is dan het originele element

[OPTN]-[NUMERIC]-[Abs]/[Frac]/[Int]/[Intg]

Voorbeeld Bepaal de matrix met als elementen de absolute waarde van de

elementen van volgende matrix:

Matrix A =

K6(g)4(NUMERIC)1(Abs)

K2(MAT/VCT)1(Mat)av(A)w

• De “Abs”-opdracht kan worden gebruikt om de absolute waarde van een vectorelement te

verkrijgen.

1 2

3 4

1 2

3 4

1 –2

–3 4

2-58

u Rekenen met complexe getallen met een matrix

Voorbeeld Bepaal de absolute waarde van een matrix met de volgende complexe

getallen als elementen:

Matrix D =

K6(g)4(NUMERIC)1(Abs)

K2(MAT/VCT)1(Mat)as(D)w

• De volgende functies voor complexe getallen worden ondersteund in matrices en vectoren.

i, Abs, Arg, Conjg, ReP, ImP

Voorzorgen bij integraalrekenen

• De determinanten en de inverse matrices worden berekend met de eliminatiemethode,

waardoor fouten kunnen ontstaan (cijfers die wegvallen).

• Het rekenwerk gebeurt voor elk element van de matrices apart, waardoor het relatief lang

kan duren voordat het resultaat verschijnt.

• De fout op de weergegeven resultaten bij matrixberekeningen is ±1 op het laatste

beduidende cijfer.

• Als het resultaat van een matrixberekening te groot is om opgeslagen te kunnen worden in

het geheugen voor de laatste matrix, verschijnt een foutmelding.

• U kunt de inhoud van het geheugen voor de laatste matrix als volgt overdragen naar een

andere matrix.

MatAns → Mat

α

Hierin is

α

de naam van een variabele (A tot Z). Deze handeling heeft geen invloed op de

inhoud van het geheugen voor de laatste matrix.

–1 +

i

1 +

i

1 +

i

–2 + 2

i

2-59

9. Vectorberekeningen

Om vectorberekeningen uit te voeren, gebruikt u het hoofdmenu om de Run-Matrix-modus te

openen en drukt u vervolgens op 3('MAT/VCT)6(M⇔V).

Een vector is gedefinieerd als een matrix die een van de volgende twee vormen heeft:

m

(rijen) × 1 (kolom) of 1 (rij) × n (kolommen).

De maximale toelaatbare waarde die kan worden opgegeven voor

m en n is 999.

U kunt de 26 vectorgeheugens (Vct A tot en met Vct Z) plus een geheugen voor de laatste

vector (VctAns) gebruiken voor het uitvoeren van de onderstaande vectorberekeningen.

• Optellen, aftrekken, vermenigvuldigen

• Vermenigvuldigen met een getal

• Dot-productberekeningen

• Productoverkoepelende berekeningen

• Bepaling van de vectornorm (grootte)

• Bepaling van de hoek die door twee vectoren wordt gevormd

• Bepaling van de eenheidsvector

Belangrijk!

• U kunt ofwel een hoofdletter X (a+(X)) ofwel een kleine letter x (v) invoeren voor het

vectorgeheugen “Vct X”. Zowel “Vct X” als “Vct x” verwijzen naar hetzelfde geheugengebied.

Over het geheugen voor de laatste vector (VctAns)

De rekenmachine slaat de resultaten van de vectorberekening automatisch op in het

geheugen voor de laatste vector. Houd rekening met de volgende voorzorgsmaatregelen

betreffende het geheugen voor de laatste vector.

• Telkens wanneer u een vectorberekening uitvoert, wordt de inhoud van het huidige

geheugen voor de laatste vector, vervangen door het nieuwe resultaat. De vorige inhoud

wordt verwijderd en kan niet worden hersteld.

• Het invoeren van waarden in een vector heeft geen invloed op de inhoud van het geheugen

van de laatste vector.

• De vectorberekeningsresultaten worden ook opgeslagen in het geheugen voor de laatste

matrix (MatAns).

2-60

k Een vector invoeren en bewerken

Wanneer u op 3('MAT/VCT)6(M⇔V) drukt, verschijnt het Vector Editor-scherm. Gebruik

de Vector Editor voor het invoeren en bewerken van vectoren.

m × n ... m (rij) × n (kolom) vector

None ... geen vector vooraf ingesteld

• {DELETE}/{DEL-ALL} ... verwijdert {een specifieke vector}/{alle vectoren}

• {DIM} ... geeft de vectordimensies op (

m rijen × 1 kolom of 1 rij × n kolommen)

• {M⇔V} ... toont het Matrix Editor-scherm (pagina 2-42)

Invoer en bewerking vectoren en bewerkingen vectorcellen (element) zijn dezelfde als

matrixberekeningsbewerkingen. Zie “Matrices invoeren en bewerken” (pagina 2-42) en

“Bewerkingen op de elementen van een matrix” (pagina 2-44). Houd er echter rekening mee

dat vectorberekeningen verschillen van matrixberekeningen, zoals hieronder beschreven.

• Op het invoerscherm van vectorgeheugenelementen is er geen 1(ROW-OP) in het

functiemenu.

• Voor het bewerken van vectoren, wordt de dimensie altijd beperkt tot

m rijen × 1 kolom of 1

rij × n kolommen.

k Vectorberekeningen [OPTN]-[MAT/VCT]

Gebruik het menu met de vectoropdrachten voor het uitvoeren van vectorberekeningen.

u Vectoropdrachten weergeven

1. Start de Run-Matrix-modus vanaf het hoofdmenu.

2. Druk op K om het optiemenu weer te geven.

3. Druk op 2(MAT/VCT)6(g)6(g) om het menu met de vectoropdrachten weer te geven.

• {Vct} ... {Vct-opdracht (vectorspecificatie)}

• {DotP(} ... {DotP-opdracht (dot product opdracht)}

• {CrossP(} ... {CrossP-opdracht (productoverkoepelende opdracht)}

• {Angle(} ... {Angle-opdracht (berekenen van de hoek die door twee vectoren wordt

gevormd)}

• {UnitV(} ... {UnitV-opdracht (berekenen van de eenheidsvector)}

• {Norm(} ... {Norm-opdracht (berekenen van de vectornorm (grootte))}

Aandachtspunten bij de vectorberekening

• Bij het berekenen van een dotproduct, kruisproduct en de hoek gevormd door twee vectoren,

moeten de afmetingen van de twee vectoren dezelfde zijn. Daarnaast moeten de afmetingen

van een kruisproduct 1 × 2, 1 × 3, 2 × 1 of 3 × 1 zijn.

• Vectorberekeningen gebeuren onafhankelijk voor elk element. Het kan dus even duren

voordat de berekeningsresultaten worden weergegeven.

2-61

• De berekeningsnauwkeurigheid van de weergegeven resultaten voor vectorberekeningen is

±1 op het laatste belangrijke cijfer.

• Als het resultaat van een vectorberekening te groot is om te passen in het geheugen voor de

laatste vector, treedt een fout op.

• U kunt de volgende bewerking gebruiken om de inhoud van het geheugen voor de laatste

vector over te dragen naar een andere vector.

VctAns → Vct



In het bovenstaande is  elke variabele naam van A tot en met Z. Het bovenstaande heeft

geen invloed op de inhoud van het geheugen voor de laatste vector.

• Vectorgeheugen en matrixgeheugen zijn compatibel met elkaar zodat de inhoud van het

vectorgeheugen kan worden toegewezen aan het matrixgeheugen als u dat wenst.

Vct

 → Mat 

In het bovenstaande staan  en  voor alle variabele namen van A tot en met Z.

u Invoerformaat vectorgegevens [OPTN]-[MAT/VCT]-[Vct]

Het volgende toont het formaat dat u moet gebruiken wanneer u gegevens invoert om een

vector te maken met de Vct-opdracht.

→ Vct [A tot Z] [a

11

a

12

... a

1

n

] → Vct [A tot Z]

Voorbeeld Voor het invoeren van de volgende gegevens in Vct A: [ 1 2 3 ]

!+( [ )!+( [ )b,c,d

!-( ] )!-( ] )a

K2(MAT/VCT)6(g)6(g)1(Vct)

av(A)w

• De maximumwaarde van beide

m en n is 999.

• Er treedt een fout op als het geheugen vol raakt terwijl u gegevens invoert.

• U kunt ook het bovenstaande formaat gebruiken binnen een programma dat vectorgegevens

invoert.

Alle volgende voorbeelden veronderstellen dat de vectorgegevens al zijn opgeslagen in het

geheugen.

a11

a21

am1

...

2-62

u Vector optellen, aftrekken en vermenigvuldigen [OPTN]-[MAT/VCT]-[Vct]

Voorbeeld 1 Voor het bepalen van de som van de twee vectoren die hieronder zijn

weergegeven (Vct A + Vct B)

Vct A = [ 1 2 ] Vct B = [ 3 4 ]

K2(MAT/VCT)6(g)6(g)1(Vct)

av(A)+1(Vct)al(B)w

Voorbeeld 2 Voor het bepalen van het product van de twee vectoren die hieronder zijn

weergegeven (Vct A × Vct B)

Vct A = [ 1 2 ] Vct B =

K2(MAT/VCT)6(g)6(g)1(Vct)

av(A)*1(Vct)al(B)w

Voorbeeld 3 Voor het bepalen van het product van de matrix en vector die hieronder

zijn weergegeven (Mat A × Vct B)

Mat A = Vct B =

K2(MAT/VCT)1(Mat)

av(A)*6(g)6(g)

1(Vct)al(B)w

• Wanneer u twee vectoren optelt of aftrekt, moeten ze allebei dezelfde afmetingen hebben.

• Wanneer u Vct A (1 ×

n) en Vct B (m × 1) vermenigvuldigt, moeten n en m dezelfde zijn.

u Dotproduct [OPTN]-[MAT/VCT]-[DotP]

Voorbeeld Het dotproduct van de twee onderstaande vectoren bepalen

Vct A = [ 1 2 ] Vct B = [ 3 4 ]

K2(MAT/VCT)6(g)6(g)

2(DotP( )1(Vct)av(A),

1(Vct)al(B))w

3

4

1 2

2 1

1

2

2-63

u Kruisproduct [OPTN]-[MAT/VCT]-[CrossP]

Voorbeeld Om het kruisproduct van de twee onderstaande vectoren te bepalen

Vct A = [ 1 2 ] Vct B = [ 3 4 ]

K2(MAT/VCT)6(g)6(g)

3(CrossP( )1(Vct)av(A),

1(Vct)al(B))w

u Hoek gevormd door twee vectoren [OPTN]-[MAT/VCT]-[Angle]

Voorbeeld Voor het bepalen van de hoek die door twee vectoren wordt gevormd

Vct A = [ 1 2 ] Vct B = [ 3 4 ]

K2(MAT/VCT)6(g)6(g)

4(Angle( )1(Vct)av(A),

1(Vct)al(B))w

u Eenheidsvector [OPTN]-[MAT/VCT]-[UnitV]

Voorbeeld Bepaal de eenheidsvector van de onderstaande vector

Vct A = [ 5 5 ]

K2(MAT/VCT)6(g)6(g)

5(UnitV( )1(Vct)av(A))w

u Vectornorm (Grootte) [OPTN]-[MAT/VCT]-[Norm]

Voorbeeld Voor het bepalen van de vectornorm (grootte)

Vct A = [ 1 3 ]

K2(MAT/VCT)6(g)6(g)6(g)

1(Norm( )6(g)6(g)6(g)

1(Vct)av(A))w

• U kunt de opdracht “Norm” gebruiken voor het berekenen van de norm van een matrix.

2-64

10. Metrieke omzetting

U kunt waarden omzetten van één meeteenheid naar een andere. Meeteenheden worden

geclassificeerd in de volgende 11 categorieën. De indicators in de kolom “Weergavenaam”

tonen de tekst die verschijnt in het menu van de functies.

Belangrijk!

Opdrachten voor metrieke omzetting worden alleen ondersteund wanneer de

invoegtoepassing Metric Conversion is geïnstalleerd.

Weergavenaam

Categorie

Weergavenaam

Categorie

Weergavenaam

Categorie

LENGTH Lengte TMPR Temperatuur PRESSURE Druk

AREA Zone VELOCITY Snelheid ENERGY

Energie/arbeid

VOLUME Volume MASS Massa POWER Vermogen

TIME Tijd FORCE

Kracht/

Gewicht

U kunt iedere eenheid uit een categorie omzetten in een andere eenheid uit dezelfde

categorie.

• Proberen omzetten van een eenheid uit een categorie (zoals “AREA”) in een eenheid uit een

andere categorie (zoals “TIME”) levert een foutmelding (Conversion ERROR) op.

• Zie “Opdrachtenlijst voor omzetting van eenheden” (pagina 2-66) voor meer informatie over

de eenheden uit iedere categorie.

2-65

k Omzettingsberekening uitvoeren [OPTN]-[CONVERT]

Voer de waarde in waarvan u omzet en de omzettingsopdrachten met de syntaxis hierna

weergegeven om de omzettingsberekening uit te voeren.

{waarde waarvan wordt omgezet}{omzettingsopdracht 1} ' {omzettingsopdracht 2}

• Gebruik {omzettingsopdracht 1} om de eenheid te bepalen waarvan wordt omgezet en

{omzettingsopdracht 2} om de eenheid te bepalen waarin wordt omgezet.

• ' is een opdracht die de twee omzettingsopdrachten koppelt. Deze opdracht is altijd

beschikbaar vanuit 1(') in het omzettingsmenu.

• Reële getallen of een lijst met reële getallen kunnen alleen worden gebruikt als de waarde

waarvan wordt omgezet. Als waarden waarvan wordt omgezet, worden ingevoerd in een lijst

(of als een lijstgeheugen is gespecificeerd), wordt de omzettingsberekening uitgevoerd voor

ieder element in de lijst en de resultaten verschijnen in een lijst (scherm ListAns).

• Een complex getal kan ook worden ingevoerd als een waarde waarvan wordt omgezet. Er

vindt een fout plaats als zelfs één element uit een lijst wordt gebruikt als de waarde waarvan

wordt omgezet, een complex getal bevat.

Voorbeeld 1 Zet 50 cm om in inches:

AfaK6(g)1(CONVERT)

2(LENGTH)f(cm)1(')

2(LENGTH)ec(in)w

Voorbeeld 2 Zet {175, 162} vierkante meters om in hectares:

A!*({)b

xf,bgc

!/(})

K6(g)1(CONVERT)3(AREA)

c(m

2

)1(')3(AREA)d(ha)w

2-66

k Opdrachtenlijst voor omzetting van eenheden

Cat.

Weergavenaam

Eenheid Cat.

Weergavenaam

Eenheid

Lengte

fm fermi

Volume

cm

3

kubieke centimeter

Å ångström mL milliliter

μ

m

micrometer L liter

mm millimeter m

3

kubieke meter

cm centimeter in

3

kubieke inch

m meter ft

3

kubieke voet

km kilometer fl_oz(UK) ons

AU

astronomische

eenheid

fl_oz(US) vloeiend ons (VS)

l.y. lichtjaar gal(US) gallon

pc parsec gal(UK) gallon (VK)

Mil 1/1000 inch pt pint

in inch qt kwart gallon

ft voet tsp theelepeltje

yd yard tbsp koffielepel

fath vadem cup kop

rd roede

Tijd

ns nanoseconde

mile mijl

μ

s

microseconde

n mile zeemijl ms milliseconde

Zone

cm

2

vierkante centimeter s seconde

m

2

vierkante meter min minuut

ha hectare h uur

km

2

vierkante kilometer day dag

in

2

vierkante inch week week

ft

2

vierkante voet yr jaar

yd

2

vierkante yard s-yr siderisch jaar

acre acre t-yr tropisch jaar

mile

2

vierkante mijl

2-67

Cat.

Weergavenaam

Eenheid Cat.

Weergavenaam

Eenheid

Temperatuur

°C graden Celsius

Druk

Pa pascal

K Kelvin kPa kilopascal

°F graden Fahrenheit mmH

2

O millimeter water

°R graden Rankine mmHg millimeter kwik

Snelheid

m/s meter per seconde atm atmosfeer

km/h kilometer per uur inH

2

O inch/water

knot knoop inHg inch kwik

ft/s voet per seconde lbf/in

2

pond per vierkante

inch

mile/h mijl per uur bar bar

Massa

u

atomaire massa-

eenheid

kgf/cm

2

kilogramkracht per

vierkante centimeter

mg milligram

Energie/arbeid

eV elektronvolt

g gram J Joule

kg kilogram cal

th

calorie

th

mton metrische ton cal

15

calorie (15°C)

oz avoirdupois ons cal

IT

calorie

IT

lb pond massa kcal

th

kilocalorie

th

slug slug kcal

15

kilocalorie (15°C)

ton(short) ton, kort (2000lbm) kcal

IT

kilocalorie

IT

ton(long) ton, lang (2240lbm) l-atm liter atmosfeer

Kracht/Gewicht

N newton kW

•

h kilowatt per uur

lbf pond kracht ft

•

lbf voet-pond

tonf ton kracht Btu

Britse eenheid van

warmte

dyne dyne erg erg

kgf kilogram kracht kgf

•

m

kilogramkracht per

meter

Vermogen

W watt

cal

th

/s calorie per seconde

hp paardenkracht

ft

•

lbf/s

voet-pond per

seconde

Btu/min

Britse eenheid van

warmte per minuut

Bron: NIST Special Publication 811 (2008)

3-1

Hoofdstuk 3 Lijsten

Een lijst is een opslagplaats voor diverse gegevensitems.

Met deze rekenmachine kunt u in zes bestanden telkens 26 lijsten opslaan. De inhoud van deze

lijsten kunt u gebruiken in rekenkundige bewerkingen, in berekeningen met statistieken en ook nog

bij het werken met grafieken.

Elementnummer Weergavevenster Element Kolom

Naam van de

lijst

Subnaam

Rij

1. Een lijst invoeren en wijzigen

Als u de modus Statistics kiest, krijgt u eerst de “List Editor” te zien. Met de List Editor kunt

u gegevens in een lijst invoeren en diverse andere bewerkingen op de gegevens in een lijst

uitvoeren.

u Getallen een voor een in een lijst invoeren

Gebruik de cursortoetsen om de naam van de lijst, de

subnaam of het element te selecteren. Denk erom dat c

geen element zonder waarde aanklikt.

Merk op dat het scherm (als dat nodig is) automatisch verschuift als u de cursor over de lijsten

beweegt.

In dit voorbeeld is het eerste element van List 1 aangeklikt.

1. Voer een getal in en druk op w om dit op te slaan in het

aangeklikte element van de lijst.

dw

• De cursor springt automatisch naar het volgende

element voor invoer.

List 1 List 2 List 3 List 4 List 5 List 26

1

SUB

56 1 107 3.5 4 0

237 2 75 6 0 0

3 21 4 122 2.1 0 0

4 69 8 87 4.4 2 0

5 40 16 298 3 0 0

648 32 48 6.8 3 0

7 93 64 338 2 9 0

8 30 128 49 8.7 0 0

••••••

•

• •••••

3

3-2

2. Voer eerst het getal 4 in in het tweede element, en voer

vervolgens het resultaat 2 + 3 in in het volgende element.

ewc+dw

• U kunt ook het resultaat van een uitdrukking of een complex getal in een element invoeren.

• In een enkele lijst kunt u getallen invoeren in maximaal 999 elementen.

u Een reeks getallen invoeren

1. Gebruik de cursortoetsen om de markering naar een

andere lijst te verplaatsen.

2. Druk op !*( { ), en voer daarna de gewenste

getallen in, waarna u na elk getal op , drukt. Druk ten

slotte, nadat het laatste getal is ingevoerd, op !/( } ).

!*( { ) g,x,i!/( } )

3. Druk op w om al deze getallen op te slaan in de

aangeklikte lijst.

w

• Denk eraan dat de komma in de reeks van in te voeren getallen dient om de getallen te

scheiden. Na het laatste getal van de reeks mag dus in geen geval een komma staan.

Goede invoer: {34, 53, 78}

Foutieve invoer: {34, 53, 78,}

U kunt ook binnen een wiskundige uitdrukking lijstnamen gebruiken. Om waarden in een

ander element in te voeren. Het volgende voorbeeld laat zien hoe u de waarden in iedere rij in

List 1 en List 2 toevoegt en de resultaten in List 3 invoert.

1. Gebruik de cursortoetsen om de lijstnaam aan te klikken

van de lijst waarin het resultaat weggeschreven moet

worden.

3-3

2. Druk op K en voer de uitdrukking in.

K1(LIST) 1(List) b+

K1(LIST) 1(List) cw

• U kunt ook !b(List) gebruiken in plaats van K1(LIST) 1(List).

k De getallen van een lijst veranderen

u De waarde van een element wijzigen

Gebruik de cursortoetsen om het element aan te klikken waarin u een wijziging wilt

aanbrengen. Voer de nieuwe getalwaarde in en druk op w om het vorige getal te vervangen

door het nieuwe getal.

u De inhoud van een element wijzigen

1. Gebruik de cursortoetsen om het element aan te klikken waarin u de inhoud wilt wijzigen.

2. Druk op 6( g) 2(EDIT).

3. Wijzig de gewenste gegevens.

u Een element wissen

1. Gebruik de cursortoetsen om het element aan te klikken dat u wilt wissen.

2. Druk op 6( g) 3(DELETE) om het getal in het aangeklikte element te wissen en om alle

getallen die eronder staan één element naar boven te schuiven.

• Het wissen van een element in een lijst wijzigt niets aan de andere lijsten. Zo kunnen

wegens een verschil in “lijstlengte” fouten ontstaan als tussen de lijsten een relatie bestaat.

u Alle elementen van een lijst wissen

Ga als volgt te werk om alle elementen van een lijst te wissen.

1. Gebruik de cursortoetsen om de lijstnaam aan te klikken van de lijst waarin u alle elementen

wilt wissen.

2. Als u drukt op 6( g) 4(DEL-ALL), wordt u gevraagd de wisbewerking te bevestigen.

3. Druk op 1(Yes) om de aangeklikte lijst volledig te wissen, of druk op 6(No) als u toch

maar niet wilt wissen.

3-4

u Een nieuw element tussenvoegen

1. Gebruik de cursortoetsen om het element aan te klikken waarboven u een nieuw element

wilt invoegen.

2. Druk op 6( g) 5(INSERT) om het nieuwe element dat automatisch de waarde 0 krijgt

toegekend, tussen te voegen. Dit nieuwe element duwt alle andere elementen die eronder

staan één plaats naar beneden.

• Het tussenvoegen van een element in een lijst wijzigt niets aan de andere lijsten. Zo kunnen

wegens een verschil in “lijstlengte” fouten ontstaan als tussen de lijsten een relatie bestaat.

k De getallen van een lijst ordenen

Aan List 1 tot List 26 kunt u subnamen toekennen van elk acht bytes.

u Een lijst benoemen

1. Selecteer in het configuratiescherm “Sub Name” en druk daarna op 1(On) J.

2. Gebruik de cursortoetsen om het SUB-element aan te klikken van de lijst die u wilt

benoemen.

3. Voer de naam in en druk op w.

• Als u een naam in alfanumerieke tekens wilt invoeren, drukt u op !a om de modus

ALPHA-LOCK te kiezen.

Voorbeeld: YEAR

-(Y) c(E) v(A) g(R) w

3-5

• Als u de volgende bewerking uitvoert, verschijnt een subnaam in de modus Run-Matrix .

!m(SET UP) 2(Line) J

!b(List)

n !+( [ ) a!-( ] ) w

(

n = lijstnummer van 1 tot 26)

• Voor de subnaam kunt u maximaal 8 bytes gebruiken. Alleen de tekens die in het element

List Editor passen, worden weergegeven.

• Het SUB-element List Editor wordt niet weergegeven wanneer u “Off” hebt geselecteerd voor

“Sub Name” in het configuratiescherm.

k De gegevenskleur wijzigen

U kunt de kleur van gegevens in een afzonderlijk element wijzigen of van alle gegevens die in

een bepaalde lijst zijn ingevoerd.

u De kleur van alle gegevens in een specifieke cel wijzigen

1. Gebruik de cursortoetsen om het element aan te klikken

waarin u een wijziging wilt aanbrengen.

• Selecteer een element waarin al gegevens zijn

ingevoerd. Als u een element selecteert die geen

ingevoerde gegevens bevat, kunt u de volgende stap

niet uitvoeren.

2. Druk op !f(FORMAT) om het kleurselectievenster

weer te geven.

3. Gebruik de cursortoetsen om de gewenste kleur te

markeren en druk dan op w.

• U kunt ook een optie selecteren door op de cijfertoets

te drukken die hoort bij het cijfer links van de gewenste

optie.

3-6

u Wijzig de kleur van alle gegevens in een bepaalde lijst

1. Gebruik de cursortoetsen om de lijstnaam aan te klikken

waarvan u de karakterkleur wilt wijzigen.

• Selecteer een lijst waarin al gegevens zijn ingevoerd.

Als u een lijst selecteert die geen ingevoerde gegevens

bevat kunt u de volgende stap niet uitvoeren.

2. Druk op !f(FORMAT) om het kleurselectievenster weer te geven.

3. Gebruik de cursortoetsen om de gewenste kleur te

markeren en druk dan op w.

• Het wijzigen van de karakterkleur heeft alleen

betrekking op cellen die al ingevoerde gegevens

bevatten. Na deze bewerking krijgen alle gegevens in

een cel die hiervoor nog geen gegevens bevatten de

standaardkleur (zwart). Door deze bewerking wordt niet

de kleur van de subnaam gewijzigd.

k De getallen van een lijst ordenen

De getallen in een lijst kunt u in stijgende of in dalende grootte ordenen. Bij dit ordenen heeft

de plaats van de cursor op het scherm geen enkel belang.

u Eén lijst ordenen zonder de andere lijsten te veranderen

Stijgende grootte

1. Druk als de lijsten op het scherm staan op 6( g) 1(TOOL) 1(SORTASC).

2. De mededeling “How Many Lists?:” verschijnt. Voer nu 1 in omdat er slechts één lijst moet

geordend worden.

bw

3. Voer als antwoord op de mededeling “Select List List No:” het nummer in van de lijst die u

wilt ordenen.

bw

Dalende grootte

Gebruik dezelfde procedure als voor stijgende grootte. Het enige verschil is dat u op

2(SORTDES) dient te drukken in plaats van op 1(SORTASC).

3-7

u Eén lijst ordenen én de ermee samenhangende lijsten mee veranderen

Wanneer lijsten met elkaar in relatie staan, is het handig dat deze relatie bewaard blijft.

Daarom beschikt u ook over de mogelijkheid om één lijst te ordenen en de andere lijsten zó

mee te veranderen dat de rijen van die lijsten onveranderd blijven.

Stijgende grootte

1. Druk als de lijsten op het scherm staan op 6( g) 1(TOOL) 1(SORTASC).

2. De mededeling “How Many Lists?:” verschijnt. Druk nu op 2 omdat in totaal twee lijsten

zullen veranderen.

cw

3. Voer als antwoord op de mededeling “Select Base List List No:” het nummer in van de lijst

die u in stijgende grootte wilt ordenen. Hier voert u 1 in om aan te geven dat List 1 geordend

moet worden.

bw

4. Voer als antwoord op de mededeling “Select Second List List No:” het nummer in van de lijst

die u aan de basislijst wilt koppelen. Hier voert u 1 in om aan te geven dat List 2 geordend

moet worden.

cw

Dalende grootte

Gebruik dezelfde procedure als voor stijgende grootte. Het enige verschil is dat u op

2(SORTDES) dient te drukken in plaats van op 1(SORTASC).

• U kunt tot zes lijsten ineens herordenen.

• Als u eenzelfde lijst meer dan één keer vernoemt in dezelfde ordeningsoperatie, dan

verschijnt een foutmelding.

Dezelfde foutmelding krijgt u ook als u in dezelfde ordeningsoperatie lijsten met een

verschillende lengte gebruikt.

2. Bewerken van de gegevens van een lijst

De getallen van een lijst kunnen gebruikt worden in rekenkundige bewerkingen en in

berekeningen met functies. Bovendien kunt u op de lijstgetallen zelf ook een aantal

berekeningen uitvoeren.

U kunt de gegevensbewerkingfuncties voor lijsten gebruiken in de modi Run-Matrix ,

Statistics , Table , Equation en Program .

3-8

k Openen van het submenu “Bewerken van lijstgetallen”

Alle volgende voorbeelden zijn uitgevoerd na inschakelen van de modus Run-Matrix .

Druk op Ken daarna op 1(LIST) om het submenu List Data Manipulation te openen.Hier

vindt u de volgende opties:

• { List } / { Lst → Mat } / { Dim } / { Fill( } / { Seq } / { Min } / { Max } / { Mean } / { Med } / { Augment } / { Sum } / { Prod } /

{ Cuml } / { % } / { ΔList}

Eventueel mag u in alle voorbeelden in deze paragraaf het sluiten van de haakjes op het einde

van de invoer weglaten.

u De inhoud van de lijst overbrengen naar het geheugen voor de laatste

matrix

[OPTN] - [LIST] - [Lst → Mat]

K1(LIST) 2(Lst → Mat) 1(List) <lijstnummer 1 - 26> ,1(List) <lijstnummer 1 - 26> ...

,1(List) <lijstnummer 1 - 26> )w

• De invoer van 1(List) in de bovenstaande bewerking mag u weglaten.

• Alle lijsten moeten hetzelfde aantal gegevensitems bevatten. Zo niet, krijgt u een foutmelding.

Voorbeeld: List → Mat (1, 2) w

Voorbeeld De inhoud van List 1 (2, 3, 6, 5, 4) overbrengen naar kolom 1, en de

inhoud van List 2 (11, 12, 13, 14, 15) overbrengen naar kolom 2 van het

geheugen voor de laatste matrix

AK1(LIST) 2(Lst → Mat)

1(List) b,1(List) c)w

u Het aantal getallen van een lijst bepalen [OPTN] - [LIST] - [Dim]

K1(LIST) 3(Dim) 1(List) <lijstnummer 1 - 26> w

• Het aantal getallen van een lijst wordt ook “dimensie” genoemd.

Voorbeeld Bepaal het aantal elementen van List 1 (36, 16, 58, 46, 56)

AK1(LIST) 3(Dim)

1(List) bw

3-9

u Het maken van een lijst door het aantal gegevensitems in te voeren

[OPTN] - [LIST] - [Dim]

Gebruik de volgende instructie om tijdens het opmaken van een lijst ook de dimensie vast te

leggen.

<aantal gegevens

n > aK1(LIST) 3(Dim) 1(List) <lijstnummer 1 - 26> w ( n = 1 - 999)

Voorbeeld Maak een lijst op met 5 elementen (allemaal waarde 0) en sla deze op in

List 1

AfaK1(LIST) 3(Dim)

1(List) bw

U kunt de nieuwe lijst bekijken door de modus Statistics te

kiezen.

u Alle getallen van een lijst door eenzelfde getal vervangen [OPTN] - [LIST] - [Fill(]

K1(LIST) 4(Fill) <waarde> ,1(List) <lijstnummer 1 - 26> )w

Voorbeeld Vervang alle getallen van List 1 door het getal 3

AK1(LIST) 4(Fill( )

d,1(List) b)w

Ziehier het resultaat van List 1:

u Een reeksgetallen in een lijst invoeren [OPTN] - [LIST] - [Seq]

K1(LIST) 5(Seq) <uitdrukking> , <naam van variabele> , <startwaarde> ,

<eindwaarde> , <verhoging> )w

• Het resultaat van deze berekening wordt opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst

(ListAns).

Voorbeeld Voer de reeks getallen 1

2

, 6

2

, 11

2

in een lijst in met de functie f ( x ) = X

2

.

Gebruik beginwaarde 1, eindwaarde 11, en toename 5.

AK1(LIST) 5(Seq) vx,

v,b,bb,f)w

Neemt u 12, 13, 14, of 15 als eindwaarde, dan krijgt u hetzelfde resultaat, omdat al deze

getallen kleiner zijn dan het eerstvolgende getal dat door de toename wordt opgeroepen,

namelijk (16).

3-10

u Het kleinste getal van een lijst opzoeken [OPTN] - [LIST] - [Min]

K1(LIST) 6( g) 1(Min) 6( g) 6( g) 1(List) <lijstnummer 1 - 26> )w

Voorbeeld Zoek het minimum in List 1 (36, 16, 58, 46, 56)

AK1(LIST) 6( g) 1(Min)

6( g) 6( g) 1(List) b)w

u Tussen twee lijsten die met het grootste getal zoeken [OPTN] - [LIST] - [Max]

K1(LIST) 6( g) 2(Max) 6( g) 6( g) 1(List) <lijstnummer 1 - 26> ,1(List)

<lijstnummer 1 - 26> )w

• De twee lijsten moeten hetzelfde aantal gegevensitems bevatten. Zo niet, krijgt u een

foutmelding.

• Het resultaat van deze berekening wordt opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst

(ListAns).

Voorbeeld Zoek tussen de lijsten List 1 (75, 16, 98, 46, 56) en List 2 (35, 59, 58, 72,

67) die met het grootste getal

K1(LIST) 6( g) 2(Max)

6( g) 6( g) 1(List) b,

1(List) c)w

u Het gemiddelde van de getallen van een lijst berekenen [OPTN] - [LIST] - [Mean]

K1(LIST) 6( g) 3(Mean) 6( g) 6( g) 1(List) <lijstnummer 1 - 26> )w

Voorbeeld Bereken het gemiddelde van List 1 (36, 16, 58, 46, 56)

AK1(LIST) 6( g) 3(Mean)

6( g) 6( g) 1(List) b)w

u De mediaan van de getallen van een lijst berekenen als aan die getallen een

frequentie is toegekend

[OPTN] - [LIST] - [Med]

Deze bewerking gebruikt twee lijsten: de lijst met de getalwaarden en die met de frequentie

van elke waarde. De frequentie van het eerste getal van lijst 1 wordt weergegeven door het

eerste getal van lijst 2 enz.

• De twee lijsten moeten hetzelfde aantal gegevensitems bevatten. Zo niet, krijgt u een

foutmelding.

K1(LIST) 6( g) 4(Med) 6( g) 6( g) 1(List) <lijstnummer 1 - 26 (gegevens)>

,1(List) <lijstnummer 1 - 26 (frequentie)> )w

3-11

Voorbeeld Bereken van List 1 (36, 16, 58, 46, 56), de mediaan met de

frequentiegetallen opgeslagen in List 2 (75, 89, 98, 72, 67)

AK1(LIST) 6( g) 4(Med)

6( g) 6( g) 1(List) b,

1(List) c)w

u Lijsten samenvoegen [OPTN] - [LIST] - [Augment]

• U kunt twee verschillende lijsten tot één enkele lijst samenvoegen. Het resultaat van de

samenvoeging wordt opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst (ListAns).

K1(LIST) 6( g) 5(Augment) 6( g) 6( g) 1(List) <lijstnummer 1 - 26> ,1(List)

<lijstnummer 1 - 26> )w

Voorbeeld Voeg List 1 (–3, –2) samen met List 2 (1, 9, 10)

AK1(LIST) 6( g) 5(Augment)

6( g) 6( g) 1(List) b,

1(List) c)w

u De som van de getallen van een lijst berekenen [OPTN] - [LIST] - [Sum]

K1(LIST) 6( g) 6( g) 1(Sum) 6( g) 1(List) <lijstnummer 1 - 26> w

Voorbeeld Bereken de som van List 1 (36, 16, 58, 46, 56)

AK1(LIST) 6( g) 6( g) 1(Sum)

6( g) 1(List) bw

u Het product van de getallen van een lijst berekenen [OPTN] - [LIST] - [Prod]

K1(LIST) 6( g) 6( g) 2(Prod) 6( g) 1(List) <lijstnummer 1 - 26> w

Voorbeeld Bereken het product van List 1 (2, 3, 6, 5, 4)

AK1(LIST) 6( g) 6( g) 2(Prod)

6( g) 1(List) bw

3-12

u De cumulatieve frequentie van elk waarnemingsgetal berekenen

[OPTN] - [LIST] - [Cuml]

K1(LIST) 6( g) 6( g) 3(Cuml) 6( g) 1(List) <lijstnummer 1 - 26> w

• Het resultaat van deze berekening wordt opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst

(ListAns).

Voorbeeld Bereken de cumulatieve frequentie van elk getal van List 1

(2, 3, 6, 5, 4)

AK1(LIST) 6( g) 6( g) 3(Cuml)

6( g) 1(List) bw

u De procentuele waarde van elk getal uit de lijst ten opzichte van de som van

alle getallen van de lijst berekenen

[OPTN] - [LIST] - [%]

K1(LIST) 6( g) 6( g) 4(%) 6( g) 1(List) <lijstnummer 1 - 26> w

• Deze mogelijkheid berekent de procentuele waarde van elk getal uit de lijst ten opzichte van

de som van alle getallen van de lijst.

• Het resultaat van deze berekening wordt opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst

(ListAns).

Voorbeeld Bereken de procentuele waarde van elk getal van List 1

(2, 3, 6, 5, 4)

AK1(LIST) 6( g) 6( g) 4(%)

6( g) 1(List) bw

1 2+3=

2 2+3+6=

3 2+3+6+5=

4 2+3+6+5+4=

1 2 3 4

1 2/(2+3+6+5+4) × 100 =

2 3/(2+3+6+5+4) × 100 =

3 6/(2+3+6+5+4) × 100 =

4 5/(2+3+6+5+4) × 100 =

5 4/(2+3+6+5+4) × 100 =

1 2 3 4 5

3-13

u Een lijst maken van de verschillen tussen opeenvolgende getallen van een

lijst

[OPTN] - [LIST] - [ ΔList]

K1(LIST) 6( g) 6( g) 5( ΔList) <lijstnummer 1 - 26> w

• Het resultaat van deze berekening wordt opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst

(ListAns).

Voorbeeld Bereken de verschillen tussen de opeenvolgende getallen van List 1 (1,

3, 8, 5, 4)

AK1(LIST) 6( g) 6( g) 5( ΔList)

bw

• U kunt de opslagplaats in het lijstgeheugen opgeven voor het resultaat van een berekening

met een lijst die in het geheugen voor de laatste lijst (ListAns) wordt opgeslagen. Als u

bijvoorbeeld “ ΔList 1 → List 2” opgeeft, wordt het resultaat van ΔList 1 opgeslagen in List 2.

• De nieuwe ΔList heeft één element minder dan de originele lijst.

• Er verschijnt een foutmelding als u ΔList laat uitvoeren voor een lijst zonder element of met

slechts één element.

3. Rekenkundige bewerkingen met lijsten

In rekenkundige bewerkingen kunt u ook met een of twee lijsten werken, of een numerieke

waarde.

Het resultaat wordt ook opgeslagen in het geheugen

voor de laatste lijst (ListAns).

k Foutmeldingen

• Een bewerking tussen twee lijsten voert deze bewerking uit op de overeenkomstige

elementen van die lijsten. Daarom verschijnt een vermenigvuldiging als beide lijsten niet

evenveel getallen bevatten.

• Er verschijnt ook een foutmelding als er een wiskundige fout is in de bewerking tussen twee

elementen.

1 3 – 1 =

2 8 – 3 =

3 5 – 8 =

4 4 – 5 =

1 2 3 4

Lijst

Getal

Lijst

Getal

+

−

×

÷

=

Lijst

Geheugen voor de laatste lijst

3-14

k Invoer van een lijst in een berekening

U kunt een lijst op drie manieren invoeren in een berekening.

• Specificatie van het lijstnummer van een lijst die met List Editor is gemaakt.

• Specificatie van de subnaam van een lijst die met List Editor is gemaakt.

• Directe invoer van een lijst met waarden.

u Om het lijstnummer te specificeren van een lijst gemaakt in List Editor

1. Voer in de Run-Matrix -modus de volgende toetsbewerking uit.

AK1(LIST) 1(List)

• Voer de “List”-opdracht in.

2. Voer het lijstnummer in (geheel getal van 1 tot 26) dat u wilt specificeren.

u Om de subnaam te specificeren van een lijst gemaakt in List Editor

1. Voer in de Run-Matrix -modus de volgende toetsbewerking uit.

AK1(LIST) 1(List)

• Voer de “List”-opdracht in.

2. Voer de subnaam in van de lijst die u wilt specificeren. Doe dit tussen dubbele

aanhalingstekens (” ”).

Voorbeeld: ”QTY”

u Rechtstreeks een lijst getallen invoeren

Om rechtstreeks in te voeren gebruikt u {, }, en ,.

Voorbeeld Voer de volgende getallen in een lijst in: 56, 82, 64

!*( { ) fg,ic,

ge!/( } )

3-15

u Lijstgetallen aan een andere lijst toekennen

Hiervoor maakt u gebruik van a.

Voorbeeld Ken de lijstgetallen van List 3 (41, 65, 22) toe aan List 1

K1(LIST) 1(List) da1(List) bw

U kunt natuurlijk de lijstgetallen ook rechtstreeks invoeren. Dus in plaats van op

1(LIST) 1(List) d drukt u op !*( { ) eb,gf,cc!/( } ).

u Lijstgetallen oproepen in een specifiek lijstelement

U kunt het getal in een specifiek lijstelement oproepen en in een berekening gebruiken. Geef

het elementnummer op door dit tussen vierkante haken te plaatsen.

Voorbeeld Bereken de sinus van het getal opgeslagen in het derde element van

List 2

sK1(LIST) 1(List) c!+( [ ) d!-( ] ) w

u Een getal invoeren in een element van een lijst

U kunt een getal toekennen aan een welbepaald element van een lijst. De waarde die het

element dan had, wordt dan overschreven met de nieuwe waarde.

Voorbeeld Voer het getal 25 in het tweede element van List 3 in

cfaK1(LIST) 1(List) d!+( [ ) c!-( ] ) w

k Oproepen van de lijstgetallen van een lijst

Voorbeeld Roep de lijstgetallen van List 1 op

K1(LIST) 1(List) bw

• De opgeroepen lijstgetallen worden ook opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst

(ListAns). Via dit geheugen kunt u ze dan in een berekening invoeren.

u De lijstgetallen opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst (ListAns)

gebruiken in een berekening

Voorbeeld Vermenigvuldig de lijstgetallen in het geheugen voor de laatste lijst

(ListAns) met 36

K1(LIST) 1(List) !-(Ans) *dgw

• De invoer K1(LIST) 1(List) !-(Ans) roept de lijstgetallen opgeslagen in het

geheugen voor de laatste lijst (ListAns) op.

• Door deze berekening uit te voeren wordt de inhoud van het geheugen voor de laatste lijst

(ListAns) vervangen door het resultaat van deze berekening.

3-16

k Grafische voorstelling van een functie vertrekkend van een lijst

Wanneer u de grafiekfuncties van deze rekenmachine gebruikt, kunt u een functie zoals Y1 =

List 1X invoeren. Als List 1 de waarden 1, 2, 3 bevat, zal deze functie drie grafieken maken: Y

= X, Y = 2X, Y = 3X.

Er zijn bepaalde beperkingen op het gebruik van lijsten met grafische functies.

k Opmaken van een lijst met getalwaarden van een wetenschappelijke

functie

U kunt de functie voor het maken van numerieke tabellen gebruiken in de Table -modus om

waarden in een lijst in te voeren, vanuit bepaalde wetenschappelijke functieberekeningen.

Maak hiervoor eerst een tabel en gebruik dan de functie Lijst kopiëren om de waarden vanuit

de tabel in te lijst in te voeren.

Voorbeeld Maak in de modus Table een tabel met getalwaarden voor de formule

(Y1 =

x

2

–1) en kopieer de tabel naar List1 in de modus Statistics

1. Voer in de modus Table de formule Y1 = x

2

–1.

2. Maak de tabel met getalwaarden.

3. Gebruik e om de kolom Y1 aan te klikken.

4. Druk op K1(LISTMEM).

5. Druk op bw.

6. Open de modus Statistics en controleer of de kolom Y1 in de modus Table gekopieerd is

naar List 1.

3-17

k Wetenschappelijke functieberekeningen met lijsten

Lijsten kunt u in wetenschappelijke functieberekeningen op dezelfde manier gebruiken als

getallen. Is het resultaat van Als zo’n berekening een lijst als resultaat heeft, dan wordt deze

lijst opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst (ListAns).

Voorbeeld Bereken sin (List 3) met List 3 (41, 65, 22)

Gebruik radialen als hoekeenheid.

sK1(LIST) 1(List) dw

4. Wisselen tussen bestanden met lijsten

U kunt een volledige set met lijsten (List 1 tot List 26) opslaan in één bestand (File 1 tot File

6). Hebt u deze bestanden gemaakt, dan kunt u op een eenvoudige manier van bestand

veranderen.

u Van bestand veranderen

1. Kies in het hoofdmenu de modus Statistics .

Druk op !m(SET UP) om het configuratiescherm van de modus Statistics te openen.

2. Selecteer “List File” met c.

3. Druk op 1(FILE) en voer het nummer in van het bestand dat u wilt gebruiken.

Voorbeeld Roep bestand 3 op

1(FILE) d

w

Alle operaties die u hierna met lijsten uitvoert, gebeuren met de lijsten die in bestand 3 zijn

opgeslagen.

3-18

5. CSV-bestanden gebruiken

U kunt de inhoud van een CSV-bestand dat op deze rekenmachine is opgeslagen of vanaf

een computer is overgezet naar de List Editor, importeren. U kunt ook de inhoud van alle

lijstgegevens in de List Editor als een CSV-bestand opslaan. Deze bewerkingen worden vanuit

het CSV-functiemenu uitgevoerd, dat u met 6( g) 6( g) 1(CSV) kunt oproepen wanneer

de List Editor wordt weergegeven.

k Benodigdheden voor importeren CSV-bestanden

Geschikt voor importeren zijn CSV-bestanden die zijn ingevoerd vanaf de List Editor, Matrix

Editor (pagina 2-42), of een spreadsheet (pagina 9-4), of een CSV-bestand dat vanaf een

computer is overgezet naar een extern geheugen. De importeerfunctie wordt ondersteund

voor de volgende typen CSV-bestanden.

• Een CSV-bestand dat de komma ( , ) of puntkomma ( ; ) als scheidingsteken gebruikt, en

de punt ( . ) of komma ( , ) als decimaalpunt. CSV-bestanden die de tab als scheidingsteken

gebruiken worden niet ondersteund.

• CR, LF en CRLF worden ondersteund voor de regelafbreekcode.

• Wanneer u een CSV-bestand importeert naar de rekenmachine, en de gegevens in regel 1

van elke kolom van het bestand (of regel 1 van kolom 1 van het bestand) bevatten dubbele

( " ) of enkele ( ' ) aanhalingstekens, dan wordt regel 1 van alle kolommen in het CSV-

bestand genegeerd en worden de gegevens ingevoerd vanaf regel 2.

Voor informatie over het overzetten van bestanden van een computer naar de rekenmachine,

zie “Hoofdstuk 13 Gegevenscommunicatie”.

k Gegevens versturen tussen lijsten en CSV-bestanden

u De inhouden van een CSV-bestand importeren naar een List Editor

1. Bereid het te importeren CSV-bestand voor.

• Zie “Benodigdheden voor importeren CSV-bestanden” hierboven.

2. Als de List Editor op het scherm staat, drukt u op 6( g) 6( g) 1(CSV) om het CSV-

functiemenu weer te geven.

3. De volgende stappen hangen af van het type CSV-bestand dat u wilt importeren.

Importeren vanuit een specifieke rij:

De gehele inhoud van de List

Editor overschrijven:

Gebruik de cursortoetsen om de markering naar

de rij te verplaatsen vanwaar u gegevens wilt

importeren en druk dan op 1(LOAD) 1(LIST).

Druk op 1(LOAD) 2(FILE).

3-19

4. In het dialoogvenster dat verschijnt gebruikt u f en c om het bestand te markeren dat u

wilt importeren, en vervolgens klikt u op w.

• Hiermee wordt de inhoud van het door u aangegeven CSV-bestand geïmporteerd naar de

List Editor.

• Als u bij stap 3 op 1(LOAD) 1(LIST) hebt gedrukt, dan begint het importeren in de rij

van de gemarkeerde cel, en worden de rijen van de List Editor alleen met hetzelfde aantal

rijen in het CSV-bestand overschreven.

Voorbeelden

Oorspronkelijke inhoud van List Editor

Lijst 1 Lijst 2 Lijst 3 Lijst 4 Lijst 5

Markering

1

1 1 1 1

2 2 2 2 2

3 3 3 3 3

4 4 4 4 4

Gegevens CSV-bestand importeren

20 20 20

30 30 30

40 40 40

Inhoud van List Editor na import

Lijst 1 Lijst 2 Lijst 3 Lijst 4 Lijst 5

1

20 20 20 1

2 30 30 30 2

3 40 40 40 3

4 4

Belangrijk!

Het importeren van de volgende typen CSV-bestanden leidt tot een fout.

• Een CSV-bestand met gegevens die niet kunnen worden omgezet. In dit geval verschijnt

een foutmelding waarin de locatie in het CSV-bestand wordt aangegeven (bijvoorbeeld: rij 2,

kolom 3) waar de gegevens die niet kunnen worden omgezet, zich bevinden.

• Een CSV-bestand dat uit meer dan 26 kolommen of 999 rijen bestaat. In dat geval doet zich

de fout “Invalid Data Size” voor.

3-20

u Om de inhoud van alle lijstgegevens in de List Editor als een CSV-bestand

op te slaan

1. Als de List Editor op het scherm staat, drukt u op 6( g) 6( g) 1(CSV) om het CSV-

functiemenu weer te geven.

2. Druk op 2(SAVE

•

AS).

• Het keuzescherm van de map wordt weergegeven.

3. Selecteer de map waarin u het CSV-bestand wilt opslaan.

• Markeer “ROOT” om het CSV-bestand op te slaan in de rootdirectory.

• Om het CSV-bestand in een map op te slaan, gebruikt u f en c om de gewenste map

te markeren en vervolgens drukt u op 1(OPEN).

4. Druk op 1(SAVE

•

AS).

5. Voer maximum 8 tekens in voor de bestandsnaam en druk vervolgens op w.

Belangrijk!

• De subnaamregel van de List Editor is niet opgeslagen in het CSV-bestand.

• Wanneer lijstgegevens naar een CSV-bestand worden opgeslagen, worden bepaalde

gegevens als volgt omgezet.

- Complexe getallen gegevens: Alleen het reële deel wordt geëxtraheerd.

- Breukgegevens: Omgezet naar wiskundig regelformaat (bijvoorbeeld: 2 {3 {4 → =2+3/4)

- ' en π gegevens: Omgezet naar een decimale waarde (bijvoorbeeld: '3 →

1.732050808)

k Het scheidingsteken en het decimaalpunt van het CSV-bestand

aangeven

Wanneer u een CSV-bestand importeert dat vanaf een computer naar de rekenmachine is

overgezet, geeft u hetzelfde scheidingsteken en decimaalpunt op als bij het maken van het

CSV-bestand. De komma ( , ) of puntkomma ( ; ) kunnen voor het scheidingsteken worden

gebruikt; de punt ( . ) of komma ( , ) voor het decimaalpunt.

u Geef het scheidingsteken en het decimaalpunt van het CSV-bestand aan

1. Als de List Editor op het scherm staat, drukt u op 6( g) 6( g) 1(CSV) om het CSV-

functiemenu weer te geven.

2. Druk op 3(SET).

• Dit toont het scherm met CSV-instellingen.

3. Gebruik de toetsen f en c om de markering naar “CSV Separator” te verplaatsen en

druk dan op 1( , ) of 2( ; ).

4. Gebruik de toetsen f en c om de markering naar “CSV Decimal Symbol” te verplaatsen

en druk dan op 1( . ) of 2( , ).

• Als u 1( , ) hebt opgegeven in stap 3, dan kunt u hier 2( , ) niet opgeven.

5. Als u tevreden bent met uw instellingen, druk dan op J.

4-1

Hoofdstuk 4 Vergelijkingen berekenen

Kies in het hoofdmenu de modus Equation .

• { SIMUL } ... {eerstegraads vergelijkingen met 2 tot 6

onbekenden}

• { POLY } ... {tweede- of zesdegraads vergelijkingen}

• { SOLVER } ... {Solve-berekening}

1. Stelsels eerstegraads vergelijkingen

U kunt stelsels eerstegraads vergelijkingen met twee tot zes onbekenden oplossen.

• Stelsels eerstegraads vergelijkingen met twee onbekenden:

a

1

x + b

1

y = c

1

a

2

x + b

2

y = c

2

• Stelsels eerstegraads vergelijkingen met drie onbekenden:

a

1

x + b

1

y + c

1

z = d

1

a

2

x + b

2

y + c

2

z = d

2

a

3

x + b

3

y + c

3

z = d

3

…

1. Kies in het hoofdmenu de modus Equation .

2. Kies de modus SIMUL (Simultaneous) en geef het aantal onbekenden (variabelen) op.

U kunt 2 tot 6 onbekenden opgeven.

3. Voer de coëfficiënten na elkaar in.

• De gemarkeerde cel is de cel die is geselecteerd voor invoer. Elke keer dat u een

coëfficiënt invoert, schuift de markering één plaats op:

a

1

→ b

1

→ c

1

→ … a n → b n → c n ( n = 2 tot 6)

• U kunt ook breuken en aan variabelen toegewezen waarden invoeren als coëfficiënten.

• U kunt op elk ogenblik de ingevoerde waarde voor de coëfficiënt annuleren door te

drukken op J voordat u drukt op w om de coëfficiënt op te slaan. In dat geval wordt

de oorspronkelijke waarde van de coëfficiënt hersteld. Vervolgens kunt u een andere

waarde invoeren.

• U kunt de waarde van een opgeslagen coëfficiënt wijzigen door op w te drukken en de

cursor te verplaatsen naar de coëfficiënt die u wilt bewerken. Voer vervolgens de nieuwe

waarde in.

• Als u drukt op 3(CLEAR), worden alle coëfficiënten op nul gezet.

4. Los de vergelijkingen op.

4

4-2

Voorbeeld Los de volgende stelsels eerstegraads vergelijkingen op voor

x , y en z

4 x + y – 2 z = – 1

x + 6 y + 3 z = 1

– 5

x + 4 y + z = – 7

1 m Equation

2 1(SIMUL)

2(3)

3 ewbw-cw-bw

bwgwdwbw

-fwewbw-

xw

4 1(SOLVE)

• Interne berekeningen worden met een 15-cijferige mantisse uitgevoerd, maar de resultaten

worden weergegeven met een 10-cijferige mantisse en een 2-cijferige exponent.

• Stelsels eerstegraads vergelijkingen worden opgelost door de inverse matrix te berekenen

van de coëfficiënten van de vergelijkingen. Hieronder wordt bijvoorbeeld de oplossing

weergegeven ( x , y , z ) van een stelsel eerstegraads lineaire vergelijkingen met drie

onbekenden.

Dit heeft tot gevolg dat de nauwkeurigheid afneemt wanneer de waarde van de determinant

bijna 0 is. Tevens kan het berekenen van de oplossing van stelsels vergelijkingen met drie of

meer onbekenden zeer lang duren.

• Het bericht “No Solution” wordt weergegeven als er geen oplossing is. Het bericht “Ma

ERROR” wordt weergegeven als er geen oplossing is gevonden.

• Het bericht “Infinitely Many Solutions” verschijnt samen met de formule als er een oneindig

aantal oplossingen zijn.

• Als de berekening is voltooid, kunt u op 1(REPEAT) drukken, coëfficiëntwaarden wijzigen

en de berekening opnieuw uitvoeren.

–1

=

x

y

z

a

1

b

1

c

1

a

2

b

2

c

2

a

3

b

3

c

3

d

1

d

2

d

3

4-3

2. Tweede- tot zesdegraads vergelijkingen van

een hogere orde

Uw rekenmachine kan worden gebruikt voor het oplossen van tweede- tot zesdegraads

vergelijkingen van een hogere orde.

• Tweedegraads vergelijking:

ax

2

+ bx + c = 0 ( a  0)

• Derdegraads vergelijking:

ax

3

+ bx

2

+ cx + d = 0 ( a  0)

• Vierdegraads vergelijking:

ax

4

+ bx

3

+ cx

2

+ dx + e = 0 ( a  0)

…

1. Kies in het hoofdmenu de modus Equation .

2. Selecteer de modus POLY (Polynomial) en geef de graad van de vergelijking op.

U kunt 2 tot 6 opgeven als graad voor de vergelijking.

3. Voer de coëfficiënten na elkaar in.

• De gemarkeerde cel is de cel die is geselecteerd voor invoer. Elke keer dat u een

coëfficiënt invoert, schuift de markering één plaats op:

a → b → c → …

• U kunt ook breuken en aan variabelen toegewezen waarden invoeren als coëfficiënten.

• U kunt op elk ogenblik de ingevoerde waarde voor de coëfficiënt annuleren door te

drukken op J voordat u drukt op w om de coëfficiënt op te slaan. In dat geval wordt

de oorspronkelijke waarde van de coëfficiënt hersteld. Vervolgens kunt u een andere

waarde invoeren.

• U kunt de waarde van een opgeslagen coëfficiënt wijzigen door op w te drukken en de

cursor te verplaatsen naar de coëfficiënt die u wilt bewerken. Voer vervolgens de nieuwe

waarde in.

• Als u drukt op 3(CLEAR), worden alle coëfficiënten op nul gezet.

4. Los de vergelijkingen op.

Voorbeeld Los de volgende derdegraads vergelijking op (hoekeenheid = Rad)

x

3

– 2 x

2

– x + 2 = 0

1 m Equation

2 2(POLY)

2(3)

3 bw-cw-bwcw

4 1(SOLVE)

Meerdere oplossingen (bijvoorbeeld: x

3

+ 3 x

2

+ 3 x + 1 = 0)

4-4

Oplossing met een complex getal (bijvoorbeeld:

x

3

+ 2 x

2

+ 3 x + 2 = 0)

Complex Mode: Real (pagina

1-35)

Complex Mode: a + b i

Complex Mode: r ∠

θ

• Interne berekeningen worden met een 15-cijferige mantisse uitgevoerd, maar de resultaten

worden weergegeven met een 10-cijferige mantisse en een 2-cijferige exponent.

• Het kan een aanzienlijke tijd duren voor het resultaat van een derdegraads vergelijking van

een hogere orde of hoger wordt weergegeven.

• Er doet zich een fout voor als het toestel geen oplossing kan vinden.

• Het is mogelijk dat berekeningen van een hogere orde niet altijd nauwkeurige resultaten

opleveren als de vergelijking meerdere oplossingen heeft.

• Als de berekening is voltooid, kunt u op 1(REPEAT) drukken, coëfficiëntwaarden wijzigen

en de berekening opnieuw uitvoeren.

3. Berekeningen van het nulpunt (Solve)

Met de modus Solve calculation kunt u de waarde van een variabele in een formule bepalen

zonder de vergelijking te hoeven oplossen.

Belangrijk!

• U kunt een X ( a+(X)) of x ( v) invoeren voor variabele X. “X” en “ x ” verwijzen naar

dezelfde variabele.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Equation .

2. Selecteer de modus SOLVER en voer de vergelijking in zoals deze is geschreven.

• Voert u geen gelijkteken in, dan veronderstelt het toestel dat zich links van het gelijkteken

de expressie en rechts van het gelijkteken een nul bevindt.

• Er doet zich een fout voor als u meer dan één gelijkteken invoert.

4-5

3. Voer in de tabel met variabelen die wordt weergegeven de waarden voor elke variabele in.

• U kunt ook waarden invoeren voor Upper en Lower om de boven- en ondergrenzen van

het bereik van de oplossingen aan te geven.

• Er doet zich een fout voor als de oplossing buiten het door u opgegeven bereik ligt.

4. Selecteer de variabele waarvoor u de vergelijkingoplosser wilt gebruiken.

“Lft” en “Rgt” verwijzen naar de linker- en rechterzijden die worden berekend met de

oplossing.*

1

*

1

Oplossingen worden benaderd met de methode van Newton. “Lft” en “Rgt” worden ter

bevestiging weergegeven aangezien de methode van Newton resultaten kan opleveren die

de echte oplossing zijn.

De nauwkeurigheid van het resultaat neemt toe naarmate het verschil van deze beide

waarden 0 benadert.

Voorbeeld Een voorwerp dat omhoog geschoten wordt tegen beginsnelheid V

heeft tijd T nodig om hoogte H te bereiken. Gebruik de volgende formule

om de beginsnelheid V te berekenen wanneer H = 14 (meter), T = 2

(seconden) en de zwaartekrachtversnelling G = 9,8 (m/s

2

).

H = VT – 1/2 GT

2

1 m Equation

2 3(SOLVER)

a

f(H)!.(=)ac(V)a/(T)-

(b/c)a'(G)a/(T)xw

3 bew(H = 14)

aw(V = 0)

cw(T = 2)

j.iw(G = 9,8)

4 Druk op fff om V = 0 te markeren en druk

vervolgens op 6(SOLVE).

• Het bericht “Retry” wordt weergegeven als de rekenmachine bepaalt dat de convergentie

niet voldoende is voor de weergegeven resultaten.

• Een oplosbewerking levert één oplossing op. Gebruik POLY als u meerdere oplossingen wilt

verkrijgen voor berekening van een hogere orde (zoals ax

2

+ bx + c = 0).

5-1

Hoofdstuk 5 Grafieken tekenen

Selecteer in het hoofdmenu het pictogram voor het grafiek- of tabeltype dat u respectievelijk wilt

tekenen of maken.

• Graph … Gewone grafieken tekenen

• Run-Matrix … Handmatig tekenen (pagina 5-25 tot 5-29)

• Table … Tabel met getalwaarden maken (pagina 5-30 tot 5-35)

• Dyna Graph … Dynamische grafieken tekenen (pagina 5-40 tot 5-43)

• Recursion … Grafieken op basis van recursieformules tekenen of tabellen met getalwaarden

genereren (pagina 5-43 tot 5-48)

• Conic Graphs … Grafieken van kegelsneden tekenen (pagina 5-48 en 5-49)

1. Voorbeeldgrafieken

k Scherm met de lijst met grafiekrelaties en grafiekkleur

Een scherm met de lijst met grafiekrelaties (scherm met lijst met tabelrelaties) zoals hieronder

wordt voor het eerst weergegeven wanneer u de modus Graph , Dyna Graph of Table

activeert. In dit scherm kunt u functies registreren voor het tekenen van grafieken en het

maken van tabellen met getalwaarden.

(Voorbeeld: de modus Graph )

Voor elke lijn in het scherm met de lijst met grafiekrelaties is een kleur ingesteld. Deze kleuren

worden in de grafiek gebruikt voor de functies. Wanneer u een grafiek tekent, wordt deze

getekend met dezelfde kleur als de lijn waarvoor de functie is geregistreerd.

Scherm met lijst met

grafiekrelaties

→

Grafiekscherm

5

5-2

In de modus Table wordt een tabel met getalwaarden met dezelfde kleur gemaakt als de lijn

waarvoor de functie is geregistreerd.

Scherm met lijst met

tabelrelaties

→

Tabelscherm

• U kunt de kleur voor het tekenen van de grafiek en de kleur voor de tekens in de tabel

met getalwaarden wijzigen. Zie “Grafiekeigenschappen wijzigen” (pagina 5-15) voor meer

informatie.

k Een gewone grafiek tekenen (1)

U tekent een grafiek door de betreffende functie in te voeren.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Voer de functie die u wilt tekenen in.

Hier gebruikt u het weergavevenster om het bereik en andere parameters van de grafiek op

te geven. Zie pagina 5-5.

3. Teken de grafiek.

Voorbeeld Teken de grafiek van

y = 3 x

2

1 m Graph

2 dvxw

3 6(DRAW) (of w)

• Druk op A om terug te keren naar het scherm in stap 2 (lijst met grafiekrelaties). Wanneer

u een grafiek hebt getekend, kunt u schakelen tussen de lijst met grafiekrelaties en het

grafiekscherm door op !6(G ⇔ T) te drukken.

5-3

k Een gewone grafiek tekenen (2)

U kunt maximaal 20 functies in het geheugen opslaan en vervolgens de gewenste functie

selecteren om de grafiek te tekenen.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Geef het functietype op en voer de functie in waarvan u de grafiek wilt tekenen.

U kunt de modus Graph gebruiken om een grafiek voor de volgende typen expressies

te tekenen: cartesische coördinaten (Y=

f ( x )), poolcoördinaten, parametrische functies,

cartesische coördinaten (X= f ( y )), ongelijkheden.

3(TYPE) 1(Y=) ... cartesische coördinaten (type Y=

f ( x ))

2( r =) ... poolcoördinaten

3(Param) ... parametrische functie

4(X=) ... cartesische coördinaten (type X= f ( y ))

5(CONVERT) 1( 'Y=) tot 5( 'Y ≤ )

6( g) 1( 'X=) tot 5( 'X ≤ ) ... verandert het functietype

6( g) 1(Y>) tot 4(Y ≤ ) .... Y-ongelijkheid aan de linkerkant

6( g) 6( g) 1(X>) tot 4(X ≤ ) .... X-ongelijkheid aan de linkerkant

Herhaal deze stap zo vaak als nodig is om de gewenste functies in te voeren.

Daarna moet u opgeven van welke functie in het geheugen u de grafiek wilt tekenen (zie

pagina 5-13).

3. Teken de grafiek.

• U kunt het functiemenu gebruiken, dat verschijnt als u in stap 2 van de bovenstaande

procedure op 4(TOOL) 1(STYLE) drukt, om een van de volgende lijnstijlen voor elke

grafiek te selecteren.

1(

) ... Normal (standaardinstelling)

2(

) … Thick (twee keer de normale lijndikte)

3(

) … Broken (dikke onderbroken lijn)

4(

) … Dot (stippellijn)

5(

) … Thin (een derde van de normale lijndikte)

• Als u gelijktijdig meerdere ongelijkheden tekent, kunt u de instelling “Ineq Type” in het

configuratiescherm gebruiken om een van de twee vulbereiken op te geven.

1(Intsect) ... Vult alleen gebieden waarin aan de

voorwaarden van alle getekende

ongelijkheden is voldaan.

5-4

2(Union) ... Vult alle gebieden waarin aan de

voorwaarden van de getekende

ongelijkheden is voldaan.

Dit is de standaardinstelling.

• Wanneer u op !f(FORMAT) drukt in het scherm met de lijst met grafiekrelaties of het

grafiekscherm, wordt er een dialoogvenster weergegeven waarin u de stijl en kleur van

de grafieklijn kunt wijzigen. Zie “Grafiekeigenschappen wijzigen” (pagina 5-15) voor meer

informatie.

Voorbeeld 1 Voer de onderstaande functies in en teken de bijbehorende grafieken.

Y1 = 2

x

2

– 3, r 2 = 3sin2

θ

1 m Graph

2 3(TYPE) 1(Y=) cvx-dw

3(TYPE) 2(

r =) dscvw

3 6(DRAW)

Voorbeeld 2 Het in grafiek brengen van een trigonometrische functie met radialen

wanneer de hoekeenheidsinstelling zestigdelige graden is (hoekeenheid

= Deg)

Y1=sin

x

r

1 m Graph

2 svK6(g)5(ANGLE)2(r)w

3 6(DRAW)

5-5

2. Bepalen wat wordt weergegeven in een

grafiekscherm

k Instellingen van het weergavevenster (V-Window)

Gebruik het weergavevenster om het bereik van de x - en y -assen te definiëren en de schaal

op elke as in te stellen. U moet altijd de gewenste parameters voor het weergavevenster

instellen voordat u een grafiek tekent.

u De instellingen voor het weergavevenster configureren

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Druk op !3(V-WIN) om het scherm met instellingen voor het weergavevenster weer te

geven.

Parameter voor cartesische coördinaten

Xmin/Xmax … Minimale/maximale

x -waarde

Xscale … Schaal op de

x -as

Xdot … Waarde die overeenkomt met één punt op de

x -as

Ymin/Ymax … Minimale/maximale

y -waarde

Yscale … Schaal op de

y -as

Parameter voor poolcoördinaten

T

θ

min/T

θ

max ... Minimale/maximale T,

θ

-waarden

T

θ

ptch ... T,

θ

toename

3. Druk op c om de markering te verplaatsen en een passende waarde voor elke parameter

in te voeren. Druk na elke invoer op w.

• { INITIAL } / { TRIG } / { STANDRD } … V-Window {oorspronkelijke instellingen}/{oorspronkelijke

instellingen met opgegeven hoekeenheid}/{standaardinstellingen}

• { V-MEM }

• { STORE } / { RECALL } … Instelling weergavevenster {opslaan}/{oproepen}

• { SQUARE }

• { Y-BASE } / { X-BASE } … {instelling voor

y -as vastleggen en instelling voor x -as wijzigen}/

{instelling voor x -as vastleggen en instelling voor y -as wijzigen} dus schalen voor y - en

x -assen worden weergegeven als een 1-op-1-relatie

• { BGV-WIN } … Overschrijft huidige weergavevensterinstellingen door de opgeslagen

weergavevensterinstellingen in het afbeeldingsbestand op de achtergrond. Deze

menuoptie wordt alleen weergegeven als een achtergrondafbeelding is geopend.

4. Als de instellingen naar wens zijn, drukt u op J of !J(QUIT) om het scherm voor

weergavevensterinstellingen te sluiten.

• Ook als u drukt op w zonder iets te hebben ingevoerd terwijl wordt weergegeven, wordt

dit scherm gesloten.

5-6

u Waarop u moet letten bij het instellen van het weergavevenster

• Als u nul invoert voor T

θ

ptch, doet zich een fout voor.

• Bij ongeldige invoer (waarde buiten het bereik, minteken zonder waarde, enzovoort) doet

zich een fout voor.

• Als de waarde voor T

θ

max kleiner is dan de waarde voor T

θ

min, wordt T

θ

ptch negatief.

• U kunt ook expressies (zoals 2 π ) invoeren als parameters voor het weergavevenster.

• Als het weergavevenster zo is ingesteld dat de assen buiten het venster vallen, wordt

de schaal van de as weergegeven aan de rand van het scherm die het dichtst bij de

oorsprong ligt.

• Als u de instellingen voor het weergavevenster wijzigt, wordt de weergegeven grafiek

verwijderd en alleen vervangen door de nieuwe assen.

• Als u de waarde voor Xmin of Xmax verandert, wordt de waarde voor Xdot automatisch

aangepast. Als u de waarde voor Xdot verandert, wordt de waarde voor Xmax

automatisch aangepast.

• Een grafiek met poolcoördinaten (

r =) of een parametrische grafiek is niet nauwkeurig

als door de instellingen in het weergavevenster de waarde voor T

θ

ptch te groot is ten

opzichte van het verschil tussen de instellingen voor T

θ

min en T

θ

max. Maar als de

waarde voor T

θ

ptch te klein is ten opzichte van het verschil tussen T

θ

min en T

θ

max, dan

zal er veel tijd nodig zijn om de grafiek te tekenen.

• Hier wordt het invoerbereik voor parameters voor het weergavevenster beschreven.

–9,999999999

E

97 tot 9,999999999

E

97

k Geheugen van het weergavevenster

U kunt maximaal zes sets met instellingen voor het weergavevenster in het geheugen opslaan

om ze later opnieuw te gebruiken.

u De instellingen voor het weergavevenster opslaan

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Druk op !3(V-WIN) om het scherm met instellingen voor het weergavevenster weer te

geven. Voer hier de gewenste waarden in.

3. Druk op 4(V-MEM) 1(STORE) om het pop-upvenster weer te geven.

4. Druk op een cijfertoets om op te geven in welk weergavevenstergeheugen u de instellingen

wilt opslaan. Druk daarna op w. Door op bw te drukken worden de instellingen in

geheugen 1 van het weergavevenster opgeslagen (V-Win1).

5-7

u De instellingen uit het geheugen voor het weergavevenster oproepen

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Druk op !3(V-WIN) om het scherm met instellingen voor het weergavevenster weer te

geven.

3. Druk op 4(V-MEM) 2(RECALL) om het pop-upvenster weer te geven.

4. Druk op een cijfertoets om op te geven uit welk weergavevenstergeheugen u de instellingen

wilt oproepen. Druk daarna op w. Door op bw te drukken worden de instellingen in

geheugen 1 van het weergavevenster opgeroepen (V-Win1).

k Het grafiekbereik opgeven

U kunt een bereik (beginpunt, eindpunt) voor een functie opgeven voordat u de grafiek tekent.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

3. Geef het functietype op en voer de functie in. De syntaxis voor de invoer van de functie is

als volgt:

Functie ,!+( [ ) Beginpunt , Eindpunt !-( ] )

4. Teken de grafiek.

Voorbeeld Teken de grafiek

y = x

2

+ 3 x – 2 in het bereik – 2 < x < 4.

Gebruik de volgende instellingen voor het weergavevenster.

Xmin = –3, Xmax = 5, Xscale = 1

Ymin = –10, Ymax = 30, Yscale = 5

1 m Graph

2 !3(V-WIN) -dwfwbwc

-bawdawfwJ

3 3(TYPE) 1(Y=) vx+dv-c,

!+( [ ) -c,e!-( ] ) w

4 6(DRAW)

• U kunt een bereik opgeven wanneer u de grafiek tekent op basis van cartesische

coördinaten, poolexpressies, parametrische functies en ongelijkheden.

5-8

k Zoom

Met deze functie kunt u de weergegeven grafiek vergroten en verkleinen.

1. Teken de grafiek.

2. Geef het zoomtype op.

!2( ZOOM) 1(BOX) ... Een kader vergroten

Teken een kader rond een weergavegebied om dat gebied op

volledige schermgrootte weer te geven.

2(FACTOR) ... Zoomfactoren

Hiermee geeft u de zoomfactoren voor de

x - en y -as op.

3(IN)/ 4(OUT) ... Zoomfactoren

De grafiek wordt vergroot of verkleind volgens de opgegeven

zoomfactor, gecentreerd rond de huidige locatie van de

aanwijzer.

5(AUTO) ... Automatisch zoomen

De waarden voor de

y -as van het weergavevenster worden

automatisch aangepast zodat de grafiek het scherm langs de

y -as vult.

6( g) 1(ORIGINAL) ... Oorspronkelijke grootte

De oorspronkelijke grootte van de grafiek wordt na een

zoombewerking hersteld.

6( g) 2(SQUARE) ... Grafiekcorrectie

De waarden voor de

x -as van het weergavevenster worden

gecorrigeerd zodat ze identiek zijn aan de waarden voor de

y -as.

6( g) 3(ROUND) ... Coördinaten afronden

De coördinaatwaarden op de huidige aanwijzerlocatie worden

afgerond.

6( g) 4(INTEGER) ... Geheel getal

Elk punt krijgt een breedte van 1, waardoor coördinaatwaarden

gehele getallen zijn.

6( g) 5(PREVIOUS) ... Vorige

Na de laatste zoombewerking worden de vorige instellingen voor

de parameters voor het weergavevenster hersteld.

Zoomfactor voor een kader opgeven

3. Gebruik de cursortoetsen om de aanwijzer (

) in het midden van het scherm te verplaatsen

naar de gewenste positie van de kaderrand en druk daarna op w.

4. Gebruik de pijltoetsen om de aanwijzer te verplaatsen. Er wordt een kader weergegeven.

Verplaats de aanwijzer tot het gebied dat u wilt vergroten in het kader past. Druk vervolgens

op w om dit gebied te vergroten.

5-9

Voorbeeld Teken de grafiek van y = ( x + 5)( x + 4)( x + 3) en vergroot vervolgens het

kader.

Gebruik de volgende instellingen voor het weergavevenster.

Xmin = –8, Xmax = 8, Xscale = 2

Ymin = –4, Ymax = 2, Yscale = 1

1 m Graph

!3(V-WIN) -iwiwcwc

-ewcwbwJ

3(TYPE) 1(Y=) (v+f)(v+e)

(v+d)w

6(DRAW)

2 !2(ZOOM) 1(BOX)

3 d~ dw

4 d~ d, f~ fw

• U moet twee verschillende punten opgeven om een kader te vergroten. De twee punten

mogen zich niet op een rechte lijn verticaal of horizontaal van elkaar bevinden.

k In- en uitzoomen met toetsbewerkingen

Als het grafiekscherm wordt weergegeven, kunt u de toetsen + en - gebruiken

om in of uit te zoomen op het midden van het grafiekscherm. De zoombewerkingen

worden uitgevoerd in overeenstemming met de factorwaarde die wordt opgegeven met

!2(ZOOM) 2(FACTOR).

k Het grafiekscherm pannen

U kunt de panfunctie gebruiken om een locatie in het grafiekscherm te selecteren en de

schermafbeelding naar boven, beneden, links en rechts te verplaatsen. U kunt panbewerking

uitvoeren in de modi Graph , Conic Graphs , Table en Recursion . U kunt de panbewerking

niet gebruiken wanneer voor de instelling “Dual Screen” in het configuratiescherm de optie

“G+G” of “GtoT” is geselecteerd.

5-10

u Het scherm pannen

1. Druk terwijl het grafiekscherm wordt weergegeven op K2(PAN).

• De panmodus wordt geactiveerd en in het midden van het scherm wordt een aanwijzer

(

) weergegeven.

2. Verplaats de aanwijzer naar de schermlocatie die u wilt selecteren en druk vervolgens op

w.

• De aanwijzer wordt nu van

gewijzigd in .

3. Met de cursortoetsen kunt u het scherm in de gewenste richting verplaatsen. Druk op w

wanneer u het scherm heeft verplaatst.

• Door een druk op w wordt het tekenen van grafieken gestart en verandert de vorm van

de aanwijzer van

naar .

• Elke keer dat u in de panmodus op w drukt, wordt de vorm van de aanwijzer gewijzigd

(van

in en andersom). Als de aanwijzer wordt weergegeven, kunt u deze met

de cursortoetsen naar een andere schermlocatie verplaatsen. Wanneer u op de

cursortoetsen drukt terwijl de aanwijzer wordt weergegeven, wordt de scherminhoud

gepand.

4. U verlaat de panmodus door op J te drukken.

k Een achtergrondafbeelding voor een grafiek weergeven

U kunt de rekenmachine zo configureren dat een bepaalde afbeelding altijd als

achtergrondafbeelding voor de grafiek wordt weergegeven. Gebruik de instelling “Background”

in het configuratiescherm om de achtergrondafbeelding op te geven. Hieronder wordt

beschreven welke bestandstypen kunnen worden gebruikt als achtergrondafbeelding.

• Een bestand dat is opgeslagen met de procedure onder “Inhoud van grafiekscherm opslaan

als een afbeelding (g3p-bestand)” (pagina 5-21)

• Een bestand dat wordt beschreven onder “Picture Plot-bestanden beheren” (pagina 15-5)

u De achtergrondafbeelding voor de grafiek kiezen

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Druk op !m(SET UP) om het configuratiescherm weer te geven.

3. Gebruik f en c om de markering naar “Background” te verplaatsen en druk vervolgens

op 2(PICT n), 3(OPEN) of 1(None).

• Als u geen achtergrondafbeelding wilt weergeven in het grafiekscherm, drukt u op

1(None) en gaat u verder met stap 6.

• Als u een lijst met g3p-bestanden wilt weergeven die zijn opgeslagen in de map PICT in

het opslaggeheugen, drukt u op 2(PICT n).

• Als u een lijst met g3p-bestanden wilt weergeven die zijn opgeslagen in de map PICT

in de hoofdmap in het opslaggeheugen, drukt u op 3(OPEN). In dit geval gebruikt u,

indien nodig, f en c om de markering te verplaatsen naar de map met de gewenste

afbeelding en vervolgens drukt u op 1(OPEN).

4. Gebruik f en c om de markering te verplaatsen naar het gewenste bestand en druk

vervolgens op 1(OPEN).

5-11

5. Wanneer het bevestigingsvenster “V-Window values for specified background will be

loaded. OK?” wordt weergegeven, drukt u op 1(Yes) om de met het g3p-bestand

opgeslagen instellingen voor het weergavevenster toe te passen of op 6(No) om de

huidige instellingen voor het weergavevenster te behouden.

• Wanneer u op 1(Yes) drukt, worden alle instellingen voor het weergavevenster

overschreven, met uitzondering van de met het g3p-bestand opgeslagen waarden voor

T

 min, T  max en T  ptch.

6. Druk op J om het configuratiescherm te sluiten.

u De huidige instellingen voor het weergavevenster overschrijven door de

instellingen die zijn opgeslagen met de achtergrondafbeelding

1. Druk in de modus Graph op !3(V-WIN) om het scherm met het weergavevenster weer

te geven.

2. Druk op 6(BGV-WIN).

• Alle instellingen voor het weergavevenster worden overschreven, met uitzondering van de

met het achtergrondbestand opgeslagen waarden voor T

 min, T  max en T  ptch.

3. Druk op J om het scherm met het weergavevenster te sluiten.

u De instellingen voor het weergavevenster voor de achtergrondafbeelding

bijwerken met de huidige instellingen voor het weergavevenster

1. Druk terwijl het grafiekscherm wordt weergegeven op K4(BGV-WIN).

2. Druk op 1(SAVE).

• Het bevestigingsvenster “OK to refresh background V-Window?” wordt weergegeven.

3. Druk op 1(Yes) om de instellingen voor het weergavevenster van het achtergrondbestand

bij te werken. Druk op 6(No) als u de update wilt annuleren.

u De achtergrondafbeelding met de huidige instellingen voor het

weergavevenster opslaan in een bestand

1. Druk terwijl het grafiekscherm wordt weergegeven op K4(BGV-WIN).

2. Druk op 2(SAVE

• AS).

• Het bericht “OK to refresh background V-Window?” wordt weergegeven. Druk op 6(No)

om dit bericht te verwijderen en de bewerking te annuleren.

3. Druk op 1(Yes).

4. Geef de gewenste map op.

• Markeer ROOT om het bestand op te slaan in de hoofdmap.

• Als u het bestand in een bepaalde map wilt opslaan, gebruikt u f en c om de

markering naar de gewenste map te verplaatsen en vervolgens drukt u op 1(OPEN).

5. Druk op 1(SAVE

• AS).

5-12

6. Voer in het dialoogvenster File Name een naam van maximaal acht tekens in en druk

vervolgens op w.

• De achtergrondafbeelding wordt opgeslagen onder de naam die u opgeeft.

Daarnaast wordt de afbeelding die is opgegeven voor het item “Background” in het

configuratiescherm, gewijzigd in de nieuwe achtergrondafbeelding.

k De helderheid (Fade I/O) van de achtergrondafbeelding aanpassen

U kunt de helderheid van de achtergrondafbeelding in het grafiekscherm opgegeven bij

“Background” in het configuratiescherm met een percentage aanpassen (0% is ongewijzigd en

100% is helemaal wit). Bij een hogere instellingswaarde wordt de afbeelding dus lichter en bij

een instelling van 100% is de achtergrond geheel wit.

→

Met deze instelling kunt u de achtergrondafbeelding aanpassen zodat deze beter te zien is.

• De helderheidsinstelling kan alleen worden aangepast wanneer de achtergrondafbeelding uit

16-bits afbeeldingsgegevens bestaat.

• Wanneer u het helderheidsniveau hebt aangepast, wordt deze instelling opgeslagen met de

achtergrondafbeelding.

u De helderheid (Fade I/O) van de achtergrondafbeelding aanpassen

1. Druk terwijl het grafiekscherm wordt weergegeven op K3(FadeI/O). Als u zich in de

modus Dyna Graph bevindt, drukt u op K1(FadeI/O).

• Vervolgens wordt er een schuifregelaar weergegeven waarmee u de helderheid kunt

aanpassen.

2. Gebruik d en e om de helderheidswaarde aan te passen.

• Elke keer dat u op d of e drukt, wordt de instellingswaarde met 5% gewijzigd.

• U kunt waarden ook direct invoeren. Als u een helderheidswaarde van 20% wilt opgeven,

drukt u bijvoorbeeld op caw.

3. Wanneer u de gewenste instellingen hebt opgegeven, drukt u op J.

5-13

3. Een grafiek tekenen

U kunt maximaal 20 functies in het geheugen opslaan. U kunt in het geheugen opgeslagen

functies bewerken, oproepen en tekenen.

k Het grafiektype opgeven

Voordat u een grafiekfunctie in het geheugen kunt opslaan, moet u eerst het grafiektype

opgeven.

1. Druk terwijl de lijst met grafiekrelaties wordt weergegeven op 3(TYPE) om het menu voor

grafiektypen te openen. In dit menu vindt u de volgende opties:

• { Y= } / { r= } / { Param } / { X= } ... {cartesische coördinaten (Y=

f ( x ) type)}/{poolcoördinaten}/

{parametrisch}/{cartesische coördinaten (X= f ( y ) type)} grafiek

• { Y> } / { Y< } / { Y ≥ } / { Y ≤ } ... {Y>

f

( x )}/{Y< f

( x )}/{Y ≥

f

( x )}/{Y ≤

f

( x )} grafiek voor ongelijkheden

• { X> } / { X< } / { X ≥ } / { X ≤ } ... {X>

f ( y )}/{X< f ( y )}/{X ≥

f ( y )}/{X ≤

f ( y )} grafiek voor ongelijkheden

• { CONVERT }

• {

'Y= } / { 'Y> } / { 'Y< } / { 'Y ≥

} / { 'Y ≤

} / { 'X= } / { 'X> } / { 'X< } / { 'X ≥

} / { 'X ≤

}

... {het functietype van de geselecteerde expressie wijzigen}

2. Druk op de functietoets voor het grafiektype dat u wilt opgeven.

k Grafiekfuncties opslaan

u Een functie in cartesische coördinaten opslaan (Y=)

Voorbeeld Sla de volgende expressie op in geheugenzone Y1: y = 2 x

2

– 5

3(TYPE) 1(Y=) (De expressie in cartesische coördinaten.)

cvx-f(Expressie invoeren.)

w (Expressie opslaan.)

• U kunt een functie niet opslaan in een geheugenzone die al een functie van een ander type

bevat. Selecteer een geheugenzone met een functie van hetzelfde type als de functie die u

wilt opslaan of verwijder de functie uit de geheugenzone waarin u de functie probeert op te

slaan.

5-14

u Een parametrische functie opslaan

Voorbeeld Sla de volgende expressies op in de geheugenzones Xt3 en Yt3:

x = 3 sinT

y = 3 cosT

3(TYPE) 3(Param) (parametrische expressie.)

dsvw(

x -expressie invoeren en opslaan.)

dcvw(

y -expressie invoeren en opslaan.)

u Een samengestelde functie maken

Voorbeeld Gebruik de relaties in Y1 en Y2 om samengestelde functies te maken

voor Y3 en Y4

Y1 = (

x + 1), Y2 = x

2

+ 3

Wijs Y1

°

Y2 toe aan Y3 en Y2

°

Y1 aan Y4.

(Y1

°

Y2 = ((

x

2

+ 3) +1) = (x

2

+ 4) Y2

°

Y1 = ( (x + 1))

2

+ 3 = x + 4 (x > −1))

Voer de relaties in Y3 en Y4 in.

3(TYPE) 1(Y=) J4(GRAPH)

1(Y) b(1(Y) c)w

J4(GRAPH) 1(Y) c

(1(Y) b)w

• Een samengestelde functie kan uit maximaal vijf functies bestaan.

5-15

u Waarden toewijzen aan de coëfficiënten en variabelen van een grafiekfunctie

Voorbeeld Wijs de waarden –1, 0, en 1 toe aan variabele A in Y = AX

2

−1, en teken

voor elke waarde een grafiek

3(TYPE) 1(Y=)

av(A) vx-bw

J4(GRAPH) 1(Y) b(av(A)

!.(=) -b)w

J4(GRAPH) 1(Y) b(av(A)

!.(=) a)w

J4(GRAPH) 1(Y) b(av(A)

!.(=) b)w

ffff1(SELECT)

6(DRAW)

De bovenstaande weergaven zijn gemaakt met de Trace-functie.

Zie “Functieanalyse” (pagina 5-52) voor meer informatie.

k Grafiekeigenschappen wijzigen

u Grafiekeigenschappen wijzigen vanuit het scherm met de lijst met

grafiekrelaties

1. Gebruik in het scherm met de lijst met grafiekrelaties f en c om de relatie te markeren

waarvan u de grafiekeigenschappen wilt wijzigen.

2. Druk op !f(FORMAT) om het dialoogvenster voor

opmaak weer te geven.

5-16

3. Gebruik f en c om “Line Style” te markeren en druk

vervolgens op w.

4. Gebruik in de lijst met lijnstijlen die wordt weergegeven f en c om de markering naar de

gewenste stijl te verplaatsen en druk vervolgens op w.

• U kunt ook een optie selecteren door op de cijfertoets te drukken die overeenkomt met het

cijfer dat links van de gewenste optie wordt weergegeven.

5. Gebruik f en c om de markering naar “Line Color” te

verplaatsen en druk vervolgens op w.

6. Gebruik in de lijst met kleuren die wordt weergegeven f en c om de markering naar de

gewenste kleur te verplaatsen en druk vervolgens op w.

• U kunt ook een optie selecteren door op de cijfertoets te drukken die overeenkomt met het

cijfer dat links van de gewenste optie wordt weergegeven.

7. Wanneer u de gewenste instellingen hebt opgegeven, drukt u op J.

u Grafiekeigenschappen wijzigen vanuit het grafiekscherm

1. Terwijl het grafiekscherm wordt weergegeven, drukt u op !f(FORMAT).

• Als er meerdere grafieken worden weergegeven in het grafiekscherm, wordt er één

knipperend weergegeven. De knipperende grafiek is de geselecteerde grafiek.

• Als er meerdere grafieken worden weergegeven in het grafiekscherm, voert u stap 2

hieronder uit. Als er slechts één grafiek wordt weergegeven, slaat u stap 2 over en gaat u

direct naar stap 3.

2. Gebruik f en c om de grafiek te markeren waarvan u de eigenschappen wilt wijzigen en

druk vervolgens op w.

3. Gebruik het dialoogvenster voor opmaak dat wordt weergegeven om de Line Style en Line

Color te configureren.

• Voor de rest van deze procedure voert u de stappen vanaf stap 3 onder

“Grafiekeigenschappen wijzigen vanuit het scherm met de lijst met grafiekrelaties” uit.

• Druk op J om een grafiek opnieuw te tekenen in overeenstemming met uw wijzigingen.

5-17

u De lijnstijl van een grafiekfunctie wijzigen

1. Gebruik in het scherm met de lijst met grafiekrelaties f en c om de relatie te markeren

waarvan u de lijnstijl wilt wijzigen.

2. Druk op 4(TOOL) 1(STYLE).

3. Selecteer de lijnstijl.

Voorbeeld Wijzig de lijnstijl van

y = 2 x

2

– 3, opgeslagen in zone Y1, in “Broken”

4(TOOL) 1(STYLE) 3(

) (“Broken” selecteren.)

k Functies bewerken en verwijderen

u Een opgeslagen functie bewerken

Voorbeeld Wijzig de expressie in geheugenzone Y1 van y = 2 x

2

– 5 in

y = 2 x

2

– 3

e (De cursor wordt weergegeven.)

eeeeeDd(De inhoud wordt gewijzigd.)

w(Nieuwe grafiekfunctie wordt opgeslagen.)

u Het functietype wijzigen *

1

1. Druk terwijl de lijst met grafiekrelaties wordt weergegeven op f of c om de zone te

markeren die de functie bevat waarvan u het type wilt wijzigen.

2. Druk op 3(TYPE) 5(CONVERT).

3. Selecteer het nieuwe functietype.

Voorbeeld Wijzig de functie in geheugenzone Y1 van

y = 2 x

2

– 3 in

y < 2 x

2

– 3

3(T YPE) 5(CONVERT) 3(

'Y<) (Het functietype wijzigen in “Y<”.)

*

1

U kunt het functietype alleen wijzigen voor functies voor cartesische coördinaten en

ongelijkheden.

5-18

u Een functie verwijderen

1. Druk terwijl de lijst met grafiekrelaties wordt weergegeven op f of c om de zone te

markeren die de functie bevat die u wilt verwijderen.

2. Druk op 2(DELETE) of D.

3. Druk op 1(Yes) om de functie te verwijderen of op 6(No) om de procedure te annuleren

en niets te verwijderen.

• Wanneer u de bovenstaande procedure volgt om een regel van een parametrische functie

(zoals Xt2) te verwijderen, wordt ook de betreffende gekoppelde regel verwijderd (Yt2 in

geval van Xt2).

k Grafiekfuncties selecteren

u Een grafiek activeren of deactiveren

1. Gebruik in de lijst met grafiekrelaties f en c om de relatie te markeren waarvan u geen

grafiek wilt tekenen.

2. Druk op 1(SELECT).

• Met elke druk op 1(SELECT) wordt het tekenen van de grafiek in- of uitgeschakeld.

3. Druk op 6(DRAW).

Voorbeeld Selecteer de volgende functies voor tekenen:

Y1 = 2

x

2

– 5, r 2 = 5 sin3

θ

Gebruik de volgende instellingen voor het weergavevenster.

Xmin = –5, Xmax = 5, Xscale = 1

Ymin = –5, Ymax = 5, Yscale = 1

T

θ

min = 0, T

θ

max =

π

, T

θ

ptch = 2

π

/ 60

cf (Selecteer een geheugenzone die een

functie bevat waarvoor u geen grafiek wilt tekenen.)

1(SELECT) (Niet tekenen)

6(DRAW) of w (De grafieken tekenen)

k Tonen en verbergen van grafische assen en label op het grafiekscherm

Met de instellingen in het configuratiescherm kunt u de weergave van het grafiekscherm op de

onderstaande wijze aanpassen.

• Grid: On (Axes: On, Label: Off)

Met deze instelling worden punten weergegeven op de

rastersnijpunten.

Wanneer u de instellingen voor het weergavevenster voor

Xscale of Yscale instelt op 0 terwijl “On” is opgegeven

voor de rasterinstelling (Grid), worden de punten niet meer

weergegeven.

5-19

• Grid: Line (Axes: On, Label: Off)

Met deze instelling worden er schaallijnen weergegeven

voor de

x - en y -as.

Wanneer u de instellingen voor het weergavevenster voor

Xscale instelt op 0 terwijl “Line” is opgegeven voor de

rasterinstelling (Grid), worden de verticale lijnen niet meer

weergegeven. Wanneer u Yscale instelt op 0, worden de

horizontale lijnen niet meer weergegeven.

• Axes: Off (Label: Off, Grid: Off)

Met deze instelling worden de assen niet weergegeven.

• Axes: Scale (Label: Off, Grid: Off)

Met deze instelling worden er schaallijnen weergegeven

voor de

x - en y -as.

• Label: On (Axes: On, Grid: Off)

Met deze instelling worden labels voor de x -as, y -as en

oorsprong (O) weergegeven.

• Zelfs als de rasterinstelling (Grid) “On” of “Line” is, worden er geen rasterlijnen weergegeven

als de instellingen voor het weergavevenster zo zijn geconfigureerd dat tussen de rasters

niet voldoende ruimte is.

k Grafiekgeheugen

In het grafiekgeheugen kunt u maximaal twintig sets grafiekfunctiegegevens opslaan zodat u

deze later opnieuw kunt oproepen.

Met één bewerking worden de volgende gegevens opgeslagen in het grafiekgeheugen.

• Alle grafiekfuncties in de weergegeven lijst met grafiekrelaties (maximaal twintig)

• Grafiektypen

• Lijnstijl- en kleurgegevens functiegrafiek

• De status van de grafiek (tekenen actief/niet actief)

• Instellingen voor het weergavevenster (1 set)

5-20

u Grafiekfuncties opslaan in het grafiekgeheugen

1. Druk op 4(TOOL) 2(GPH-MEM) 1(STORE) om het pop-upvenster weer te geven.

2. Druk op een cijfertoets om op te geven in welk grafiekgeheugen u de grafiekfunctie wilt

opslaan. Druk vervolgens op w. Druk op bw om de grafiekfunctie op te slaan in

grafiekgeheugen 1 (G-Mem1).

• Er zijn 20 grafiekgeheugens: G-Mem1 tot G-Mem20.

• Wanneer u een functie opslaat in een geheugenzone die al een functie bevat, wordt de

bestaande functie vervangen door de nieuwe functie.

• Als de gegevens meer geheugencapaciteit vergen dan beschikbaar is, doet zich een fout

voor.

u Een grafiekfunctie oproepen

1. Druk op 4(TOOL) 2(GPH-MEM) 2(RECALL) om het pop-upvenster weer te geven.

2. Druk op een cijfertoets om het grafiekgeheugen op te geven voor de functie die u wilt

oproepen. Druk vervolgens op w. Druk op bw om de grafiekfunctie in grafiekgeheugen

1 (G-Mem1) op te roepen.

• Wanneer u gegevens uit het grafiekgeheugen oproept, worden de huidige gegevens in de

lijst met grafiekrelaties gewist.

4. Inhoud van het grafiekscherm opslaan en

oproepen

U kunt de inhoud van het grafiekscherm opslaan in een bestand. De bestandsindeling is g3p,

een eigen en unieke indeling. Met deze bewerking slaat u de volgende gegevens op.

• Een bitmapafbeelding van de grafiek

• Een bitmapafbeelding van de grafiekachtergrond (inclusief assen, raster, aslabels,

achtergrondafbeelding)

- Omdat de achtergrondafbeelding de helderheidsinstelling bevat, wordt de afbeelding

opgeslagen zoals deze wordt weergegeven op het grafiekscherm.

- Het functiemenu en de statusbalk zijn niet opgenomen in de achtergrondafbeelding.

• Instellingen voor het weergavevenster (exclusief waarden voor T

 min, T  max, T  ptch)

Opgeslagen afbeeldingen kunnen worden opgeroepen in een grafiekscherm en over een

andere grafiek worden weergegeven of worden opgeroepen vanuit en worden gebruikt in een

andere toepassing.

5-21

k Inhoud van grafiekscherm opslaan als een afbeelding (g3p-bestand)

U kunt een g3p-bestand op twee manieren opslaan.

• Opslaan in afbeeldingsgeheugen

Met deze methode kunt u een getal van 1 tot 20 aan een afbeelding toewijzen wanneer u

deze opslaat. De afbeelding wordt in het opslaggeheugen in de map PICT opgeslagen met

een naam variërend van Pict01.g3p tot en met Pict20.g3p.

• Opslaan onder een toegewezen naam

Met deze methode slaat u de afbeelding op in de gewenste map in het opslaggeheugen. U

kunt een bestandsnaam van maximaal acht tekens toewijzen.

Belangrijk!

• Een grafiek in een dubbel grafiekscherm of een ander type uitgesplitst scherm kan niet

worden opgeslagen in het afbeeldingsgeheugen.

u Een grafiekschermafbeelding opslaan in het afbeeldingsgeheugen

1. Druk terwijl het grafiekscherm wordt weergegeven op K1(PICTURE) 1(STORE) 1

(1-20).

2. Voer in het scherm Store In Picture Memory dat wordt weergegeven een waarde van 1 tot

20 in en druk vervolgens op w.

• Er zijn 20 afbeeldingsgeheugens: Pict 1 tot Pict 20.

• Wanneer u een afbeelding opslaat in een geheugenzone die al een afbeelding bevat,

wordt de bestaande afbeelding vervangen door de nieuwe.

u Een grafiekschermafbeelding onder een bestandsnaam opslaan

1. Druk terwijl het grafiekscherm wordt weergegeven op K1(PICTURE) 1(STORE)

2(SAVE • AS).

• Er wordt een keuzescherm voor mappen weergegeven.

2. Selecteer de map waar u de afbeelding wilt opslaan.

• Als u het bestand wilt opslaan in de hoofdmap, markeert

u “ROOT”.

5-22

• Als u het bestand in een map wilt opslaan, gebruikt u f en c om de markering naar de

gewenste map te verplaatsen en vervolgens drukt u op 1(OPEN).

→

3. Druk op 1(SAVE • AS).

4. Voer in het dialoogvenster File Name een naam van maximaal acht tekens in en druk

vervolgens op w.

k Een afbeelding (g3p-bestand) oproepen in een grafiekscherm

U kunt een g3p-bestand op twee manieren oproepen in een grafiekscherm.

• Een afbeelding oproepen uit het afbeeldingsgeheugen (Pict01.g3p tot Pict20.g3p)

• Een afbeelding oproepen uit een map in het opslaggeheugen

Opmerking

• Wanneer u een afbeelding oproept, wordt deze direct achter de grafiek (over de huidige

achtergrondafbeelding) in het grafiekscherm weergegeven.

• Als u een opgeroepen afbeelding wilt verwijderen, opent u het grafiekscherm en drukt u op

!4(SKETCH) 1(Cls).

u Een afbeelding uit het afbeeldingsgeheugen oproepen

1. Druk terwijl het grafiekscherm wordt weergegeven op K1(PICTURE) 2(RECALL)

1(1-20).

2. Voer in het scherm Recall From Picture Memory dat wordt weergegeven een waarde van 1

tot 20 in en druk vervolgens op w.

u Een g3p-bestand uit het opslaggeheugen oproepen

1. Druk terwijl het grafiekscherm wordt weergegeven op K1(PICTURE) 2(RECALL)

2(OPEN).

• Gebruik indien nodig f en c om de markering te verplaatsen naar de map met het

afbeeldingsbestand dat u wilt oproepen en druk vervolgens op 1(OPEN).

2. Gebruik f en c om de markering te verplaatsen naar het gewenste bestand en druk

vervolgens op 1(OPEN).

5-23

5. Twee grafieken in hetzelfde scherm tekenen

k De grafiek naar het deelscherm kopiëren

Met Dual Graph kunt u het scherm opsplitsen in twee delen. Vervolgens kunt in de twee

deelschermen ter vergelijking grafieken van twee verschillende functies tekenen of een grafiek

op normale grootte en ernaast dezelfde grafiek uitvergroot tekenen. Dit maakt van Dual Graph

een krachtig hulpmiddel voor het analyseren van grafieken.

Met Dual Graph wordt de linkerkant van het scherm “hoofdscherm” genoemd, de rechterkant

“deelscherm”.

u Hoofdscherm

De grafiek in het hoofdscherm wordt getekend op basis van een functie.

u Deelscherm

De grafiek in het deelscherm wordt gemaakt door de grafiek in het hoofdscherm te kopiëren

of hierop in te zoomen. U kunt zelfs verschillende instellingen voor het weergavevenster

opgeven voor het hoofdscherm en het deelscherm.

u De grafiek naar het deelscherm kopiëren

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Kies in het configuratiescherm “G + G” voor de optie “Dual Screen”.

3. Configureer de instellingen voor het weergavevenster voor het hoofdscherm.

Druk op 6(RIGHT) om het scherm met de instellingen voor het deelscherm weer te

geven. Druk op 6(LEFT) om terug te keren naar het scherm met de instellingen voor het

hoofdscherm.

4. Sla de functie op en teken de grafiek in het hoofdscherm.

5. Voer desgewenst de bewerking Dual Graph uit.

K1(COPY) ... De grafiek in het hoofdscherm wordt gekopieerd naar het deelscherm

K2(SWAP) ... De inhoud van het hoofdscherm en het deelscherm wordt verwisseld

• Aanduidingen verschijnen rechts naast de formules in de lijst met grafiekrelaties om aan te

geven waar grafieken worden getekend met Dual Graph.

Geeft een grafiek in het deelscherm aan (

rechts in het scherm

)

Geeft een grafiek op beide zijden van het scherm aan

Wanneer u een tekenbewerking met de functie “

R

” in het bovenstaande voorbeeldscherm

uitvoert, wordt aan de rechterzijde van het scherm getekend. Met de functie “

B

” wordt op

beide zijden van de grafiek getekend.

5-24

Wanneer u op 1(SELECT) drukt terwijl een van de functies “

R

” of “

B

” is gemarkeerd,

wordt de aanduiding “

R

” of “

B

” verwijderd. Een functie zonder een aanduiding wordt

getekend als een grafiek in het hoofdscherm (links).

• De bewerking van grafiekeigenschappen kan alleen worden uitgevoerd voor de grafiek

aan de linkerzijde in het grafiekscherm Dual Graph.

• Als u de grafiekeigenschappen van een expressie gemarkeerd met “

B

” in het scherm

met de lijst met grafiekrelaties wijzigt en vervolgens de grafiek tekent, worden de

wijzigingen toegepast op beide grafieken.

• U kunt de grafiekeigenschappen van een expressie gemarkeerd met “

R

” niet wijzigen in

het scherm met de lijst met grafiekrelaties.

• Zie “Grafiekeigenschappen wijzigen” (pagina 5-15) voor meer informatie over het wijzigen

van grafiekeigenschappen.

Voorbeeld Teken de grafiek van

y = x ( x + 1)( x – 1) in het hoofdscherm en het

deelscherm.

Gebruik de volgende instellingen voor het weergavevenster.

(Hoofdscherm) Xmin = –2, Xmax = 2, Xscale = 0,5

Ymin = –2, Ymax = 2, Yscale = 1

(Deelscherm) Xmin = –4, Xmax = 4, Xscale = 1

Ymin = –3, Ymax = 3, Yscale = 1

1 m Graph

2 !m(SET UP) cccc1(G + G) J

3 !3(V-WIN) -cwcwa.fwc

-cwcwbw

6(RIGHT) -ewewbwc

-dwdwbwJ

4 3(TYPE) 1(Y=) v(v+b)(

v-b)w

6(DRAW)

5 K1(COPY)

• Wanneer u op A drukt terwijl er een grafiek wordt weergegeven, keert u terug naar het

scherm in stap 4.

5-25

6. Handmatig tekenen

k Grafiek met cartesische coördinaten

Wanneer u de opdracht Graph invoert in de modus Run-Matrix , kunt u grafieken met

cartesische coördinaten tekenen.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Run-Matrix .

2. Wijzig in het configuratiescherm de instelling voor “Input/Output” in “Linear”.

3. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

4. Voer de opdrachten in om de grafiek met cartesische coördinaten te tekenen.

5. Voer de functie in.

Voorbeeld Graph

y = 2 x

2

+ 3 x – 4.

Gebruik de volgende instellingen voor het weergavevenster.

Xmin = –5, Xmax = 5, Xscale = 2

Ymin = –10, Ymax = 10, Yscale = 5

1 m Run-Matrix

2 !m(SET UP) 2(Line) J

3 !3(V-WIN) -fwfwcwc

-bawbawfwJ

4 !4(SKETCH) 1(Cls) w

5(GRAPH) 1(Y=)

5 cvx+dv-ew

• Van bepaalde functies kunnen gemakkelijk grafieken worden getekend met ingebouwde

functiegrafieken.

• U kunt ook grafieken tekenen van de volgende ingebouwde wetenschappelijke functies.

Grafiek met cartesische coördinaten Grafiek met poolcoördinaten

• sin x • cos x • tan x • Asn x

• Acs x • Atn x • sinh x • cosh x

• tanh x • sinh

–1

x • cosh

–1

x • tanh

–1

x

• 'x • x

2

• log x • ln x

• 10

x

• e

x

• x

–1

•

3

'x

• • •

• sin

θ

• cos

θ

• tan

θ

• Asn

θ

• Acs

θ

• Atn

θ

• sinh

θ

• cosh

θ

• tanh

θ

• sinh

–1

θ

• cosh

–1

θ

• tanh

–1

θ

• '

θ

•

θ

2

• log

θ

• ln

θ

• 10

θ

• e

θ

•

θ

–1

•

3

'

θ

- Invoer voor de variabelen x en

θ

is niet vereist voor een ingebouwde functie.

- Wanneer u een ingebouwde functie invoert, kunnen geen andere operatoren of waarden

worden ingevoerd.

dx

(

x

)

d

dx

2

(

x

)

d

2

∫(

x

)

dx

5-26

k Meerdere grafieken in hetzelfde scherm tekenen

(overschrijvende grafiek)

Ga als volgt te werk om diverse waarden toe te kennen aan een variabele in een expressie en

de resulterende grafieken in het scherm te overschrijven.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Wijzig in het configuratiescherm de instelling voor “Dual Screen” in “Off”.

3. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

4. Geef het functietype op en voer de functie in. De syntaxis voor de invoer van de functie is

als volgt:

Expressie met één variabele ,!+( [ ) variabele !.(=) waarde , waarde , ...

, waarde !-( ] )

5. Teken de grafiek.

Voorbeeld Teken de grafiek van y = A

x

2

– 3 waarbij de waarde van A verandert in de

reeks 3, 1, –1

Gebruik de volgende instellingen voor het weergavevenster.

Xmin = –5, Xmax = 5, Xscale = 1

Ymin = –10, Ymax = 10, Yscale = 2

1 m Graph

2 !m(SET UP) cccc3(Off) J

3 !3(V-WIN) -fwfwbwc

-bawbawcwJ

4 3(TYPE) 1(Y=) av(A) vx-d,

!+( [ ) av(A) !.(=) d,b,-b

!-( ] ) w

5 6(DRAW)

• Wanneer met de bovenstaande bewerking meerdere grafieken tegelijkertijd worden

getekend, worden ze met vijf verschillende kleuren in de volgende volgorde getekend:

blauw, rood, groen, magenta, zwart. De eerste grafiek wordt getekend met de kleur

die is opgegeven voor een expressie die is vastgelegd in het scherm met de lijst met

grafiekrelaties, de volgende grafieken worden getekend met de bovenstaande kleuren.

Als voor de expressie de kleur cyaan of geel wordt opgegeven, wordt de standaardkleur in

het scherm met de lijst met grafiekrelaties waarin de expressie is vastgelegd gebruikt om de

leesbaarheid te vergroten.

5-27

• U kunt de lijnkleur of -stijl niet wijzigen voor grafieken die op bovenstaande wijze zijn

getekend.

• U kunt slechts de waarde van een van de variabelen in de expressie wijzigen.

• Voor de naam van de variabele mag u de volgende tekens niet gebruiken: X, Y, r ,

θ

, T.

• U kunt geen variabele toewijzen aan de variabele in de functie.

• Als de optie Simul Graph is ingeschakeld, worden alle grafieken voor de opgegeven

waarden van variabelen tegelijkertijd getekend.

• Overschrijven is mogelijk voor het tekenen van grafieken met cartesische coördinaten,

poolcoördinaten, parametrische functies en ongelijkheden.

k Een lijst gebruiken om meerdere grafieken tegelijkertijd te tekenen (List

Graph)

U kunt een lijst gebruiken om meerdere grafieken tegelijkertijd te tekenen door lijstgegevens

te vervangen door een coëfficiënt in een expressie die is vastgelegd in het scherm met

grafiekrelaties.

Voorbeeld: List 1 = {1,2,3}, List 2 = {4,5,6}

• Wanneer u de expressie Y1 = (List 1)X

2

registreert en tekent, worden er tegelijkertijd

grafieken voor de volgende drie expressies getekend:

Y = X

2

, Y = 2X

2

, Y = 3X

2

• Wanneer u de expressie Y1 = (List 1)X

2

− (List 2) registreert en tekent, worden er

tegelijkertijd grafieken voor de volgende drie expressies getekend:

Y = X

2

− 4, Y = 2X

2

− 5, Y = 3X

2

− 6

Belangrijk!

Als u meerdere lijsten wilt gebruiken in een vastgelegde expressie, moeten alle lijsten

hetzelfde aantal elementen bevatten. Er doet zich een fout (Dimension ERROR) voor wanneer

een lijst niet hetzelfde aantal elementen als de andere opgenomen lijsten bevat.

u Een lijst gebruiken om meerdere grafieken tegelijkertijd te tekenen

1. Gebruik List Editor (Hoofdstuk 3) om de lijst(en) vast te leggen die u wilt gebruiken.

2. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

3. Wijzig in het configuratiescherm de instelling voor “Dual Screen” in “Off”.

4. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

5. Leg een expressie vast met een coëfficiënt die de lijstgegevens gebruikt.

6. Teken de grafiek.

5-28

Voorbeeld Leg {3, 1, −1} vast in List 1 en teken y = (List 1) x

2

− 3.

Gebruik de volgende instellingen voor het weergavevenster.

Xmin = –5, Xmax = 5, Xscale = 1

Ymin = –10, Ymax = 10, Yscale = 2

1 m Statistics

dwbw-bw

2 m Graph

3 !m(SET UP) cccc3(Off) J

4 !3(V-WIN) -fwfwbwc-ba

wbawcwJ

5 3(TYPE) 1(Y=) !b(List) bvx-dw

6 6(DRAW)

• Wanneer met de bovenstaande bewerking meerdere grafieken tegelijkertijd worden

getekend, worden ze met vijf verschillende kleuren in de volgende volgorde getekend:

blauw, rood, groen, magenta, zwart. De eerste grafiek wordt getekend met de kleur

die is opgegeven voor een expressie die is vastgelegd in het scherm met de lijst met

grafiekrelaties, de volgende grafieken worden getekend met de bovenstaande kleuren.

Als voor de expressie de kleur cyaan of geel wordt opgegeven, wordt de standaardkleur in

het scherm met de lijst met grafiekrelaties waarin de expressie is vastgelegd gebruikt om

de leesbaarheid te vergroten.

• U kunt de lijnkleur of -stijl niet wijzigen voor grafieken die op bovenstaande wijze zijn

getekend.

• Als de optie Simul Graph is ingeschakeld, worden alle grafieken tegelijkertijd getekend.

k Kopiëren en plakken gebruiken om de grafiek van een functie te

tekenen

U kunt een grafiek van een functie tekenen door deze naar het klembord te kopiëren en

vervolgens in het grafiekscherm te plakken.

U kunt twee functietypen in het grafiekscherm plakken.

Type 1 (Y= functies)

Een functie met de variabele Y links van het gelijkteken wordt getekend als Y=

expressie.

Voorbeeld: Plak Y=X en teken hiervan de grafiek

• Spaties links van Y worden genegeerd.

Type 2 (expressie)

Dit functietype plakken voor grafieken Y= expressie.

Voorbeeld: Plak X en teken de grafiek van Y=X

• Spaties links van de expressie worden genegeerd.

5-29

u Een functie tekenen met kopiëren en plakken

1. Kopieer de functie waarvan u de grafiek wilt tekenen naar het klembord.

2. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

3. Wijzig in het configuratiescherm de instelling voor “Dual Screen” in “Off”.

4. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

5. Teken de grafiek.

6. Plak de expressie.

Voorbeeld Plak, terwijl de grafiek van

y = 2 x

2

+ 3 x – 4 wordt weergegeven, de

eerder gekopieerde functie Y=X van het klembord

Gebruik de volgende instellingen voor het weergavevenster.

Xmin = –5, Xmax = 5, Xscale = 2

Ymin = –10, Ymax = 10, Yscale = 5

1 m Run-Matrix

a-(Y) !.(=) v

!i(CLIP) ddd1(COPY)

2 mGraph

3 !m(SET UP) cccc3(Off) J

4 !3(V-WIN) -fwfwcwc

-bawbawfwJ

5 3(TYPE) 1(Y=) cvx+dv-ew

6(DRAW)

6 !j(PASTE)

• Een grafiek die wordt getekend als gevolg van een plakbewerking wordt getekend met

een blauwe lijnkleur en een normale lijnstijl. U kunt de lijnkleur en -stijl alleen in het

grafiekscherm wijzigen. Zie “Grafiekeigenschappen wijzigen” (pagina 5-15) voor meer

informatie.

• Plakken wordt alleen ondersteund wanneer de optie “Dual Screen” in het configuratiescherm

is ingesteld op “Off”.

• Hoewel het aantal grafieken dat u kunt tekenen door een functie te plakken in principe

onbeperkt is, ondersteunen de functie Trace en andere functies maximaal 30 grafieken

(aantal getekende grafieken met expressie 1 tot 20, plus grafieken die worden getekend met

geplakte functies).

• Voor de grafiek van een geplakte functie wordt de grafiekexpressie die verschijnt wanneer u

de functie Trace of andere functies uitvoert, als volgt weergegeven: Y= expressie.

• Als u een grafiek opnieuw tekent zonder het grafiekscherm leeg te maken, worden alle

grafieken opnieuw getekend, ook grafieken die zijn gemaakt door functies te plakken.

5-30

7. Tabellen gebruiken

Kies in het hoofdmenu de modus Table .

k Een functie opslaan en een tabel met getalwaarden genereren

u Een functie opslaan

Voorbeeld Sla de functie y = 3 x

2

– 2 op in geheugenzone Y1

Gebruik f en c om de markering van de lijst met tabelrelaties te verplaatsen naar de

geheugenzone waarin u de functie wilt opslaan. Voer vervolgens de functie in en druk op w

om deze op te slaan.

u Variabelen opgeven

U kunt op twee manieren een waarde voor de variabele x opgeven wanneer u een numerieke

tabel genereert.

• Methode voor tabelbereik

Met deze methode geeft u de voorwaarden voor de wijziging van de waarde van de

variabele op.

• List

Met deze methode worden de gegevens in de lijst die u opgeeft, vervangen door de

x -variabele om een tabel met getalwaarden te genereren.

u Een tabel met een tabelbereik genereren

Voorbeeld Genereer een tabel waarin de waarde van variabele x in stappen van 1

van –3 wordt gewijzigd in 3

m Table

5(SET)

-dwdwbw

Het numerieke tabelbereik bepaalt de voorwaarden waaronder de waarde van variabele x

wordt gewijzigd tijdens de berekening van functies.

Start ............ Beginwaarde van variabele

x

End ............. Eindwaarde van variabele x

Step ............ Waardewijziging (interval) van variabele x

Nadat u het tabelbereik hebt opgegeven, drukt u op J om terug te keren naar de lijst met

tabelrelaties.

5-31

u Een tabel genereren met een lijst

1. Open het configuratiescherm terwijl de lijst met tabelrelaties wordt weergegeven.

2. Markeer “Variable” en druk op 2(LIST) om het pop-upvenster weer te geven.

3. Selecteer de lijst met waarden die u wilt toekennen voor de

x -variabele.

• Als u List 6 wilt selecteren, drukt u bijvoorbeeld op gw. Hierdoor wordt de instelling van

het item Variable in het configuratievenster gewijzigd in List 6.

4. Nadat u de gewenste lijst hebt opgegeven, drukt u op J om terug te keren naar het

vorige scherm.

u De tekenkleur voor de tabel met getalwaarden wijzigen vanuit het scherm

met de lijst met tabelrelaties

De procedure voor het wijzigen van de tekenkleur voor de tabel met getalwaarden vanuit het

scherm met de lijst met tabelrelaties is identiek aan de procedure voor het wijzigen van de

kleur van de grafieklijn vanuit het scherm met de lijst met grafiekrelaties.

Zie “Grafiekeigenschappen wijzigen vanuit het scherm met de lijst met grafiekrelaties” (pagina

5-15) voor meer informatie.

u Een tabel genereren

Voorbeeld Genereer een tabel met waarden voor de functies die opgeslagen zijn in

geheugenzones Y1 en Y3 van de lijst met tabelrelaties

Gebruik f en c om de markering te verplaatsen naar de

functie die u wilt selecteren voor het genereren van de tabel

en druk vervolgens op 1(SELECT) om de functie te

selecteren.

Het symbool “=” voor geselecteerde functies wordt

weergegeven in het scherm. Als u de selectie van een functie

wilt opheffen, verplaatst u de cursor naar deze functie en

drukt u nogmaals op 1(SELECT).

Druk op 6(TABLE) om een tabel met getalwaarden te

genereren met de geselecteerde functies. De waarde van

variabele

x varieert afhankelijk van het bereik of de inhoud

van de opgegeven lijst.

In dit voorbeeldscherm ziet u de resultaten op basis van

de inhoud van List 6 (–3, –2, –1, 0, 1, 2, 3).

Elke cel kan maximaal zes cijfers bevatten, inclusief het minteken.

5-32

u Een tabel genereren waarin ook afgeleide getallen zijn opgenomen

Wanneer u de instelling van de optie “Derivative” in het configuratiescherm wijzigt in “On”,

worden in tabellen met getalwaarden ook de afgeleide getallen opgenomen.

Bevindt de cursor zich op een

differentiaalcoëfficiënt, dan wordt bovenaan

“ dY/dX ” weergegeven.

• Er doet zich een fout voor als in de grafiekexpressies een

grafiek waarvoor een bereik is opgegeven of een

overschrijvende grafiek is opgenomen .

u Het functietype opgeven

U kunt een van drie functietypen opgeven.

• Cartesische coördinaat (Y=)

• Poolcoördinaat (

r =)

• Parametrisch (Param)

1. Druk terwijl de lijst met relaties wordt weergegeven op 3(TYPE).

2. Druk op de cijfertoets voor het functietype dat u wilt opgeven.

• De tabel met getalwaarden wordt alleen gegenereerd voor het functietype dat is opgegeven

in de lijst met relaties (Table Func). U kunt geen tabel met getalwaarden genereren voor een

combinatie van verschillende functietypen.

k Tabellen bewerken

U kunt het tabelmenu gebruiken om een van de volgende bewerkingen uit te voeren nadat u

een tabel hebt gegenereerd.

• De waarden van variabele

x wijzigen

• Rijen bewerken (verwijderen, invoegen en toevoegen)

• Een tabel verwijderen

• Een grafiek met verbonden punten tekenen

• Een grafiek met discrete punten tekenen

• { FORMULA } ... {terug naar lijst met tabelrelaties}

• { DELETE } ... {tabel verwijderen}

• { ROW }

• { DELETE } / { INSERT } / { ADD } ... rij {verwijderen}/{invoegen}/{toevoegen}

• { EDIT } ... {de waarden van variabele

x wijzigen}

• { GPH-CON } / { GPH-PLT } ... grafiek tekenen met {verbonden punten}/{discrete punten}

• Probeert u een waarde te vervangen met een niet-toegestane bewerking (bijvoorbeeld delen

door 0), dan treedt er een fout op en wordt de oorspronkelijke waarde niet gewijzigd.

• U kunt de waarden in de andere (niet

x ) tabelkolommen niet rechtstreeks wijzigen.

5-33

k Een tabelkolom naar een lijst kopiëren

Met een eenvoudige bewerking kopieert u de inhoud van een numerieke tabelkolom naar een

lijst.

Gebruik d en e om de cursor te verplaatsen naar de kolom die u wilt kopiëren. De cursor

mag zich in elke rij bevinden.

u Een tabel naar een lijst kopiëren

Voorbeeld Kopieer de inhoud van kolom x naar List 1

K1(LISTMEM)

Voer het nummer in van de lijst die u wilt kopiëren en druk vervolgens op w.

bw

• De tekst in de lijst waar u de plakbewerking uitvoert is zwart gekleurd.

k Een grafiek tekenen op basis van een tabel met getalwaarden

Ga als volgt te werk om een tabel met getalwaarden te genereren en vervolgens een grafiek

te tekenen op basis van de waarden in de tabel.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Table .

2. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

3. Sla de functies op.

4. Geef het tabelbereik op.

5. Genereer de tabel.

6. Selecteer het grafiektype en teken de grafiek.

5(GPH-CON) ... lijngrafiek

6(GPH-PLT) ... puntgrafiek

• Na het tekenen van de grafiek drukt u op !6(G ⇔ T) of A om terug te keren naar het

scherm met de tabel met getalwaarden.

5-34

Voorbeeld Sla de twee onderstaande functies op, genereer een tabel met

getalwaarden en teken vervolgens een lijngrafiek. Geef een bereik van

–3 tot 3 en een toename van 1 op.

Y1 = 3

x

2

– 2, Y2 = x

2

Gebruik de volgende instellingen voor het weergavevenster.

Xmin = 0, Xmax = 6, Xscale = 1

Ymin = –2, Ymax = 10, Yscale = 2

1 m Table

2 !3(V-WIN) awgwbwc

-cwbawcwJ

3 3(TYPE) 1(Y=) dvx-cw

vxw

4 5(SET) -dwdwbwJ

5 6(TABLE)

6 5(GPH-CON)

• Na het tekenen van een grafiek kunt u de functie Trace, Zoom of Sketch gebruiken.

• U kunt het grafiekscherm gebruiken om de eigenschappen van een grafiek te wijzigen nadat

u hebt getekend op basis van een tabel met getalwaarden. Zie “Grafiekeigenschappen

wijzigen vanuit het grafiekscherm” (pagina 5-16) voor meer informatie.

k Tegelijkertijd een tabel met getalwaarden en een grafiek weergeven

Als u in het configuratiescherm “T+G” opgeeft voor de optie “Dual Screen”, kunt u tegelijkertijd

een tabel met getalwaarden en een grafiek weergeven.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Table .

2. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

3. Kies in het configuratiescherm “T+G” voor de optie “Dual Screen”.

4. Voer de functie in.

5. Geef het tabelbereik op.

6. De tabel met getalwaarden wordt weergegeven in het deelscherm aan de rechterkant.

7. Geef het grafiektype op en teken de grafiek.

5(GPH-CON) ... lijngrafiek

6(GPH-PLT) ... puntgrafiek

5-35

Voorbeeld Sla de functie Y1 = 3

x

2

– 2 op en geef tegelijkertijd de tabel met

getalwaarden en lijngrafiek weer. Gebruik een tabelbereik van –3 tot 3

en een toename van 1 op.

Gebruik de volgende instellingen voor het weergavevenster.

Xmin = 0, Xmax = 6, Xscale = 1

Ymin = –2, Ymax = 10, Yscale = 2

1 m Table

2 !3(V-WIN) awgwbwc

-cwbawcwJ

3 !m(SET UP) ccc1(T+G) J

4 3(TYPE) 1(Y=) dvx-cw

5 5(SET)

-dwdwbwJ

6 6(TABLE)

7 5(GPH-CON)

• De instelling van de optie “Dual Screen” in het configuratiescherm wordt toegepast in de

modi Table en Recursion .

• U kunt de tabel met getalwaarden activeren door te drukken op K1(CHANGE) of A.

5-36

8. Een grafiek wijzigen

Met de functie Modify kunt u de waarde van een variabele in een grafiekexpressie

(bijvoorbeeld de waarde van A in Y = AX

2

) vanuit het grafiekscherm wijzigen en bekijken hoe

de wijziging van invloed is op de grafiek.

k Overzicht van functie Modify

U kunt de functie Modify gebruiken in de modi Graph en Conic Graphs . Als u de functie

Modify wilt uitvoeren in de modus Graph , moet u het scherm met de lijst met grafiekrelaties

weergeven en vervolgens op 5(MODIFY) drukken. In de modus Conic Graphs geeft u het

scherm voor de invoer van coëfficiënten weer en drukt u op 1(MODIFY).

Hieronder volgt een voorbeeld van het grafiekscherm terwijl de functie Modify wordt

uitgevoerd.

Grafiekexpressie Grafiek

Grafiekexpressievariabelen en

hun huidige waarden

Stapwaarde

• Terwijl de functie Modify wordt uitgevoerd, worden in de linkerbenedenhoek van het scherm

de grafiekexpressievariabelen en hun huidige waarden, en een stapwaarde weergegeven.

De variabele (of stapwaarde) die u kunt aanpassen, wordt magenta weergegeven.

• Gebruik d en e om de waarde van de magenta variabele te wijzigen. Elke keer dat u op

d of e drukt, wordt de magenta waarde gewijzigd met de hoeveelheid die is opgegeven

als stapwaarde.

Belangrijk!

• U kunt de functie Modify gebruiken om slechts één grafiekexpressie te wijzigen. De

grafiekexpressie die wordt gewijzigd, kan minstens één en niet meer dan vijf variabelen

bevatten. Als niet aan deze voorwaarden wordt voldaan, resulteert de uitvoering van de

functie Modify in een fout. Wanneer er grafieken van meerdere expressies zijn getekend en

slechts één expressie variabelen bevat, kunt u de functie Modify gebruiken om tegelijkertijd

een grafiek te tekenen voor de expressie die de variabelen bevat en de expressies die geen

variabelen bevatten.

• De functie Modify kan niet worden uitgevoerd wanneer er meerdere expressies zijn die

variabelen bevatten.

5-37

k Bewerkingen met de functie Modify

u Een grafiek in de modus Graph wijzigen

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Wijzig in het configuratiescherm de instelling voor “Dual Screen” in “Off”.

3. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

4. Geef het functietype op en voer een functie met variabelen in.

• Naast handmatige invoer kunt u ook expressies met variabelen invoeren via de lijst met

ingebouwde functietypen die wordt weergegeven wanneer u op 4(TOOL) 3(BUILT-IN)

drukt. De inhoud van de lijst met ingebouwde functietypen is hetzelfde als in de modus

Dyna Graph (pagina 5-40).

5. Druk op 5(MODIFY) om de functie Modify uit te voeren.

• De grafiekfunctie die u in stap 4 hebt ingevoerd, wordt getekend.

6. Gebruik f en c om Step (waarmee de kleur wordt gewijzigd in magenta) te selecteren

en gebruik vervolgens de cijfertoetsen om een stapwaarde in te voeren.

7. Gebruik f en c om de variabele te selecteren die u wilt wijzigen.

8. Gebruik d en e om de geselecteerde variabele te wijzigen met de eenheid die is

opgegeven in de stapinstelling.

• U kunt de variabelewaarde ook direct invoeren.

9. Druk op J om de bewerking Modify te sluiten.

Voorbeeld Registreer de grafiekexpressie

y = x

2

− A x (beginwaarde A = 0) en geef

een stap van 0,5 op. Bekijk vervolgens de wijzigingen in de grafiek

wanneer de waarde van A van 0,5 in 2 wordt gewijzigd. Voer vervolgens

een waarde van −2 in voor de waarde van A en bekijk wederom hoe de

grafiek wordt gewijzigd. Gebruik de begininstellingen (INITIAL) voor het

weergavevenster.

1 m Graph

2 !m(SET UP) cccc3(Off) J

3 !3(V-WIN) 1(INITIAL) J

4 3(TYPE) 1(Y=) vx-av(A) vw

5 5(MODIFY)

6 ca.fw

7 f

8 eeee

5-38

9 -cw

0 J

u Een grafiek in de modus Conic Graphs wijzigen

Voorbeeld Registreer de parametrische vergelijking X = H + T ; Y = K + AT

2

en de beginwaarden A=2, H=0, K=0 in de modus Conic Graphs.

Gebruik vervolgens de functie Modify om H in −1 te wijzigen. Wijzig K

vervolgens in −1 en bekijk de wijzigingen in de grafiek.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Conic Graphs .

2. Druk op 3(PARAM) om de lijst met parametrische vergelijkingen weer te geven.

3. Gebruik c om de markering naar X = H + T ; Y = K + AT

2

te verplaatsen en druk

vervolgens op w.

• Er wordt een scherm voor het invoeren van coëfficiënten

weergegeven.

4. Voer de volgende toetsbewerking uit om A=2, H=0, K=0 in te voeren.

cwawaw

5. Druk op 1(MODIFY) om de functie Modify uit te voeren.

6. Druk op c. Controleer of de lijn H=0 magenta wordt

weergegeven en druk vervolgens op -bw.

5-39

7. Druk op c. Controleer of de lijn K=0 magenta wordt

weergegeven en druk vervolgens op -bw.

8. Druk op J om de bewerking Modify te sluiten.

k Een grafiekexpressie naar de lijst met grafiekrelaties kopiëren terwijl de

functie Modify wordt uitgevoerd

Met de volgende procedure kunt u de expressie (inclusief de toegewezen coëfficiëntwaarden)

kopiëren die wordt gebruikt om een grafiek te tekenen met de functie Modify.

1. Druk terwijl de te kopiëren grafiek wordt weergegeven en de functie Modify wordt uitgevoerd

op K1(COPY).

• Het scherm met de lijst met grafiekrelaties wordt weergegeven.

2. Gebruik f en c om de markering te verplaatsen naar de positie waarnaar u de

grafiekexpressie wilt kopiëren.

3. Druk op w.

• De expressie wordt gekopieerd en het grafiekscherm wordt weer geopend.

• U kunt de gekopieerde expressie weergeven door twee keer op J te drukken en het

scherm met de lijst met grafiekrelaties weer te geven.

Belangrijk!

• Als u in stap 2 van de bovenstaande procedure een gebied selecteert dat al een expressie

bevat, overschrijft u de bestaande expressie door de nieuwe expressie wanneer u in stap 3

op w drukt.

• Als u in stap 2 van de bovenstaande procedure het gebied selecteert dat een expressie

bevat die wordt gebruikt voor het tekenen van een grafiek (waaroor het teken “=” wordt

gemarkeerd) en in stap 3 op w drukt, wordt het bericht “Expression in use” weergegeven.

In dit geval wordt er geen kopieerbewerking uitgevoerd.

5-40

9. Dynamische grafieken tekenen

k Dynamische grafieken gebruiken

Met dynamische grafieken kunt u een bereik van waarden voor de coëfficiënten van een

functie opgeven en vervolgens bekijken hoe de grafiek wordt beïnvloed door wijzigingen in de

waarde van een coëfficiënt. Zo kunt u nagaan hoe de vorm en positie van een grafiek worden

beïnvloed door de coëfficiënten en voorwaarden van een functie.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Dyna Graph .

2. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

3. Geef in het configuratiescherm het dynamische type (Dynamic Type) op.

1(Cont) ... Ononderbroken

2(Stop) ... Automatisch stoppen na 10 maal tekenen

4. Gebruik de cursortoetsen om het functietype in de lijst met ingebouwde functietypen te

selecteren.*

1

5. Druk indien nodig op !f(FORMAT) en geef in het dialoogvenster dat wordt

weergegeven de grafiekkleur op.

6. Voer waarden voor coëfficiënten in en bepaal welke coëfficiënt de dynamische variabele

is.*

2

7. Geef de beginwaarde, eindwaarde en toename op.

8. Bepaal de tekensnelheid.

3(SPEED) 1(

) .... Na elke tekening wachten (Stop&Go)*

3

2( ) ...... De helft van de normale snelheid (Slow)

3(

) ...... Normale snelheid (Normal)

4( ) ..... Twee keer de normale snelheid (Fast)

9. Teken de dynamische grafiek.

*

1

Hieronder worden de zeven ingebouwde functietypen beschreven.

• Y=A

x +B • Y=A( x −B)

2

+C • Y=A x

2

+B x +C • Y=A x ^3+B x

2

+C x +D

• Y=Asin(B

x +C) • Y=Acos(B x +C) • Y=Atan(B x +C)

Druk op 3(TYPE) en selecteer het gewenste functietype. Daarna kunt u de eigenlijke

functie invoeren.

*

2

U kunt hier ook op w drukken om het menu met de parameterinstellingen te openen.

*

3

Wanneer “Stop&Go” is geselecteerd als de tekensnelheid en u een tekenbewerking voor

een dynamische grafiek start, wordt het tekenen van de grafiek met de oorspronkelijke

variabelewaarden gestopt. Elke keer dat u op w drukt, wordt de grafiek voor de volgende

variabelewaarde weergegeven. U kunt naar de grafiek van de volgende of vorige

variabelewaarde bladeren door respectievelijk op e (of +) of d (of -) te drukken.

Druk op J om de tekenbewerking voor dynamische grafieken te sluiten.

• Het bericht “Too Many Functions” wordt weergegeven wanneer er meerdere functies zijn

geselecteerd voor het tekenen van dynamische grafieken.

5-41

Voorbeeld Gebruik Dynamic Graph om y = A ( x – 1)

2

– 1 te tekenen, waarbij de

waarde van coëfficiënt A van 2 in 5 wordt gewijzigd in stappen van 1. De

grafiek wordt 10 keer getekend.

1 m Dyna Graph

2 !3(V-WIN) 1(INITIAL) J

3 !m(SET UP) c2(Stop) J

4 5(BUILT-IN) c1(SELECT)

5 !f(FORMAT) b(Black)

6 4(VAR) cwbw-bw

7 2(SET) cwfwbwJ

8 3(SPEED) 3(

) J

9 6(DYNA)

Herhaalt van 1 naar 4.

k Dynamische grafieken over elkaar tekenen

Wanneer u de instelling voor het over elkaar tekenen van dynamische grafieken in het

configuratiescherm inschakelt, kunt u een grafiek over een andere grafiek tekenen door de

coëfficiëntwaarden te veranderen.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Dyna Graph .

2. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

3. Kies in het configuratiescherm “On” voor de optie “Locus”.

4. Gebruik de cursortoetsen om het functietype in de lijst met ingebouwde functietypen te

selecteren.

5. Voer waarden voor coëfficiënten in en bepaal welke coëfficiënt de dynamische variabele is.

6. Geef de beginwaarde, eindwaarde en toename op.

7. Kies de normale tekensnelheid (Normal).

8. Teken de dynamische grafiek.

1

4

2

3

→

←

→

←

↓ ↑

5-42

Voorbeeld Gebruik Dynamic Graph om y = A x te tekenen, waarbij de waarde van

coëfficiënt A in stappen van 1 van 1 in 4 wordt gewijzigd. De grafiek

wordt 10 keer getekend.

1 m Dyna Graph

2 !3(V-WIN) 1(INITIAL) J

3 !m(SET UP) cc1(On) J

4 5(BUILT-IN) 1(SELECT)

5 4(VAR) bwaw

6 2(SET) bwewbwJ

7 3(SPEED) 3(

) J

8 6(DYNA)

k Grafiek berekenen met de functie DOT Switching

Met deze functie kunt u alle punten op de x -as van de dynamische grafiek of elk ander punt

tekenen. Deze instelling is alleen geldig voor “Dynamic Func Y=”.

1. Druk op !m(SET UP) om het configuratiescherm weer te geven.

2. Druk op ccc om de tekensnelheid te kiezen (“Y=Draw Speed”).

3. Selecteer de tekenmethode.

1(Norm) … Alle punten op de

x -as tekenen. (standaardinstelling)

2(High) … Elk tweede punt op de

x -as tekenen. (hogere tekensnelheid dan normaal)

4. Druk op J.

k Geheugen voor dynamische grafieken gebruiken

U kunt in het geheugen voor dynamische grafieken gegevens voor de voorwaarden van

dynamische grafieken opslaan, zodat u deze gegevens opnieuw kunt oproepen als u ze nodig

hebt. Daarmee bespaart u tijd omdat u na het oproepen van de gegevens onmiddellijk kunt

beginnen met tekenen. U kunt echter nooit meer dan één set gegevens opslaan.

····→

←····

5-43

u Gegevens opslaan in het geheugen voor dynamische grafieken

1. Terwijl de dynamische grafiek wordt getekend, drukt u op A om het menu te openen

waarin u de tekensnelheid kunt aanpassen.

2. Druk op 5(STORE). Druk in het bevestigingsvenster dat wordt weergegeven op 1(Yes)

om de gegevens op te slaan.

u Gegevens oproepen uit het geheugen voor dynamische grafieken

1. Geef de lijst met relaties tussen dynamische grafieken weer.

2. Druk op 6(RECALL) om de geheugeninhoud voor dynamische grafieken op te roepen en

de grafiek te tekenen.

10. Een grafiek tekenen op basis van een

recursieformule

k Een tabel met getalwaarden maken op basis van een recursieformule

U kunt drie van de volgende typen recursieformules invoeren en een tabel met getalwaarden

genereren.

• Algemene term van volgorde {

a

n

}, bestaande uit a

n

, n

• Lineaire recursie tussen twee termen bestaande uit a

n

+1

, a

n

, n

• Lineaire recursie tussen drie termen bestaande uit a

n

+2

, a

n

+1

, a

n

, n

1. Kies in het hoofdmenu de modus Recursion .

2. Geef het recursietype op.

3(TYPE) 1(

a

n

) ... {algemene term van volgorde a

n

}

2( a

n

+1

) ... {

lineaire recursie tussen twee termen

}

3( a

n

+2

) ... {lineaire recursie tussen drie termen}

3. Voer de recursieformule in.

4. Geef het tabelbereik op. Geef een begin- en eindpunt op voor

n . Geef indien nodig een

waarde voor de beginterm en een beginpuntwaarde voor de aanwijzer op als u de grafiek

voor deze formule wilt tekenen.

5. Geef de tabel met getalwaarden voor de recursieformule weer.

5-44

Voorbeeld Genereer een tabel met getalwaarden op basis van recursie tussen drie

termen uitgedrukt door a

n

+2

= a

n

+1

+ a

n

, met een beginterm van a

1

= 1, a

2

=

1 (Fibonacci-reeks), terwijl n in waarde van 1 in 6 wordt gewijzigd.

1 m Recursion

2 3(TYPE) 3(

a

n

+2

)

3 4(

n . a

n

··) 3( a

n

+1

) +2( a

n

) w

4 5(SET) 2( a

1

) bwgwbwbwJ

5 6(TABLE)

* De eerste twee waarden

komen overeen met

a

1

= 1 en

a

2

= 1.

• Wanneer u op 1(FORMULA) drukt, wordt het scherm voor het opslaan van

recursieformules weer weergegeven.

• Als u de optie “ Σ Display” in het configuratiescherm op “On” instelt, wordt de som van elke

term in de tabel opgenomen.

k Een grafiek tekenen op basis van een recursieformule

Als u een tabel met getalwaarden van een recursieformule hebt gemaakt, kunt u de waarden

tekenen in een lijn- of puntgrafiek.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Recursion .

2. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

3. Geef het type recursieformule op en voer de formule in.

4. Geef het tabelbereik en de begin- en eindwaarden voor

n op. Geef indien nodig de

begintermwaarde en het beginpunt van de aanwijzer op.

5. Selecteer de lijnstijl voor de grafiek.

6. Geef de tabel met getalwaarden voor de recursieformule weer.

7. Geef het grafiektype op en teken de grafiek.

5(GPH-CON) ... lijngrafiek

6(GPH-PLT) ... puntgrafiek

Voorbeeld Genereer een tabel met getalwaarden op basis van recursie tussen

termen uitgedrukt door

a

n

+1

= 2 a

n

+

1, met een beginterm van a

1

= 1,

terwijl n in waarde van 1 in 6 wordt gewijzigd. Gebruik de tabelwaarden

om een lijngrafiek te tekenen.

Gebruik de volgende instellingen voor het weergavevenster.

Xmin = 0, Xmax = 6, Xscale = 1

Ymin = –15, Ymax = 65, Yscale = 5

5-45

1 m Recursion

2 !3(V-WIN) awgwbwc

-bfwgfwfwJ

3 3(TYPE) 2( a

n

+1

) c2( a

n

) +bw

4 5(SET) 2(

a

1

) bwgwbwJ

5 1(SEL+S) f2(

) J

6 6(TABLE)

7 5(GPH-CON)

• U kunt de lijnkleur of -stijl voor de grafiek wijzigen in het scherm voor recursieformules en

het grafiekscherm. Zie “Grafiekeigenschappen wijzigen vanuit het scherm met de lijst met

grafiekrelaties” (pagina 5-15) als u deze eigenschappen wilt wijzigen vanuit het scherm voor

recursieformules. Zie “Grafiekeigenschappen wijzigen vanuit het grafiekscherm” (pagina

5-16) als u deze eigenschappen wilt wijzigen vanuit het grafiekscherm.

• Na het tekenen van een grafiek kunt u de functies Trace, Zoom en Sketch gebruiken.

• Druk op A om terug te keren naar het scherm met de tabel met getalwaarden. Na het

tekenen van een grafiek kunt u wisselen tussen het scherm met de tabel met getalwaarden

en het grafiekscherm door op !6(G ⇔ T) te drukken.

k Een faseplot maken op basis van twee numerieke reeksen

U kunt de faseplot tekenen voor numerieke reeksen die zijn gegenereerd door twee

expressies die zijn ingevoerd in de modus Recursion met één waarde op de horizontale as

en de andere waarde op de verticale as. Voor a

n

( a

n

+1

, a

n

+2

), b

n

( b

n

+1

, b

n

+2

), c

n

( c

n

+1

, c

n

+2

) bevindt

de numerieke reeks van de alfabetisch eerste expressie zich op de horizontale as en bevindt

de volgende numerieke reeks zich op de verticale as.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Recursion .

2. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

3. Voer twee recursieformules in en selecteer beide voor het genereren van een tabel.

4. Configureer de instellingen voor het genereren van een tabel.

Geef de begin- en eindwaarden voor variabele

n en de beginterm voor elke recursieformule

op.

5. Geef de tabel met getalwaarden voor de recursieformule weer.

6. Teken de faseplot.

Voorbeeld Voer de twee reeksformules in voor regressie tussen twee termen

a

n

+1

= 0,9 a

n

en b

n

+1

= b

n

+ 0,1 n

− 0,2, en geef de begintermen a

1

= 1 en b

1

=

1 voor elk op. Maak een tabel met getalwaarden wanneer de waarde

van de variabele

n van 1 in 10 wordt gewijzigd en gebruik dit om een

faseplot te tekenen.

Gebruik de volgende instellingen voor het weergavevenster.

Xmin = 0, Xmax = 2, Xscale = 1

Ymin = 0, Ymax = 4, Yscale = 1

5-46

1 m Recursion

2 !3(V-WIN) awcwbwc

awewbwJ

3 3(TYPE) 2(

a

n

+1

) a.j2( a

n

) w

4(

n . a

n

··) 3( b

n

) +a.b1( n ) -a.cw

4 5(SET) 2(

a

1

) bwbawbwbwJ

5 6(TABLE)

6 3(PHASE)

• De gebruikte kleur voor faseplotten is de kleur die is toegewezen aan de beginexpressie.

Bij faseplotten op basis van expressie a

n

en expressie b

n

wordt bijvoorbeeld de kleur van

expressie a

n

gebruikt.

• Als u drie expressies invoert in het modusscherm Recursion en selecteert voor het maken

van een tabel, moet u opgeven welke twee van de drie expressies u wilt gebruiken om de

faseplot te tekenen. Hiervoor gebruikt u het functiemenu dat verschijnt als u op 3(PHASE)

drukt in het tabellenscherm.

1(

a • b ) ..........Grafiek met a

n

( a

n

+1

, a

n

+2

) en b

n

( b

n

+1

, b

n

+2

).

2(

b • c ) ..........Grafiek met b

n

( b

n

+1

, b

n

+2

) en c

n

( c

n

+1

, c

n

+2

).

3(

a • c ) ..........Grafiek met a

n

( a

n

+1

, a

n

+2

) en c

n

( c

n

+1

, c

n

+2

).

• Als u de optie “ Σ Display” in het configuratiescherm op “On” instelt, wordt de som van elke

term in de tabel opgenomen. Op dit moment kunt u de twee numerieke reeksen zoals ze zijn

gebruiken om de plotgrafiek te tekenen of de som van elk van de twee numerieke reeksen

gebruiken. Hiervoor gebruikt u het functiemenu dat verschijnt als u op 3(PHASE) drukt in

het tabellenscherm.

1(

a

n

) ............Gebruik numerieke reeksen voor het

tekenen van grafieken.

6( Σ

a

n

) ..........Gebruik de som van numerieke reeksen

voor het tekenen van grafieken.

5-47

• Als “On” is geselecteerd en “ Σ Display” in het configuratiescherm en alle drie de expressies

die u in de modus Recursion hebt ingevoerd, zijn geselecteerd voor het maken van

een tabel, gebruik dan het functiemenu dat verschijnt als u op 3(PHASE) drukt in het

tabellenscherm om op te geven welke twee expressies u wilt gebruiken en of u de numerieke

reeks of de som van de numerieke reeks wilt gebruiken.

1(

a • b ) ..........Grafiek tekenen met getallenreeksen a

n

( a

n

+1

, a

n

+2

) en b

n

( b

n

+1

, b

n

+2

)

2(

b • c ) ..........Grafiek tekenen met getallenreeksen b

n

(

b

n

+1

, b

n

+2

) en c

n

( c

n

+1

, c

n

+2

)

3(

a • c ) ..........Grafiek tekenen met getallenreeksen a

n

( a

n

+1

, a

n

+2

) en c

n

( c

n

+1

, c

n

+2

)

4( Σ

a • b ) .......Grafiek tekenen met de sommen van de

getallenreeksen a

n

( a

n

+1

, a

n

+2

) en b

n

( b

n

+1

,

b

n

+2

)

5( Σ

b • c ) .......Grafiek tekenen met de sommen van de

getallenreeksen b

n

( b

n

+1

, b

n

+2

) en c

n

( c

n

+1

,

c

n

+2

)

6( Σ

a • c ) .......Grafiek tekenen met de sommen van de

getallenreeksen

a

n

( a

n

+1

, a

n

+2

) en c

n

( c

n

+1

,

c

n

+2

)

k WEB-grafiek (convergentie, divergentie)

y = f ( x ) wordt getekend met de aanname a

n

+1

= y , a

n

= x voor lineaire recursie met twee

termen a

n

+1

= f ( a

n

) bestaande uit a

n

+1

, a

n

. Daarna kunt u bepalen of de functie convergent of

divergent is.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Recursion .

2. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

3. Selecteer de lineaire recursie tussen twee termen als het type recursieformule en voer de

formule in.

4. Geef het tabelbereik, de begin- en eindpunten van

n , de begintermwaarde en het beginpunt

van de aanwijzer op.

5. Geef de tabel met getalwaarden voor de recursieformule weer.

6. Teken de grafiek.

7. Druk op w om de aanwijzer op het opgegeven beginpunt weer te geven.

Druk verschillende keren op w.

Bij convergentie worden lijnen als in een spinnenweb weergegeven. Als er geen

spinnenweb van lijnen wordt weergegeven, is de formule divergent of valt de grafiek

buiten de grenzen van het weergavevenster. In dit geval moet u de waarden voor het

weergavevenster verhogen en het nogmaals proberen.

Met fc kunt u de grafiek selecteren.

5-48

Voorbeeld Teken de WEB-grafiek voor de recursieformule a

n

+1

= –3( a

n

)

2

+ 3 a

n

, b

n

+1

=

3

b

n

+ 0,2 en controleer of de formule divergent of convergent is. Gebruik

het volgende tabelbereik: Start = 0, End = 6, a

0

= 0,01, a

n

Str = 0,01, b

0

=

0,11, b

n

Str = 0,11

1 m Recursion

2 !3(V-WIN) awbwbwc

awbwbwJ

3 3(TYPE) 2(

a

n

+1

) -d2( a

n

) x+d2( a

n

) w

d3(

b

n

) +a.cw

4 5(SET) 1(

a

0

)

awgwa.abwa.bbwc

a.abwa.bbwJ

5 6(TABLE)

6 4(WEB-GPH)

7 w~ w(

a

n

is convergent)

cw~ w(

b

n

is divergent)

• Als u de lijnstijl van de grafiek wilt wijzigen, drukt u na stap 4 op 1(SEL+S).

• Met de functie WEB Graph kunt u het lijntype opgeven voor een grafiek y = f ( x ). De

lijntype-instelling geldt alleen wanneer “Connect” is geselecteerd voor “Draw Type” in het

configuratiescherm.

11. Grafieken van kegelsneden tekenen

k Grafieken van kegelsneden tekenen

U kunt de modus Conic Graphs gebruiken om parabolen, cirkels, ellipsen en hyperbolen te

tekenen. Voor het tekenen kun u cartesische coördinaten, poolcoördinaten of parametrische

coördinaten gebruiken.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Conic Graphs .

2. Selecteer het functietype.

1(RECT).... {cartesische coördinaten}

2(POL).... {poolcoördinaten}

3(PARAM).... {parametrisch}

3. Selecteer het patroon van de functie in overeenstemming met het type grafiek dat u wilt

tekenen.

5-49

R

w

4. Voer de coëfficiënten van de functie in en teken de grafiek.

Voorbeeld Voer de functie voor cartesische coördinaten

x = 2 y

2

+ y − 1 in en teken

een parabool die aan de rechterzijde open is. Voer vervolgens de functie

voor poolcoördinaten

r = 4cos

θ

in en teken een cirkelgrafiek.

1 m Conic Graphs

2 1(RECT) c(X=AY

2

+BY+C) w

3 cwbw-bw6(DRAW)

4 JJ

5 2(POL) cccc(R=2Acos

θ

) w

6 cw6(DRAW)

• In de modus Conic Graphs kunt u terwijl het scherm voor het invoeren van coëfficiënten

wordt weergegeven in plaats van op 6(DRAW) op 1(MODIFY) drukken en de waarde

van de coëfficiënten in het grafiekscherm wijzigen om de wijzigingen in de grafiek te

bekijken. Zie “Een grafiek wijzigen” (pagina 5-36) voor meer informatie.

• In de modus Conic Graphs kunt u in een willekeurig scherm op !f(FORMAT) drukken

om een dialoogvenster voor het wijzigen van de grafiekkleur weer te geven.

5-50

12. Punten, lijnen en tekst tekenen in het

grafiekscherm (Sketch)

Met de schetsfunctie kunt u punten en lijnen in grafieken tekenen. U kunt vijf verschillende

lijnstijlen en zeven kleuren selecteren met de schetsfunctie.

u Punten, lijnen en tekst tekenen in het grafiekscherm

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

3. Configureer in het configuratiescherm de volgende instellingen.

• Sketch Line ... Oorspronkelijke standaardlijnstijl

• Plot/LineCol ... Oorspronkelijke standaardkleur voor punten, lijnen en tekst

4. Voer de functie van de grafiek in.

5. Teken de grafiek.

6. Selecteer de schetsfunctie die u wilt gebruiken.*

1

!4(SKETCH) 1(Cls) ... Scherm wissen

2(Tangent) ... Raaklijn

3(Norm) ... Normaal van een kromme

4(Inverse) ... Inverse functie*

2

6( g) 1(PLOT)

{Plot}/{PlotOn}/{PlotOff}/{PlotChg} ... Punt {uitzetten}/{aan}/{uit}/

{wijzigen}

6( g) 2(LINE)

{Line}/{F - Line} ... {verbindt 2 punten uitgezet door 6( g) 1(PLOT)

met een lijn}/{voor het tekenen van een lijn tussen 2 punten}

6( g) 3(Circle) ... Cirkel

6( g) 4(Vertical) ... Verticale lijn

6( g) 5(Horz) ... Horizontale lijn

6( g) 6( g) 1(PEN) ... Tekenen met de vrije hand

6( g) 6( g) 2(Text) ... Tekst invoeren

7. Druk op !f(FORMAT) om het dialoogvenster voor opmaak weer te geven en de

instellingen voor kleur en lijnstijl te configureren.

• U kunt de lijnkleur en -stijl opgeven terwijl Tangent, Norm, Line, F-Line, Circle, Vertical,

Horz of PEN is geselecteerd.

• U kunt de lijnkleur opgeven terwijl Plot, PlotOn, PlotChg of Text is geselecteerd.

• Druk op J om het dialoogvenster voor opmaak te sluiten.

5-51

8. Verplaats de aanwijzer (

) met de cursortoetsen naar de locatie waar u wilt tekenen en

druk op w.*

3

*

1

Hierboven wordt het functiemenu weergegeven dat verschijnt in de modus Graph . De

beschikbare menuopties kunnen licht afwijken in andere modi.

*

2

Wanneer u de grafiek van een inverse functie tekent, wordt de grafiek direct getekend nadat

u deze optie selecteert. De geselecteerde instellingen voor lijnstijl en -kleur voor “Sketch

Line” en “Plot/LineCol” in het configuratiescherm worden altijd toegepast voor een grafiek

van een inverse functie.

*

3

Voor bepaalde schetsfuncties moet u twee punten opgeven. Druk op w om het eerste punt

op te geven.Vervolgens kunt u met de cursortoetsen de aanwijzer naar de locatie van het

tweede punt verplaatsen. Druk vervolgens op w.

Voorbeeld Teken een lijn die punt (2, 0) raakt in de grafiek voor

y = x ( x + 2)

( x – 2).

1 m Graph

2 !3(V-WIN) 1(INITIAL) J

3 !m(SET UP) cccccccc1(COLOR) b(Black)

c1(

) J

4 3(TYPE) 1(Y=) v(v+c)(v

-c)w

5 6(DRAW)

6 !4(SKETCH) 2(Tangent)

7 !f(FORMAT) b(Line Style) f(Thin)

c(Line Color) d(Red) J

8 e~ ew*

1

*

1

U kunt een raaklijn tekenen door aanwijzer te verplaatsen en te drukken op w.

5-52

13. Functieanalyse

k Coördinaten op een grafieklijn aflezen

Met de functie Trace kunt u een aanwijzer langs een grafiek verplaatsen en de coördinaten op

het scherm aflezen.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Teken de grafiek.

3. Druk op !1(TRACE) om een aanwijzer in het midden van de grafiek weer te geven.*

1

4. Gebruik d en e om de aanwijzer langs de grafiek te

verplaatsen naar het punt waar u de coördinaten wilt

weergeven.

Als er meerdere grafieken worden weergegeven, drukt

u op f en c om tussen deze grafieken te schakelen

langs de

x -as van de huidige aanwijzerpositie.

• Op dit moment worden de coördinaatwaarden voor de aanwijzer onder aan het scherm en

rechts (of links) van de aanwijzer weergegeven. Daarnaast worden aanvullende lijnen van

de aanwijzer naar de x -as en y -as weergegeven.

• U kunt de aanvullende lijnen verbergen door op !c te drukken. Als u verborgen lijnen

opnieuw wilt weergeven, drukt u op !f.

5. U kunt de aanwijzer ook verplaatsen door te drukken op v om het pop-upvenster te

openen en een

x -waarde in te voeren.

Het pop-upvenster wordt ook weergegeven als u een

x -waarde rechtstreeks invoert.

Druk op !1(TRACE) om een Trace-bewerking af te sluiten.

*

1

De aanwijzer is niet zichtbaar in de grafiek als die zich op een punt buiten het

weergavegebied van de grafiek bevindt of als zich een fout als gevolg van ontbrekende

waarden voordoet.

• U kunt de weergave van de coördinaten op de aanwijzerlocatie uitschakelen door “Off” te

kiezen voor de optie “Coord” in het configuratiescherm.

• Hieronder ziet u hoe coördinaten worden weergegeven voor elk functietype.

Grafiek met poolcoördinaten

Parametrische grafiek

Grafiek voor ongelijkheden

(Y

≥

, Y

≤

, X

≥

, X

≤

)

(Y

>

, Y

<

, X

>

, X

<

)

5-53

• Wanneer u op w drukt terwijl de aanwijzer zich in een

grafiek bevindt (tijdens Trace, G-Solve, enzovoort), wordt

er een punt getekend op de aanwijzerlocatie en wordt er

een label met de coördinaten van de puntlocatie

weergegeven. Als u op aD drukt, worden de laatste

punt en het laatste coördinaatlabel verwijderd.

• Punten die met de bovenstaande bewerking worden gemaakt, worden weergegeven als 

voor coördinaatwaarden die zijn opgenomen in de grafiekexpressie en als

 voor waarden

die niet hierin zijn opgenomen. Een punt op de coördinaten (2,1) in de grafiek Y=2X wordt

bijvoorbeeld  en een punt op coördinaten (2,1) in de grafiek Y>2X wordt  .

k De afgeleide weergeven

Naast de coördinaten kunt u ook de afgeleide op de huidige aanwijzerlocatie weergeven.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Geef in het configuratiescherm “On” op voor de optie

“Derivative”.

3. Teken de grafiek.

4. Druk op !1(TRACE) om de aanwijzer midden in de

grafiek weer te geven. De huidige coördinaten en de

afgeleide worden nu ook weergegeven.

k Grafiek naar tabel

Met de functie Trace kunt u de coördinaten van een grafiek aflezen en in een tabel met

getalwaarden opslaan. Met de functie Dual Graph kunt u de grafiek en de tabel met

getalwaarden gelijktijdig opslaan. Dit is daarom een belangrijk hulpmiddel voor het analyseren

van grafieken.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Kies in het configuratiescherm “GtoT” voor de optie “Dual Screen”.

3. Configureer de instellingen voor het weergavevenster.

4. Sla de functie op en teken de grafiek in het

hoofdscherm (links).

5. Activeer Trace. Als er meerdere grafieken worden

weergegeven, drukt u op f en c om de gewenste

grafiek te selecteren.

6. Gebruik d en e om de aanwijzer te verplaatsen en druk vervolgens op w om

coördinaten op te slaan in de tabel met getalwaarden. Herhaal deze stap om zoveel

waarden als u wilt op te slaan.

• Elke keer dat u op w drukt, wordt op de huidige aanwijzerlocatie een punt weergegeven

in de grafiek.

7. Druk op K1(CHANGE) om de tabel met getalwaarden te activeren.

5-54

k Coördinaten afronden

Met deze functie rondt u de coördinaatwaarden af die met de functie Trace worden

weergegeven.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Graph .

2. Teken de grafiek.

3. Druk op !2(ZOOM) 6( g) 3(ROUND). De

instellingen voor het weergavevenster worden automatisch

aangepast op basis van de waarde Rnd.

4. Druk op !1(TRACE) en gebruik de cursortoetsen

om de aanwijzer langs de grafiek te verplaatsen. De

coördinaten worden nu afgerond weergegeven.

k Grafieken analyseren (menu G-SOLVE)

Wanneer u op !5(G-SOLVE) drukt, wordt er een menu weergegeven met functies

waarmee u de weergegeven grafiek kunt analyseren en de volgende informatie kan verkrijgen.

!5(G-SOLVE) 1(ROOT) ... Nulpunt van de grafiek

2(MAX) ... Maximumwaarde van de grafiek

3(MIN) ... Minimumwaarde van de grafiek

4(Y-ICEPT) ...

y -snijpunt van de grafiek

5(INTSECT) ... Snijpunt van twee grafieken

6( g) 1(Y-CAL) ...

y -coördinaat voor een bepaalde x -coördinaat

6( g) 2(X-CAL) ...

x -coördinaat voor een bepaalde y -coördinaat

6( g) 3( ∫ d

x ) 1( ∫ d x ) ... Integratiewaarde voor een opgegeven bereik

6( g) 3( ∫ d

x ) 2(ROOT) ... Integratiewaarde tussen de twee of meer

nulpunten van de grafiek

6( g) 3( ∫ d

x ) 3(INTSECT)... Integratiewaarde tussen de twee of meer

snijpunten van twee grafieken

6(g)3(∫d

x)4(MIXED) ... Integratiewaarde tussen een grafiekwortel,

een punt in de snijlijn van twee grafieken of

elke x-coördinaat

• Het volgende kan een slechte nauwkeurigheid tot gevolg hebben of een oplossing

onmogelijk maken.

- Als de grafiek van de verkregen oplossing een raakpunt is met de

x -as

- Als de oplossing een buigpunt is

5-55

u Het nulpunt van een grafiek berekenen

1. Teken een grafiek.

2. Druk op !5(G-SOLVE) 1(ROOT).

3. Als er meerdere grafieken worden weergegeven in het grafiekscherm, wordt er één

knipperend weergegeven. Gebruik f en c om de grafiek te selecteren die u wilt

analyseren.

4. Druk op w om de knipperende grafiek te selecteren. Vervolgens wordt de waarde

weergegeven die is geproduceerd door de analyse.

Voorbeeld Teken de grafiek met de volgende functie en bereken vervolgens de

nulpunten.

Y1 =

x

3

− 4 x

• Wanneer een analyse meerdere waarden oplevert, drukt u op e om de volgende waarde te

berekenen. Druk op d om naar de vorige waarde terug te keren.

• Wanneer “On” is geselecteerd voor de instelling “Derivative” in het configuratiescherm,

wordt naast het nulpunt de afgeleide weergegeven wanneer u het nulpunt van een grafiek

berekent met de bovenstaande procedure.

u Het snijpunt van twee grafieken berekenen

1. Teken de grafieken.

2. Druk op !5(G-SOLVE) 5(INTSECT). Als er drie of meer grafieken worden

weergegeven in het grafiekscherm, wordt er één knipperend weergegeven.

3. Gebruik f en c om een van de grafieken te markeren waarvan u het snijpunt wilt

bepalen en druk vervolgens op w.

4. Gebruik f en c om een van de andere grafieken te markeren waarvan u het snijpunt

wilt bepalen en druk vervolgens op w.

5. Druk op w om het snijpunt voor de twee grafieken te bepalen.

Als een analyse meerdere waarden oplevert, drukt u op e om de volgende waarde te

berekenen.

Druk op d om naar de vorige waarde terug te keren.

5-56

Voorbeeld Teken de grafiek met de volgende twee functies en bereken het snijpunt

tussen Y1 en Y2.

Y1 =

x + 1, Y2 = x

2

• U kunt alleen het snijpunt van grafieken met cartesische coördinaten (Y=

f ( x ) type) en

grafieken met ongelijkheden (Y > f ( x ), Y < f ( x ), Y ≥

f ( x ) of Y ≤

f ( x )) berekenen.

• Het volgende kan een slechte nauwkeurigheid tot gevolg hebben of een oplossing

onmogelijk maken.

- Als een oplossing een raakpunt is van twee grafieken

- Als de oplossing een buigpunt is

u De coördinaten voor bepaalde punten berekenen

1. Teken de grafiek.

2. Selecteer de functie die u wilt uitvoeren.

!5(G-SOLVE) 6( g) 1(Y-CAL) ...

y -coördinaat voor x

6( g) 2(X-CAL) ... x -coördinaat voor y

3. Als er meerdere grafieken worden weergegeven in het grafiekscherm, wordt er één

knipperend weergegeven. Gebruik f en c om de grafiek te markeren die u wilt

selecteren en druk vervolgens op w.

4. Voer de

x -coördinaatwaarde of y -coördinaatwaarde op.

Druk op w om de bijbehorende y - of x -coördinaatwaarde te berekenen.

Voorbeeld Teken de grafiek met de volgende twee functies en bereken de

y -

coördinaat voor

x = 0,5 en de x -coördinaat voor y = 2,2 voor grafiek Y2.

Y1 =

x + 1, Y2 = x ( x + 2)( x – 2)

• Wanneer de bovenstaande procedure meerdere resultaten oplevert, drukt u op e om de

volgende waarde te berekenen. Druk op d om naar de vorige waarde terug te keren.

• De waarde X-CAL kan niet berekend worden voor een grafiek met een parametrische

functie.

5-57

u De integraalwaarde voor een bepaald bereik berekenen

Voer de volgende stappen uit om integratiewaarden voor een bepaald bereik te berekenen.

1. Teken de grafiek.

2. Druk op !5(G-SOLVE) 6( g) 3( ∫ d

x ) 1( ∫ d x ). Als er meerdere grafieken worden

weergegeven in het grafiekscherm, wordt er één knipperend weergegeven.

3. Gebruik f en c om de grafiek te markeren die u wilt selecteren en druk vervolgens op

w.

4. Gebruik d en e om de aanwijzer voor de ondergrens naar de gewenste locatie te

verplaatsen en druk vervolgens op w.

5. Gebruik e om de aanwijzer voor de bovengrens naar de gewenste locatie te verplaatsen.

• Dit toont de berekende gehele waarde op de huidige aanwijzerlocatie. De

integratiewaarde verandert in overeenstemming met de beweging van de aanwijzer.

6. Druk op w om het integraalbereik te vullen.

Voorbeeld Teken de grafiek met de volgende functie en bereken de

integraalwaarde voor (–2, 0).

Y1 =

x ( x + 2)( x – 2)

• U kunt de onder- en bovengrens ook invoeren op het toetsenblok met 10 cijfers.

• Wanneer u het bereik instelt, moet u ervoor zorgen dat de ondergrens kleiner is dan de

bovengrens.

• Integraalwaarden kunnen alleen worden berekend voor grafieken met cartesische

coördinaten.

u De integratiewaarde en zonewaarde tussen twee of meer nulpunten van een

grafiek berekenen

1. Teken een grafiek.

2. Druk op !5(G-SOLVE) 6( g) 3( ∫ d

x ) 2(ROOT).

• De aanwijzer wordt weergegeven bij het uiterst links weergegeven nulpunt in het

grafiekscherm.

• Als er geen nulpunt wordt weergegeven, wordt het bericht “Not Found” weergegeven.

Druk in dat geval op J.

3. Gebruik d en e om de aanwijzer te verplaatsen naar het nulpunt dat u wilt gebruiken als

de ondergrens van de integratiezone en druk vervolgens op w.

4. Gebruik e om de aanwijzer te verplaatsen naar het nulpunt dat u wilt gebruiken als de

bovengrens van de integratiezone en druk vervolgens op w.

• Als er slechts één nulpunt wordt weergegeven, wordt het bericht “Not Found”

weergegeven. Druk in dat geval op J.

5. Druk op w om de integraal- en zonewaarde te berekenen.

5-58

Voorbeeld Teken de grafiek voor Y = sin X en bereken vervolgens de integratie- en

zonewaarde voor de zone tussen het nulpunt van de minwaarde het

dichtst bij oorsprong en de pluswaarde het dichtst bij oorsprong

Integratiewaarde

Zonewaarde

• Als zich tussen de twee opgegeven nulpunten 21 of meer nulpunten bevinden, doet zich een

fout voor.

• Integraal- en zonewaarden kunnen alleen worden berekend voor grafieken met cartesische

coördinaten.

u De integratiewaarde en zonewaarde tussen twee of meer snijpunten van

twee grafieken berekenen

1. Teken twee grafieken.

2. Druk op !5(G-SOLVE) 6( g) 3( ∫ d

x ) 3(INTSECT).

• De aanwijzer wordt weergegeven bij het uiterst links weergegeven snijpunt in het

grafiekscherm.

• Als er geen snijpunt wordt weergegeven, wordt het bericht “Not Found” weergegeven.

Druk in dat geval op J.

3. Gebruik d en e om de aanwijzer te verplaatsen naar het snijpunt dat u wilt gebruiken als

de ondergrens van de integratiezone en druk vervolgens op w.

4. Gebruik e om de aanwijzer te verplaatsen naar het snijpunt dat u wilt gebruiken als de

bovengrens van de integratiezone.

• Als er slechts één snijpunt wordt weergegeven, wordt het bericht “Not Found”

weergegeven. Druk in dat geval op J.

5. Druk op w om de integraal- en zonewaarde te berekenen.

Voorbeeld Teken de grafiek voor Y = sin X en Y = sin (

X −

2

π

) en bereken

vervolgens de integratie- en zonewaarde tussen twee snijpunten die u

opgeeft

Integratiewaarde

Zonewaarde

• Als zich tussen de twee opgegeven snijpunten 21 of meer snijpunten bevinden, doet zich

een fout voor.

• Integraal- en zonewaarden kunnen alleen worden berekend voor grafieken met cartesische

coördinaten.

5-59

u Voor het bepalen van de integratiewaarde en het gebied tussen de wortels

van een grafiek en het snijpunt van twee grafieken

1. Teken de grafieken.

2. Druk op !5(G-SOLVE)6(g)3(∫d

x)e(MIXED).

• Als er drie of meer grafieken zijn op het grafiekscherm, zal een ervan knipperen. Gebruik

f en c om het knipperen te verplaatsen naar de grafiek waarvan u de geïntegreerde

waarde wilt bepalen en druk vervolgens op w. Verplaats het knipperen opnieuw naar

een van de andere grafieken end ruk vervolgens op w.

3. Gebruik d en e om de aanwijzer te verplaatsen naar de laagste zijde van de

integratieregio en druk vervolgens op w.

4. Gebruik d en e om de aanwijzer te verplaatsen naar de hoogste zijde van de

integratieregio en druk vervolgens op w.

5. Druk op w om de geïntegreerde waarde en de gebiedswaarde te berekenen.

Voorbeeld Om een grafiek Y1 = X

3

+ 7X

2

+ 2X – 15 en Y2 = 5X + 20 te maken, geeft

u het kruispunt op van de grafiek en de wortel van de grafiek Y2 en

bepaalt u de integratiewaarde en gebiedswaarde

Integratiewaarde

Gebiedswaarde

• De cijfertoetsen kunnen ook worden gebruikt om alle x-coördinaten op te geven als de

laagste en hoogste zijde van het integratiegebied.

k Analyse van grafieken van kegelsneden

U kunt benaderingen van de volgende analytische resultaten maken met grafieken van

kegelsneden.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Conic Graphs .

2. Selecteer het functietype.

1(RECT).... {cartesische coördinaten}

2(POL).... {poolcoördinaten}

3(PARAM).... {parametrisch}

3. Gebruik f en c om de kegelsnede te selecteren die u wilt analyseren.

4. Voer de constanten van de kegelsnede in.

5. Teken de grafiek.

5-60

Druk na het tekenen van de grafiek van een kegelsnede op !5(G-SOLVE) om de

volgende menu’s voor grafiekanalyse weer te geven.

u Analyse van parabolische grafiek

• { FOCUS } / { VERTEX } / { LENGTH } / { e } ... {brandpunt}/{hoekpunt}/{lengte van latus rectum}/

{excentriciteit}

• { DIRECTX } / { SYMMETRY } ... {richtlijn}/{symmetrieas}

• { X-ICEPT } / { Y-ICEPT } ... {

x -snijpunt}/{ y -snijpunt}

u Analyse van cirkelgrafiek

• { CENTER } / { RADIUS } ... {middelpunt}/{straal}

• { X-ICEPT } / { Y-ICEPT } ... {

x -snijpunt}/{ y -snijpunt}

u Analyse van grafiek met ellips

• { FOCUS } / { VERTEX } / { CENTER } / { e } ... {brandpunt}/{hoekpunt}/{middelpunt}/{excentriciteit}

• { X-ICEPT } / { Y-ICEPT } ... {

x -snijpunt}/{ y -snijpunt}

u Analyse van hyperboolgrafiek

• { FOCUS } / { VERTEX } / { CENTER } / { e } ... {brandpunt}/{hoekpunt}/{middelpunt}/{excentriciteit}

• { ASYMPT } ... {asymptoot}

• { X-ICEPT } / { Y-ICEPT } ... {

x -snijpunt}/{ y -snijpunt}

u Het brandpunt en de lengte van latus rectum berekenen

Voorbeeld Bereken het brandpunt en de lengte van latus rectum voor de parabool

X = (Y – 2)

2

+ 3

Gebruik de volgende instellingen voor het weergavevenster.

Xmin = –1, Xmax = 10, Xscale = 1

Ymin = –5, Ymax = 5, Yscale = 1

m Conic Graphs

w

bwcwdw6(DRAW)

!5(G-SOLVE)

1(FOCUS)

(Het brandpunt berekenen.)

!5(G-SOLVE)

5(LENGTH)

(De lengte van latus rectum berekenen.)

5-61

• Wanneer u twee brandpunten berekent voor een ellips of hyperbool, drukt u op e om het

tweede brandpunt te berekenen. Druk op d om terug te keren naar het eerste brandpunt.

• Wanneer u twee toppen berekent voor een hyperbool, drukt u op e om het tweede

hoekpunt te berekenen. Druk op d om terug te keren naar het eerste hoekpunt.

• Als u tijdens de berekening van de hoekpunten van een ellips op e drukt, wordt de

volgende waarde berekend. Druk op d om de vorige waarden te doorlopen. Een ellips

heeft vier hoekpunten.

u Het middelpunt berekenen

Voorbeeld Bepaal het middelpunt van de cirkel

(X + 2)

2

+ (Y + 1)

2

= 2

2

m Conic Graphs

ccccw

-cw-bwcw6(DRAW)

!5(G-SOLVE)

1(CENTER)

(Het middelpunt berekenen.)

6-1

Hoofdstuk 6 Statistische grafieken en

berekeningen

Belangrijk!

Dit hoofdstuk bevat een aantal illustraties van grafiekschermen. In elk van de illustraties zijn extra

gegevens ingevoerd om de karakteristieken van de grafiek beter te doen uitkomen. Houd er dus

rekening mee dat als u probeert om een vergelijkbare grafiek te tekenen, de rekenmachine gebruik

zal maken van de gegevens die u hebt ingevoerd met de functie Lijst. Hierdoor zullen de grafieken

die verschijnen op het scherm, er waarschijnlijk enigszins anders uitzien dan die in de illustratie.

1. Voor u met statistische berekeningen begint

Als u de modus Statistics kiest in het hoofdmenu, wordt het scherm List Editor weergegeven.

In het scherm List Editor kunt u statistische gegevens invoeren en statistische berekeningen

uitvoeren.

Gebruik f, c, d en e om de

markering in de lijsten te verplaatsen.

Hebt u de waarden ingevoerd, dan kunt u ze gebruiken om

een grafiek te tekenen en om hun tendens te onderzoeken.

U kunt er ook een hele waaier van regressieberekeningen

op toepassen om ze beter te analyseren.

• Meer informatie over het gebruik van de List Editor vindt u

in “Hoofdstuk 3 Lijsten”.

k Parameters van statistische grafieken

U kunt de grafiek activeren of deactiveren, om het grafiektype en andere algemene

instellingen te bepalen voor elke grafiek in de submenu’s voor grafieken (GRAPH1, GRAPH2,

GRAPH3).

Druk terwijl de List Editor wordt weergegeven, op 1(GRAPH) om het submenu voor de

grafieken te openen. In dit menu vindt u de volgende opties:

• { GRAPH1 } / { GRAPH2 } / { GRAPH3 } ... grafiek {1}/{2}/{3} tekenen*

1

• { SELECT } ... {tegelijkertijd grafiek (GPAPH1, GRAPH2, GRAPH3) selecteren}

U kunt meerdere grafieken opgeven.

• { SET } ... {grafiekinstellingen (grafiektype, lijsttoewijzingen)}

*

1

De standaardinstelling voor deze drie grafieken (grafiek 1 tot en met grafiek 3) is een

spreidingsdiagram, maar u kunt ook voor een ander type kiezen.

6

6-2

k Algemene grafiekinstellingen [GRAPH]-[SET]

In deze paragraaf wordt uitgelegd hoe u de algemene instellingen van elke grafiek (GRAPH1,

GRAPH2, GRAPH3) vastlegt.

• Graph Type

De standaardinstelling voor alle grafieken is een spreidingsdiagram. U kunt een van de vele

andere grafiektypen voor elke grafiek kiezen.

• XList, YList

De rekenmachine is standaard zo ingesteld dat List 1 wordt gebruikt bij statistische

berekeningen met één variabele, en dat voor statistische berekeningen met twee variabelen

naar List 1 en List 2 wordt gekeken. U kunt opgeven welke lijst met statistische gegevens u wilt

gebruiken voor de

x - en y -gegevens.

• Frequency

Met deze instelling geeft u een lijst op die frequentiegegevens bevat.

In de statistiek betekent “frequency” het aantal keren dat een gegevensitem (of een set

gegevensitems) voorkomt. Frequenties worden gebruikt in “frequentiedistributietabellen”

die elk uniek gegevensitem vermelden in één kolom, met de frequentie (aantal exemplaren)

in de kolom aan de rechterkant. Op deze rekenmachine zijn de gegevenskolom en de

frequentiekolom afzonderlijke lijsten. Deze instelling geeft aan welke lijst (List 1, List 2,

enzovoort) moet worden gebruikt voor de frequentiekolom bij het tekenen van een statistische

grafiek. De aanvankelijke standaardinstelling voor dit item is 1, wat betekent dat de frequentie

voor alle gegevensitems 1 is (één exemplaar).

Belangrijk!

• De waarden in een frequentielijst kunnen alleen 0 of een positieve waarde zijn. Zelfs één

negatieve waarde zal al een fout geven (Out of Domain).

• Statistische gegevens met een frequentie van 0 worden niet gebruikt voor de berekening van

minimum- en maximumwaarden.

• Mark Type

Hiermee wijzigt u het teken waarmee een grafiekpunt wordt aangeduid.

• Color Link

Met deze instelling geeft u op of de kleuren die in de List Editor worden gebruikt voor de

lijsten met statistische gegevens, ook moeten worden toegepast als grafiekkleuren. De

standaardwaarde is Off (de kleur die in de List Editor is opgegeven, wordt niet toegepast op de

grafiek).

• Graph Color

Hiermee geeft u de grafiekkleur op wanneer de instelling Color Link is uitgeschakeld (Off).

Afhankelijk van het grafiektype verschijnen in plaats van deze optie instellingen voor

het opgeven van de kleur voor elk grafiekonderdeel. In het geval van een taartdiagram,

bijvoorbeeld, verschijnen de kleurinstellingen voor Pie Area (hoofdgebied van de taart) en Pie

Border (rand van de taart).

6-3

u Het scherm met de algemene grafiekinstellingen weergeven

Druk op 1(GRAPH) 6(SET) om het scherm met de

algemene grafiekinstellingen op te roepen.

• StatGraph (specificatie van statistische grafiek)

• { GRAPH1 } / { GRAPH2 } / { GRAPH3 } ... grafiek {1}/{2}/{3}

• Graph Type (het grafiektype instellen)

• { Scatter } / {

xy Line } / { NPPlot } / { Pie } ... {spreidingsdiagram}/{ xy -lijndiagram}/{normale

kansverdelingsdiagram}/{taartdiagram}

• { Hist } / { MedBox } / { Bar } / { N-Dist } / { Broken } ... {histogram}/{mediaan-verdelingsdiagram}/

{staafdiagram}/{normale verdelingskromme}/{frequentiepolygoon}

• { X } / { Med } / { X

2

} / { X

3

} / { X

4

} ... {lineaire regressiegrafiek}/{lineaire regressiegrafiek ten opzichte

van de mediaan}/{tweedegraadsregressiegrafiek}/{derdegraadsregressiegrafiek}/

{vierdegraadsregressiegrafiek}

• { Log } / { ae

bx

} / { ab

x

} / { Power } / { Sin } / { Logistic } ... {logaritmische regressiegrafiek}/{exponentiële

regressiegrafiek ( ae

bx

)}/{exponentiële regressiegrafiek ( ab

x

)}/{machtsregressiegrafiek}/

{sinusvormige regressiegrafiek}/{logistieke regressiegrafiek}

• XList (de lijst met x -waarden aanduiden)/YList (de lijst met y -waarden aanduiden)

• { LIST } ... {List 1 tot 26}

• Frequency (de lijst met frequentiewaarden aanduiden)

• { 1 } ... {1-op-1 plot}

• { LIST } ... {List 1 tot 26}

• Mark Type (vorm van de getekende punten aanduiden)

• {  } / {

} / {  } ... spreidingsdiagram met discrete punten

• Color Link

Welke opties voor deze instelling verschijnen, is afhankelijk van het grafiektype.

Voor dit

grafiektype:

Als u dit

selecteert:

Gebeurt dit:

Scatter,

xy Line

X&Y De kleuren die zijn opgegeven voor de XList- en YList-

gegevens, worden in de grafiek weergegeven.

• Wanneer dezelfde lijnen voor XList en YList dezelfde

kleur hebben, worden de punten en de lijnen in de grafiek

getekend met die kleur.

• Wanneer dezelfde lijnen van de XList en YList

verschillende kleuren hebben, worden de punten in de

grafiek weergegeven als en worden de lijnen zwart

weergegeven.

OnlyX Alleen de kleur die voor de XList-gegevens is opgegeven,

wordt in de grafiek weergegeven.

OnlyY Alleen de kleur die voor de YList-gegevens is opgegeven,

wordt in de grafiek weergegeven.

Off De kleuraanduidingen voor de lijstgegevens worden

genegeerd.

6-4

Voor dit

grafiektype:

Als u dit

selecteert:

Gebeurt dit:

NPPlot, Pie,

Bar

On De kleur die voor de lijstgegevens is opgegeven, wordt in de

grafiek weergegeven.

Off De kleuraanduidingen voor de lijstgegevens worden

genegeerd.

Hist, Broken X&Freq De kleuren die zijn opgegeven voor de XList- en Frequency-

gegevenslijst, worden in de grafiek weergegeven.

• Wanneer dezelfde lijnen van de XList- en de Frequency-

gegevenslijst dezelfde kleur hebben, wordt de grafiek

getekend met die kleur.

• Wanneer dezelfde lijnen van de XList- en de Frequency-

gegevenslijst verschillende kleuren hebben, worden de

punten en de lijnen weergegeven zoals hieronder wordt

beschreven.

Hist : De grafiek krijgt de kleur die van toepassing is.

Broken : De grafiekpunten worden weergegeven als en

de lijnen zijn zwart.

OnlyX Alleen de kleur die voor de XList-gegevens is opgegeven,

wordt in de grafiek weergegeven.

Off De kleuraanduidingen voor de lijstgegevens worden

genegeerd.

Voorbeeld: spreidingsdiagram wanneer “OnlyX” is geselecteerd voor de instelling Color Link.

⇒

Scherm List Editor

(XList:List 1, YList:List 2)

Color Link: OnlyX

(spreidingsdiagram)

• Graph Color

• { Black } / { Blue } / { Red } / { Magenta } / { Green } / { Cyan } / { Yellow } ... Hiermee geeft u één kleur op

voor de grafiek

Voorbeeld: spreidingsdiagram wanneer {Red} is

opgegeven bij Graph Color

6-5

• { Auto } ... Wisselt af tussen de kleuren voor de grafiek in de volgende volgorde voor elk

gegevensitem (of gegevenspaar): blauw, rood, groen, magenta, zwart. De reeks

wordt herhaald nadat alle vijf kleuren zijn gebruikt. Voor sommige grafieken worden

de verschillende onderdelen (punten, lijnen, enzovoort) automatisch in verschillende

kleuren weergegeven. {Auto} kan alleen worden geselecteerd voor de grafiektypen

Scatter,

xy Line, NPPlot, of Broken.

Voorbeeld: spreidingsdiagram wanneer {Auto} is

opgegeven bij Graph Color

• De instelling Graph Color is altijd ingesteld op “Link” wanneer iets anders dan “Off” is

geselecteerd voor de instelling Color Link.

Als “Pie” (taartdiagram) als grafiektype (Graph Type) is geselecteerd:

• Data (specificeert de lijst die als grafiekgegevens moet worden gebruikt.)

• { LIST } ... {List 1 tot List 26}

• Display (weergave-instelling voor taartdiagram)

• { % } / { Data } ... Voor ieder gegevenselement {weergave als percentage}/{weergave als

waarde}

• % Sto Mem (geeft aan dat percentagewaarden in een lijst worden opgeslagen.)

• { None } / { List } ... Voor percentagewaarden: {Niet opslaan in lijst}/{Specificeer List 1 tot 26 en

sla op}

• Pie Area (geeft de opvulkleur voor een taartdiagram aan.)

• Area Color

• { Black } / { Blue } / { Red } / { Magenta } / { Green } / { Cyan } / { Yellow } ... Geeft één opvulkleur aan

voor elk gegevensitem.

• { Auto } ... Geeft automatisch de opvulkleur voor elk gegevensitem aan in de deze

volgorde: blauw, rood, groen, magenta, cyaan, geel. De reeks wordt herhaald nadat

alle zes kleuren zijn gebruikt.

• Paint Style

• { Normal } / { Lighter } ... {normale opvuldichtheid}/{lichtere opvuldichtheid}

• De kleur voor het hoofdgebied (Area Color) is altijd ingesteld op “Link” en de instelling Paint

Style is altijd ingesteld op “Lighter” wanneer iets anders dan “Off” is geselecteerd voor de

instelling Color Link.

• Pie Border (geeft de randkleur voor een taartdiagram aan.)

• { Black } / { Blue } / { Red } / { Magenta } / { Green } / { Cyan } / { Yellow } ... Hiermee geeft u één kleur op

voor de grafiekrand.

• { Clear } ... Er wordt geen rand getekend.

6-6

Als “Hist” (histogram) als grafiektype (Graph Type) is geselecteerd:

• Hist Area (geeft de opvulkleur voor een histogram aan.)

De instellingen zijn hetzelfde als voor het hoofdgebied van het taartdiagram (Pie Area).

• Hist Border (geeft de randkleur voor een histogram aan.)

De instellingen zijn hetzelfde als voor de rand van het taartdiagram (Pie Border).

• De instelling Hist Border is altijd ingesteld op “Link” wanneer iets anders dan “Off” is

geselecteerd voor de instelling Color Link.

Als “MedBox” (mediaan-verdelingsdiagram) is geselecteerd als grafiektype (Graph

Type):

• Outliers (specificatie sterk afwijkende punten)

• { On } / { Off } ... {weergeven}/{niet weergeven} Med-Box outliers

minX Q1 Med Q3 maxX Outlier(s)

• Box (geeft de randkleur aan van het vak dat wordt ingesloten door Q1 tot en met Q3,

en de kleur van de Med-lijn.)

• { Black } / { Blue } / { Red } / { Magenta } / { Green } / { Cyan } / { Yellow } ... Hiermee geeft u één kleur op

voor de grafiekrand.

• Whisker (geeft de whiskerkleur aan van het vak dat eindigt op minX en maxX.)

De instellingen zijn hetzelfde als voor Box.

• Outlier Color (geeft de kleur aan voor de sterk afwijkende punten.)

De instellingen zijn hetzelfde als voor Box.

• Box Inside (geeft de opvulkleur aan voor het vak dat wordt omsloten door Q1 tot en

met Q3.)

De instellingen zijn grotendeels hetzelfde als voor het hoofdgebied van het taartdiagram (Pie

Area), met de volgende verschillen.

• Wanneer “Auto” is geselecteerd voor de instelling Area Color, is blauw de opvulkleur voor

het vak van Q1 tot Med, en geel de opvulkleur voor het vak van Med tot Q3.

Als “Bar” (staafdiagram) als grafiektype (Graph Type) is geselecteerd:

• Data1 (eerste lijst met staafgegevens)

• { LIST } ... {List 1 tot 26}

• Data2 (tweede lijst met staafgegevens)/Data3 (derde lijst met staafgegevens)

• { None } / { List } ... {geen}/{List 1 tot 26}

• Stick Style (specificaties van staafstijl)

• { Length } / { Horz } ... {lengte}/{horizontaal}

6-7

• D1 Area, D2 Area, D3 Area (geeft de opvulkleuren aan voor de staafdiagrammen Data

1, Data 2 en Data 3.)

De instellingen zijn hetzelfde als voor het hoofdgebied van het histogram (Hist Area).

• D1 Border, D2 Border, D3 Border (geeft de randkleuren aan voor de staafdiagrammen

Data 1, Data 2 en Data 3.)

De instellingen zijn hetzelfde als voor de rand van het histogram (Hist Border).

k Actieve of niet-actieve grafiek [GRAPH]-[SELECT]

Hier kunt u definiëren of u elke grafiek in het submenu voor de grafieken wel (On) of niet (Off)

tekent.

u Een grafiek activeren of deactiveren

1. Druk op 1(GRAPH) 4(SELECT) voor het grafiekscherm

On/Off.

• StatGraph1 staat op grafiek 1 (GRAPH1 in het submenu voor grafieken), StatGraph2 op

grafiek 2, en StatGraph3 op grafiek 3.

2. Gebruik de cursortoetsen om de gewenste grafiek te markeren klikken en druk vervolgens

op de functietoets die overeenkomt met wat u wenst.

• { On } / { Off } ... de grafiek tekenen {actief}/{niet-actief}

• { DRAW } ... {alle On-grafieken tekenen}

3. Druk op J om terug te keren naar het submenu voor grafieken.

k Instellingen voor weergavevenster voor statistische grafieken

De instellingen voor het weergavevenster (V-Window) worden automatisch ingesteld voor het

tekenen van statistische grafieken. Als u deze instellingen handmatig wilt opgeven, moet u de

optie Stat Wind veranderen in “Manual”.

Voer de volgende stappen uit wanneer de List Editor wordt weergegeven.

!m(SET UP) 2(Manual)

J(terug naar het vorige menu.)

Voor de volgende grafiektypen worden de instellingen voor het weergavevenster automatisch

ingesteld, ongeacht of de optie Stat Wind op “Manual” staat.

Pie, 1-Sample

Z Test, 2-Sample Z Test, 1-Prop Z Test, 2-Prop Z Test, 1-Sample t Test,

2-Sample t Test, χ

2

GOF Test, χ

2

2-way Test, 2-Sample F Test (alleen x -as genegeerd).

6-8

2. Grafieken en berekeningen voor statistische

gegevens met één variabele

Waarden met één variabele zijn gegevens met slechts één variabele. Wilt u bijvoorbeeld de

gemiddelde lengte van de leden van een vereniging berekenen, dan is de enige variabele de

lengte.

Op statistische gegevens met één variabele kunt u kansverdelingsfuncties en sommen

uitvoeren. Op de volgende grafiektypen kunt u statistische berekeningen met één variabele

uitvoeren.

U kunt ook de stappen onder “Parameters van statistische grafieken” op pagina 6-1 uitvoeren

om de grafiekinstellingen op te geven voordat u gaat tekenen.

k Tekenen van een normale kansverdelingsgrafiek

Van elke waarde wordt de cumulatieve z-score ten opzichte van de normale kansverdeling

berekend en getekend. Via XList geeft u aan in welke lijst de waarden worden ingevoerd, met

Mark Type bepaalt u de vorm van de getekende punten {  /

/  }.

Druk op A, J of op !J(QUIT) om terug te gaan naar de List Editor.

k Taartdiagram

U kunt een taartdiagram tekenen op basis van gegevens in een specifieke lijst. Het maximum

aantal grafiekgegevensitems (lijstregels) is 20. De grafiek krijgt het label A, B, C enzovoort,

overeenkomstig regels 1, 2, 3 en verder op de lijst die voor de grafiekgegevens wordt gebruikt.

Als “%” is geselecteerd voor de instelling Display in het algemene diagraminstellingenscherm

(pagina 6-3), wordt voor elk van de alfabetische label-letters een waarde weergegeven die het

percentage voorstelt.

6-9

k Histogram

Via XList geeft u aan in welke lijst de waarden worden ingevoerd; met Freq bepaalt u in welke

lijst de frequentiewaarden worden ingevoerd. Als geen frequentie is opgegeven, geeft u 1 op

voor Freq.

⇒

w(Draw)

Het bovenstaande scherm wordt weergegeven voordat de grafiek wordt getekend. Nu kunt u

de waarden Start en Width wijzigen.

k Med-boxdiagram

Met dit type grafiek kunt u een grote hoeveelheid

gegevensitems groeperen in specifieke bereiken. De

box stelt het eerste (Q1) en het derde kwartiel (Q3)

van alle gegevens voor, met een lijn op de mediaan

(Med). Lijnen (zogeheten whiskers) lopen van het

ene uiteinde van de box tot het minimum (minX) en

maximum (maxX) van de gegevens.

Om de gegevens die sterk afwijken, weer te geven, kiest

u eerst “MedBox” als Graph Type. Vervolgens activeert u

op het scherm om het grafiektype te selecteren de optie

“Outliers” en tekent u de grafiek.

• Door de instelling “Q1Q3 Type” in het configuratiescherm te veranderen, kunnen de posities

Q1 en Q3 mogelijk wijzigen, zelfs als een Med-verdelingsdiagram is getekend met een

enkele lijst als basis.

minX

MedQ1 Q3 maxX

6-10

k Staafdiagram

U kunt tot drie lijsten specificeren voor het tekenen van een staafdiagram. Het diagram wordt

gelabeld met [1], [2], [3], enzovoorts, overeenkomstig de regels 1, 2, 3, enzovoorts van de lijst

die wordt gebruikt voor de diagramgegevens.

• Het volgende heeft een fout tot gevolg en zal het tekenen van een staafdiagram annuleren.

- Er verschijnt een “Condition ERROR” als het tekenen van meerdere diagrammen is

geselecteerd in het diagram On/Off-scherm (pagina 6-7), en staafdiagram is geselecteerd

voor een van de diagrammen en een ander diagramtype is geselecteerd voor een tweede

diagram.

- Er treedt een “Dimension ERROR” op als u een diagram tekent met twee of drie

gespecificeerde lijsten en als deze lijsten een verschillend aantal lijstelementen hebben.

- Er treedt een “Condition ERROR” op als lijsten zijn toegewezen aan Data1 en Data3, terwijl

“None” voor Data2 is gespecificeerd.

k Tekenen van een normale verdelingskromme

Een normale verdelingskromme wordt getekend met behulp

van de normale verdelingsfunctie.

Via XList geeft u aan in welke lijst de waarden

worden ingevoerd; met Freq bepaalt u in welke lijst de

frequentiewaarden worden ingevoerd. Als geen frequentie

is opgegeven, geeft u 1 op voor Freq.

k Tekenen van een frequentiepolygoon

De lijnen verbinden de middelpunten van een histogrambalk.

Via XList geeft u aan in welke lijst de waarden worden ingevoerd; met Freq bepaalt u in welke

lijst de frequentiewaarden worden ingevoerd. Als geen frequentie is opgegeven, geeft u 1 op

voor Freq.

6-11

⇒

w(Draw)

Het bovenstaande scherm wordt weergegeven voordat de grafiek wordt getekend. Nu kunt u

de waarden Start en Width wijzigen.

k Weergave van berekeningsresultaten van een grafiek met één variabele

Statistische gegevens met één variabele kunnen worden

weergegeven als een grafiek en door middel van

kengetallen. Daarom verschijnen rechts op het scherm

samen met de grafiek de berekeningsresultaten met één

variabele wanneer u op 1(1-VAR) drukt.

• Gebruik c om de volledige lijst het scherm te laten passeren.

Deze lijst beschrijft de betekenis van de parameters:

¯ x ..................gemiddelde

Σ

x ................som

Σ

x

2

...............som van de kwadraten

σ

x

.................standaardafwijking van

de populatie

s

x

.................standaardafwijking van

een steekproef

n ..................omvang van de steekproef

minX ............. minimum

Q1 ................eerste kwartiel

Med ..............mediaan

Q3 ................derde kwartiel

maxX ............ maximum

Mod ..............modus

Mod:

n ..........aantal gegevens voor de modus

Mod:F ..........frequentie van de gegevens voor

de modus

• Druk op 6(DRAW) om terug te keren naar de oorspronkelijke statistische grafiek met één

variabele.

• Als meerdere oplossingen bestaan voor Mod, worden die allemaal weergegeven.

• U kunt de instelling.“Q1Q3 Type” in het configuratiescherm gebruiken om “Std”

(standaardberekening) of “OnData” (Franse berekening) te selecteren voor de Q1- en Q3-

berekeningsmodus.

Voor meer details over berekeningsmethoden als “Std” of “OnData” is geselecteerd, zie

“Berekeningsmethoden voor de Std- en OnData-instellingen” hieronder.

6-12

k Berekeningsmethoden voor de Std- en OnData-instellingen

Q1, Q3 en Med kunnen worden berekend in overeenstemming met de instelling “Q1Q3 Type”

van het configuratiescherm, zoals hieronder beschreven.

u Std

(1) Wanneer alle frequentiewaarden gehele getallen zijn

Met deze berekeningsmethode hangt de verwerking ervan af of het aantal elementen

n in de

populatie een even of oneven getal is.

Als het aantal elementen

n een even getal is:

Met het middelpunt van de totale populatie als referentie, worden de elementen van de

populatie in twee groepen verdeeld: een groep van de onderste helft en een groep van de

bovenste helft. Q1, Q3 en Med worden dan de waarden die hieronder zijn beschreven.

Q1 = {mediaan van de groep van

2

n

items uit de onderkant van de populatie}

Q3 = {mediaan van de groep van

2

n

items uit de bovenkant van de populatie}

Med = {

2

n

-e en

2

n

+1-e element gemiddelde waarde}

Middelpunt Middelpunt Middelpunt

Als het aantal elementen n een oneven getal is:

Met de mediaan van de totale populatie als referentie, worden de elementen van de populatie

in twee groepen verdeeld: een onderste helft van de populatie (lagere waarden dan de

mediaan) en een bovenste helft van de populatie (hogere waarden dan de mediaan). De

waarde van de mediaan is niet meegerekend. Q1, Q3 en Med worden dan de waarden die

hieronder zijn beschreven.

Q1 = {mediaan van de groep van

2

n

– 1

items uit de onderkant van de populatie}

Q3 = {mediaan van de groep van

2

n

– 1

items uit de bovenkant van de populatie}

Med = {

2

n

+ 1

-e element}

• Als n = 1, Q1 = Q3 = Med = middelpunt van de populatie.

2

4

+

5

=

Midden

= Q1

2

+

3

= Q3

2

6

+

7

12345678

6-13

Middelpunt Middelpunt

(2) Wanneer de frequentie decimale fractiewaarden bevat

Q1-, Q3- en Med-waarden voor deze berekeningsmethode worden hieronder beschreven.

Q1 = {waarde van element waarvan de cumulatieve frequentieverhouding groter is dan 0,25

en het dichtst bij 0,25 ligt}

Wanneer de cumulatieve frequentieverhouding voor een gegevenswaarde exact 0,25 is, is Q1

het gemiddelde van die gegevenswaarde en de volgende gegevenswaarde.

Q3 = {waarde van element waarvan de cumulatieve frequentieverhouding groter is dan 0,75

en het dichtst bij 0,75 ligt}

Wanneer de cumulatieve frequentieverhouding voor een gegevenswaarde exact 0,75 is, is Q3

het gemiddelde van die gegevenswaarde en de volgende gegevenswaarde.

Med = {waarde van element waarvan de cumulatieve frequentieverhouding groter is dan 0,5

en het dichtst bij 0,5 ligt}

Wanneer de cumulatieve frequentieverhouding voor een gegevenswaarde exact 0,5 is, is Med

het gemiddelde van die gegevenswaarde en de volgende gegevenswaarde.

Het volgende toont een echt voorbeeld van het bovenstaande.

Gegevenswaarde Frequentie

Cumulatieve

frequentie

Cumulatieve

frequentieverhouding

1 0,1 0,1 0,1/1,0 = 0,1

2 0,1 0,2 0,2/1,0 = 0,2

3 0,2 0,4 0,4/1,0 = 0,4

4 0,3 0,7 0,7/1,0 = 0,7

5 0,1 0,8 0,8/1,0 = 0,8

6 0,1 0,9 0,9/1,0 = 0,9

7 0,1 1,0 1,0/1,0 = 1,0

• 3 is de waarde waarvan de cumulatieve frequentieverhouding groter is dan 0,25 en het

dichtst bij 0,25 ligt, dus Q1 = 3.

• 5 is de waarde waarvan de cumulatieve frequentieverhouding groter is dan 0,75 en het

dichtst bij 0,75 ligt, dus Q3 = 5.

• 4 is de waarde waarvan de cumulatieve frequentieverhouding groter is dan 0,5 en het dichtst

bij 0,5 ligt, dus Med = 4.

Midden

1 234567 98

= Q1

2

+

3

= Q3

2

7

+

8

6-14

u OnData

Q1-, Q3- en Med-waarden voor deze berekeningsmethode worden hieronder beschreven.

Q1 = {waarde van elementen waarvan de cumulatieve frequentieverhouding groter is dan 0,25

en zo dicht mogelijk bij 0,25 ligt}

Q3 = {waarde van elementen waarvan de cumulatieve frequentieverhouding groter is dan 0,75

en zo dicht mogelijk bij 0,75 ligt}

Het volgende laat een voorbeeld zien van het bovenstaande.

(Aantal Elementen: 10)

Gegevenswaarde

Frequentie

Cumulatieve

frequentie

Cumulatieve

frequentieverhouding

1 1 1 1/10 = 0,1

2 1 2 2/10 = 0,2

3 2 4 4/10 = 0,4

4 3 7 7/10 = 0,7

5 1 8 8/10 = 0,8

6 1 9 9/10 = 0,9

7 1 10 10/10 = 1,0

• 3 is de waarde waarvan de cumulatieve frequentieverhouding groter is dan of gelijk is aan

0,25 en het dichtst bij 0,25 ligt, dus Q1 = 3.

• 5 is de waarde waarvan de cumulatieve frequentieverhouding groter is dan of gelijk is aan

0,75 en het dichtst bij 0,75 ligt, dus Q3 = 5.

Referentiepunt (0,25) Referentiepunt (0,75)

• Med wordt berekend met dezelfde methode als deze die werd gebruikt wanneer de “Std” is

geselecteerd voor de instelling “Q1Q3 Type”.

• Het maakt niet uit of de frequentiewaarden allemaal gehele getallen zijn of decimale

fractiewaarden bevatten wanneer “OnData” is geselecteerd voor de instelling “Q1Q3 Type”.

Q1

0,1 0,2 0,4 0,7 0,8 0,9 1,0

Q3

1

2 63 3 4 4 4 75

6-15

3. Grafieken en berekeningen voor statistische

gegevens met twee variabelen (Aanpassing

kromme)

k Een spreidingsdiagram en xy -lijngrafiek tekenen

Ga als volgt te werk om een spreidingsdiagram te tekenen en de punten te verbinden tot een

xy -lijngrafiek.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Statistics .

2. Voer de gegevens in de lijst in.

3. Geef Scatter (spreidingsdiagram) of

xy Line ( xy -lijngrafiek) op als grafiektype en teken de

grafiek.

Druk op A, J of op !J(QUIT) om terug te gaan naar de List Editor.

Voorbeeld Voer de volgende twee sets gegevens in. Teken hiervan vervolgens een

spreidingsdiagram en verbind de punten tot een

xy -lijngrafiek.

0,5, 1,2, 2,4, 4,0, 5,2 ( x List)

–2,1, 0,3, 1,5, 2,0, 2,4 (

y List)

1 m Statistics

2 a.fwb.cwc.ewewf.cwe

-c.bwa.dwb.fwcwc.ew

3 (spreidingsdiagram) 1(GRAPH) 6(SET) c1(Scatter) J1(GRAPH1)

3 (

xy -lijngrafiek) 1(GRAPH) 6(SET) c2( xy Line) J1(GRAPH1)

(Spreidingsdiagram) (

xy -lijngrafiek)

6-16

k Een regressiegrafiek tekenen

Ga als volgt te werk om statistische gegevens met twee variabelen in te voeren, op basis

daarvan een regressieberekening te maken en de grafiek van het resultaat te tekenen.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Statistics .

2. Voer de gegevens in de lijst in en teken het spreidingsdiagram.

3. Selecteer het regressietype, maak de berekening en geeft de regressieparameters weer.

4. Teken de regressiegrafiek.

Voorbeeld Voer de volgende twee sets gegevens in en teken daarvan een

spreidingsdiagram. Voer daarna een logaritmische regressie op de

gegevens uit om de regressieparameters weer te geven en teken

vervolgens de overeenkomstige regressiegrafiek.

0,5, 1,2, 2,4, 4,0, 5,2 ( x List)

–2,1, 0,3, 1,5, 2,0, 2,4 (

y List)

1 m Statistics

2 a.fwb.cwc.ewewf.cwe

-c.bwa.dwb.fwcwc.ew

1(GRAPH) 6(SET) c1(Scatter) J1(GRAPH1)

3 1(CALC) 6( g) 2(Log)

4 6(DRAW)

• U kunt de functie Trace uitvoeren op een regressiegrafiek. De functie Trace scroll is niet

beschikbaar.

k Regressieanalyse

Nadat u statistische gegevens met twee variabelen hebt getekend, kunt u het functiemenu

onder aan het scherm gebruiken om te kiezen uit een groot aantal verschillende

regressietypen.

• { ax + b } / { a + bx } / { Med } / { X

2

} / { X

3

} / { X

4

} / { Log } / { ae

bx

} / { ab

x

} / { Power } / { Sin } / { Logistic } ...

{lineaire regressie ( ax + b form)}/{lineaire regressie ( a + bx form)}/{lineaire regressie

ten opzichte van de mediaan}/{tweedegraads regressie}/{derdegraads regressie}/

{vierdegraads regressie}/{logaritmische regressie}/{exponentiële regressie ( ae

bx

form)}/

{exponentiële regressie ( ab

x

form)}/{machtsregressie}/{sinusvormige regressie}/

{logistieke regressie}-berekeningen en -grafieken

• { 2-VAR }... {resultaten van statistieken met twee variabelen}

6-17

k Weergave van regressieberekeningen

Wanneer u een regressieberekening maakt, verschijnen de berekende parameters van de

regressieformule (zoals

a en b in de lineaire regressie y = ax + b ) op het scherm. Als er een

grafiek op het scherm staat, worden de parameters van de regressieformule worden berekend

zodra u 1(CALC) indrukt en vervolgens een functietoets die aangeeft welk regressietype u

wilt.

De volgende parameters verschijnen ook op het scherm met de resultaten van de

regressieberekening.

r ..............correlatiecoëfficiënt (alleen lineaire regressie, logaritmische regressie,

exponentiële regressie en machtsregressie)

r

2

.............determinatiecoëfficiënt (behalve voor Med-Med, sinusvormige regressie en

logistieke regressie)

MSe .........gemiddelde kwadraten van de fouten (behalve voor Med-Med)

k Grafische afbeelding van de resultaten

Nadat de parameters van de regressieformule zijn berekend en weergegeven, kunt u de

grafiek van de weergegeven regressieformule tekenen door te drukken op 6(DRAW).

k Lineaire regressiegrafiek

Lineaire regressie gebruikt de kleinste kwadraten-methode om een rechte lijn te trekken die

dicht langs zo veel mogelijk gegevenspunten gaat, en geeft een waarde voor de helling en het

snijpunt met de y -as ( y -coördinaat als x = 0) van de lijn.

De grafische weergave van deze relatie is een lineaire regressiegrafiek.

1(CALC) 2(X)

1(

ax + b ) of 2( a + bx )

6(DRAW)

Hier volgt de formule voor dit lineaire regressiemodel.

y = ax + b

a .............regressiecoëfficiënt (richtingscoëfficiënt)

b .............. regressieconstante (afgesneden stuk op de y -as)

y = a + bx

a .............regressieconstante (afgesneden stuk op de y -as)

b .............regressiecoëfficiënt (richtingscoëfficiënt)

6-18

Derdegraadsregressie

Formule ...........

y = ax

3

+ bx

2

+ cx + d

a ..........regressiecoëfficiënt van de derde

graad

b ..........regressiecoëfficiënt van de tweede

graad

c ..........regressiecoëfficiënt van de eerste

graad

d .......... regressieconstante

(afgesneden stuk op de y -as)

Tweedegraadsregressie

Formule ...........

y = ax

2

+ bx + c

a ..........regressiecoëfficiënt van de

tweede graad

b ..........regressiecoëfficiënt van de

eerste graad

c .......... regressieconstante

(afgesneden stuk op de

y -as)

k Lineaire regressiegrafiek ten opzichte van de mediaan (Med-Med)

Een Med-Med-grafiek kan worden gebruikt in plaats van de methode van de kleinste

kwadraten, wanneer er een aantal extreme waarden zijn. Dit is vergelijkbaar met lineaire

regressie, maar minimaliseert de effecten van extreme waarden.

1(CALC) 3(Med)

6(DRAW)

Hier volgt de formule voor het Med-Med-regressiemodel.

y = ax + b

a ..............Med-Med-grafiek helling

b ..............Med-Med-grafiek afgesneden stuk op de y -as

k Tweede-, derde- en vierdegraadsregressiegrafiek

Dit regressiemodel levert een tweede-, derde- of vierdegraadskromme op die de beeldpunten

van het spreidingsdiagram zo dicht mogelijk benadert. Dit model gebruikt de methode van de

kleinste kwadraten om een kromme te tekenen die de beeldpunten zo dicht mogelijk benadert.

Hier volgt de formule voor dit regressiemodel.

Voorbeeld Tweedegraadsregressie

1(CALC) 4(X

2

)

6(DRAW)

Vierdegraadsregressie

Formule ...........

y = ax

4

+ bx

3

+ cx

2

+ dx + e

a ..........regressiecoëfficiënt van de vierde graad

b ..........regressiecoëfficiënt van de derde graad

c ..........regressiecoëfficiënt van de tweede graad

d ..........regressiecoëfficiënt van de eerste graad

e ..........regressieconstante (afgesneden stuk op de y -as)

6-19

k Logaritmische regressiegrafiek

Dit regressiemodel geeft y als logaritmische kromme van de functie x . De logaritmische

standaardregressieformule is y = a + b × ln x , dus als we stellen dat X = ln x , komt de formule

overeen met regressieformule

y = a + b X.

1(CALC) 6( g) 2(Log)

6(DRAW)

Hier volgt de formule voor dit regressiemodel:

y = a + b ·ln x

a ..............regressieconstante

b ..............regressiecoëfficiënt

k Exponentiële regressiegrafiek

Dit regressiemodel geeft y als verhouding van de exponentiële functie van x . De

standaardformule voor een exponentiële regressie is y = a × e

bx

, dus als we de logaritmen van

beide kanten nemen, krijgen we ln y = ln a + bx . Stel dat Y = ln y , en A = ln a , dan komt de

formule overeen met de lineaire regressie Y = A + bx .

1(CALC) 6( g) 3(EXP)

1(ae

bx

) of 2(ab

x

)

6(DRAW)

Hier volgt de formule voor dit regressiemodel:

y = a · e

bx

a ..............regressiecoëfficiënt

b ..............regressieconstante

y = a · b

x

a ..............regressieconstante

b ..............regressiecoëfficiënt

6-20

k Machtsregressiegrafiek

Dit regressiemodel geeft y als verhouding van de macht van x . De

standaardmachtsregressieformule is y = a × x

b

, dus als we het logaritme aan beide zijden

nemen, krijgen we ln

y = ln a + b × ln x . Stel dat X = ln x , Y = ln y en A = ln a , dan komt de

formule overeen met de lineaire regressie Y = A +

b X.

1(CALC) 6( g) 4(Power)

6(DRAW)

Hier volgt de formule voor dit regressiemodel:

y = a · x

b

a ..............regressiecoëfficiënt

b ..............regressie macht

k Sinusvormige regressiegrafiek

Dit regressiemodel is vooral interessant voor verschijnselen die periodiek zijn.

Hier volgt de formule voor dit regressiemodel:

y = a ·sin( bx + c ) + d

1(CALC) 6( g) 5(Sin)

6(DRAW)

Bij het tekenen van de grafiek van een sinusvormige regressie wordt de hoekeenheid

automatisch ingesteld op radialen (Rad). De hoekeenheid verandert niet wanneer u een

sinusvormige regressie berekent zonder een grafiek te tekenen.

• Voor bepaalde gegevens kan de berekening heel lang duren. Dit wijst niet op een storing van

de rekenmachine.

6-21

k Logistieke regressiegrafiek

Dit regressiemodel is vooral interessant voor verschijnselen waarvoor de ene factor continu

stijgt en de andere factor een limiet benadert.

Hier volgt de formule voor dit regressiemodel.

1(CALC) 6( g) 6( g) 1(Logistic)

6(DRAW)

• Voor bepaalde gegevens kan de berekening heel lang duren. Dit wijst niet op een storing

van de rekenmachine.

k Berekeningen van de verticale afwijking

De werkelijke grafiekpunten ( y -coördinaten) en de afstand tot het regressiemodel kunnen

worden berekend tijdens het berekenen van de regressie.

Als de List Editor wordt weergegeven, opent u het configuratiescherm om aan de optie “Resid

List” een LIST (“List 1” tot “List 26”) toe te kennen. De berekende verticale afwijkingen worden

dan opgeslagen in de lijst.

Het is de verticale afstand van de getekende punten tot de regressiegrafiek die opgeslagen

wordt.

Deze afstand is positief voor de punten die boven de regressiegrafiek liggen, en negatief voor

de punten die eronder liggen.

Verticale afwijkingen kunnen gemaakt en opgeslagen worden voor elk type regressiegrafiek.

Alle bestaande gegevens in de geselecteerde lijst worden gewist. De verticale afwijkingen

worden bewaard in dezelfde volgorde als die van de gegevens.

y =

c

1 + ae

–bx

6-22

k Weergave van berekeningsresultaten van een grafiek met twee

variabelen

Statistische gegevens met twee variabelen kunnen worden weergegeven door middel van

een grafiek en door middel van kengetallen. Wanneer deze grafieken worden weergegeven,

verschijnen de berekeningsresultaten voor twee variabelen zoals hieronder wanneer u op

1(CALC) 1(2-VAR) drukt.

• Gebruik c om de volledige lijst het scherm te laten passeren.

o ............gemiddelde van de gegevens in

x List

Σ

x .........som van de gegevens in x List

Σ

x

2

........ som van de kwadraten van de

gegevens in x List

σ

x

..........standaardafwijking van de

populatie opgeslagen in

x List

s

x

..........standaardafwijking van de

steekproef opgeslagen in x List

n ........... omvang van de steekproef

p ............gemiddelde van de gegevens in

y List

Σ

y .........som van de gegevens in y List

Σ y

2

........ som van de kwadraten van de

gegevens in y List

σ

y

.......... standaardafwijking van de populatie

opgeslagen in y List

s

y

.......... standaardafwijking van de steekproef

opgeslagen in y List

Σ

xy ........ som van de producten van de

gegevens in x List en y List

minX ...... minimum van de gegevens in

x List

maxX ..... maximum van de gegevens in

x List

minY ...... minimum van de gegevens in

y List

maxY ..... maximum van de gegevens in

y List

k Regressieformule kopiëren naar de modus Graph

Wanneer de berekeningen voor het regressiemodel gemaakt zijn, kunt u de verkregen formule

kopiëren naar de modus Graph , en die opslaan en vergelijken.

1. Druk op 5(COPY) wanneer de resultaten van de berekeningen voor het regressiemodel

worden weergegeven (zie “Weergave van regressieberekeningen” op pagina 6-17).

• De grafiekrelatielijst voor de modus Graph wordt weergegeven.*

1

2. Gebruik f en c om de zone aan te klikken waar u de regressieformule van het

weergegeven resultaat wilt kopiëren.

3. Druk op w om de formule op te slaan en terug te keren naar het scherm met de resultaten

van de vorige regressieberekening.

*

1

U kunt in de modus Graph de regressieformules niet bewerken.

6-23

4. Statistische berekeningen uitvoeren

Alle statistische berekeningen tot nu toe zijn gemaakt nadat een grafiek werd getekend. U kunt

echter ook alleen de berekeningen maken met de volgende procedures.

u De lijsten vastleggen met de statistische gegevens

Voordat u een statistische berekening kunt uitvoeren, moet u de lijsten aanduiden waarin de te

gebruiken statistische gegevens zijn opgeslagen. Geef de statistische gegevens weer en druk

op 2(CALC) 6(SET).

De betekenis van de parameters is:

1Var XList ....... definieert de lijst met

x -waarden voor statistische gegevens met één variabele

(XList)

1Var Freq ....... definieert de lijst met frequentiewaarden voor statistische gegevens met één

variabele (Frequency)

2Var XList ....... definieert de lijst met

x -waarden voor statistische gegevens met twee

variabelen (XList)

2Var YList ....... definieert de lijst met

y -waarden voor statistische gegevens met twee

variabelen (YList)

2Var Freq ....... definieert de lijst met frequentiewaarden voor statistische gegevens met twee

variabelen (Frequency)

• Alle berekeningen in deze paragraaf worden gemaakt op basis van deze definities.

k Statistische berekeningen met één variabele

Zoals in de voorgaande voorbeelden onder “Weergave van berekeningsresultaten van een

grafiek met één variabele” werd eerst de grafiek getekend en werden daarna de resultaten

van de statistische berekeningen weergegeven. Dit waren numerieke uitdrukkingen van de

karakteristieken van variabelen die in de grafiekweergave zijn gebruikt.

U kunt deze resultaten ook onmiddellijk verkrijgen door de

List Editor weer te geven en op 2(CALC) 1(1-VAR) te

drukken.

Nu kunt u de cursortoetsen f of c gebruiken om door alle resultaten voor de statistische

berekeningen te bladeren.

Verdere details in verband met de statistische waarde vindt u in “Weergave van

berekeningsresultaten van een grafiek met één variabele” (pagina 6-11).

6-24

k Statistische berekeningen met twee variabelen

In de voorgaande voorbeelden onder “Weergave van berekeningsresultaten van een grafiek

met twee variabelen” werd telkens eerst de grafiek getekend en daarna werden (indien

gevraagd) de resultaten van de statistische berekeningen weergegeven. Dit waren numerieke

uitdrukkingen van de karakteristieken van variabelen die in de grafiekweergave zijn gebruikt.

U kunt deze resultaten ook onmiddellijk verkrijgen door de

List Editor weer te geven en op 2(CALC) 2(2-VAR) te

drukken.

Nu kunt u de cursortoetsen f of c gebruiken om door alle resultaten voor de statistische

berekeningen te bladeren.

Verdere details in verband met de statistische waarde vindt u in “Weergave van

berekeningsresultaten van een grafiek met twee variabelen” (pagina 6-22).

k Regressieberekeningen

In de voorbeelden van “Lineaire regressie” tot “Logistieke regressie” werden de resultaten

van de regressieberekeningen weergegeven na het tekenen van de grafiek. Hier wordt elke

coëfficiëntwaarde van de regressielijn of regressiekromme als getal uitgedrukt.

U kunt dezelfde uitdrukking rechtstreeks vastleggen in het invoerscherm.

Druk op 2(CALC) 3(REG) om het volgende submenu te openen.

• { ax + b } / { a + bx } / { Med } / { X

2

} / { X

3

} / { X

4

} / { Log } / { ae

bx

} / { ab

x

} / { Power } / { Sin } / { Logistic } ...

{lineaire regressie (

ax + b form)}/{lineaire regressie ( a + bx form)}/{lineaire regressie

ten opzichte van de mediaan}/{tweedegraads regressie}/{derdegraads regressie}/

{vierdegraads regressie}/{logaritmische regressie}/{exponentiële regressie (

ae

bx

form)}/

{exponentiële regressie (

ab

x

form)}/{machtsregressie}/{sinusvormige regressie}/

{logistieke regressie}-parameters

Voorbeeld Geef regressieparameters weer één variabele

2(CALC) 3(REG) 1(X) 1(

ax + b )

De betekenis van de parameters die op het scherm verschijnen is dezelfde als die beschreven

in “Weergave van regressieberekeningen” en in “Lineaire regressiegrafiek” tot “Logistieke

regressiegrafiek”.

6-25

u Berekening van de correlatiecoëfficiënt (r), bepalingscoëfficiënt (r

2

) en

gemiddelde van de kwadraten van de fout (MSe)

Na het weergeven van de regressieformuleparameters op het scherm met de resultaten van

de regressieberekening, verschijnen ook de volgende parameters op het scherm. Welke

parameters verschijnen is afhankelijk van de regressieformule.

Correlatiecoëfficiënt (r)

Weergegeven na: berekening van lineaire regressie, logaritmische regressie, exponentiële

regressie of machtsregressie.

Bepalingscoëfficiënt (r

2

)

Weergegeven na: berekening van lineaire regressie, tweedegraads regressie, derdegraads

regressie, vierdegraads regressie, logaritmische regressie, exponentiële regressie of

machtsregressie.

Gemiddelde kwadraten van de fouten (MSe)

Weergegeven alle regressieberekeningen met uitzondering van Med-Med.

Afhankelijk van het type regressieberekening wordt de gemiddelde kwadraten van de fouten

(MSe) verkregen met de volgende formules.

• Lineaire Regressie ( ax + b ) ............

(

a + bx ) .............

• Tweedegraadsregressie .................

• Derdegraadsregressie ....................

• Vierdegraadsregressie ...................

• Logaritmische regressie .................

• Exponentiële regressie (

a · e

bx

) ........

(

a · b

x

) .........

M

Se =

Σ

1

n – 2

i=1

n

(y

i

– (ax

i

+ b))

2

M

Se =

Σ

1

n – 2

i=1

n

(yi – (a + bxi))

2

M

Se =

Σ

1

n – 3

i=1

n

(y

i

– (ax

i

+ bx

i

+ c))

2

M

Se =

Σ

1

n – 4

i=1

n

(y

i

– (ax

i

3

+ bx

i

+ cx

i

+ d ))

2

M

Se =

Σ

1

n – 5

i=1

n

(yi – (axi

4

+ bxi

3

+ cxi

+ dxi

+ e))

2

M

Se =

Σ

1

n – 2

i=1

n

(y

i

– (a + b ln x

i

))

2

M

Se =

Σ

1

n – 2

i=1

n

(ln y

i

– (ln a + bx

i

))

2

M

Se =

Σ

1

n – 2

i=1

n

(ln yi – (ln a + (ln b) · xi ))

2

6-26

• Machtsregressie .............................

• Sinusvormige regressie ..................

• Logistieke regressie .......................

u Berekening van geschatte waarden voor regressiegrafieken

In de modus Statistics kunt u met de functie Y-CAL de geschatte y -waarde berekenen voor

een specifieke x -waarde na het tekenen van de regressiegrafiek voor de statistische gegevens

met twee variabelen.

Hier volgt de algemene werkwijze voor het gebruik van de functie Y-CAL.

1. Druk na het tekenen van een regressiegrafiek op !5(G-SOLVE) 1(Y-CAL) om de

modus voor het kiezen van de grafiek op te roepen, en druk daarna op w.

Als er meerdere grafieken op het scherm staan, gebruikt u f en c om de gewenste

grafiek te selecteren, en drukt u vervolgens op w.

• Er wordt een dialoogvenster geopend waar u de

x -waarde kunt invoeren.

2. Voer de gewenste x -waarde in en druk vervolgens op w.

• Hierdoor verschijnen de coördinaten voor

x en y

onder aan het scherm, en gaat de aanwijzer naar het

overeenkomstige punt op de grafiek.

• De aanwijzer verschijnt niet wanneer de berekende

coördinaten de weergavecapaciteit overschrijden.

• De coördinaten worden niet weergegeven als “Off” is opgegeven voor de optie “Coord” in

het configuratiescherm.

3. Drukt u nu op v of op een cijfertoets, dan verschijnt het invoervenster voor de

x -waarde

opnieuw, zodat u een andere geschatte waarde kunt berekenen.

4. Voor het stoppen van de berekening, drukt u op J. De coördinaatwaarden en aanwijzer

zullen nu van het scherm verdwijnen.

M

Se =

Σ

1

n – 2

i=1

n

(ln y

i

– (ln a + b ln x

i

))

2

M

Se =

Σ

1

n – 2

i=1

n

(yi – (a sin (bxi + c) + d ))

2

M

Se =

Σ

1

n – 2 1 + ae

–bx

i

C

i=1

n

y

i

–

2

6-27

u De regressieformule kopiëren vanuit het scherm met de resultaten van de

regressieberekening

Met de normale functie om regressieformules te kopiëren, kunt u het resultaat van de

regressieberekening kopiëren na het tekenen van een statistische grafiek (bijvoorbeeld Scatter

Plot). In de modus Statistics hebt u ook een functie om de regressieformule te kopiëren

die het resultaat is van de regressieberekening. Druk op 6(COPY) om de resulterende

regressieformule te kopiëren.

k Berekening van geschatte waarden ( , )

Nadat u een diagram hebt getekend met de modus Statistics , kunt u de modus Run-

Matrix gebruiken om geschatte waarden te berekenen voor de x - en y -parameters van de

regressiegrafiek.

Voorbeeld Voer een lineaire regressie uit met de gegevens en bepaal de geschatte

waarden van

 en  x wanneer xi = 20 en yi = 1000

xi

10 15 20 25 30

yi

1003 1005 1010 1011 1014

1. Kies in het hoofdmenu de modus Statistics .

2. Voer de gegevens in de lijst in en teken de lineaire regressiegrafiek.

3. Kies in het hoofdmenu de modus Run-Matrix .

4. Druk op de toetsen zoals aangegeven:

ca(waarde van xi )

K5(STAT) 2(

 ) w

De geschatte waarde  wordt weergegeven voor xi = 20.

baaa(waarde van yi )

1(

ˆ x ) w

De geschatte waarde ˆ x wordt weergegeven voor yi = 1000.

• U kunt geen geschatte waarde verkrijgen voor de volgende diagrammen: lineaire regressie

ten opzichte van de mediaan, tweedegraads regressie, derdegraads regressie, vierdegraads

regressie, sinusvormige regressie of logaritmische regressie.

6-28

k Berekening van een normale verdeling

In de modus Run-Matrix kunt u normale kansverdelingen voor statistieken met één variabele

berekenen.

Druk op K6( g) 3(PROB) 6( g) om een functiemenu weer te geven dat de volgende

items bevat.

• { P( } / { Q( } / { R( } ... berekent normale waarschijnlijkheid {P(

t )}/{Q( t )}/{R( t )} waarde

• {

t ( } ... {berekening van de gestandaardiseerde waarde t ( x )}

• De kansen P(

t ), Q( t ), en R( t ), en de gestandaardiseerde waarde van t ( x ) worden berekend

met de volgende formules.

Normale kansverdeling

Voorbeeld Onderstaande tabel geeft het resultaat van het meten van de lengte van

20 studenten. Welk percentage studenten heeft een lengte tussen 160,5

cm en 175,5 cm, en in welk percentiel vindt u de student van 175,5 cm?

Klasse Lengte (cm) Frequency

1 158,5 1

2 160,5 1

3 163,3 2

4 167,5 2

5 170,2 3

P

(

t

)Q

(

t

)R

(

t

)

tt t

00 0

σ

x

Klasse Lengte (cm) Frequency

6 173,3 4

7 175,5 2

8 178,6 2

9 180,4 2

10 186,7 1

6-29

1. Kies in het hoofdmenu de modus Statistics .

2. Voer de lengte in lijst 1 en de frequentie in lijst 2 in.

3. Maak de berekeningen voor statistische gegevens met één variabele.

U krijgt onmiddellijk de gestandaardiseerde waarde nadat

u de berekeningen voor de statistische gegevens met één

variabele hebt ingevoerd.

2(CALC) 6(SET)

1(LIST) bw

c2(LIST) cw!J(QUIT)

2(CALC) 1(1-VAR)

4. Druk op m, selecteer de modus Run-Matrix , druk op K6( g) 3(PROB)6( g) om

het menu voor de kansberekening te openen (PROB).

3(PROB) 6( g) 4(

t () bga.f)w

(Gestandaardiseerde waarde

t voor 160,5 cm) Resultaat: –1,633855948

( –1,634)

4( t () bxf.f)w

(Gestandaardiseerde waarde

t voor 175,5 cm) Resultaat: 0,4963343361

( 0,496)

1(P() a.ejg)-

1(P() -b.gde)w

(Percentage van het totaal) Resultaat: 0,6389233692

(63,9% van het geheel)

3(R() a.ejg)w

(Percentiel) Resultaat: 0,3099472055

(31,0 percentiel)

6-30

k Grafische voorstelling van een normale kansverdeling

In de modus Run-Matrix kunt u een kansverdeling voor statistieken met één variabele

grafisch voorstellen.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Run-Matrix .

2. Voer de opdrachten in om de grafiek met voorschrift in cartesische coördinaten te tekenen.

3. Voer de kanswaarde in.

Voorbeeld Teken de grafiek van de normale kans P (0,5).

1 m Run-Matrix

!m(SET UP) 2(Line) J

2 !4(SKETCH) 1(Cls) w

5(GRAPH) 1(Y=)

3 K6( g) 3(PROB) 6( g) 1(P() a.f)w

k Berekeningen met gebruik van de kansverdelingsfunctie

U kunt speciale functies gebruiken in de modus Run-Matrix of Program om berekeningen

uit te voeren die hetzelfde zijn als de berekening van de kansverdelingsfunctie in de modus

Statistics (pagina 6-50).

Voorbeeld Om een normale kansverdeling te berekenen in de modus Run-Matrix

voor de gegevens {1, 2, 3} als de standaardafwijking van de populatie

σ

= 1,5 en het gemiddelde van de populatie  = 2.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Run-Matrix .

2. Druk op de toetsen zoals aangegeven:

!m(SET UP) 2(Line) J

K5(STAT) 3(DIST) 1(NORM)

1(Npd) !*( { ) b,c,d

!/( } ) ,b.f,c)w

• Zie voor details over wat u kunt doen met de kansverdelingsfunctie en de syntaxis

“Kansberekeningen in een programma uitvoeren” (pagina 8-41).

6-31

k Bepalen van de standaardafwijking van de steekproef, de

zuivere variantie, de standaardafwijking van de populatie en de

populatievariantie uit lijstgegevens

U kunt deze functies gebruiken om de standaardafwijking van de steekproef, de zuivere

variantie, de standaardafwijking van de populatie en de populatievariantie te bepalen voor

aangegeven lijstgegevens. Deze berekening wordt uitgevoerd in de modus Run-Matrix . U

kunt deze berekeningen uitvoeren met de gegevens die u in een lijst hebt opgeslagen (List 1

tot List 26) met de List Editor in de modus Statistics of met lijstgegevens die u rechtstreeks in

het scherm van de Run-Matrix -modus hebt ingevoerd.

Syntaxis StdDev(List

n [,List m ]) StdDev_σ(List n [,List m])

Variance(List

n [,List m ]) Variance_σ

2

(List n [,List m])

List

n ........Steekproefgegevens

List

m .......Frequentiegegevens

Voorbeeld De

x-gegevens hieronder opslaan in List 1, de frequentiewaarden in List

2 en de standaardafwijking van de steekproef, de zuivere variantie, de

standaardafwijking van de populatie en de populatievariantie bepalen

x

60 70 80 90

Frequentie 3 5 4 1

1. Kies in het hoofdmenu de modus Statistics .

2. Gebruik de List Editor om de bovengenoemde gegevens op te slaan.

3. Kies in het hoofdmenu de modus Run-Matrix .

4. Druk op de toetsen zoals aangegeven:

K5 (STAT)4 (StdDev) 1(S)JJ

1(LIST) 1(List) b,1(List) c)w

J5(STAT)5 (Var)1(S

2

)J J

1(LIST) 1(List) b,1(List) c)w

K5(STAT)4(StdDev)2(σ)JJ

1(LIST)1(List)b,1(List)c)w

K5(STAT)5(Var)2(σ

2

)JJ

1(LIST)1(List)b,1(List)c)w

6-32

k Berekeningen met de opdracht TEST

U kunt speciale functies gebruiken in de modus Run-Matrix of de modus Program om

berekeningen uit te voeren die hetzelfde zijn als

Z Test, t Test en andere testberekeningen in

de modus Statistics (pagina 6-33).

Voorbeeld Om de

z -score en de p -waarde te bepalen als een Z -test op één

steekproef is uitgevoerd onder de onderstaande voorwaarden:

testvoorwaarde (

 voorwaarde)

≠



0

*, aangenomen gemiddelde van

populatie 

0

= 0, standaardafwijking van populatie  = 1, gemiddelde

steekproef

o

= 1, aantal steekproeven n = 2

* “

 voorwaarde ≠ 

0

” kan worden ingegeven door 0 in te voeren als

beginargument van de Z -testopdracht voor een enkelvoudige steekproef

“OneSampleZTest”.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Run-Matrix .

2. Voer de volgende toetsbewerkingen uit.

!m(SET UP) 2(Line) J

K5(STAT) 6( g) 1(TEST) 1(Z)

1(1-Sample) a,a,b,b

,cw

JJJ

1(LIST) 1(List) !-(Ans) w

De volgende berekeningsresultaten worden weergegeven als ListAns-elementen 1 tot 4.

1:

z -score

2:

p -waarde

3: o

4:

n

• Details over de functie van de ondersteunde TEST-opdrachten en hun syntaxis vindt u in “De

TEST-opdracht gebruiken om een opdracht in een programma uit te voeren” (pagina 8-45).

6-33

5. Testen

De Z Test voorziet in een reeks verschillende standaardtests. Zij maken het mogelijk om te

controleren of de steekproef de populatie correct vertegenwoordigt als de standaardafwijking

van de populatie (bijvoorbeeld de totale bevolking van een land) bekend is uit vorige tests. De

Z -test wordt gebruikt voor marktstudies en voor herhaalde opiniepeilingen.

1-Sample

Z Test : een test om het onbekende gemiddelde van een populatie te verifiëren bij

een bekende standaardafwijking.

2-Sample

Z Test : een test om de gemiddelden van twee populaties met bekende

standaardafwijkingen te vergelijken op basis van onafhankelijke steekproeven.

1-Prop

Z Test : een test om het onbekende aandeel van treffers te bepalen.

2-Prop

Z Test : een test om het aandeel van treffers uit twee populaties te vergelijken.

De t Test test de hypothese wanneer de standaardafwijking van de populatie onbekend is.

De omgekeerde hypothese van de bewezen hypothese wordt nulhypothese genoemd, terwijl

de bewezen hypothese alternatieve hypothese wordt genoemd. De t -test wordt normaal

toegepast om de nulhypothese te verifiëren. Daarna kan men besluiten ofwel de nulhypothese

ofwel de alternatieve hypothese te aanvaarden.

1-Sample

t Test : verifieert de hypothese voor één onbekend populatiegemiddelde wanneer de

standaardafwijking van de populatie onbekend is.

2-Sample

t Test : vergelijkt de populatiegemiddelden wanneer de standaardafwijkingen voor

de populatie onbekend zijn.

LinearReg

t Test : berekent de kracht van een lineaire koppeling voor de ingevoerde

gegevens.

Met de

χ

2

test wordt een aantal onafhankelijke groepen gemaakt en wordt een hypothese

getest, gerelateerd aan de waarschijnlijkheid dat steekproeven in elke groep worden

meegenomen.

De

χ

2

GOF test ( χ

2

eendimensionale Test) test of het waargenomen aantal

steekproefgegevens in een bepaalde verdeling pat. Deze wordt bijvoorbeeld gebruikt om

conformiteit te bepalen met een normaalverdeling of binomiale verdeling.

De

χ

2

tweedimensionale test genereert een tweedimensionale tabel met twee kwalitatieve

variabelen (zoals ja en nee), en evalueert de onafhankelijkheid van deze variabelen.

2-Sample F Test : deze test verifieert de hypothese volgens de verhouding tussen de variantie

van de steekproef. Deze test kan bijvoorbeeld gebruikt worden om het kankerverwekkend

effect te onderzoeken van verschillende verdachte factoren, zoals tabak, alcohol,

vitaminegebrek, koffie, te weinig beweging, slechte gewoontes, enzovoort

ANOVA verifieert de hypothese volgens welke voorwaarde de gemiddelden van de populaties

van steekproeven gelijk zijn als er meerdere steekproeven bestaan. Deze test kan bijvoorbeeld

gebruikt worden om te onderzoeken of verschillende combinaties van materialen wel of geen

effect hebben op de kwaliteit en de duurzaamheid van een product.

One-Way ANOVA is een eendimensionale variantieanalyse met één onafhankelijk en één

afhankelijke variabele.

Two-Way ANOVA is een tweedimensionale variantieanalyse met twee onafhankelijke

variabelen en één afhankelijke variabele.

6-34

De verschillende methoden van statistische berekeningen die refereren aan bovenstaande

tests worden hierna uitgelegd. Alle bijzonderheden over de principes en de terminologie van

de statistiek zijn terug te vinden in handleidingen over statistiek.

Druk in het beginscherm van de modus Statistics op 3(TEST) om het testmenu op te

roepen. Dit menu bevat de volgende opties.

• 3(TEST) 1(Z) ...

Z -tests (hieronder)

2(t) ...

t -tests (pagina 6-37)

3(CHI) ... χ

2

-test (pagina 6-40)

4(F) ...

F -test op 2 steekproeven (pagina 6-42)

5(ANOVA) ... ANOVA (pagina 6-43)

Na het instellen van alle parameters gebruikt u c om “Execute” te selecteren en drukt u op

een van de volgende functietoetsen om de berekening uit te voeren of de grafiek te tekenen.

• 1(CALC) ... Voert de berekening uit.

• 6(DRAW) ... Tekent de grafiek.

k Algemene testfuncties

• Gebruik de onderstaande procedure om de lijnkleur van de grafiek op te geven voordat u de

berekeningsresultaten van de test in een grafiek opneemt.

1. Open het scherm

Z -test, t -test, χ

2

Test, 2-Sample F Test of Two-Way ANOVA.

• Als u bijvoorbeeld het invoerscherm voor de 1-Sample

Z Test wilt weergegeven, opent u

de List Editor en drukt u op 3(TEST) 1(Z) 1(1-SAMPLE).

2. Selecteer “GphColor” en druk op 1(COLOR).

3. Ga in het kleurselectievenster dat verschijnt met de cursortoetsen naar de gewenste kleur

en druk op w.

• De instellingen voor het weergavevenster (V-Window) worden automatisch geoptimaliseerd

om de grafiek te tekenen.

k Z -tests

u Algemene functies Z -test

Na het tekenen van de resultaatgrafiek van een Z -test kunt u de volgende functies voor het

onderzoek van een grafiek uitvoeren.

• 1(Z) ... Weergave van z -score.

Als u op 1(Z) drukt, verschijnt de z -score onder op het scherm. De aanwijzer wordt

weergegeven op de overeenkomstige plaats in de grafiek (tenzij die buiten het grafiekscherm

valt).

Twee punten worden weergegeven voor een test met twee grenzen. Gebruik d en e om de

aanwijzer te verplaatsen.

• 2(P) ... Weergave van p -waarde.

Druk op 2(P) om de p -waarde weer te geven onder op het scherm zonder de aanwijzer weer

te geven.

• Als u een analysefunctie uitvoert, worden de z en p -waarden automatisch opgeslagen in de

respectieve lettervariabelen Z en P.

6-35

u Z - test op 1 steekproef

Deze test wordt gebruikt als de standaardafwijking van een populatie bekend is, om de

hypothese te verifiëren. De 1-Sample Z Test wordt toegepast op een normale kansverdeling.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

3(TEST)

1(Z)

1(1-SAMPLE)

Hieronder worden de items voor het specificeren van de parametergegevens weergegeven die

afwijken van de specificatie voor de lijstgegevens.

Voorbeeld berekeningsresultaat

μ

≠ 11.4 .......... tendens van de test

s

x

.................. Alleen weergegeven voor instelling Data:List.

• Met [Save Res] wordt de voorwaarde

μ

in regel 2 niet opgeslagen.

u Z - test op 2 steekproeven

Deze test wordt gebruikt als de standaardafwijkingen van twee populaties bekend zijn om de

hypothese te verifiëren. De 2-Sample Z Test wordt toegepast op een normale kansverdeling.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

3(TEST)

1(Z)

2(2-SAMPLE)

6-36

Hieronder worden de items voor het specificeren van de parametergegevens weergegeven die

afwijken van de specificatie voor de lijstgegevens:

Voorbeeld berekeningsresultaat

μ

1

≠

μ

2

............ tendens van de test

s

x

1

................. Alleen weergegeven voor de instelling Data:List.

s

x

2

................. Alleen weergegeven voor de instelling Data:List.

• Met [Save Res] wordt de voorwaarde

μ

1

in regel 2 niet opgeslagen.

u Z - test op 1 groep

Deze test wordt gebruikt om het onbekende aandeel van treffers controleren. De 1-Prop Z

Test wordt toegepast op de normale kansverdeling.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

3(TEST)

1(Z)

3(1-PROP)

Voorbeeld berekeningsresultaat

Prop ≠ 0.5 ....... tendens van de test

• Met [Save Res] wordt de voorwaarde Prop in regel 2 niet opgeslagen.

6-37

u Z - test op 2 groepen

Deze test wordt gebruikt om aandeel treffers te vergelijken. De 2-Prop Z Test wordt toegepast

op de normale kansverdeling.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerking uit.

3(TEST)

1(Z)

4(2-PROP)

Voorbeeld berekeningsresultaat

p

1

> p

2

............ tendens van de test

• Met [Save Res] wordt de voorwaarde

p

1

in regel 2 niet opgeslagen.

k t -tests

u Algemene functies van t -tests

Na het tekenen van de resultaatgrafiek van een t -test kunt u de volgende functies voor

grafiekanalyse uitvoeren.

• 1(T) ... Weergave van t -score.

Als u op 1(T) drukt, verschijnt de t -score onder op het scherm. De aanwijzer wordt

weergegeven op de overeenkomstige plaats in de grafiek (tenzij die buiten het grafiekscherm

valt).

Twee punten worden weergegeven voor een test met twee grenzen. Gebruik d en e om de

aanwijzer te verplaatsen.

• 2(P) ... Weergave van p -waarde.

Druk op 2(P) om de p -waarde weer te geven onder op het scherm zonder de aanwijzer weer

te geven.

• Als u een analysefunctie uitvoert, worden de

t - en p -waarden automatisch opgeslagen in de

respectieve lettervariabelen T en P.

6-38

u t - test op 1 steekproef

Deze test gebruikt de hypothesetest om één onbekend populatiegemiddelde te verifiëren

wanneer de standaardafwijking van de populatie onbekend is. De 1-Sample

t Test wordt

toegepast op de

t -verdeling.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

3(TEST)

2(t)

1(1-SAMPLE)

Hieronder worden de items voor het specificeren van de parametergegevens weergegeven die

afwijken van de specificatie voor de lijstgegevens.

Voorbeeld berekeningsresultaat

μ

≠ 11.3 .......... tendens van de test

• Met [Save Res] wordt de voorwaarde

μ

in regel 2 niet opgeslagen.

u t - test op 2 steekproeven

2-Sample t Test vergelijkt de populatiegemiddelden wanneer de standaardafwijkingen voor de

populatie onbekend zijn. De 2-Sample t Test wordt toegepast op de t -verdeling.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

3(TEST)

2(t)

2(2-SAMPLE)

6-39

Hieronder worden de items voor het specificeren van de parametergegevens weergegeven die

afwijken van de specificatie voor de lijstgegevens.

Voorbeeld berekeningsresultaat

μ

1

≠

μ

2

............ tendens van de test

s

p

................. Alleen weergegeven bij de instelling Pooled:On.

• Met [Save Res] wordt de voorwaarde

μ

1

in regel 2 niet opgeslagen.

u t - test voor lineaire regressie

Deze LinearReg t Test verwerkt gegevenssets met twee variabelen ( x , y ) en gebruikt de

methode van de kleinste kwadraten om de meest geschikte coëfficiënten a , b te bepalen

voor de gegevens van de regressieformule y = a + bx . Verder berekent deze test ook de

correlatiecoëfficiënt en de t -waarde, alsook de relatie tussen x en y .

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

3(TEST)

2(t)

3(REG)

Voorbeeld berekeningsresultaat

β

≠ 0 &

ρ

≠ 0 ......... tendens van de test

6-40

Druk op 6(COPY) terwijl een resultaat op het scherm staat om de regressieformule te

kopiëren naar de lijst met grafiekrelaties.

Als in het configuratiescherm geen lijst is opgegeven voor [Resid List], worden de berekende

verticale afwijkingen van de regressieformule automatisch opgeslagen in de opgegeven lijst.

• Van de

t -test voor de lineaire regressie kunt u geen grafiek tekenen.

• Met [Save Res] worden de voorwaarden

β

&

ρ

in regel 2 niet opgeslagen.

• Als de lijst opgegeven door [Save Res] identiek is aan de lijst die is opgegeven door [Resid

List] in het configuratiescherm, worden alleen de gegevens van [Resid List] in de lijst

opgeslagen.

k 

2

-test

• Algemene functies van 

2

-test

Na het tekenen van een grafiek kunt u de volgende functies gebruiken voor de grafiekanalyse.

• 1(CHI) ... Weergave van de χ

2

-waarde.

Als u op 1(CHI) drukt, verschijnt de χ

2

-waarde onder op het scherm. De aanwijzer wordt

weergegeven op de overeenkomstige plaats in de grafiek (tenzij die buiten het grafiekscherm

valt).

• 2(P) ... Weergave van p -waarde.

Druk op 2(P) om de p -waarde weer te geven onder op het scherm zonder de aanwijzer weer

te geven.

• Als u een analysefunctie uitvoert, worden de χ

2

- en p -waarden automatisch opgeslagen in de

respectieve lettervariabelen C en P.

• 

2

GOF test ( 

2

eendimensionale test)

De

χ

2

GOF test ( 

2

eendimensionale test) test of de frequentie van steekproefgegevens in een

bepaalde verdeling past. Deze wordt bijvoorbeeld gebruikt om conformiteit te bepalen met een

normaalverdeling of binomiale verdeling.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

3(TEST)

3(CHI)

1(GOF)

6-41

Geef vervolgens de lijst op die de gegevens bevat. De betekenis van de parameters op het

scherm hierboven is:

Observed ...... Naam van de lijst (1 tot 26) die de waargenomen gegevens bevat

(positieve gehele getallen voor alle elementen)

Expected ....... Naam van de lijst (1 tot 26) die de verwachte frequentie bevat

CNTRB ......... Specificeert een lijst (List 1 tot List 26) als de opslaglocatie van de

bijdrage van iedere geobserveerde telling die als berekeningsresultaat is

verkregen.

Voorbeelden berekeningsresultaat

CNTRB ......... Lijst voor export van bijdragende waarden

• 

2

tweedimensionale test

χ

2

tweedimensionale test genereert een aantal onafhankelijke groepen en test hypothesen in

relatie tot de verhouding van de steekproef die in iedere groep is gehouden. De χ

2

-test wordt

toegepast op dichotomische variabelen (met twee mogelijke waarden, zoals ja en nee).

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

3(TEST)

3(CHI)

2(2WAY)

Geef vervolgens de matrix op die de gegevens bevat. De betekenis van de parameters op het

scherm hierboven is:

Observed ...... Naam van de matrix (A tot Z) die de waargenomen gegevens bevat

(positieve gehele getallen voor alle elementen)

Expected ....... Naam van de matrix (A tot Z) die de verwachte frequentie bevat

Voorbeeld berekeningsresultaat

6-42

• De matrix moet ten minste twee rijen ⴛ twee kolommen hebben. Als de matrix slechts één rij

of één kolom heeft, verschijnt een foutmelding.

• Als u op 1(Mat) drukt, terwijl de parameters “Observed” en “Expected” zijn geselecteerd,

zal het scherm voor het instellen van de matrix (A tot Z) openen.

• Druk op 2( 'MAT) terwijl de parameterinstellingen “Observed” en “Expected” zijn

gemarkeerd, om de Matrix Editor op te roepen. Hiermee kunt u de inhoud van matrices

wijzigen en weergeven.

• Druk terwijl het berekeningsresultaat op het scherm staat op 6( 'MAT) om de Matrix Editor

op te roepen. Hiermee kunt u de inhoud van matrices wijzigen en weergeven.

• Het schakelen van de Matrix Editor naar de Vector Editor wordt niet ondersteund.

k F -test op 2 steekproeven

2-Sample F Test verifieert de hypothese volgens de verhouding tussen de variantie van de

steekproef. De F -test wordt toegepast op de F -kansverdeling.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

3(TEST)

4(F)

Hieronder worden de items voor het specificeren van de parametergegevens weergegeven die

afwijken van de specificatie voor de lijstgegevens.

Voorbeeld berekeningsresultaat

σ

1

≠

σ

2

............ tendens van de test

¯ x

1

.................. Alleen weergegeven voor de instelling Data:List.

¯ x

2

.................. Alleen weergegeven voor de instelling Data:List.

6-43

Na het tekenen van een grafiek kunt u de volgende functies gebruiken voor de grafiekanalyse.

• 1(F) ... Weergave van F -waarde.

Als u op 1(F) drukt, verschijnt de F -waarde onder op het scherm. De aanwijzer wordt

weergegeven op de overeenkomstige plaats in de grafiek (tenzij die buiten het grafiekscherm

valt).

Twee punten worden weergegeven voor een test met twee grenzen. Gebruik d en e om de

aanwijzer te verplaatsen.

• 2(P) ... Weergave van p -waarde.

Druk op 2(P) om de p -waarde weer te geven onder op het scherm zonder de aanwijzer weer

te geven.

• Als u een analysefunctie automatisch uitvoert, worden de F - en p -waarden automatisch

opgeslagen in de respectieve variabelen F en P.

• Met [Save Res] wordt de voorwaarde σ

1

in regel 2 niet opgeslagen.

k ANOVA

ANOVA verifieert de hypothese volgens welke voorwaarde de gemiddelden van de populaties

van steekproeven gelijk zijn als er meerdere steekproeven bestaan.

One-Way ANOVA is een eendimensionale variantieanalyse met één onafhankelijk en één

afhankelijke variabele.

Two-Way ANOVA is een tweedimensionale variantieanalyse met twee onafhankelijke

variabelen en één afhankelijke variabele.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

3(TEST)

5(ANOVA)

Hieronder wordt de betekenis van elk item toegelicht als lijstgegevens worden gespecificeerd.

How Many ..... Selecteert eendimensionale (One-Way ANOVA) of tweedimensionale

(Two-Way ANOVA) variantieanalyse (aantal niveaus)

Factor A ........ Lijst die wordt gebruikt voor categoriegegevens (List 1 tot 26)

Dependnt ...... Lijst die wordt gebruikt voor steekproefgegevens (List 1 tot List 26)

Save Res ...... Eerste lijst voor het opslaan van de resultaten (None of List 1 tot List

22)*

1

Execute ......... Voert een berekening uit of tekent een grafiek (alleen Two-Way ANOVA)

*

1

Met [Save Res] wordt elke verticale kolom van de tabel in een eigen lijst opgeslagen. De

kolom uiterst links wordt opgeslagen in de opgegeven lijst, elke kolom rechts ervan wordt

opgeslagen in de lijst met het volgende volgnummer. Er kunnen maximaal vijf lijsten worden

gebruikt om kolommen op te slaan. U kunt het nummer van de eerste lijst opgeven in een

interval van 1 tot 22.

De volgende optie verschijnt alleen voor de tweedimensionale variantieanalyse (Two-Way

ANOVA).

Factor B ........ Lijst die wordt gebruikt voor categoriegegevens (List 1 tot 26)

GphColor ...... Geeft de lijnkleur voor de grafiek op (pagina 6-34)

6-44

Na het instellen van alle parameters gebruikt u c om “Execute” te selecteren en drukt u op

een van de volgende functietoetsen om de berekening uit te voeren of de grafiek te tekenen.

• 1(CALC) ... Voert de berekening uit.

• 6(DRAW) ... Tekent de grafiek (alleen Two-Way ANOVA).

De berekeningsresultaten worden in tabelvorm weergegeven, net zoals ze in de

wetenschappelijke handboeken staan.

Voorbeeld van gegevens- en berekeningsresultaat

One-Way ANOVA Two-Way ANOVA

Gegeven List1={1,1,2,2}

List2={124,913,120,1001}

List1={1,1,1,1,2,2,2,2}

List2={1,1,2,2,1,1,2,2}

List3={113,116,139,132,133,131,

126,122}

Configuratiescherm

Resultaat

Berekening

One-Way ANOVA

Line 1 (A) .......... Factor A

df -waarde, SS -waarde, MS -waarde, F -waarde, p -waarde

Line 2 (ERR) ..... Fout

df -waarde, SS -waarde, MS -waarde

Two-Way ANOVA

Line 1 (A) .......... Factor A

df -waarde, SS -waarde, MS -waarde, F -waarde, p -waarde

Line 2 (B) .......... Factor B

df -waarde, SS -waarde, MS -waarde, F -waarde, p -waarde

Line 3 (AB) ........ Factor A × Factor B

df waarde, SS waarde, MS waarde, F waarde,

p -waarde

* Line 3 wordt niet weergegeven als er slechts één waarneming is in

elk element.

6-45

Line 4 (ERR) ..... Fout df -waarde, SS -waarde, MS -waarde

F ...................... F -waarde

p ....................... p -waarde

df ....................... Aantal vrijheidsgraden

SS ..................... Som van de kwadraten

MS ................... Gemiddelde kwadraten

Met de tweedimensionale variantieanalyse kunt u interactieve puntgrafieken tekenen. Het

aantal grafieken hangt af van Factor B, terwijl het aantal gegevens op de X-as afhangt van

Factor A. De Y-as is het gemiddelde van elke categorie.

Na het tekenen van een grafiek kunt u de volgende functies voor grafiekanalyse uitvoeren.

• 1(Trace) of !1(TRACE) ... Functie Trace

Druk op d of op e om de aanwijzer in de grafiek in de gewenste richting te verplaatsen. Als

er meerdere grafieken op het scherm staan, gaat u met f en c van de ene grafiek naar de

andere.

• Grafieken kunt u alleen tekenen met de tweedimensionale variantieanalyse. Het

weergavevenster (V-Window) wordt automatisch ingesteld, ongeacht de instellingen in het

configuratiescherm.

• Met de functie Trace kunt u het aantal voorwaarden automatisch opslaan in variabele A, en

de gemiddelde waarde in variabele M.

k ANOVA (Two-Way)

u Beschrijving

De tabel toont de meetresultaten voor een metaalproduct dat na een warmtebehandeling

op twee niveaus is vervaardigd: tijd (A) en temperatuur (B). De proeven worden tweemaal

herhaald onder identieke voorwaarden.

Analyseer de variantie voor de volgende nulhypothese, met significantieniveau 5%.

H

o

: Geen sterkteverandering als functie van de tijd

H

o

: Geen sterkteverandering als functie van de warmtebehandelingstemperatuur

H

o

: Geen sterkteverandering als functie van de tijd en de

warmtebehandelingstemperatuur

u Oplossing

Gebruik de tweedimensionale variantieanalyse om de bovenstaande hypothese te testen.

Voer de bovenstaande gegevens als volgt in.

List1={1,1,1,1,2,2,2,2}

List2={1,1,2,2,1,1,2,2}

List3={113,116,139,132,133,131,126,122}

B (Warmtebehandelingstemperatuur) B1 B2

A1 113 , 116

133 , 131

139 , 132

126 , 122

A2

A (Tijd)

6-46

Definieer List 3 (de gegevens voor elke groep) als afhankelijke variabele (Dependent).

Definieer List 1 en List 2 (het aantal factoren voor elk gegeven in List 3) respectievelijk als

Factor A en Factor B.

De uitvoering van de test geeft de volgende resultaten.

• Tijdverschil (A) significantieniveau P = 0,2458019517

Het significantieniveau (

p = 0,2458019517) is groter dan het significantieniveau (0,05), zodat

de hypothese niet wordt afgewezen.

• Temperatuurverschil (B) significantieniveau P = 0,04222398836

Het significantieniveau (

p = 0,04222398836) is kleiner dan het significantieniveau (0,05),

zodat de hypothese wordt afgewezen.

• Interactie (A × B) significantieniveau P = 2,78169946e-3

Het significantieniveau (

p = 2,78169946e-3) is kleiner dan het significantieniveau (0,05),

zodat de hypothese wordt afgewezen.

Uit de bovenstaande test blijkt dat het tijdverschil te verwaarlozen is (niet significant), dat het

temperatuurverschil significant is en dat de interactie uiterst significant is.

u Invoervoorbeeld

u Resultaten

6-47

6. Betrouwbaarheidsinterval

Een betrouwbaarheidsinterval is een bereik dat een statistische waarde omvat die gewoonlijk

het gemiddelde van een populatie is.

Een te breed interval laat niet toe om de betreffende waarde (de juiste waarde) van de

populatie goed te situeren. Een te smal interval daarentegen beperkt de betreffende waarde

en laat toe een betrouwbaar resultaat te krijgen. De meest gebruikte betrouwbaarheidsniveaus

liggen tussen 95% en 99%. Het verhogen van het betrouwbaarheidsniveau verbreedt

het betrouwbaarheidsinterval, terwijl het verlagen van het betrouwbaarheidsniveau het

betrouwbaarheidsinterval versmalt, maar het verhoogt het risico dat de waarde van een

populatie per ongeluk wordt weggelaten. Met een betrouwbaarheidsinterval van 95%

bijvoorbeeld zal de waarde van de populatie niet behoren tot de resulterende intervallen in 5%

van de gevallen.

Als u een enquête wilt uitvoeren en vervolgens de gegevens wilt verifiëren met een t -test en

een

Z -test, moet u ook rekening houden met de omvang van de steekproef, de breedte van

het betrouwbaarheidsinterval en het betrouwbaarheidsniveau. Het betrouwbaarheidsniveau

verandert naargelang van de toepassing.

1-Sample Z Interval berekent het betrouwbaarheidsinterval voor een onbekende populatie als

de standaardafwijking van de populatie bekend is.

2-Sample

Z Interval berekent het betrouwbaarheidsinterval voor het verschil tussen twee

populatiegemiddelden als de standaardafwijkingen van twee steekproeven bekend zijn.

1-Prop

Z Interval berekent het betrouwbaarheidsinterval voor een onbekende groep van

treffers.

2-Prop

Z Interval berekent het betrouwbaarheidsinterval voor het verschil tussen het aandeel

treffers in twee populaties.

1-Sample

t Interval berekent het betrouwbaarheidsinterval voor een onbekend

populatiegemiddelde als de standaardafwijking van de populatie niet bekend is.

2-Sample

t Interval berekent het betrouwbaarheidsinterval voor het verschil tussen de

gemiddelden van twee populaties als beide standaardafwijkingen van de populaties onbekend

zijn.

Druk in het beginscherm van de modus Statistics op 4(INTR) om het menu met de

betrouwbaarheidsintervallen op te roepen. Dit menu bevat de volgende opties.

• 4(INTR) 1(Z) ... Z -intervallen (pagina 6-48)

2(t) ...

t -intervallen (pagina 6-49)

Na het instellen van alle parameters gebruikt u c om “Execute” te selecteren en drukt u op

de onderstaande functietoets om de berekening uit te voeren.

• 1(CALC) ... Voert de berekening uit.

• Voor berekeningen van het betrouwbaarheidsinterval zijn geen grafieken mogelijk.

6-48

u Waarop u moet letten bij betrouwbaarheidsintervallen

Als u een waarde invoert in het interval van 0 < C-Level < 1 voor C-Level, wordt de waarde op

uw invoer ingesteld. Als u een waarde invoert in het interval van 1 < C-Level < 100, wordt een

waarde ingesteld die gelijk is aan uw invoer gedeeld door 100.

k Z -interval

u Z -interval voor 1 steekproef

1-Sample Z Interval berekent het betrouwbaarheidsinterval voor een onbekende populatie als

de standaardafwijking van de populatie bekend is.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

4(INTR)

1(Z)

1(1-SAMPLE)

Hieronder worden de items voor het specificeren van de parametergegevens weergegeven die

afwijken van de specificatie voor de lijstgegevens.

Voorbeeld berekeningsresultaat

u Z -interval voor 2 steekproeven

2-Sample Z Interval berekent het betrouwbaarheidsinterval voor het verschil tussen twee

populatiegemiddelden als de standaardafwijkingen van twee steekproeven bekend zijn.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

4(INTR)

1(Z)

2(2-SAMPLE)

6-49

u Z -interval voor 1 groep

1-Prop Z Interval gebruikt het aantal gegevens om het betrouwbaarheidsinterval te

berekenen voor een onbekend aandeel met treffers.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

4(INTR)

1(Z)

3(1-PROP)

Gegevens worden opgegeven met parameters.

Voorbeeld berekeningsresultaat

u Z -interval voor 2 groepen

2-Prop Z Interval gebruikt het aantal gegevensitems om het betrouwbaarheidsinterval te

berekenen voor het verschil in het aandeel treffers tussen twee populaties.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

4(INTR)

1(Z)

4(2-PROP)

k t -interval

u t -interval voor 1 steekproef

1-Sample t Interval berekent het betrouwbaarheidsinterval voor een onbekend

populatiegemiddelde als de standaardafwijking van de populatie niet bekend is.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

4(INTR)

2(t)

1(1-SAMPLE)

6-50

Hieronder worden de items voor het specificeren van de parametergegevens weergegeven die

afwijken van de specificatie voor de lijstgegevens.

Voorbeeld berekeningsresultaat

u t -interval voor 2 steekproeven

2-Sample t Interval berekent het betrouwbaarheidsinterval voor het verschil tussen de

gemiddelden van twee populaties als beide standaardafwijkingen van de populaties onbekend

zijn. Het t -interval wordt toegepast op de t -kansverdeling.

Voer vanuit de List Editor de volgende bewerkingen uit.

4(INTR)

2(t)

2(2-SAMPLE)

7. Kansverdelingsfuncties

Er bestaat een heel gamma van kansverdelingsfuncties, maar de meest bekende is de

“normale kansverdeling”, die essentieel is bij statistisch rekenwerk. De normale kansverdeling

is een symmetrische kansverdeling gecentreerd rond de meest voorkomende gemiddelden

(de hoogste frequentie), en met een afnemende frequentie bij een grotere afstand tot het

centrum. De Poisson-kansverdeling, de geometrische kansverdeling en andere vormen van

kansverdeling worden ook toegepast. Dit is afhankelijk van het gegevenstype.

Bepaalde tendensen kunnen worden vastgesteld zodra de vorm van de kansverdeling

vaststaat. U kunt de kans berekenen of gegevens van een kansverdeling kleiner zijn dan een

bepaalde waarde.

Zo kan een kansverdeling bijvoorbeeld worden gebruikt om de rentabiliteit te berekenen bij het

maken van een product. Wanneer een waarde is vastgelegd als criterium, kunt u de normale

kansverdeling berekenen om te schatten welk percentage producten voldoet aan dit criterium.

Omgekeerd kunt u een succespercentage (bijvoorbeeld 80%) als hypothese instellen en een

normale kansverdeling gebruiken om te schatten welk deel van de producten zal voldoen.

6-51

De normale kansdichtheid berekent de dichtheid van een normale kansverdelingsfunctie

voor een opgegeven

x -waarde.

De normaal cumulatieve verdeling berekent de kans dat de gegevens van een normale

kansverdelingsfunctie tussen twee vastgelegde waarden liggen.

De inverse normaal cumulatieve verdeling berekent de grenswaarde van een specifieke

cumulatieve kans in een normale kansverdelingsfunctie.

De Student- t -kansdichtheid berekent de t -kansdichtheid voor een bepaalde x -waarde.

De Student- t cumulatieve verdeling berekent de kans dat de gegevens van een t -

kansverdelingsfunctie tussen twee vastgelegde waarden liggen.

Inverse Student- t cumulatieve verdeling berekent de onderste grenswaarde van een

Student- t cumulatieve kansdichtheid voor een gegeven percentage.

Net zoals t -kansverdeling kunnen kansdichtheid (of kans), cumulatieve verdeling en inverse

cumulatieve verdeling ook worden berekend voor

χ

2

, F , Binomiale , Poisson , Geometrische

en Hypergeometrische verdelingen.

Druk in het beginscherm van de modus Statistics op 5(DIST) om het menu met de

kansverdelingsfuncties op te roepen. Dit menu bevat de volgende opties.

• 5(DIST) 1(NORM) ... Normale kansverdeling (pagina 6-52)

2(t) ... Student-

t -kansverdeling (pagina 6-54)

3(CHI) ... χ

2

-kansverdeling (pagina 6-55)

4(F) ...

F -kansverdeling (pagina 6-57)

5(BINOMIAL) ... Binomiale kansverdeling (pagina 6-58)

6( g) 1(POISSON) ... Poisson-kansverdeling (pagina 6-60)

6( g) 2(GEO) ... Geometrische kansverdeling (pagina 6-62)

6( g) 3(HYPRGEO) ... Hypergeometrische kansverdeling (pagina 6-64)

Na het instellen van alle parameters gebruikt u c om “Execute” te selecteren en drukt u op

een van de volgende functietoetsen om de berekening uit te voeren of de grafiek te tekenen.

• 1(CALC) ... Voert de berekening uit.

• 6(DRAW) ... Tekent de grafiek.

k Gewone kansverdelingsfuncties

• Voordat u de grafiek tekent van het berekeningsresultaat van een kansverdeling, kunt u de

onderstaande procedure gebruiken om de lijnkleur voor de grafiek op te geven (alleen bij

Data:Variable).

1. Geef het invoerscherm voor de kansverdeling weer.

• Als u bijvoorbeeld het invoerscherm voor de normale kansdichtheid wilt weergegeven,

opent u de List Editor en drukt u op 5(DIST) 1(NORM) 1(Npd).

2. Selecteer “GphColor” en druk op 1(COLOR).

3. Ga in het kleurselectievenster dat verschijnt met de cursortoetsen naar de gewenste kleur

en druk op w.

6-52

• Het weergavevenster voor het tekenen van grafieken wordt automatisch ingesteld wanneer

het configuratiescherm “Stat Wind” is ingesteld op “Auto”. De huidige instellingen van het

weergavevenster worden gebruikt voor het tekenen van grafieken wanneer “Stat Wind” is

ingesteld op “Manual”.

• Na het tekenen van een grafiek kunt u met de functie P-CAL een geschatte

p -waarde voor

een specifieke

x -waarde berekenen. De P-CAL-functie kan alleen worden gebruikt nadat een

grafiek is getekend voor Normale kansdichtheid, Student- t kansdichtheid, 

2

kansdichtheid of

F Kansdichtheidsdiagram.

Hier volgt de algemene werkwijze voor het gebruik van de functie P-CAL.

1. Druk na het tekenen van een kansverdelingsgrafiek op !5(G-SOLVE) 1(P-CAL) om

het invoervenster van de

x -waarde weer te geven.

2. Voer de gewenste

x -waarde in en druk vervolgens op w.

• Hierdoor verschijnen de

x - en p -waarden onder op het scherm, en gaat de aanwijzer

naar het overeenkomstige punt op de grafiek.

3. Drukt u nu op v of op een cijfertoets, dan verschijnt het invoervenster voor de

x -waarde

opnieuw, zodat u een andere geschatte waarde kunt berekenen.

4. Druk als u klaar bent op J om de coördinaten en de aanwijzer op het scherm te wissen.

• Als u een analysefunctie uitvoert, worden de

x - en p -waarden automatisch opgeslagen in de

respectieve variabelen X en P.

k Normale kansverdeling

• Normale kansdichtheid 5(DIST) 1(NORM) 1(Npd)

Met Normale kansdichtheid berekent u de kansdichtheid

(

p ) voor één specifieke x -waarde of lijst. Als een lijst is

geselecteerd, worden de berekeningsresultaten voor ieder

element in lijstvorm weergegeven.

• De normale kansdichtheid wordt gebruikt voor gestandaardiseerde normale

kansverdelingsfuncties.

• De instelling

 = 1 en  = 0 geeft de gestandaardiseerde normale kansverdelingsfunctie.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Teken een grafiek als een

x -waarde is opgegeven

• Tekenen wordt alleen ondersteund als een variabele is gespecificeerd en één x -waarde als

gegeven wordt ingevoerd.

6-53

Tail:Left

bovengrens van

het integratie-

interval

Tail:Right

ondergrens van

het integratie-

interval

Tail:Central

bovenste en

onderste grenzen

van een integratie-

interval

Geef de kans op en gebruik deze formule om het integratie-interval te krijgen.

• Deze rekenmachine voert de bovenstaande berekening als volgt uit: ∞ = 1E99, – ∞ = –1E99

• Voor de inverse normaal cumulatieve verdeling zijn geen grafieken mogelijk.

• Normaal cumulatieve verdeling 5(DIST) 1(NORM) 2(Ncd)

Normaal cumulatieve verdeling berekent de normale

cumulatieve kans van een normale verdeling tussen een

onderste grens en een bovenste grens.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Teken een grafiek als een

x -waarde is opgegeven

• Tekenen wordt alleen ondersteund als een variabele is gespecificeerd en één

x -waarde als

gegeven wordt ingevoerd.

• Inverse normaal cumulatieve verdeling 5(DIST) 1(NORM) 3(InvN)

Inverse normaal cumulatieve verdeling berekent

de grenswaarde(n) van een normaal cumulatieve

kansverdeling voor aangegeven waarden.

Area: kanswaarde

(0 < Area < 1)

De inverse van de cumulatieve normale verdeling berekent de grenswaarde van een specifieke

cumulatieve kans in een normale kansverdelingsfunctie.

f (x)dx = p

−∞

∫

Upper

f (x)dx = p

+∞

∫

Lower

f (x)dx = p

∫

Upper

Lower

6-54

k Student- t -kansverdeling

• Student- t kansdichtheid 5(DIST) 2(t) 1(tpd)

Student-

t kansdichtheid berekent de kansdichtheid ( p ) voor

één specifieke x -waarde of lijst. Als een lijst is geselecteerd,

worden de berekeningsresultaten voor ieder element in

lijstvorm weergegeven.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Teken een grafiek als variabele (

x ) is opgegeven

• Tekenen wordt alleen ondersteund als een variabele is gespecificeerd en één x -waarde als

gegeven wordt ingevoerd.

• Student- t cumulatieve verdeling 5(DIST) 2(t) 2(tcd)

Student-

t cumulatieve verdeling berekent de Student- t

cumulatieve kans van een Student- t verdeling tussen een

onderste en een bovenste grens.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Teken een grafiek als variabele (

x ) is opgegeven

• Tekenen wordt alleen ondersteund als een variabele is gespecificeerd en één x -waarde als

gegeven wordt ingevoerd.

6-55

• Inverse Student- t cumulatieve verdeling 5(DIST) 2(t) 3(Invt)

Inverse Student-

t cumulatieve verdeling berekent de

onderste grenswaarde van een Student-

t cumulatieve

verdeling voor een bepaalde df -waarde (vrijheidsgraden).

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor de inverse van de Student- t cumulatieve verdeling zijn geen grafieken mogelijk.

k 

2

-kansverdeling

• 

2

kansdichtheid 5(DIST) 3(CHI) 1(Cpd)



2

Kansdichtheid berekent de 

2

kansdichtheid ( p ) voor één

bepaalde x -waarde of een lijst. Als een lijst is geselecteerd,

worden de berekeningsresultaten voor ieder element in

lijstvorm weergegeven.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Teken een grafiek als variabele (

x ) is opgegeven

• Tekenen wordt alleen ondersteund als een variabele is gespecificeerd en één x -waarde als

gegeven wordt ingevoerd.

6-56

• 

2

cumulatieve verdeling 5(DIST) 3(CHI) 2(Ccd)



2

cumulatieve verdeling berekent de cumulatieve kans

van een 

2

-verdeling tussen een onderste grens en een

bovenste grens.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Teken een grafiek als variabele (

x ) is opgegeven

• Tekenen wordt alleen ondersteund als een variabele is gespecificeerd en één x -waarde als

gegeven wordt ingevoerd.

• Inverse 

2

cumulatieve verdeling 5(DIST) 3(CHI) 3(InvC)

Inverse



2

cumulatieve verdeling berekent de onderste

grenswaarde van een 

2

cumulatieve kansverdeling voor

een bepaalde df -waarde (vrijheidsgraden).

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor de Inverse 

2

cumulatieve verdeling zijn geen grafieken mogelijk.

6-57

k F -kansverdeling

• F kansdichtheid 5(DIST) 4(F) 1(Fpd)

F kansdichtheid berekent de F kansdichtheid ( p ) voor

een bepaalde enkele

x -waarde of een lijst. Als een lijst is

geselecteerd, worden de berekeningsresultaten voor ieder

element in lijstvorm weergegeven.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Teken een grafiek als variabele (

x ) is opgegeven

• Tekenen wordt alleen ondersteund als een variabele is gespecificeerd en één x -waarde als

gegeven wordt ingevoerd.

• F cumulatieve verdeling 5(DIST) 4(F) 2(Fcd)

F cumulatieve verdeling berekent de cumulatieve kans

van een F -verdeling tussen een ondergrens en een

bovengrens.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Teken een grafiek als variabele (

x ) is opgegeven

• Tekenen wordt alleen ondersteund als een variabele is gespecificeerd en één x -waarde als

gegeven wordt ingevoerd.

6-58

• Inverse F cumulatieve verdeling 5(DIST) 4(F) 3(InvF)

Inverse

F cumulatieve verdeling berekent de onderste

grenswaarde van een F cumulatieve kansverdeling voor de

opgegeven waarden n : df en d : df (vrijheidsgraden teller en

noemer).

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor de inverse F cumulatieve verdeling zijn geen grafieken mogelijk.

k Binomiale kansverdeling

• Binomiale kansverdeling 5(DIST) 5(BINOMIAL) 1(Bpd)

Binomiale kansverdeling berekent een kans voor een

bepaalde enkele

x -waarde of ieder lijstelement voor de

afzonderlijke binomiale verdeling met het gespecificeerde

aantal pogingen en kans op succes bij iedere poging. Als

een lijst is geselecteerd, worden de berekeningsresultaten

voor ieder element in lijstvorm weergegeven.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor binomiale kansverdeling zijn geen grafieken mogelijk.

6-59

• Binomiale cumulatieve verdeling 5(DIST) 5(BINOMIAL) 2(Bcd)

Met binomiale cumulatieve verdeling bepaalt u de som van

de kanswaarden (cumulatieve kans) dat

x , in de binomiale

kans p ( x ), binnen een bereik valt dat wordt begrensd door

een Lower- en een Upper-waarde.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor binomiale cumulatieve verdeling zijn geen grafieken mogelijk.

• Inverse binomiale cumulatieve verdeling 5(DIST) 5(BINOMIAL) 3(InvB)

Inverse binomiale cumulatieve verdeling berekent het

minimum aantal pogingen van een binomiale cumulatieve

verdeling voor specifieke waarden.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor inverse binomiale cumulatieve verdeling zijn geen grafieken mogelijk.

6-60

Belangrijk!

Als de Inverse binomiale cumulatieve verdeling wordt uitgevoerd, gebruikt de rekenmachine

de opgegeven Area-waarde en de waarde die één lager is dan het minimumaantal significante

cijfers (waarde `Area) om het minimumaantal pogingen te berekenen.

De resultaten worden toegewezen aan systeemvariabelen

x Inv (berekeningsresultaat met

gebruik van Area) en `

x Inv (berekeningsresultaat met gebruik van `Area). De rekenmachine

geeft altijd alleen de x Inv-waarde weer. Als de x Inv- en `x Inv-waarden echter verschillen, zal

de onderstaande boodschap met beide waarden worden getoond.

De uitkomsten van Inverse binomiale cumulatieve verdeling-berekeningen zijn gehele getallen.

De nauwkeurigheid kan verminderd zijn, wanneer de Area-waarde 10 of meer cijfers heeft.

Houd er rekening mee dat zelfs een klein verschil in nauwkeurigheid van invloed is op de

uitkomst van de berekening. Controleer de weergegeven waarden indien een waarschuwing

verschijnt.

k Poisson-kansverdeling

• Poisson-kansverdeling 5(DIST) 6( g) 1(POISSON) 1(Ppd)

Met de Poisson-kansverdeling berekent u een kans op

één specifieke

x -waarde of op elke lijstelement voor de

afzonderlijke Poisson-kansverdeling met het opgegeven

gemiddelde.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor Poisson-kansverdeling zijn geen grafieken mogelijk.

6-61

• Poisson cumulatieve verdeling 5(DIST) 6( g) 1(POISSON) 2(Pcd)

Met Poisson cumulatieve verdeling bepaalt u de som van

de kanswaarden (cumulatieve kans) dat

x , in de Poisson-

kans

p ( x ), binnen een bereik valt dat wordt begrensd door

een Lower- en een Upper-waarde.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor Poisson cumulatieve verdeling zijn geen grafieken mogelijk.

• Inverse Poisson cumulatieve verdeling

5(DIST) 6( g) 1(POISSON) 3(InvH)

Inverse Poisson cumulatieve verdeling berekent het

minimumaantal pogingen van een Poisson cumulatieve

verdeling voor specifieke waarden.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor inverse Poisson cumulatieve verdeling zijn geen grafieken mogelijk.

6-62

Belangrijk!

Als de Inverse Poisson Cumulatieve Verdeling wordt uitgevoerd, gebruikt de rekenmachine

de gespecificeerde Area-waarde en de waarde die één lager is dan het minimumaantal

significante cijfers (waarde `Area) om het minimumaantal pogingen te berekenen.

De resultaten worden toegewezen aan systeemvariabelen

x Inv (berekeningsresultaat met

Area) en `

x Inv (berekeningsresultaat met `Area). De rekenmachine geeft altijd alleen de

x Inv-waarde weer. Als de waarden x Inv en `x Inv echter verschillen, zal het bericht met beide

waarden worden getoond.

De uitkomsten van Inverse Poisson cumulatieve verdeling-berekeningen zijn gehele getallen.

De nauwkeurigheid kan verminderd zijn, wanneer de Area-waarde 10 of meer cijfers heeft.

Houd er rekening mee dat zelfs een klein verschil in nauwkeurigheid van invloed is op de

uitkomst van de berekening. Controleer de weergegeven waarden indien een waarschuwing

verschijnt.

k Geometrische kansverdeling

• Geometrische kansverdeling 5(DIST) 6( g) 2(GEO) 1(Gpd)

Geometrische kansverdeling berekent de kans bij één

specifieke

x -waarde of ieder lijstelement en het nummer

van de poging met het eerste succes voor de geometrische

verdeling met een specifieke kans op succes.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor geometrische kansverdeling zijn geen grafieken mogelijk.

6-63

• Geometrische cumulatieve verdeling 5(DIST) 6( g) 2(GEO) 2(Gcd)

Geometrische cumulatieve verdeling bepaalt u de som

van de kanswaarden (cumulatieve kans) dat

x , in de

geometrische kansverdeling p ( x ), binnen een bereik valt dat

wordt begrensd door een Lower- en een Upper-waarde.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor geometrische cumulatieve verdeling zijn geen grafieken mogelijk.

• Inverse geometrische cumulatieve verdeling 5(DIST) 6( g) 2(GEO) 3(InvG)

Met inverse geometrische cumulatieve verdeling berekent

u het minimumaantal pogingen van een geometrische

cumulatieve kansverdeling voor specifieke waarden.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor inverse geometrische cumulatieve verdeling zijn geen grafieken mogelijk.

6-64

Belangrijk!

Als de Inverse geometrische cumulatieve verdeling wordt uitgevoerd, gebruikt de

rekenmachine de gespecificeerde Area-waarde en de waarde die één lager is dan het

minimumaantal significante cijfers (waarde `Area) om het minimumaantal pogingen te

berekenen.

De resultaten worden toegewezen aan systeemvariabelen

x Inv (berekeningsresultaat met

Area) en `x Inv (berekeningsresultaat met `Area). De rekenmachine geeft altijd alleen de

waarde x Inv weer. Als de waarden x Inv en `x Inv echter verschillen, zal het bericht met beide

waarden worden getoond.

De uitkomsten van berekeningen met Inverse geometrische cumulatieve verdeling zijn

gehele getallen. De nauwkeurigheid kan verminderd zijn, wanneer de Area-waarde 10 of

meer cijfers heeft. Houd er rekening mee dat zelfs een klein verschil in nauwkeurigheid van

invloed is op de uitkomst van de berekening. Controleer de weergegeven waarden indien een

waarschuwing verschijnt.

k Hypergeometrische kansverdeling

• Hypergeometrische kansverdeling 5(DIST) 6( g) 3(HYPRGEO) 1(Hpd)

Hypergeometrische kansverdeling berekent de kans

bij één specifieke

x -waarde of ieder lijstelement en het

nummer van de poging met het eerste succes voor de

hypergeometrische verdeling met een specifieke kans op

succes.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor hypergeometrische kansverdeling zijn geen grafieken mogelijk.

• Hypergeometrische cumulatieve verdeling

5(DIST) 6( g) 3(HYPRGEO) 2(Hcd)

Met Hypergeometrische cumulatieve verdeling bepaalt u de

som van de kanswaarden (cumulatieve kans) dat

x , in de

Hypergeometrische kans p ( x ), binnen een bereik valt dat

wordt begrensd door een Lower- en een Upper-waarde.

6-65

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor hypergeometrische cumulatieve verdeling zijn geen grafieken mogelijk.

• Inverse hypergeometrische cumulatieve verdeling

5(DIST) 6( g) 3(HYPRGEO) 3(InvH)

Inverse hypergeometrische cumulatieve verdeling berekent

het minimumaantal pogingen van een hypergeometrische

cumulatieve verdeling voor specifieke waarden.

Voorbeelden berekeningsresultaat

Als een lijst is opgegeven Als variabele (

x ) is opgegeven

• Voor inverse hypergeometrische cumulatieve verdeling zijn geen grafieken mogelijk.

Belangrijk!

Als de Inverse Hypergeometrische Cumulatieve Verdeling wordt uitgevoerd, gebruikt de

rekenmachine de gespecificeerde Area-waarde en de waarde die één lager is dan het

minimumaantal significante cijfers (waarde `Area) om het minimumaantal pogingen te

berekenen.

De resultaten worden toegewezen aan systeemvariabelen

x Inv (berekeningsresultaat met

Area) en `x Inv (berekeningsresultaat met `Area). De rekenmachine geeft altijd alleen de

waarde x Inv weer. Als de waarden x Inv en `x Inv echter verschillen, zal het bericht met beide

waarden worden getoond.

De uitkomsten van Inverse hypergeometrische cumulatieve verdeling berekeningen zijn

gehele getallen. De nauwkeurigheid kan verminderd zijn, wanneer de Area-waarde 10 of

meer cijfers heeft. Houd er rekening mee dat zelfs een klein verschil in nauwkeurigheid van

invloed is op de uitkomst van de berekening. Controleer de weergegeven waarden indien een

waarschuwing verschijnt.

6-66

8. Invoer- en uitvoertermen van

testen, betrouwbaarheidsinterval en

kansverdelingsfuncties

In dit hoofdstuk worden de invoer- en de uitvoertermen besproken die werken met testen,

betrouwbaarheidsinterval en kansverdelingsfuncties.

k Invoertermen

Data ...................................gegevenstype

 (1-Sample Z Test) ...........testvoorwaarde van het gemiddelde van de populatie (“ ≠ 

0

” staat

voor een test met twee grenzen, “< 

0

” voor een test met een

ondergrens, “> 

0

” voor een test met een bovengrens.)



1

(2-Sample Z Test) .........testvoorwaarde voor de gemiddelde waarde van de steekproef (“ ≠



2

” staat voor een test met twee grenzen, “< 

2

” voor een test met

een ondergrens waarbij steekproef 1 kleiner is dan steekproef 2,

“>



2

” voor een test met een bovengrens waarbij steekproef 1

groter is dan steekproef 2.)

Prop (1-Prop

Z Test) ..........testvoorwaarde voor de verhouding van de steekproef (“ ≠ p

0

” staat

voor een test met twee grenzen, “<

p

0

” voor een test met een

ondergrens, “> p

0

” voor een test met een bovengrens.)

p

1

(2-Prop Z Test) ..............testvoorwaarde voor de verhouding van de steekproef (“ ≠ p

2

” staat

voor een test met twee grenzen, “< p

2

” voor een test met een

ondergrens waarbij steekproef 1 kleiner is dan steekproef 2, “> p

2

”

voor een test met een bovengrens waarbij steekproef 1 groter is

dan steekproef 2.)

 (1-Sample t Test) ............testvoorwaarde van het gemiddelde van de populatie (“ ≠ 

0

” staat

voor een test met twee grenzen, “< 

0

” voor een test met een

ondergrens, “> 

0

” voor een test met een bovengrens.)



1

(2-Sample t Test) ..........testvoorwaarde voor de gemiddelde waarde van de steekproef (“ ≠



2

” staat voor een test met twee grenzen, “< 

2

” voor een test met

een ondergrens waarbij steekproef 1 kleiner is dan steekproef 2,

“> 

2

” voor een test met een bovengrens waarbij steekproef 1

groter is dan steekproef 2.)

β

&

ρ

(LinearReg t Test) ....testvoorwaarde voor de

ρ

-waarde (“ ≠ 0” staat voor een test met

twee grenzen, “< 0” voor een test met een ondergrens, “> 0” voor

een test met een bovengrens.)



1

(2-Sample F Test) .........testvoorwaarde voor de standaardafwijking van de populatie (“ ≠ 

2

”

staat voor een test met twee grenzen, “< 

2

” voor een test met een

ondergrens waarbij steekproef 1 kleiner is dan steekproef 2, “> 

2

”

voor een test met een bovengrens waarbij steekproef 1 groter is

dan steekproef 2.)



0

.......................................verondersteld gemiddelde van de populatie

 .........................................standaardafwijking van de populatie (  > 0)



1

.......................................standaardafwijking van de populatie van de steekproef 1 ( 

1

> 0)



2

.......................................standaardafwijking van de populatie van de steekproef 2 ( 

2

> 0)

List .....................................lijst met de gegevens (List 1 tot 26)

List1 ...................................lijst met de gegevens die u wilt gebruiken voor steekproef 1 (List 1

tot 26)

List 2 ...................................lijst met de gegevens die u wilt gebruiken voor steekproef 2 (List 1

tot 26)

6-67

Freq....................................lijst met de frequenties (1 of List 1 tot 26)

Freq1..................................lijst met de frequenties van steekproef 1 (1 of List 1 tot 26)

Freq2..................................lijst met de frequenties van steekproef 2 (1 of List 1 tot 26)

Execute ..............................berekening of tekenen van een grafiek

o .........................................gemiddelde van steekproef

o

1

........................................gemiddelde van steekproef 1

o

2

........................................gemiddelde van steekproef 2

n .........................................omvang van de steekproef (positief geheel getal)

n

1

........................................omvang van steekproef 1 (positief geheel getal)

n

2

........................................omvang van steekproef 2 (positief geheel getal)

p

0

........................................verwachte proportie van treffers in de steekproef (0 < p

0

< 1)

p

1

........................................testvoorwaarde voor de verhouding van de steekproef

x (1-Prop Z Test) ................waarde van steekproef (geheel getal x  0)

x (1-Prop Z Interval) ...........gegevens (0 of een positief geheel getal)

x

1

........................................gegevenswaarde van steekproef 1 (geheel getal x

1

 0)

x

2

........................................gegevenswaarde van steekproef 2 (geheel getal x

2

 0)

s

x

.......................................standaardafwijking van een steekproef (s

x

> 0)

s

x

1

.......................................standaardafwijking van een steekproef 1 (s

x

1

> 0)

s

x

2

.......................................standaardafwijking van een steekproef 2 (s

x

2

> 0)

XList ...................................lijst met de

x -gegevens (List 1 tot 26)

YList ...................................lijst met de

y -gegevens (List 1 tot 26)

C-Level...............................betrouwbaarheidsniveau (0  C-Level < 1)

Pooled ................................actief (On) of niet actief (Off)

x (Kansverdeling) ...............aantal treffers

 (Kansverdeling) ..............standaardafwijking (  > 0)

 (Kansverdeling) ..............gemiddelde

 (Kansverdeling) ...............gemiddelde

Lower (Kansverdeling) .......ondergrens

Upper (Kansverdeling) .......bovengrens

L.List (Kansverdeling) ........lijst voor gegevens ondergrens (List 1 tot 26)

U.List (Kansverdeling)........lijst voor gegevens bovengrens (List 1 tot 26)

df (Kansverdeling) ..............aantal vrijheidsgraden ( df > 0)

n : df (Kansverdeling)...........vrijheidsgraden van de teller (positief geheel getal)

d : df (Kansverdeling)...........vrijheidsgraden van de noemer (positief geheel getal)

Numtrial (Kansverdeling) ...aantal pogingen

p (Kansverdeling) ...............succeskans (0  p  1)

6-68

k Uitvoertermen

z ......................................... z -score

p ......................................... p -waarde

t .......................................... t -score



2

........................................ 

2

-waarde

F ........................................ F -waarde

pˆ .........................................geschatte proportie in steekproef

pˆ

1

........................................geschatte proportie in de steekproef 1

pˆ

2

........................................geschatte proportie in de steekproef 2

o .........................................gemiddelde van steekproef

o

1

........................................gemiddelde van steekproef 1

o

2

........................................gemiddelde van steekproef 2

s

x

.......................................standaardafwijking van een steekproef

s

x

1

.......................................standaardafwijking van steekproef 1

s

x

2

.......................................standaardafwijking van steekproef 2

s

p

........................................standaardafwijking van samengevoegde steekproef

n ........................................omvang van de steekproef

n

1

........................................omvang van de steekproef 1

n

2

........................................omvang van de steekproef 2

df ........................................aantal vrijheidsgraden

a .........................................regressieconstante

b .........................................regressiecoëfficiënt

s

e

........................................standaardfout

r .........................................correlatiecoëfficiënt

r

2

........................................bepalingscoëfficiënt

Lower .................................ondergrens betrouwbaarheidsinterval

Upper .................................bovengrens betrouwbaarheidsinterval

6-69

9. Statistische formule

k Test

Test

1-Sample

Z -test

z

= (o – μ

0

)/(σ/'n )

2-Sample Z -test

z

= (o

1

– o

2

)/ (σ /n

1

) + (σ /n

2

)

2

1

2

1-Prop Z -test

z

= (x/n – p

0

)/ p

0

(1 – p

0

)/n

2-Prop

Z -test

z

= (x

1

/n

1

– x

2

/n

2

)/ pˆ

(1 – pˆ

)(1/n

1

+ 1/n

2

)

1-Sample

t -test

t = (o – μ

0

)/(s

x

/'n )

2-Sample

t -test

(samengevoegd)

t = (o

1

– o

2

)/ s

p

2

(1/n

1

+ 1/n

2

)

df = n

1

+ n

2

− 2

s

p

= ((

n

1

– 1)s

x

1

2

+ (n

2

– 1)s

x

2

)/(n

1

+ n

2

– 2)

2-Sample

t -test (niet

samengevoegd)

t = (o

1

– o

2

)/ s

x

1

2

/n

1

+ s

x

2

/n

2

C = (s

x

1

2

/n

1

)/(s

x

1

2

/n

1

+ s

x

2

/n

2

)

df = 1/(C

2

/(n

1

– 1) + (1 – C)

2

/(n

2

– 1))

LinearReg

t -test

t = r (n – 2)/(1 – r

2

)

b =

Σ

(x

i

– o)(y

i

– p)/

Σ

(x

i

– o)

2

a = p – bo

i=1

n

i=1

n

χ

2

GOF-test

O

i

: Het i -e element van de

beoordeelde lijst

E

i

: Het i -e element van de

verwachte lijst

χ

2

tweedimensionale test

O

ij

: Het element op rij i , kolom j

van de beoordeelde matrix

E

ij

: Het element op rij i , kolom j

van de verwachte matrix

2-Sample

F -test

F = s

x

1

2

/s

x

2

ANOVA-test

F = MS/MSe

SS

=

Σ

n

i

(o

i

− o)

2

MS = SS/Fdf MSe = SSe/Ed

f

i=1

k

Fdf = k − 1 Edf =

Σ

(n

i

– 1)

SSe =

Σ

(n

i

– 1)s

xi

2

i=1

k

i=1

k

χ

2

=

Σ

(O

i

− E

i

)

2

/E

i

k

χ

2

=

ΣΣ

(O

ij

− E

ij

)

2

/E

ij

i

k

j

R

E

ij

=

Σ

O

ij •

Σ

O

ij

/

Σ

O

i

j

i=1

k

i=1

k

j=1

R

j=1

R

6-70

k Betrouwbaarheidsinterval

Betrouwbaarheidsinterval

Lower : ondergrens betrouwbaarheidsinterval

Upper : bovengrens betrouwbaarheidsinterval

1-Sample

Z -interval

Lower, Upper = o + Z( /2) · σ/

'

n

α

2-Sample Z -interval

Lower, Upper = (o

1

– o

2

) + Z( /2) σ /n

1

+ σ /n

2

1

2

α

1-Prop

Z -interval

Lower, Upper = x/n + Z( /2) 1/n · (x/n · (1 – x/n))

α

2-Prop

Z -interval

Lower, Upper = (x

1

/

n

1

–

x

2

/

n

2

)

+ Z( /2) (x

1

/

n

1

· (1 –

x

1

/

n

1

))/

n

1

+ (

x

2

/

n

2

· (1 –

x

2

/

n

2

))/

n

2

α

1-Sample

t -interval

Lower, Upper = o + t

n−1

( /2)

· s

x

/'n

α

2-Sample

t -interval

(samengevoegd)

Lower, Upper = (o

1

– o

2

) + t

n

1

+n

2

−2

( /2) s

p

2

(1/n

1

+ 1/n

2

)

s

p

= ((n

1

– 1)s

x

1

2

+ (n

2

– 1)s

x

2

)/(n

1

+ n

2

– 2)

α

2-Sample

t -interval

(niet samengevoegd)

Lower, Upper

= (o

1

– o

2

) +

t

df

( /2) s

x

1

2

/

n

1

+ s

x

2

/

n

2

df

= 1/(C

2

/(

n

1

– 1) + (1 – C)

2

/(

n

2

– 1))

α

C = (s

x

1

2

/

n

1

)/(s

x

1

2

/

n

1

+ s

x

2

/

n

2

)

α

: significantieniveau

α

= 1 − [C-Level ] C-Level : betrouwbaarheidsniveau (0  C-Level

< 1)

Z (

α

/2): bovenste

α

/2-punt van gestandaardiseerde normale kansverdeling

t

df

(

α

/2): bovenste

α

/2-punt van t -kansverdeling met df vrijheidsgraden

6-71

k Kansverdeling (Continu)

Kansverdeling Kansdichtheid

Cumulatieve

kansverdeling

Normale

kansverdeling

πσ

2

p(x) =

1

e

–

2

σ

(x – μ)

2

μ

(

> 0)

σ

p = p(x)dx

Upper

Lower

∫

Student- t

kansverdeling

p(x) =

×

Γ

× df

π

–

df+1

2

df

2

df + 1

df

x

2

1 +

χ

2

-

kansverdeling

p(x) =

×

(x  0)

Γ

1

2

df

2

×

x

2

1

df

2

–1

x

2

–

× e

F -

kansverdeling

ndf

2

x

ddf

ndf

2

–1

ddf

ndf × x

1 +

ndf + ddf

2

p(x) =

–

Γ

2

ndf + ddf

Γ

2

ndf

× Γ

2

ddf

(x  0)

Kansverdeling

Inverse cumulatieve verdeling

Normale

kansverdeling

p = p(x)dx

Upper

–∞

∫

p = p(x)dx

Lower

∞

∫

p = p(x)dx

Upper

Lower

∫

tail = Left tail = Right tail = Central

Student-

t

kansverdeling

p = p(x)dx

Lower

∞

∫

χ

2

-

kansverdeling

F

Kansverdeling

6-72

k Kansverdeling (afzonderlijk)

Kansverdeling Kansdichtheid

Binomiale

kansverdeling

p(x) = nCxp

x

(1–p)

n – x

(x = 0, 1, ·······, n)

n : aantal pogingen

Poisson-kansverdeling

(x = 0, 1, 2, ···)

p(x) =

x!

e

–

λ

×

x

λ

: gemiddelde (

λ

> 0)

Geometrische

kansverdeling

p(x)

= p(1– p)

x – 1

(x = 1, 2, 3, ···)

Hypergeometrische

kansverdeling

p(x) =

MCx × N – MCn – x

N

Cn

n : aantal elementen dat uit de populatie wordt gehaald (0  x

geheel getal)

M : aantal elementen dat in attribuut A aanwezig is (0  M geheel

getal)

N : aantal populatie-elementen ( n  N , M  N geheel getal)

Kansverdeling

Cumulatieve kansverdeling

Inverse cumulatieve verdeling

Binomiale

kansverdeling

p =

Σ

p(x)

x=Lower

Upper

p H

Σ

p(x)

x=0

X

Poisson-kansverdeling

Geometrische

kansverdeling

p =

Σ

p(x)

x=Lower

Upper

p H

Σ

p(x)

x=1

X

Hypergeometrische

kansverdeling

p =

Σ

p(x)

x=Lower

Upper

p H

Σ

p(x)

x=0

X

Hoofdstuk 7 Financiële berekeningen

Belangrijk!

• De resultaten van berekeningen en grafieken met deze functie mogen niet als absoluut genomen

worden, maar dienen te worden beschouwd als referentie.

• Als u een financiële transactie uitvoert, vergelijk dan altijd de resultaten die u met dit toestel krijgt

met de bedragen die door uw financiële instellingen worden opgegeven.

• Het type uit te voeren financiële berekening bepaalt of u een positieve of negatieve waarde voor

de actuele waarde (PV) of actuele koopprijs (PRC) moet invoeren.

1. Voor u met financiële berekeningen begint

Kies in het hoofdmenu de modus Financial. Het scherm Financial wordt geopend (zie

hieronder voor een voorbeeld).

Scherm Financial 1 Scherm Financial 2

• {SIMPLE} … {enkelvoudige interest}

• {COMPND} … {samengestelde interest}

• {CASH} … {cashflow (evaluatie van een investering)}

• {AMORTZN} … {afschrijving}

• {CONVERT} … {omzetting van rentevoeten}

• {COST} … {berekening van kosten, verkoopprijs en winstmarge}

• {DAYS} … {dag- en datumberekeningen}

• {DEPREC} … {devaluatieberekeningen}

• {BOND} … {obligatieberekeningen}

7

7-1

k Parameters instellen

geeft de standaardinstelling aan.

u Payment

• {BEGIN}/{END} … {begin}/{einde} van de betalingsperiode invoeren

u Date Mode

• {365}/{360} … Berekening uitvoeren met {365 dagen}/{360 dagen} per jaar

u Periods/YR. (betalingsinterval opgeven)

• {Annual}/{Semi} … {jaarlijks}/{halfjaarlijks}

u Graph Color

• {Black}/{Blue}/{Red}/{Magenta}/{Green}/{Cyan}/{Yellow} … De kleur van een enkele rand

opgeven.

k Grafische voorstelling in de modus Financial

Nadat u een financiële berekening hebt gemaakt, kunt u de toets 6(GRAPH) gebruiken om

een grafische voorstelling te krijgen, zoals hieronder te zien is.

• Wanneer u op !1(TRACE) drukt terwijl er een grafische voorstelling (van een financiële

berekening) op het scherm is weergegeven, wordt de functie Trace geactiveerd, waarmee

u andere financiële waarden kunt opzoeken. Bijvoorbeeld, in het geval van enkelvoudige

interest krijgt u door te drukken op e achtereenvolgens de waarden

PV, SI, en SFV. Drukt

u op d, dan verschijnen dezelfde waarden, maar in omgekeerde volgorde.

• Wanneer het grafiekscherm wordt weergegeven, kunt u op !f(FORMAT) drukken en de

kleur van de grafiek wijzigen met het dialoogvenster dat dan verschijnt. Wanneer u de kleur

in dit dialoogvenster wijzigt, wordt ook de instelling “Graph Color” in het configuratiescherm

gewijzigd.

• Zoom, Scroll en Sketch kunnen niet worden gebruikt in de modus Financial.

• De volgende instellingen in het configuratiescherm zijn uitgeschakeld voor het tekenen van

grafieken in de modus Financial: Axes, Grid, Dual Screen.

• Tekent u een financiële grafiek als de parameter Label geactiveerd is, dan verschijnt de

titel CASH voor de verticale as (deponering, opname), en TIME voor de horizontale as

(frequentie).

• U kunt de instelling “Background” op het configuratiescherm gebruiken om een

achtergrondafbeelding voor het grafiekscherm van de modus Financial in te stellen. Dit

gaat op dezelfde manier als bij de modus Graph. Zie “Een achtergrondafbeelding voor een

grafiek weergeven” (pagina 5-10) voor details. U kunt in de modus Financial echter geen

bewerkingen voor het weergavevenster (V-Window) uitvoeren.

7-2

• Wanneer een achtergrondafbeelding wordt weergegeven op het grafiekscherm van de

modus Financial, kunt u de helderheid van de achtergrondafbeeldingen instellen. Zie

“De helderheid (Fade I/O) van de achtergrondafbeelding aanpassen” (pagina 5-12) voor

informatie over deze bewerking.

2. Een enkelvoudige interest berekenen

Dit toestel gebruikt de volgende formules om een enkelvoudige interest te berekenen.

u Formule

Ingesteld op 365

dagen

SI : interest

n : aantal periodes voor de

Ingesteld op 360

interest

dagen

PV : (begin)kapitaal

I% : jaarlijkse rentevoet

SFV : gekapitaliseerde waarde

Druk als het scherm Financial 1 opgeroepen is op 1(SIMPLE) om het scherm op te roepen

dat dient voor de berekening van de enkelvoudige interest.

1(SIMPLE)

n ........... aantal periodes voor de interest (= aantal dagen)

I% ........ rentevoet per periode

PV ........ (begin)kapitaal

Gebruik na het instellen van de parameters een van de volgende functietoetsmenu’s om de

overeenkomstige berekening uit te voeren.

• {SI} … {enkelvoudige interest}

• {SFV} … {gekapitaliseerde waarde}

• Wanneer de parameters niet juist zijn ingesteld, verschijnt een foutmelding.

Gebruik de volgende functietoetsmenu’s om heen en weer te gaan tussen de

resultaatschermen.

• {REPEAT} … {invoerscherm van parameters}

• {GRAPH} … {grafiek tekenen}

SI' =

n

365

× PV × i

SI' =

n

360

× PV × i

I%

100

i =

I%

100

i =

SI = –SI'

SFV = –(PV + SI' )

7-3

Druk na het tekenen van een grafiek op !1(TRACE) om de functie Trace in te schakelen

en de resultaten op de grafiek af te lezen.

Iedere keer dat u drukt op e wanneer de functie Trace ingeschakeld is, gaat u naar

de volgende waarde in de reeks: actuele waarde (

PV) → enkelvoudige interest (SI) →

gekapitaliseerde waarde (SFV). Als u drukt op d, worden de waarden in omgekeerde

volgorde weergegeven.

Als u drukt op J, keert u terug naar het invoerscherm voor parameters.

3. Een samengestelde interest berekenen

Dit toestel gebruikt de volgende formules om een samengestelde interest te berekenen.

u PV, PMT, FV, n

I % ≠ 0

PMT =

PV + × FV

β

α

–

FV =

β

α

PV + × PMT

–

n =

log

(1+ iS) × PMT – FV × i

(1+ iS) × PMT + PV × i

{}

log (1+ i)

I % = 0

PV =  (PMT × n + FV )

PMT = –

n

PV + FV

FV =  (PMT × n + PV)

n =

PMT

PV + FV

–

= (1+ × ) ×

, = (1 + )

1 –

–

β

α

0

.........Payment : End

(Configuratiescherm)

1

.........Payment : Begin

(

Configuratiescherm

)

=

100

%

(1+ ) –1

/

100 × [ / ]

............................... ( = = 1)

(Anders dan

de bovenstaande)

{

=

.....

{

PV =

– (α × PMT + × FV)

β

7-4

u I %

i

(reële rentevoet)

i (reële rentevoet) wordt berekend met de methode van Newton.

PV + α × PMT +

β

× FV = 0

Tot

I % van i (reële rentevoet)

n ............ aantal periodes voor de FV ......... gekapitaliseerde waarde

samengestelde interest

P/Y ........ aantal stortingstermijnen per jaar

I% ......... rentevoet per periode

C/Y ........ aantal kapitalisatiemomenten

per jaar

PV ......... startwaarde

PMT ...... betaling

• Een deponering wordt aangeduid door het plusteken (+), een opname door een minteken

(–).

Druk als het scherm Financial 1 opgeroepen is op 2(COMPND) om het scherm op te roepen

dat dient voor de berekening van de samengestelde interest.

2(COMPND)

n ............ aantal periodes voor de samengestelde interest

I% ........ rentevoet per periode

PV ........ startwaarde (geleend bedrag in geval van een lening, beginkapitaal in geval van een

spaarplan)

PMT ..... bedrag van elke storting (afbetaling in geval van een lening, deponering in geval van

een spaarplan)

FV ........ gekapitaliseerde waarde (nog verschuldigd saldo in geval van een lening, kapitaal

plus interest in geval van een spaarplan)

P/Y ....... aantal stortingstermijnen per jaar

C/Y ....... aantal kapitalisatiemomenten per jaar

{ }

×

C/Y

×

100...

I% =

(1+ i )–1

P/Y

C/Y

(Anders dan de bovenstaande)

i × 100 ................................. (P/Y = C/Y = 1)

{

7-5

Belangrijk!

Teken van de waarden

Het aantal periodes (

n) wordt uitgedrukt door een positieve waarde. De startwaarde (PV) of de

gekapitaliseerde waarde (FV) is positief, terwijl de andere waarde (PV of FV) negatief is.

Nauwkeurigheid

Dit toestel gebruikt de methode van Newton om de berekeningen van de samengestelde

interest uit te voeren. Het werkt dus met benaderende waarden, zodat u dus voor de

eindresultaten hiermee rekening moet houden. Eventueel moet u die eindresultaten

nauwkeurig controleren.

Gebruik na het instellen van de parameters een van de volgende functietoetsmenu’s om de

overeenkomstige berekening uit te voeren.

• {n} … {aantal periodes voor de samengestelde interest}

• {I%} … {rentevoet per periode}

• {PV} … {startwaarde} (Lening: geleend bedrag; Spaarplan: (begin)kapitaal)

• {PMT} … {bedrag van elke storting} (Lening: betaling; Spaarplan: deponering)

• {FV} … {gekapitaliseerde waarde} (Lening: nog verschuldigd saldo; Spaarplan: kapitaal plus

interest)

• {AMORTZN} … {afschrijvingscherm}

• Wanneer de parameters niet juist zijn ingesteld, verschijnt een foutmelding.

Gebruik de volgende functietoetsmenu’s om heen en weer te gaan tussen de

resultaatschermen.

• {REPEAT} … {invoerscherm van parameters}

• {AMORTZN} … {afschrijvingscherm}

• {GRAPH} … {grafiek tekenen}

Druk na het tekenen van een grafiek op !1(TRACE) om de functie Trace in te schakelen

en de resultaten op de grafiek af te lezen.

Als u drukt op J, keert u terug naar het invoerscherm voor parameters.

7-6

4. Evaluatie van een investering (cashflow)

Dit toestel gebruikt de methode van de “discounted cash flow” (DCF) om de evaluatie van een

investering uit te voeren door de sommatie van cashflows voor een bepaalde periode. Het

toestel voert de volgende vier evaluatietypes van een investering uit:

• Huidige nettowaarde (

NPV)

• Gekapitaliseerde nettowaarde (

NFV)

• Intern rentabiliteitspercentage (

IRR)

• Periode van afschrijving (

PBP)

De grafische voorstelling van de volgende cashflow maakt het mogelijk de beweging van de

fondsen te volgen.

In dit diagram wordt het startbedrag van de investering voorgesteld door

CF0. De cashflow

één jaar later wordt voorgesteld door CF1, twee jaar later worden dan CF2, enz.

De evaluatie van een investering wordt gebruikt om duidelijk aan te tonen of een investering

de in het begin verwachte winsten realiseert.

u NPV

n

: natuurlijk getal tot 254

u NFV

u IRR

In deze formule is NPV = 0 en de waarde van IRR is equivalent met i × 100. Terwijl de

opeenvolgende berekeningen door de rekenmachine worden uitgevoerd, zullen door het

afronden kleine afwijkingen ontstaan waardoor NPV nooit precies de waarde nul zal bereiken.

Hoe meer IRR de waarde nul benadert, hoe exacter NPV zal zijn.

CF0

CF1

CF2

CF3

CF4

CF5

CF6

CF7

NPV = CF0 + + + + … +

(1+ i)

CF

1

(1+ i)

2

CF2

(1+ i)

3

CF3

(1+ i)

n

CFn

i =

100

I %

NFV = NPV × (1 + i )

n

0 = CF0 + + + + … +

(1+ i)

CF

1

(1+ i)

2

CF2

(1+ i)

3

CF3

(1+ i)

n

CFn

7-7

u PBP

n

: kleinste integer die voldoet aan NPVn < 0, NPVn+1 > 0 of 0

Druk als het scherm Financial 1 opgeroepen is op 3(CASH) om het scherm voor de

berekening van de cashflow te openen.

3(CASH)

I% ........ jaarlijkse rentevoet

Csh ....... lijst voor gegevens van cashflow

Als u nog geen gegevens in een lijst hebt ingevoerd, druk dan op 5('LIST) om gegevens in

een lijst in te voeren.

Gebruik na het instellen van de parameters een van de volgende functietoetsmenu’s om de

overeenkomstige berekening uit te voeren.

• {NPV} … {huidige nettowaarde}

• {IRR} … {intern rentabiliteitspercentage}

• {PBP} … {periode van de afschrijving}

• {NFV} … {gekapitaliseerde nettowaarde}

• {'LIST} … {invoer van gegevens in een lijst}

• {LIST} … {een lijst opgeven}

• Wanneer de parameters niet juist zijn ingesteld, verschijnt een foutmelding.

Gebruik de volgende functietoetsmenu’s om heen en weer te gaan tussen de

resultaatschermen.

• {REPEAT} … {invoerscherm van parameters}

• {GRAPH} … {grafiek tekenen}

Druk na het tekenen van een grafiek op !1(TRACE) om de functie Trace in te schakelen

en de resultaten op de grafiek af te lezen.

Als u drukt op J, keert u terug naar het invoerscherm voor parameters.

NPVn =

Σ

n

k

= 0

CFk

(1 + i)

k

PBP =

{

0 .................................. (CF0 > 0)

n –

NPV

n

NPVn+1 – NPVn

(Anders dan de

bovenstaande)

...

7-8

5. Afschrijving van een lening

Met deze rekenmachine kunt u voor een maandelijkse afbetaling berekenen hoeveel kapitaal

er afgelost en hoeveel interest er betaald wordt. Ook kan berekend worden, voor een

willekeurig tijdstip, wat het saldo is van het af te lossen kapitaal. Ten slotte kunt u berekenen

hoeveel kapitaal er afgelost en hoeveel interest er betaald werd in een bepaalde periode.

u Formule

a

: interestdeel van een afbetaling PM1 (INT)

b: kapitaaldeel van een afbetaling PM1 (PRN)

c: kapitaalsaldo na de afbetaling PM2 (BAL)

d: totaal afgelost kapitaal voor de afbetalingsperiode PM1 tot PM2 (ΣPRN)

e: totale interest voor de afbetalingsperiode PM1 tot PM2 (ΣINT)

*

a + b = één afbetaling (PMT)

c

a

1 afbetaling

Aantal afbetalingen

1 PM1 PM2 Laatste............ ................... ..........

b

1 afbetaling

Aantal afbetalingen

1 PM1

PM2

Laatste............. ................

.............

e

d

a : INT

PM1

= I BAL

PM1–1

× i I × (PMT sign)

b : PRN

PM1

= PMT + BAL

PM1–1

× i

c : BAL

PM2

= BAL

PM2–1

+ PRN

PM2

d :

Σ

PRN = PRN

PM1

+ PRN

PM1+1

+ … + PRN

PM2

e :

Σ

INT = INT

PM1

+ INT

PM1+1

+ … + INT

PM2

PM1

PM2

PM1

7-9

• “End” is geselecteerd voor de instelling Payment in het configuratiescherm: BAL0 = PV

• “Begin” is geselecteerd voor de instelling Payment in het configuratiescherm: INT1 = 0 en

PRN1 = PMT

u Omzetten van de nominale rentevoet naar de reële rentevoet

De nominale rentevoet (de door de gebruiker ingevoerde waarde I%) wordt voor die leningen

waarvoor het aantal afbetalingen per jaar niet gelijk is aan het aantal kapitalisatiemomenten,

omgezet in een reële rentevoet (

I%' ).

Nadat de nominale rentevoet is omgezet in de reële rentevoet wordt dit resultaat gebruikt in

alle verdere berekeningen.

Druk als het scherm Financial 1 opgeroepen is op 4(AMORTZN) om het scherm voor de

berekening van de afschrijving van een lening te openen.

4(AMORTZN)

PM1....... eerste afbetaling in de berekening, getal van 1 tot

n

PM2....... tweede afbetaling in de berekening, getal van 1 tot n

n

........... aantal afbetalingen

I% ........ jaarlijkse rentevoet

PV ........ (begin)kapitaal

PMT ..... bedrag van elke afbetaling

FV ........ saldo na de laatst uitgevoerde afbetaling

P/Y ....... aantal stortingstermijnen per jaar

C/Y ....... aantal kapitalisatiemomenten per jaar

I

%' =

I%

(1+ ) –1

[C/Y ]

[P/Y ]

{ }

×

100

100 × [C/Y ]

i = I%'÷100

7-10

Gebruik na het instellen van de parameters een van de volgende functietoetsmenu’s om de

overeenkomstige berekening uit te voeren.

• {BAL} … {interestdeel van de afbetaling PM2}

• {INT} … {interestdeel van de afbetaling PM1}

• {PRN} … {kapitaaldeel van de afbetaling PM1}

• {ΣINT} … {totaal betaalde interest voor de afbetalingsperiode PM1 tot PM2}

• {ΣPRN} … {totaal betaald kapitaal voor de afbetalingsperiode PM1 tot PM2}

• {COMPND} … {scherm met de samengestelde interest}

• Wanneer de parameters niet juist zijn ingesteld, verschijnt een foutmelding.

Gebruik de volgende functietoetsmenu’s om heen en weer te gaan tussen de

resultaatschermen.

• {REPEAT} … {invoerscherm van parameters}

• {COMPND} … {scherm met de samengestelde interest}

• {GRAPH} … {grafiek tekenen}

Druk na het tekenen van een grafiek op !1(TRACE) om de functie Trace in te schakelen

en de resultaten op de grafiek af te lezen.

Wanneer u de eerste keer op !1(TRACE) drukt, worden

INT en PRN weergegeven als n

= 1. Telkens wanneer u op e drukt, worden INT en PRN weergegeven als n = 2, n = 3, enz.

Als u drukt op J, keert u terug naar het invoerscherm voor parameters.

7-11

6. Omzetting van nominale rentevoet naar reële

rentevoet

In dit deel wordt uitgelegd hoe u de nominale rentevoet omzet in de reële rentevoet.

u Formule

APR

: nominale rentevoet (%)

EFF : reële rentevoet (%)

n : aantal kapitalisatiemomenten

Druk als het scherm Financial 1 opgeroepen is op 5(CONVERT) om het scherm op te

roepen dat dient voor het omzetten van de rentevoet.

5(CONVERT)

n ........... aantal kapitalisatiemomenten

I% ......... jaarlijkse rentevoet

Gebruik na het instellen van de parameters een van de volgende functietoetsmenu’s om de

overeenkomstige berekening uit te voeren.

• {'EFF} … {omzetting van nominale rentevoet naar reële rentevoet}

• {'APR} … {omzetting van reële rentevoet naar nominale rentevoet}

• Wanneer de parameters niet juist zijn ingesteld, verschijnt een foutmelding.

Gebruik de volgende functietoetsmenu’s om heen en weer te gaan tussen de

resultaatschermen.

• {REPEAT} … {invoerscherm van parameters}

EFF =

n

APR/100

1+

–1 × 100

n

A

PR =

100

EFF

1+

–1 × n ×100

1

n

7-12

7. Berekening van kosten, verkoopprijs en

winstmarge

De kosten, de verkoopprijs of de winstmarge kunnen berekend worden als de twee andere

waarden gekend zijn.

u Formule

CST

: kosten

SEL : verkoopprijs

MRG : winstmarge

Druk als het scherm Financial 2 opgeroepen is op 1(COST) om het scherm op te roepen dat

dient voor de berekening van kosten, verkoopprijs en winstmarge.

6(g)1(COST)

Cst......... kosten

Sel ......... verkoopprijs

Mrg ........ winstmarge

Gebruik na het instellen van de parameters een van de volgende functietoetsmenu’s om de

overeenkomstige berekening uit te voeren.

• {COST} … {berekening van kosten}

• {SELL} … {berekening van verkoopprijs}

• {MARGIN} … {berekening van winstmarge}

• Wanneer de parameters niet juist zijn ingesteld, verschijnt een foutmelding.

Gebruik de volgende functietoetsmenu’s om heen en weer te gaan tussen de

resultaatschermen.

• {REPEAT} … {invoerscherm van parameters}

CST = SEL

100

MRG

1–

SEL =

100

MRG

1–

CST

M

RG(%) =

SEL

CST

1–

×100

7-13

8. Dag- en datumberekeningen

U kunt het aantal dagen berekenen tussen twee gegevens datums, of bepalen wat de datum

zal zijn als u bij een bepaalde datum een aantal dagen optelt of aftrekt.

Druk als het scherm Financial 2 opgeroepen is op

2(DAYS) om het scherm op te roepen dat dient voor de

dag-/datumberekening.

6(g)2(DAYS)

d1 .......... eerste datum

d2 .......... tweede datum

D .......... aantal dagen

Klik eerst d1 of d2 aan om een datum in te voeren. Als u op

een cijfertoets drukt om de maand in te voeren, verschijnt

een invoerscherm zoals hiernaast afgebeeld.

Voer de maand, de dag en het jaar in en druk na elke invoer op w.

Gebruik na het instellen van de parameters een van de volgende functietoetsmenu’s om de

overeenkomstige berekening uit te voeren.

• {PRD} … {berekent het aantal dagen tussen d1 en d2 (d2 – d1)}

• {d1+D} … {berekent d1 plus een aantal dagen (d1 + D)}

• {d1–D} … {berekent d1 min een aantal dagen (d1 – D)}

• Wanneer de parameters niet juist zijn ingesteld, verschijnt een foutmelding.

Gebruik de volgende functietoetsmenu’s om heen en weer te gaan tussen de

resultaatschermen.

• {REPEAT} … {invoerscherm van parameters}

• Via het configuratiescherm kunt u voor financiële berekeningen kiezen tussen 365 of 360

dagen in een jaar. Dag-/datumberekeningen kunnen worden uitgevoerd met de huidige

instelling van het aantal dagen in een jaar, maar de volgende berekeningen kunnen niet

worden uitgevoerd wanneer de instelling wordt gemaakt voor een jaar met 360 dagen.

Probeert u dat toch, dan zal dit een fout veroorzaken.

(Datum) + (aantal dagen)

(Datum) – (aantal dagen)

• Het toestel kan datums berekenen van 1 januari 1901 tot 31 december 2099.

7-14

• Datumberekeningen als het jaar op 360 dagen is ingesteld

Hieronder wordt uitgelegd hoe de berekeningen worden verwerkt wanneer Date Mode in het

configuratiescherm is ingesteld op 360.

• Als d1 en d2 beide de laatste dag van februari aangeven (dag 28 van een normaal jaar, dag

29 van een schrikkeljaar), wordt d2 verwerkt als dag 30.

• Als d1 de laatste dag van februari is, wordt d1 verwerkt als dag 30.

• Als d2 dag 31 van een maand en d1 dag 30 of dag 31 van een maand is, wordt d2 verwerkt

als dag 30.

• Als d1 de dag 31 van een maand is, wordt d1 verwerkt als dag 30.

9. Devaluatie

Met devaluatie kunt u het bedrag berekenen waarmee bedrijfskosten kunnen worden

verrekend met de inkomsten (gedevalueerd) in een bepaald jaar.

• Deze rekenmachine ondersteunt de volgende vier types devaluatieberekeningen.

rechte lijn (

SL), vast percentage (FP), som van jaareenheden’-cijfers (SYD) of degressieve

afschrijving (DB).

• Elk van de bovenstaande methodes kan worden gebruikt om de devaluatie over een

bepaalde periode te berekenen. Een tabel en diagram van het totale gedevalueerde en

ongedevalueerde bedrag in jaar

j.

u Rechte lijn-methode (Straight-Line Method, SL)

SL

j : devaluatieaanslag voor het je jaar

n : levensduur

PV : oorspronkelijke kosten (basis)

FV : resterende boekwaarde

j : jaar voor de berekening van de

devaluatiekosten

Y−1 : aantal maanden in het eerste jaar

van devaluatie

u Vast Percentage-methode (Fixed-Percent Method, FP)

FP

j : devaluatieaanslag voor het je jaar

RDVj : resterend bedrag voor devaluatie

aan het einde van het

je jaar

I% : devaluatieratio

{Y–1}(PV–FV )

SL

1 =

n 12

u

(PV–FV )

SL

j =

n

12–{Y–1}

({Y–1}≠12)

(PV–FV )

n 12

u

SLn+1 =

100

I%

FP

j = (RDVj–1 + FV ) ×

100

{Y–1}

I%

FP

1 = PV ×

12

×

FP

n+1 = RDVn ({Y–1}≠12)

RDV1 = PV – FV – FP1

RDVj = RDVj–1 – FPj

RDVn+1 = 0 ({Y–1}≠12)

7-15

u Som van jaareenheden-cijfers methode (SYD)

SYD

j : devaluatieaanslag voor het je jaar

RDVj : resterend bedrag voor devaluatie

aan het einde van het

je jaar

u Degressieve afschrijving methode (Declining-Balance, DB)

DB

j : devaluatieaanslag voor het je jaar

RDVj : resterend bedrag voor devaluatie

aan het einde van het je jaar

I% : devaluatiefactor

Druk als het scherm Financial 2 opgeroepen is op 3(DEPREC) om het scherm voor de

berekening van de devaluatie te openen.

6(g)3(DEPREC)

n ............ levensduur

I% ......... devaluatieratio in geval van de vast percentage (FP)-methode, devaluatiefactor in

geval van de degressieve afschrijving-methode (DB)

PV ......... oorspronkelijke kosten (basis)

FV ......... resterende boekwaarde

j ............. jaar voor de berekening van de devaluatiekosten

Y−1 ........ aantal maanden in het eerste jaar van devaluatie

n (n +1)

Z =

2

(n' geheel deel +1)(n' geheel deel + 2*n' decimaal deel

)

Z' =

SYD

1 =

{Y–1}

12

n

Z

× (PV

– FV )

n'– j+2

Z'

)(PV

– FV – SYD1)( j≠1)SYDj = (

RDV1 = PV – FV – SYD1

RDVj = RDVj –1 – SYDj

n'– (n +1)+2

Z'

)(PV

– FV – SYD1)({Y–1}≠12)

12–{Y–1}

12

×SYD

n+1 = (

12

{Y–1}

n' = n –

RDV1 = PV – FV – DB1

({Y–1}≠12)

100n

Y–1I%

DB

1 = PV ×

100n

I%

12

×

DB

j = (RDVj–1 + FV )

RDVj = RDVj–1 – DBj

DBn +1 = RDVn

RDVn+1 = 0

7-16

Gebruik na het instellen van de parameters een van de volgende functietoetsmenu’s om de

overeenkomstige berekening uit te voeren.

• {SL} … {Bereken devaluatie voor jaar

j met gebruik van de rechte lijn-methode}

• {FP} ... {FP} .... {Bereken devaluatie voor jaar

j met gebruik van de vaste percentage-

methode}

{I%} .....{Bereken devaluatieratio}

• {SYD} … {Bereken devaluatie voor jaar

j met gebruik van de som van jaareenheden-

methode}

• {DB} … {Bereken devaluatie voor jaar

j met gebruik van de degressieve afschrijving-

methode}

Voorbeelden berekeningsresultaat

{SYD} {SYD} − {TABLE} {SYD} − {GRAPH}

Wanneer de parameters niet juist zijn ingesteld, verschijnt een foutmelding.

Gebruik de volgende functietoetsmenu’s om heen en weer te gaan tussen de

resultaatschermen.

• {REPEAT} … {invoerscherm van parameters}

• {TABLE} … {geeft tabel weer}

• {GRAPH} … {grafiek tekenen}

10. Obligatieberekeningen

Met obligatieberekeningen kunt u de aanschafprijs of het jaarlijkse rendement van een

obligatie berekenen.

Gebruik het configuratiescherm om de “Date Mode” en “Periods/YR.” (pagina 7-2) in te stellen,

voordat u met obligatieberekeningen begint.

u Formule

D

Datum van emissie

Datum van terugbetaling (d2)

Aankoopdatum (d1) Datums van couponbetalingen

A B

7-17

PRC : prijs per $100 of nominale waarde

CPN : rentevoet (%)

YLD : jaarlijkse opbrengst (%)

A : aangegroeide periode

M : aantal rente-uitbetalingen per jaar (1=jaarlijks, 2=halfjaarlijks)

N : aantal rente-uitbetalingen tussen ingangsdatum en afloopdatum

RDV : bedrag van terugbetaling of inkoopprijs per $100 van de nominale waarde

D : aantal dagen in renteperiode waarin ingang plaatsvindt

B : aantal dagen vanaf de ingangsdatum tot de datum van volgende rente-uitbetaling = D − A

INT : lopende rente

CST : prijs inclusief interest

• Voor één of minder rentetermijnen tot de terugbetaling

• Voor meer dan één rentetermijnen tot de terugbetaling

u Jaarlijkse opbrengst (YLD)

YLD wordt berekend met de methode van Newton.

Druk als het scherm Financial 2 opgeroepen is op 4(BOND) om het scherm voor de

berekening van de Obligatie te openen.

6(g)4(BOND)

PRC = + (– )

RDV +

M

CPN

1+ ( × )

D

B

M

YLD/100

×

D

A

M

CPN

×

D

A

M

CPN

INT = – CST = PRC + INT

+

×

D

A

M

CP

N

PRC = – –

RDV

(1+ )

M

YLD/100

(1+ )

M

YLD/100

M

CPN

Σ

N

k=1

(N–1+B/D ) (k–1+B/D )

7-18

d1 .......... aankoopdatum (maand, dag, jaar)

d2 .......... datum van terugbetaling (maand, dag, jaar)

RDV ...... terugbetalingsprijs per $100 van nominale waarde

CPN ...... rente

PRC ...... prijs per $100 of nominale waarde

YLD ...... jaarlijkse opbrengst

• Het toestel kan datums berekenen van 1 januari 1902 tot 31 december 2097.

Gebruik na het instellen van de parameters een van de volgende functietoetsmenu’s om de

overeenkomstige berekening uit te voeren.

• {PRC} … {Bereken de obligatieprijs (PRC), lopende rente (INT), en obligatiekosten (CST)}

• {YLD} … {Bereken het afloopjaar}

Voorbeelden berekeningsresultaat

{PRC} {PRC} − {GRAPH} {PRC} − {MEMO}

Wanneer de parameters niet juist zijn ingesteld, verschijnt een foutmelding.

Gebruik de volgende functietoetsmenu’s om heen en weer te gaan tussen de

resultaatschermen.

• {REPEAT} … {invoerscherm van parameters}

• {GRAPH} … {grafiek tekenen}

• {MEMO} … {geeft het aantal dagen dat in de berekeningen is gebruikt weer}

MEMO Schern

• Hieronder wordt de betekenis van de weergave-items van het MEMO-scherm weergegeven.

PRD ... aantal dagen van d1 tot d2

N ......... aantal rente-uitbetalingen tussen ingangsdatum en afloopdatum

A ......... aangegroeide periode

B ......... aantal dagen vanaf de ingangsdatum tot de datum van volgende rente-uitbetaling

(D−A)

D ........ aantal dagen in renteperiode waarin ingang plaatsvindt

7-19

• Bij elke druk op w als het MEMO-scherm wordt weergegeven, wordt de Rentebetalingsdag

(CPD) doorlopend weergegeven vanaf het aflossingskoopjaar tot het aankoopjaar. Dit geldt

alleen als de instelling van de “Date Mode” in het configuratiescherm is ingesteld op “365”.

11. Financiële berekeningen met gebruik van

functies

U kunt speciale functies gebruiken in de modus Run-Matrix of Program om berekeningen uit

te voeren die hetzelfde zijn als financiële berekeningen in de modus Financial.

Voorbeeld Om de totale interest en betaald kapitaal te berekenen voor een

tweejarige lening (730 dagen) van $300, tegen een eenvoudige jaarlijkse

rente van 5%. Gebruik een Datum Modus-instelling van 365.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Run-Matrix.

2. Druk op de toetsen zoals aangegeven.

K6(g)6(g)2(FINANCE)*

1(SIMPLE)1(SI)

xda,f,

daa)w

2(SFV)

xda,f,daa)

w

* Bewerkingen in de Math invoer/uitvoer-modus. Gebruik de volgende bewerking in de

Lineaire invoer/uitvoer-modus: K6(g)6(g)6(g)1(FINANCE).

• Gebruik het configuratiescherm van de modus Financial (!m(SET UP)) om de

instellingen in de “Date Mode” te wijzigen. U kunt ook speciale opdrachten gebruiken

(DateMode365, DateMode360) in de modus Program om de instellingen te wijzigen.

• Zie voor details over wat u kunt doen met de financiële berekeningsfunctie en de syntaxis

“Uitvoeren van financiële berekeningen in een programma” (pagina 8-48).

7-20

8-1

Hoofdstuk 8 Programmeren

Belangrijk!

Invoer in de modus Program wordt altijd gedaan met de Lineaire invoer/uitvoer-modus.

1. Basishandelingen voor het programmeren

Opdrachten en berekeningen worden in volgorde uitgevoerd.

1. Kies in het hoofdmenu de modus Program. Een lijst met programma’s verschijnt dan op het

scherm.

Aangeklikt bestand

(keuze veranderen met f

en c)

De bestanden worden in alfabetische volgorde van hun

naam weergegeven.

2. Leg een bestandsnaam vast.

3. Voer het programma in.

4. Voer het programma uit.

• De waarden die u rechts op het scherm naast de lijst met programma’s ziet, geven het aantal

bytes weer dat elk programma nodig heeft.

• Een bestandsnaam kan acht tekens lang zijn.

• In de bestandsnaam mag u de volgende tekens gebruiken: A tot Z, {, }, ’, ~, 0 tot 9

• Om een bestandsnaam op te slaan hebt u 32 geheugenbytes nodig.

Voorbeeld Bereken de oppervlakte (cm

2

) en het volume (cm

3

) van drie regelmatige

octaëders met een ribbe van respectievelijk 7, 10, en 15 cm

Sla de berekeningsformule op onder de bestandsnaam OCTA.

De formules om de oppervlakte (S) en het volume (V) van een regelmatige

octaëder met een gegeven ribbe (A) te berekenen zijn:

A

S = 2'3 A

2

, V = A

3

––––

'2

3

8

8-2

1 m Program

2 3(NEW) j(O) I(C) /(T) v(A) w

3 !J(PRGM) 4(?) aav(A) 6( g) 5(:)

c*!x( ') d*av(A) x6( g) 6( g) 5( ^)

!x( ') c/d*av(A) Md

JJ

4 1(EXE) of w

xw(waarde van A)

S wanneer A = 7

w

V wanneer A = 7

ww

baw

S wanneer A = 10

w

V wanneer A = 10

ww

bfw

S wanneer A = 15

w*

1

V wanneer A = 15

*

1

Door op w te drukken als het laatste resultaat op het scherm staat, wordt het

programma verlaten.

• U kunt ook een programma starten als u in de Run-Matrix -modus bent, door het volgende in

te voeren: Prog "<bestandsnaam>" w.

• Als u drukt op w terwijl het eindresultaat van een op die manier uitgevoerd programma op

het scherm staat, wordt het programma opnieuw uitgevoerd.

• Als het programma met de opgegeven Prog "<bestandsnaam>" niet gevonden wordt, krijgt u

een foutmelding.

2. Functietoetsen in de modus Program

u Functies in het menu Bestandslijst

Alleen de {NEW}- en {LOAD}-functiemenu’s worden weergegeven als er geen

programmabestanden in het geheugen zijn.

• { EXE } / { EDIT } ... programma {uitvoeren}/{wijzigen}

• { NEW } ... {nieuw programma}

• { DELETE } / { DEL-ALL } ... {specifiek programma}/{alle programma’s} wissen

• { SEARCH } / { RENAME } ... bestandsnaam {zoeken}/{wijzigen}

• { SAVE

• AS } ... slaat programma als tekstbestand op

• { LOAD } ... converteert een tekstbestand naar een programma en slaat het op

• {

} ... beveiligt een programma met een wachtwoord of verwijdert de

wachtwoordbeveiliging

8-3

u Een bestandsnaam vastleggen

• { RUN } / { BASE } ... openen van een programma {met gewoon rekenwerk}/{met rekenwerk in

bepaald talstelsel}

• {

} ... {invoeren van een wachtwoord}

• { SYMBOL } ... {invoeren van symbolen}

u Een programma invoeren —— 1(RUN) … standaardinstelling

• { TOP } / { BOTTOM } ... {begin}/{einde} van een programma

• { SEARCH } ... {zoeken}

• { MENU } ... {modusmenu}

• { STAT } / { MAT } / { LIST } / { GRAPH } / { DYNA } / { TABLE } / { RECURSION }

... menu {statistieken}/{matrices}/{lijsten}/{grafieken}/{dynamische grafiek}/ {tabel}/ {rijen

en reeksen}

• { A ⇔ a } ... {hoofdletters en kleine letters aan/uit}

• { CHAR } ... {weergave van een scherm voor het kiezen van diverse wiskundige symbolen,

speciale symbolen, en accenttekens}

• Als u drukt op !J(PRGM), verschijnt het volgende programmeermenu PRGM.

• { COMMAND } ... {menu met de programmeeropdrachten}

• { CONTROL } ... {menu met de controleopdrachten}

• { JUMP } ... {menu met de sprongopdrachten}

• { ? } / { ^} ... {invoer}/{uitvoer}-opdracht

• { CLEAR } / { DISPLAY } ... menu met opdrachten {wissen}/{weergeven}

• { RELATNL } ... {menu met de relationele operatoren bij voorwaardelijke sprongen}

• { I/O } ... {menu met de invoer-/uitvoer-/transferopdrachten}

• { : } {opdracht voor meervoudige instructies}

• { STR } ... {stringopdracht}

Meer informatie over deze opdrachten vindt u op pagina 8-11 onder “Overzicht van de

opdrachten”.

• Als u drukt op !m(SET UP), verschijnt het onderstaande menu met de

modusopdrachten.

• { ANGLE } / { COORD } / { GRID } / { AXES } / { LABEL } / { DISPLAY } / { SKT/LIN }

/ { DRAW } / { DERIV } /

{ BACK } / { FUNC } / { SIMUL } / { SGV-WIN } / { LIST } / { LOCUS } / { TBL-VAR } / { Σ DISP } / { RESID } /

{ COMPLEX } / { FRAC } / { Y = SPEED } / { DATE } / { PMT } / { PERIODS } / { INEQ } / { SIMP } / { Q1Q3 } /

{ P/L-CLR }

Meer informatie over deze opdrachten vindt u op pagina

1-34 onder “Bewerken van een

configuratiescherm met behulp van de functietoetsen”.

• Druk op !f(FORMAT) om het opdrachtenmenu kleur/paint weer te geven. Zie “Gebruik

van kleuropdrachten in een programma” (pagina 8-28) en “Gebruik van Paint-opdrachten in

een programma” (pagina 8-29) voor meer gegevens.

8-4

u Een programma invoeren —— 2(BASE)

*

* De programma’s die u invoert na het drukken op 2(BASE) worden aangeduid door

B

rechts van de bestandsnaam.

• { TOP } / { BOTTOM } / { SEARCH }

• { MENU }

• { d~o } ... {tientallig}/{zestientallig}/{tweetallig}/{achttallig}

• { LOGIC } ... {logische bewerking}

• { DISPLAY } ... het weergegeven getal omzetten in {tientallig}/{zestientallig}/{tweetallig}/

{achttallig} talstelsel

• { A ⇔ a } / { SYMBOL }

• Als u drukt op !J(PRGM), verschijnt het volgende programmeermenu (PRGM).

• { Prog } ... {programma oproepen}

• { JUMP } / { ? } / { ^}

• { RELATNL } ... {menu met de relationele operatoren bij voorwaardelijke sprongen}

• { : } ... {opdracht voor meervoudige instructies}

• Als u drukt op !m(SET UP), verschijnt het onderstaande menu met de

modusopdrachten.

• { Dec } / { Hex } / { Bin } / { Oct }

• Druk op !f(FORMAT) om het opdrachtenmenu kleur/paint weer te geven. Zie “Gebruik

van kleuropdrachten in een programma” (pagina 8-28) voor meer gegevens.

3. De programma-inhoud wijzigen

k Debuggen van een programma

Een fout in een programma waardoor het niet normaal loopt, wordt een “bug” genoemd, en het

verwijderen van deze fout wordt “debuggen” (foutopsporing) genoemd. Er zit een bug in uw

programma als:

• Foutmeldingen verschijnen terwijl het programma loopt

• De resultaten niet zijn wat u verwacht

u Debuggen na een foutmelding

Een foutmelding zoals rechts wordt weergegeven, verschijnt

als zich een probleem voordoet terwijl het programma loopt.

Als deze boodschap verschijnt, drukt u op J om de cursor naar de plaats te laten springen

waar het probleem zit. De cursor knippert op de plaats waar het probleem zich bevindt. Kijk in

de “Lijst met mogelijke foutmeldingen” (pagina

α

-1) om te weten te komen wat u moet doen

om de fout weg te werken.

8-5

• Drukken op J helpt u niet de fout te vinden als het wachtwoord dit niet toelaat.

u Debuggen als de resultaten niet zijn wat u verwacht

Als het resultaat van een programma niet klopt met wat u verwacht, controleer dan de opbouw

van het programma en wijzig deze waar nodig.

1(TOP) ........... De cursor springt naar het

begin van het programma

2(BOTTOM) ... De cursor springt naar het

einde van het programma

k Zoeken naar gegevens in een programma

Voorbeeld Zoek de letter “A” in het programma OCTA

1. Roep het programma op.

2. Druk op 3(SEARCH) en voer het gegeven in dat u zoekt.

3(SEARCH)

av(A)

3. Druk op w om het zoeken te starten. De cursor zoekt de

programmatekst af en stopt als hij het gezochte de

eerste keer tegenkomt.*

1

4. Bij elke druk op w of 1(SEARCH) verplaatst de

celcursor om naar de volgende plaats van het gezochte

te gaan.*

2

*

1

Als het gezochte niet in het programma wordt gevonden, verschijnt de melding “Not Found”.

*

2

Als er geen andere voorbeelden van de gegevens worden gevonden die u specificeerde,

wordt de zoekactie beëindigd.

8-6

• Wat u niet kunt opzoeken op deze manier, zijn de tekens ( _) (nieuwe regel) en ( ^) (uitvoer).

• Als de programma-inhoud op het scherm staat, kunt u de cursor met de cursortoetsen in het

programma verplaatsen en een nieuwe zoekactie uitvoeren. Denk er wel aan dat het zoeken

steeds gebeurt vanaf de plaats waar de cursor zich bevindt wanneer u drukt op w.

• Als het gezochte gevonden is, kunt u de zoekactie beëindigen door een teken in te voeren of

door de cursor met de cursortoetsen te verplaatsen, waardoor de zoekaanduiding verdwijnt.

• Als u zich vergist bij het invoeren van het gezochte, drukt u gewoon op A. Dan wordt het

reeds ingevoerde gewist zodat u opnieuw kunt zoeken.

4. Bestandsbeheer

k Een programma wissen

u Eén bepaald programma wissen

1. Wanneer de lijst met programma’s op het scherm staat, doorloopt u deze met f en c,

en klikt u het bestand aan dat u wilt wissen.

2. Druk op 4(DELETE).

3. Druk op 1(Yes) om het geselecteerde programma te wissen, of op 6(No) als u het

programma toch niet wilt wissen.

u Alle programma’s tegelijk wissen

1. Wanneer de lijst met programma’s op het scherm staat, drukt u op 5(DEL-ALL).

2. Druk op 1(Yes) om alle programma’s in de lijst te wissen, of op 6(No) als u toch maar

niet wilt wissen.

• U kunt ook alle programma’s wissen door naar de modus Memory te gaan vanuit het

Hoofdmenu. Zie “Hoofdstuk 11 Geheugenbeheer” voor details.

8-7

k Een bestand zoeken

u Een bestand met gegeven beginletters vinden

Voorbeeld Zoek met behulp van de beginletters het programmabestand OCTA

1. Als de lijst met programma’s op het scherm staat, drukt u op 6( g) 1(SEARCH) en voert

u de beginletters in van het bestand dat u zoekt.

6( g) 1(SEARCH)

j(O) I(C) /(T)

2. Druk op w om het zoeken naar de bestandsnamen.

• Alle bestandsnamen die beginnen met de opgegeven

beginletters verschijnen op het scherm.

• Wordt geen bestandsnaam gevonden die begint met de opgegeven initialen, dan verschijnt

de melding “Not Found”. Druk in dat geval op J om de foutmelding op te heffen.

k Een bestandsnaam bewerken

1. Wanneer de lijst met programma’s op het scherm staat, gebruikt u f en c om het

bestand aan te klikken waarvan u de naam wilt wijzigen. Is dit gebeurd, dan drukt u op

6( g) 2(RENAME).

2. Breng de gewenste veranderingen aan.

3. Druk op w om de nieuwe naam te registreren en terug te keren naar de lijst met

programma’s.

De programma’s in de lijst worden opnieuw gesorteerd rekening houdend met de gewijzigde

bestandsnaam.

• Wanneer de nieuwe naam al als programmanaam geregistreerd is, dan verschijnt de melding

“Already Exists”. Druk in dat geval op J of A om de ingevoerde bestandsnaam te wissen

en een nieuwe op te geven.

k Programma’s en tekstbestanden converteren

U kunt programma’s die op deze rekenmachine zijn geschreven, omzetten in een

tekstbestand, en dan een tekstverwerkingsprogramma of andere toepassing op uw computer

gebruiken om het bestand te bewerken. U kunt ook tekstbestanden die op uw computer zijn

gemaakt, omzetten naar een programma dat door de rekenmachine kan worden uitgevoerd.

8-8

u Regels voor converteren van programma’s en tekstbestanden

Conversie van programma’s en tekstbestanden is gebonden aan de volgende regels.

• Bepaalde tekens in de programmanaam worden automatisch vervangen; het resultaat dient

als bestandsnaam wanneer u een programma converteert naar een tekstbestand. Als u een

tekstbestand naar een programma converteert, wordt de programmanaam toegekend door

in de omgekeerde richting te converteren.

Tekens naam programma Tekens naam tekstbestand

r _r_



_t_

Voorloop-/naloopspaties _s_

" _q_

Voorloop-/nalooppunten _p_

× _x_

÷ _d_

+ _+_

− _-_

• De volgende kopgegevens worden aan het tekstbestand toegevoegd wanneer u een

programma naar een tekstbestand converteert.

'Program Mode: RUN (RUN-modusprogramma)

'Program Mode: BASE (BASE-modusprogramma)

• Wanneer een tekstbestand met bovenstaande kopgegevens naar een programma

wordt geconverteerd, dan is het resultaat een programma van de in de kopgegevens

opgegeven modus. De regel met kopgegevens wordt niet in het geconverteerde programma

opgenomen.

• Wanneer een programma naar een tekstbestand wordt geconverteerd, worden alle

wetenschappelijke functieopdrachten die specifiek zijn voor de CASIO-rekenmachine, in het

programma vervangen door speciale overeenkomstige tekenreeksen. Omgekeerd worden bij

de conversie van een tekstbestand naar een programma de speciale tekenreeksen omgezet

naar overeenkomstige opdrachten. Zie voor meer informatie over programmaopdrachten

en de bijbehorende speciale tekenreeksen “Wetenschappelijke CASIO-specifieke

functieopdrachten ⇔ Tekstconversietabel” (pagina 8-59).

u Een programma converteren naar een tekstbestand

1. In de lijst met programma’s verplaatst u de markering met f en c naar de naam van het

programma dat u naar een tekstbestand wilt converteren.

2. Druk op 6( g) 3(SAVE

• AS).

• Hierdoor wordt de conversie naar een tekstbestand begonnen. Als de conversie is voltooid

verschijnt de melding “Complete!”. Om de melding te sluiten drukt u op J.

• Het resulterende tekstbestand wordt opgeslagen in de PROGRAM-map van het

geheugen onder een naam die in principe gelijk is aan die van het originele bestand, met

uitzondering van bepaalde speciale tekens. Zie voor meer informatie over uitzonderingen

voor speciale tekens “Regels voor converteren van programma’s en tekstbestanden”

(boven).

8-9

Belangrijk!

Een met een wachtwoord beveiligd programma kan niet in een tekstbestand worden omgezet.

Voor het converteren van een met een wachtwoord beveiligd bestand dient eerst de procedure

te worden gevolgd onder “De wachtwoordbeveiliging van een programma verwijderen” (pagina

8-10).

u Automatische conversie van tekstbestanden naar programma’s

Als u de USB-verbinding tussen de rekenmachine en de computer beëindigt, worden alle

tekstbestanden die tijdens de verbinding van de computer naar het Opslaggeheugen\

@MainMem\PROGRAM\ werden overgezet, automatisch geconverteerd naar programma’s en

opgeslagen in het hoofdgeheugen van de rekenmachine.

Zie voor meer informatie “Gegevens tussen de rekenmachine en een computer overdragen”

(pagina 13-5).

u Een tekstbestand converteren naar een programma

Belangrijk!

Via de onderstaande procedure wordt een programma gecreëerd en opgeslagen dat in

principe gelijk is aan die van het originele tekstbestand, met uitzondering van bepaalde

speciale tekens. Zie voor meer informatie over uitzonderingen voor speciale tekens “Regels

voor converteren van programma’s en tekstbestanden” (pagina 8-8).

Als in het geheugen al een programma is met dezelfde naam als het programma dat

is gemaakt tijdens het converteren, dan wordt het bestaande programma automatisch

overschreven door het nieuwe programma. Als u niet wilt dat het bestaande programma wordt

overschreven, verandert u de naam ervan in de programmalijst voordat u deze procedure

uitvoert.

1. Kopieer het tekstbestand dat u naar een programma wilt converteren naar de hoofdmap van

het geheugen van de rekenmachine.

• Zie “Hoofdstuk 13 Gegevenscommunicatie” voor meer informatie over de procedure voor

het kopiëren van bestanden van een computer of een andere rekenmachine naar deze

rekenmachine.

2. Kies in het hoofdmenu de modus Program .

3. Druk in de programmalijst op 6( g) 4(LOAD).

• Hierdoor wordt een lijst met mappen en tekstbestanden in de hoofdmap van het geheugen

weergegeven.

4. Verplaats de markering met f en c naar het tekstbestand dat u wilt converteren en druk

dan op 1(OPEN).

8-10

k Een wachtwoord registreren

Als u een programma maakt, kunt u dit beveiligen met een (geheim) wachtwoord zodat het

niet door om het even wie kan worden opgeroepen.

• U hoeft het wachtwoord niet in te voeren om een programma uit te voeren.

• Het registreren van een wachtwoord gebeurt op dezelfde manier als het registreren van een

bestandsnaam.

u Een programma met een wachtwoord beveiligen terwijl u het creëert

1. Als de lijst met programma’s op het scherm staat, drukt u op 3(NEW) om de naam van

het nieuwe programmabestand in te voeren.

2. Druk op 5(

) en voer het wachtwoord in.

3. Druk op w om de bestandsnaam én het wachtwoord te registreren. Nu kunt u het

eigenlijke programma invoeren.

4. Zodra het volledige programma is ingevoerd, drukt u op

!J(QUIT) om het programmabestand op te slaan en

terug te keren naar de lijst met bestandsnamen.

De met een wachtwoord beveiligde bestanden worden in

deze lijst gekenmerkt door een sterretje rechts van de

bestandsnaam.

u Een bestaand programma met een wachtwoord beveiligen

1. Wanneer de lijst met bestandsnamen op het scherm staat, doorloopt u deze met f en

c, en klikt u het programma aan dat u met een wachtwoord wilt beveiligen.

2. Druk op 6( g) 5(

) en voer het wachtwoord in.

3. Druk op w om het wachtwoord te registreren.

• Hierdoor keert u terug naar de programmalijst.

u De wachtwoordbeveiliging van een programma verwijderen

1. Wanneer de lijst met bestandsnamen op het scherm staat, doorloopt u deze met f en

c, en klikt u het programma aan waarvan u het wachtwoord wilt verwijderen.

2. Druk op 6( g) 5(

) en voer het huidige wachtwoord van het programma in.

3. Druk op w om de wachtwoordbeveiliging te verwijderen.

• Hierdoor keert u terug naar de programmalijst.

8-11

k Een met een wachtwoord beveiligd programma oproepen

1. Wanneer de lijst met bestandsnamen op het scherm staat, doorloopt u deze met f en c,

en klikt u het bestand aan dat u wilt oproepen.

2. Druk op 2(EDIT).

3. Voer het wachtwoord in en druk op w om het programmabestand op te roepen.

• Als u een onjuist wachtwoord invoert wanneer u een met een wachtwoord beveiligd

programma oproept, verschijnt de foutmelding “Mismatch”.

5. Overzicht van de opdrachten

k Index van de opdrachten

Break....................................................8-15

CloseComport38k ................................8-24

ClrGraph ..............................................8-19

ClrList ..................................................8-19

ClrMat ..................................................8-20

ClrText ................................................8-20

ClrVct ..................................................8-20

DispF-Tbl, DispR-Tbl ...........................8-20

Do~LpWhile .........................................8-14

DrawDyna ........................................... 8-20

DrawFTG-Con, DrawFTG-Plt ..............8-20

DrawGraph ..........................................8-21

DrawR-Con, DrawR-Plt .......................8-21

DrawR Σ -Con, DrawR Σ -Plt ..................8-21

DrawStat ..............................................8-21

DrawWeb ............................................ 8-21

Dsz (Sprong met een teller) .................8-17

Exp(......................................................8-25

Exp 'Str( .............................................8-25

For~To~(Step~)Next ............................ 8-14

Getkey .................................................8-22

Goto~Lbl ..............................................8-17

If~Then~(Else~)IfEnd ..........................8-13

Isz (Sprong met een teller)...................8-18

Locate ..................................................8-23

Menu .................................................... 8-19

OpenComport38k.................................8-24

Prog .....................................................8-16

PlotPhase.............................................8-22

RclCapt ................................................8-27

Receive( ...............................................8-24

Receive38k ..........................................8-24

Return ..................................................8-16

Send( ...................................................8-24

Send38k ...............................................8-24

Stop .....................................................8-17

StrCmp(................................................8-25

StrInv( ..................................................8-26

StrJoin(.................................................8-26

StrLeft( .................................................8-26

StrLen( .................................................8-26

StrLwr( .................................................8-26

StrMid( .................................................8-26

StrRight( ...............................................8-26

StrRotate(.............................................8-27

StrShift( ................................................8-27

StrSrc( ..................................................8-27

StrUpr( .................................................8-27

While~WhileEnd ..................................8-15

? (Invoeropdracht)................................8-12

^ (Uitvoeropdracht) ............................8-12

: (Opdracht voor meervoudige instructies)

............................................................. 8-13

_ (Nieuwe regel-opdracht) ................8-13

’ (Scheidingsteken voor commentaartekst)

.........................................................8-13

S (Voorwaardelijk instructie-opdracht)

............................................................. 8-18

=, ≠ , >, <, ≥ , ≤ (Relationale operatoren)

............................................................. 8-24

+ (Voegt twee strings samen) ..............8-27

8-12

In deze paragraaf worden bij de beschrijving van de opdrachten de volgende afspraken

gebruikt.

{Accolades} ........................ Accolades worden gebruikt om een aantal parameters aan te

duiden waarvan er een moet genomen worden als opdracht. Deze

accolades moet u bij het invoeren van de opdracht weglaten.

[Rechte haken] ................... Rechte haken worden gebruikt om parameters aan te duiden die

afhangen van een voorwaarde. Ook rechte haken moet u bij het

invoeren van de opdracht weglaten.

Numerieke uitdrukkingen ... Numerieke uitdrukkingen (zoals 10, 10 + 20, A) stellen

constanten, berekeningen, numerieke waarden van variabelen,

enz. voor.

Lettertekens ....................... Lettertekens om tekenreeksen (strings) zoals AB in te voeren.

k Basisopdrachten

? (Invoeropdracht)

Functie: Vraagt om een waarde toe te kennen aan een variabele terwijl het programma loopt.

Syntaxis: ? → <naam van de variabele>, "<prompt>" ? → <naam van de variabele>

Voorbeeld: ? → A

Beschrijving:

• Deze opdracht stopt tijdelijk het programmaverloop en vraagt om aan een variabele een

waarde toe te kennen. De uitvoering van deze opdracht laat “?” op het scherm verschijnen

en er wordt gewacht op de invoer van die waarde. Als een prompt is opgegeven, verschijnt

“<prompt>?” zodat u de gevraagde gegevens kunt invoeren. Voor een prompt kan een tekst

van 255 bytes worden gebruikt.

• Het antwoord op deze opdracht moet een constante waarde zijn, eventueel in de vorm van

een berekening. Het mag echter geen meervoudige instructie zijn.

• U kunt een naam van een lijst, matrix, vector, stringgeheugen, functietoetsgeheugen (fn),

grafiek (Yn), enz. als naam van de variabele opgegeven.

^ (Uitvoeropdracht)

Functie: Last een pauze in en geeft een tussenresultaat.

Beschrijving:

• Deze opdracht onderbreekt tijdelijk het programmaverloop en geeft het resultaat weer dat

juist vóór deze opdracht bereikt werkt.

• Deze opdracht wordt gebruikt op plaatsen waar bij handmatige berekeningen normaliter op

w wordt gedrukt.

8-13

: (Opdracht voor meervoudige instructies)

Functie: Koppelt twee instructies aan elkaar opdat ze in volgorde en zonder onderbreking na

elkaar zouden worden uitgevoerd.

Beschrijving:

• Anders dan bij de uitvoeropdracht ( ^), worden de door deze opdracht aaneengekoppelde

instructies zonder onderbreking uitgevoerd.

• Deze opdracht wordt niet alleen gebruikt om twee berekeningsinstructies, maar ook om twee

opdrachten na elkaar uit te voeren.

• Er kan ook een nieuwe regel-opdracht _ in plaats van een meervoudige instructie-opdracht

gebruikt worden.

_ ( Nieuwe regel-opdracht)

Functie: Koppelt twee instructies aan elkaar opdat ze in volgorde en zonder onderbreking na

elkaar zouden worden uitgevoerd.

Beschrijving:

• Deze opdracht geeft hetzelfde resultaat als de opdracht voor meervoudige instructies.

• Met de nieuwe regel-opdracht kunt u een lege regel in een programma invoegen. Het gebruik

van deze opdracht, in plaats van een meervoudige instructie-opdracht, vergemakkelijkt het

lezen van een programma.

’ (Scheidingsteken voor commentaartekst)

Functie: Duidt commentaartekst aan die in een programma wordt ingevoegd.

Beschrijving: Als u een apostrof (’) invoegt aan het begin van een lijn, wordt alles vanaf het

begin van de lijn tot de volgende opdracht voor meervoudige instructies (:), nieuwe regel-

opdracht (_) of uitvoeropdracht (^) behandeld als commentaartekst, dat tijdens de uitvoering

wordt genegeerd.

k Keuze- en herhalingsopdrachten (COMMAND)

If~Then~(Else~)IfEnd

Functie: De Then-instructie wordt alleen uitgevoerd wanneer de If-voorwaarde waar is (niet

gelijk aan nul). De Else-instructie wordt uitgevoerd wanneer de If-voorwaarde onwaar is (0). De

IfEnd-instructie wordt altijd uitgevoerd na de Then- of Else-instructie.

Syntaxis:

If <voorwaarde>

_

:

^

Then <instructie>

_

:

^

numerieke uitdrukking

_

:

^

Else <instructie>

_

:

^

_

:

^

IfEnd

8-14

Parameters: voorwaarde, numerieke uitdrukking

Beschrijving:

(1) If ~ Then ~ IfEnd

• Als de If-voorwaarde waar is, wordt de Then-instructie uitgevoerd en daarna de instructie

die volgt op IfEnd.

• Is de If-voorwaarde onwaar, dan wordt de instructie na IfEnd uitgevoerd.

(2) If ~ Then ~ Else ~ IfEnd

• Als de If-voorwaarde waar is, wordt de Then-instructie uitgevoerd en daarna de instructie

die volgt op IfEnd.

• Als de voorwaarde onwaar is, wordt de Else-instructie uitgevoerd en daarna de instructie

na IfEnd.

For~To~(Step~)Next

Functie: Deze opdracht herhaalt een aantal keer alle instructies die zich tussen For en Next

bevinden. Als de herhaling begint, heeft de referentievariabele een startwaarde. Bij iedere

herhalingsbeurt stijgt de waarde van deze variabele met één. De herhaling stopt als de

referentievariabele de eindwaarde bereikt.

Syntaxis: For <startwaarde> → <naam van de referentievariabele> To <eindwaarde>

Step <stapwaarde> <instructie>

_

:

^

• naam van de referentievariabele: A tot Z, r,



• startwaarde: getal of een uitdrukking die een getal als resultaat heeft zoals sin x , A, enz.

• eindwaarde: getal of een uitdrukking die een getal als resultaat heeft zoals sin

x , A, enz.

• stapwaarde: numeriek getal (standaardinstelling: 1)

Beschrijving:

• De stapwaarde is standaard ingesteld op 1.

• Als de startwaarde kleiner is dan de eindwaarde en u geeft een positieve stapwaarde

op, dan wordt de referentievariabele voor elke uitgevoerde instructie verhoogd. Als de

startwaarde groter is dan de eindwaarde en u geeft een negatieve stapwaarde op, dan wordt

de referentievariabele voor elke uitgevoerde instructie verlaagd.

Do~LpWhile

Functie: Deze opdracht herhaalt bepaalde specifieke opdrachten, zolang de voorwaarde waar

is.

Syntaxis:

Do

_

:

^

_

:

^

LpWhile < voorwaarde >

numerieke uitdrukking

8-15

Parameters: numerieke uitdrukking

Beschrijving:

• Deze opdracht herhaalt alle instructies ingesloten in de lus, zolang de voorwaarde waar is

(niet gelijk aan nul). Wordt de voorwaarde onwaar (0), dan gaat het programma verder met

de eerste instructie na LpWhile.

• De voorwaarde staat hier achter de LpWhile-instructie. De voorwaarde wordt getest nadat

alle opdrachten binnen de lus worden uitgevoerd.

While~WhileEnd

Functie: Deze opdracht herhaalt bepaalde specifieke instructies, zolang de voorwaarde waar

(niet gelijk aan nul) is.

Syntaxis:

While < voorwaarde >

_

:

^

_

:

^

WhileEnd

numerieke uitdrukking

Parameters: numerieke uitdrukking

Beschrijving:

• Deze opdracht herhaalt alle instructies ingesloten in de lus, zolang de voorwaarde waar is

(niet gelijk aan nul). Als de voorwaarde onwaar wordt (0), dan gaat het programma verder

vanaf de instructie na WhileEnd.

• De voorwaarde staat hier achter de While-instructie. De voorwaarde wordt getest voordat dat

opdrachten binnen de lus worden uitgevoerd.

k Controleopdrachten (CONTROL)

Break

Functie: Deze opdracht onderbreekt het programma, terwijl het bezig is met het doorlopen

van een lus, en gaat verder met de eerste opdracht na de lus.

Syntaxis: Break

Beschrijving:

• Door deze opdracht wordt een sprong gemaakt uit een lus naar de eerstvolgende opdracht

na de lus.

• Deze opdracht kan dienen om de instructies For, Do, en While af te breken.

8-16

Prog

Functie: Deze opdracht start een subprogramma in een programma. In de modus Run-Matrix

voert deze opdracht een nieuw programma uit.

Syntaxis: Prog "naam van het programma"

Voorbeeld: Prog "ABC"

Beschrijving:

• Ook als deze opdracht binnen een lus staat, wordt de lus onmiddellijk onderbroken en het

subprogramma gestart.

• Deze opdracht kan zo dikwijls als nodig binnen een hoofdprogramma gebruikt worden om

subprogramma’s op te roepen waarin specifieke problemen berekend worden.

• Een hoofdprogramma kan op verschillende plaatsen eenzelfde subprogramma aanspreken.

Verschillende hoofdprogramma’s kunnen eenzelfde subprogramma aanspreken.

Hoofdprogramma Subprogramma’s

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4

• Een opgeroepen subprogramma wordt uitgevoerd vanaf het begin. Als het subprogramma is

uitgevoerd, wordt verder gegaan met de eerste instructie volgend op de opdracht Prog.

• Een opdracht Goto~Lbl binnenin een subprogramma beperkt zich tot dat subprogramma en

heeft geen invloed op dit hoofdprogramma. U kunt hiermee niet springen naar een parameter

buiten het subprogramma.

• Als de naam na de opdracht Prog geen bestaande bestandsnaam is, dan ontstaat er een

fout.

• In de modus Run-Matrix zorgt de invoer van de opdracht Prog, gevolgd door het drukken op

w ervoor dat het genoemde programma start.

Return

Functie: Deze opdracht veroorzaakt de terugkeer van een subprogramma naar het

hoofdprogramma.

Syntaxis: Return

Beschrijving: De opdracht Return binnen een hoofdprogramma stopt de uitvoering van

dit programma. De opdracht Return binnen een subprogramma stopt de uitvoering van dit

programma, zodat u terugkeert naar het programma van waaruit naar het subprogramma is

gesprongen.

D

CEIJ

Prog "E" Prog "I" Prog "J"

A

Prog "D"

Prog "C"

8-17

Stop

Functie: Deze opdracht beëindigt de uitvoering van een programma.

Syntaxis: Stop

Beschrijving:

• Deze opdracht beëindigt de uitvoering van een programma.

• Deze opdracht binnen een lus beëindigt nog altijd de uitvoering van het programma zonder

dat een fout wordt veroorzaakt.

k Sprongopdrachten (JUMP)

Dsz (Sprong met een teller)

Functie: Deze opdracht is een sprong met een teller die de waarde van de referentievariabele

vermindert met één. Als deze waarde nul is, wordt er een instructie verder gesprongen.

Syntaxis:

Waarde variabele ≠ 0

Dsz <naam variabele> : <instructie>

_

:

^

Waarde variabele = 0

Parameters: naam variabele: A tot Z, r ,

θ

[Voorbeeld] Dsz B : de waarde van B vermindert met 1.

Beschrijving: Deze opdracht vermindert de waarde van een referentievariabele met

één, en vergelijkt die nieuwe waarde dan met 0. Is de nieuwe waarde niet 0, dan wordt

de eerstvolgende instructie uitgevoerd. Is ze wel 0, dan wordt een sprong gemaakt over

de instructie naar de instructie die volgt na de eerstvolgende opdracht voor meervoudige

instructies (:), uitvoeropdracht ( ^), of nieuwe regel-opdracht ( _).

Goto~Lbl

Functie: Deze opdracht veroorzaakt een onvoorwaardelijke sprong naar een welbepaalde

plaats.

Syntaxis: Goto <getal of variabele> ~ Lbl <getal of variabele>

Parameters: getal: waarde (van 0 tot 9), variabele (van A tot Z,

r ,

θ

)

Beschrijving:

• Deze opdracht bestaat uit twee delen: Goto

n ( n is een getal of variabele, zoals hierboven

beschreven) en Lbl n ( n is de waarde gedefinieerd door Goto n ). Deze opdracht doet

de uitvoering van het programma springen naar de Lbl-instructie waarvan de waarde n

overeenstemt met die welke in de Goto-instructie wordt aangegeven.

• Deze opdracht kan gebruikt worden om terug te gaan naar het begin van, of naar een

andere willekeurige plaats in het programma.

• Deze opdracht kan gecombineerd worden met sprongen met een voorwaarde of met een

teller.

• Is er geen Lbl-instructie waarvan de waarde overeenstemt met die aangegeven door Goto,

dan ontstaat een fout.

8-18

Isz (Sprong met een teller)

Functie: Deze opdracht is een sprong met een teller die de waarde van een

referentievariabele vermeerdert met één. Als deze waarde nul is, wordt er een instructie verder

gesprongen.

Syntaxis:

Waarde variabele ≠ 0

lsz <naam variabele> : <instructie>

_

:

^

Waarde variabele = 0

Parameters: naam variabele: A tot Z, r ,

θ

[Voorbeeld] Isz A : de waarde van A vermeerdert met 1.

Beschrijving: Deze opdracht verhoogt de waarde van een referentievariabele met één,

en vergelijkt die nieuwe waarde dan met 0. Is de nieuwe waarde niet 0, dan wordt de

eerstvolgende instructie uitgevoerd. Is ze wel 0, dan wordt een sprong gemaakt over de

instructie naar de instructie die volgt na de eerstvolgende opdracht voor meervoudige

instructies (:), uitvoeropdracht ( ^), of nieuwe regel-opdracht ( _).

⇒ (Voorwaardelijke instructie-opdracht)

Functie: Deze code wordt gebruikt om de voorwaarden vast te leggen van een

voorwaardelijke instructie. De instructie wordt uitgevoerd als de voorwaarde onwaar is.

Syntaxis:

Waar

_

:

^

Onwaar

Parameters:

• links/rechts: variabele (A tot Z,

r ,

θ

), numerieke constante, berekening met variabelen (zoals:

A × 2)

• relationele operator: =, ≠ , >, <, ≥ , ≤ (pagina 8-24)

Beschrijving:

• Een voorwaardelijke instructie vergelijkt de waarden van twee variabelen of de resultaten van

twee berekeningen, waarna de instructie wel of niet wordt uitgevoerd, naargelang van het

resultaat van de vergelijking.

• Is het resultaat van de vergelijking waar, dan wordt het programma voortgezet met de

instructie die volgt op de opdracht ⇒ . Is het resultaat van de vergelijking onwaar, dan wordt

over deze instructie gesprongen naar de instructie die volgt na de eerstvolgende opdracht

voor meervoudige instructies (:), uitvoeropdracht ( ^), of nieuwe regel-opdracht ( _).

8-19

Menu

Functie: Maakt een vertakkingsmenu in een programma.

Syntaxis: Menu "<string (menunaam)>", "<string (vertakkingsnaam) 1>", <waarde of variabele

1>, "<string (vertakkingsnaam) 2>", <waarde of variabele 2>, ... , "<string (vertakkingsnaam)

n >", <waarde of variabele n >

Parameters: getal (0 tot 9), variabele (A tot Z,

r ,

θ

)

Beschrijving:

• Elk deel "<string (vertakkingsnaam)

n >", <waarde of variabele n > is een vertakking en de

gehele vertakking moet worden inbegrepen.

• Er kunnen twee tot negen vertakkingen worden inbegrepen. Als er slechts een of meer dan

negen vertakkingen zijn, wordt een foutmelding gegeven.

• Door een vertakking in het menu te selecteren terwijl het programma loopt, wordt naar

hetzelfde type label (Lbl

n ) gegaan als het label dat wordt gebruikt in combinatie met de

Goto-opdracht. Door “"OK", 3” te selecteren voor het deel “"<string (vertakkingsnaam) n >",

<waarde of variabele n >”, wordt een sprong naar Lbl 3 gespecificeerd.

Voorbeeld: Lbl 2 _

Menu "IS IT DONE?", "OK", 1, "EXIT", 2 _

Lbl 1 _

"IT’S DONE !"

k Wisopdrachten (CLEAR)

ClrGraph

Functie: Deze opdracht wist de grafiek van het scherm en de instellingen van het

weergavevenster worden weer naar de standaardinstellingen (INITIAL) teruggesteld.

Syntaxis: ClrGraph

Beschrijving: Deze opdracht wist het grafisch scherm terwijl het programma loopt.

ClrList

Functie: Deze opdracht wist de gegevens van een lijst.

Syntaxis: ClrList <naam lijst>

ClrList

Parameters: naam lijst: 1 tot 26, Ans

Beschrijving: Deze opdracht wist de inhoud van de lijst die is opgegeven door “naam lijst”. Als

niets is opgegeven voor “naam lijst”, worden alle gegevens gewist.

8-20

ClrMat

Functie: Deze opdracht wist de gegevens van een matrix.

Syntaxis: ClrMat <naam matrix>

ClrMat

Parameters: naam matrix: A tot Z, Ans

Beschrijving: Deze opdracht wist de inhoud van de matrix die is opgegeven door “naam

matrix”. Als niets is opgegeven voor “naam matrix”, worden alle gegevens gewist.

ClrText

Functie: Deze opdracht wist tekst van het scherm.

Syntaxis: ClrText

Beschrijving: Deze opdracht wist de tekst van het scherm tijdens de uitvoering van het

programma.

ClrVct

Functie: Deze opdracht verwijdert de vectorgegevens.

Syntaxis: ClrVct <vectornaam>

ClrVct

Parameters: vectornaam: A tot Z, Ans

Beschrijving: Deze opdracht verwijdert de gegevens in de vector die is opgegeven door

“vectornaam”. Alle vectorgegevens worden verwijderd als er niets is opgegeven voor

“vectornaam”.

k Weergaveopdrachten (DISPLAY)

DispF-Tbl, DispR-Tbl

Geen parameters

Functie: Deze opdrachten geven numerieke tabellen weer.

Beschrijving:

• Deze opdrachten berekenen, volgens voorwaarden die in het programma zijn gedefinieerd,

numerieke tabellen terwijl het programma loopt.

• DispF-Tbl berekent een tabel afgeleid van een voorschrift, terwijl DispR-Tbl een tabel

berekent afgeleid van een rij.

DrawDyna

Geen parameters

Functie: Deze opdracht tekent een dynamische grafiek.

Beschrijving: Deze opdracht tekent een dynamische grafiek volgens de voorwaarden die in

het programma zijn gedefinieerd, terwijl het programma loopt.

DrawFTG-Con, DrawFTG-Plt

Geen parameters

Functie: Deze opdracht tekent een grafiek vertrekkend van een voorschrift.

Beschrijving:

• Deze opdracht tekent een grafiek vertrekkend van een voorschrift volgens de voorwaarden

die in het programma zijn gedefinieerd.

8-21

• DrawFTG-Con tekent die grafiek door middel van verbonden punten. DrawFTG-Plt tekent die

grafiek door middel van discrete punten.

DrawGraph

Geen parameters

Functie: Deze opdracht tekent een grafiek.

Beschrijving: Deze opdracht tekent een grafiek volgens de voorwaarden die in het

programma zijn gedefinieerd.

DrawR-Con, DrawR-Plt

Geen parameters

Functie: Deze opdrachten tekenen een grafiek van een rij met a

n

( b

n

of c

n

) als verticale as en n

als horizontale as.

Beschrijving:

• Deze opdrachten tekenen een grafiek van een rij met

a

n

( b

n

of c

n

) als verticale as en n als

horizontale as volgens de voorwaarden die in het programma gedefinieerd zijn.

• DrawR-Con tekent die grafiek door middel van verbonden punten. DrawR-Plt tekent die

grafiek door middel van discrete punten.

DrawR Σ -Con, DrawR Σ -Plt

Geen parameters

Functie: Deze opdrachten tekenen een grafiek van een rij met Σ a

n

( Σ b

n

of Σ c

n

) als verticale as

en n als horizontale as.

Beschrijving:

• Deze opdrachten tekenen een grafiek van een rij met Σ

a

n

( Σ b

n

of Σ c

n

) als verticale as en n als

horizontale as.

• DrawR Σ -Con tekent die grafiek door middel van verbonden punten. DrawR Σ -Plt tekent die

grafiek door middel van discrete punten.

DrawStat

Functie: Deze opdracht tekent een statistische grafiek.

Syntaxis: Zie “Statistische berekeningen en grafieken in een programma” (pagina 8-35).

Beschrijving: Deze opdracht tekent een statistische grafiek van een voorschrift volgens de

voorwaarden die in het programma zijn gedefinieerd.

DrawWeb

Functie: Deze opdracht tekent een webgrafiek van een rij.

Syntaxis: DrawWeb <naam van het voorschrift>[, <aantal regels>]

Voorbeeld: DrawWeb

a

n

+1

( b

n

+1

of c

n

+1

), 5

Beschrijving:

• Deze opdracht tekent een webgrafiek van een rij.

• Wordt het aantal stappen niet opgegeven, dan stelt het toestel dit aantal automatisch in op

30.

8-22

PlotPhase

Functie: Tekent een faseplot op basis van numerieke reeksen die overeenkomen met de

x -as

en y -as.

Syntaxis: PlotPhase <

x -as naam van numerieke reeks>, < y -as naam van numerieke reeks>

Beschrijving:

• Alleen de volgende opdrachten kunnen worden ingevoerd voor ieder argument om de

recursietabel te specificeren.

a

n

, b

n

, c

n

, a

n

+1

, b

n

+1

, c

n

+1

, a

n

+2

, b

n

+2

, c

n

+2

, Σ a

n

, Σ b

n

, Σ c

n

, Σ a

n

+1

, Σ b

n

+1

, Σ c

n

+1

, Σ a

n

+2

, Σ b

n

+2

, Σ c

n

+2

• Als u een naam van een numerieke reeks geeft die geen waarden in de recursietabel heeft

opgeslagen, zal het geheugen een Memory ERROR weergeven.

Voorbeeld: PlotPhase Σ

b

n

+1

, Σ a

n

+1

Tekent een faseplot met gebruik van Σ

b

n

+1

voor de x -as en Σ a

n

+1

voor de y -as.

k In-/uitvoeropdrachten (I/O)

Getkey

Functie: Deze opdracht gedraagt zich als een variabele die de waarde aanneemt die

overeenkomt met de code van de laatst geactiveerde toets.

Syntaxis: Getkey

Beschrijving:

• Deze opdracht gedraagt zich als een variabele die de waarde aanneemt die overeenkomt

met de code van de laatst geactiveerde toets.

• Als vóór deze opdracht op geen enkele toets werd gedrukt, krijgt de variabele de waarde 0.

• Deze opdracht kan in een lus worden gebruikt.

8-23

Locate

Functie: Deze opdracht schrijft (een aantal) alfanumerieke tekens op een welbepaalde plaats

op het scherm.

Syntaxis: Locate <kolomnummer>, <regelnummer>, <waarde>

Locate <kolomnummer>, <regelnummer>, <numerieke uitdrukking>

Locate <kolomnummer>, <regelnummer>, "<string>"

[Voorbeeld] Locate 1, 1, "AB"

Parameters:

• regelnummer: een getal van 1 tot 7

• kolomnummer: een getal van 1 tot 21

• waarde en numerieke uitdrukking

• string: een aantal lettertekens

Beschrijving:

• Deze opdracht schrijft getallen, de inhoud van een variabele of een tekst op een

welbepaalde plaats op het scherm. Als er een berekening is ingevoerd, wordt het resultaat

van deze berekening weergegeven.

• De regel wordt aangeduid door een getal van 1 tot 7, en de kolom door een getal van 1 tot

21.

Voorbeeld: Cls _

Blue Locate 7, 1, "CASIO FX"

Dit programma schrijft “CASIO FX” in het blauw in het midden van het scherm.

• In sommige gevallen zal eerst de opdracht ClrText nodig zijn voordat u het bovenstaande

programma laat lopen.

← (21, 1)

← (21, 7)

(1, 1) →

(1, 7) →

8-24

Receive( / Send(

Functie: Deze opdracht regelt het ontvangen van gegevens van en het verzenden van

gegevens naar een aangesloten toestel.

Syntaxis: Receive(<gegevens>) / Send(<gegevens>)

Beschrijving:

• Deze opdracht regelt het ontvangen van gegevens van en het verzenden van gegevens naar

een aangesloten toestel.

• De volgende gegevens kunnen met deze opdracht worden ontvangen (verzonden):

• Waarden die aan een variabele zijn toegekend

• Matrixgegevens (de volledige matrix, geen aparte getallen uit de matrix)

• Lijstgegevens (de volledige lijst, geen aparte getallen uit de lijst)

OpenComport38k / CloseComport38k

Functie: Opent en sluit de 3-pens seriële COM-poort.

Beschrijving: Zie de onderstaande opdracht Receive38k/Send38k.

Receive38k / Send38k

Functie: Regelt het verzenden en ontvangen van gegevens met een snelheid van 38 kbps.

Syntaxis: Send38k <uitdrukking>

Receive38k

Beschrijving:

• De opdracht OpenComport38k moet vóór deze opdracht worden uitgevoerd.

• De opdracht CloseComport38k moet na deze opdracht worden uitgevoerd.

• Als deze opdracht wordt uitgevoerd wanneer de verbindingskabel niet is aangesloten, wordt

het programma voortgezet zonder foutmelding.

k Relationele operatoren met een voorwaardelijke instructie (RELATNL)

=, ≠ , >, <, ≥ , ≤

Functie: Relationele operatoren worden samen met een voorwaardelijke instructie-opdracht

gebruikt.

Syntaxis: <links> <relationele operator> <rechts>

Parameters:

• links/rechts: variabele (A tot Z,

r ,

θ

), numerieke constante, berekening met variabelen (zoals:

A × 2)

• relationele operator: =, ≠ , >, <, ≥ , ≤

8-25

k Strings

Een string is een reeks tekens die tussen dubbele aanhalingstekens staan. In een programma

worden strings gebruikt om weer te geven tekst te specificeren. Een string die uit getallen

bestaat (zoals "123") of een uitdrukking (zoals " x –1") kan niet als een berekening worden

gebruikt.

Om een string op een bepaalde plaats op het scherm weer te geven, gebruikt u de Locate-

opdracht (pagina 8-23).

• Geef een backslash (\) vóór de dubbele aanhalingstekens (") of de backslash (\) om dubbele

aanhalingstekens (") of een backslash (\) in een string te gebruiken.

Voorbeeld 1: Om Japan: “Tokyo” in een string op te nemen

"Japan:\"Tokyo\""

Voorbeeld 2: Om main\abc in een string op te nemen

"main\\abc"

U kunt een backslash invoeren vanuit het menu dat verschijnt als u op 6(CHAR)

2(SYMBOL) drukt in de modus Program , of vanuit de String-afdeling van de lijst die

verschijnt als u op !e(CATALOG) drukt.

• U kunt strings aan stringgeheugen toewijzen (Str 1 tot Str 20). Zie “Geheugen van de string”

voor details over strings (pagina 2-8).

• U kunt de “+”-opdracht (pagina 8-27) gebruiken om strings binnen een argument te

verbinden.

• Een functie of opdracht binnen een stringfunctie (Exp(, StrCmp(, enz.) wordt gezien als één

teken. Bijvoorbeeld, de “sin”-functie wordt gezien als één teken.

Exp(

Functie: Converteert een string naar een uitdrukking en voert de uitdrukking uit.

Syntaxis: Exp("<string>"[)]

Exp '

'

Str(

Functie: Converteert een grafische uitdrukking naar een string en wijst deze toe aan de

gespecificeerde variabele.

Syntaxis: Exp 'Str(<formule>, <naam van string variabele>[)]

Beschrijving: Een grafische uitdrukking (Y

n

, r, X

t

, Y

t

, X), recursieformule ( a

n

, a

n

+1

, a

n

+2

, b

n

,

b

n

+1

, b

n

+2

, c

n

, c

n

+1

, c

n

+2

), of functiegeheugen (f

n

) kan worden gebruikt als het eerste argument

(<formule>).

StrCmp(

Functie: Vergelijkt “<string 1>” en “<string 2>” (vergelijking van tekencode).

Syntaxis: StrCmp("<string 1>", "<string 2>"[)]

Beschrijving: Vergelijkt de twee strings en geeft één van de volgende waarden als antwoord:

Geeft 0 als “<string 1>” = “<string 2>”.

Geeft 1 als “<string 1>” > “<string 2>”.

Geeft –1 als “<string 1>” < “<string 2>”.

8-26

StrInv(

Functie: Keert de volgorde van een string om.

Syntaxis: StrInv("<string>"[)]

StrJoin(

Functie: Voegt “<string 1>” en “<string 2>” samen.

Syntaxis: StrJoin("<string 1>", "<string 2>"[)]

Opmerking: Hetzelfde resultaat kan ook worden bereikt met gebruik van de “+”-opdracht

(pagina 8-27).

StrLeft(

Functie: Kopieert een string tot aan het

n -e teken vanaf de linkerkant.

Syntaxis: StrLeft("<string>",

n [)] (0 < n < 9999, n is een natuurlijk getal)

StrLen(

Functie: Geeft de lengte van een string weer (het aantal tekens in de string).

Syntaxis: StrLen("<string>"[)]

StrLwr(

Functie: Converteert alle tekens in een string naar kleine tekens.

Syntaxis: StrLwr("<string>"[)]

StrMid(

Functie: Haalt alles van het

n -e tot het m -e teken uit een string.

Syntaxis: StrMid("<string>",

n [, m )] (1 < n < 9999, 0 < m < 9999, n en m zijn natuurlijke

getallen)

Beschrijving: Het weglaten van “

m ” haalt alles vanaf het n -e teken tot het einde van de string

ut de string.

StrRight(

Functie: Kopieert een string tot aan het

n -e teken vanaf de rechterkant.

Syntaxis: StrRight("<string>",

n [)] (0 < n < 9999, n is een natuurlijk getal)

8-27

StrRotate(

Functie: Draait het linkerdeel en het rechterdeel van een string om, bij het

n -e teken.

Syntaxis: StrRotate("<string>", [,

n )] (–9999 < n < 9999, n is een integer)

Beschrijving: De draaiing gaat linksom als “

n ” positief is en gaat rechtsom als “ n ” negatief is.

Weglaten van “ n ” gebruikt een standaardwaarde van +1.

Voorbeeld: StrRotate("abcde", 2) ........ Geeft de string “cdeab” als resultaat.

StrShift(

Functie: Verplaatst een string

n tekens naar links of rechts.

Syntaxis: StrShift("<string>", [,

n )] (–9999 < n < 9999, n is een geheel getal)

Beschrijving: De verplaatsing gaat naar links als “

n ” positief is en gaat rechtsom als “ n ”

negatief is. Weglaten van “ n ” gebruikt een standaardwaarde van +1.

Voorbeeld: StrShift("abcde", 2) ........ Geeft de string “cde” als resultaat.

StrSrc(

Functie: Zoekt “<string 1>” vanaf het opgegeven punt (

n -e teken vanaf het begin van een

string) om te kijken of het de gegevens bevat die door “<string 2>” zijn gespecificeerd. Als de

gegevens zijn gevonden geeft deze opdracht de plaats weer van het eerste teken van “<string

2>”, vanaf het begin van “<string 1>”.

Syntaxis: StrSrc("<string 1>", "<string 2>"[,

n )] (1 < n < 9999, n is een natuurlijk getal)

Beschrijving: Door het beginpunt weg te laten begint de zoekopdracht vanaf het begin van

“<string 1>”.

StrUpr(

Functie: Converteert alle tekens in een string naar grote tekens.

Syntaxis: StrUpr("<string>"[)]

+ (Voegt twee strings samen)

Functie: Voegt “<string 1>” en “<string 2>” samen.

Syntaxis: "<string 1>"+"<string 2>"

Voorbeeld: "abc"+"de" → Str 1 ....... Kent “abcde” toe aan Str 1.

k Andere opdrachten

RclCapt

Functie: Geeft de inhoud weer van het interne geheugen dat door het nummer wordt

aangeduid.

Syntaxis: RclCapt <intern geheugencijfer> (intern geheugencijfer: 1 tot 20)

8-28

6. Rekenmachinefuncties gebruiken bij het

programmeren

k Gebruik van kleuropdrachten in een programma

Met kleuropdrachten kunt u kleuren instellen voor regels, tekst en andere weergave-

elementen op het scherm. De volgende kleuropdrachten worden ondersteund.

RUN-modus: Black, Blue, Red, Magenta, Green, Cyan, Yellow, ColorAuto, ColorClr

BASE-modus: Black, Blue, Red, Magenta, Green, Cyan, Yellow

• Kleuropdrachten worden ingevoerd via het hieronder afgebeelde dialoogvenster, dat

verschijnt wanneer u drukt op !f(FORMAT)b(Color Command) (!f(FORMAT) in

een BASE-modusprogramma).

De volgende toetsbewerking bijvoorbeeld levert de kleuropdracht Blue op.

RUN-modus: !f(FORMAT)b(Color Command)c(Blue)

BASE-modus: !f(FORMAT)c(Blue)

• Met uitzondering van ColorAuto en ColorClr kunnen kleuropdrachten in een programma

worden gebruikt in combinatie met de hieronder beschreven opdrachten.

- Opdrachten voor handmatig tekenen (pagina 5-25)

U kunt de kleur van een handmatige tekening bepalen door een kleuropdracht voor

“Graph Y=” te plaatsen of andere tekenopdrachten die kunnen worden ingevoerd na

!4(SKETCH)5(GRAPH).

Voorbeeld: Red Graph Y = X

2

− 1

- Schetsopdrachten

U kunt de tekenkleur van een figuur die met een schetsopdracht is getekend instellen door

een kleuropdracht vóór de volgende schetsopdrachten te plaatsen.

Tangent, Normal, Inverse, PlotOn, PlotChg, F-Line, Line, Circle, Vertical, Horizontal, Text,

PxlOn, PxlChg, SketchNormal, SketchThick, SketchBroken, SketchDot, SketchThin

Voorbeeld: Green SketchThin Circle 2, 1, 2

- Lijstopdracht

Met de hieronder afgebeelde syntaxis kunt u een kleur instellen voor een lijst.

<kleuropdracht> List

n (n = 1 tot 26)

<kleuropdracht> List "subnaam"

Met de hieronder afgebeelde syntaxis kunt u een kleur voor een specifiek element in een

lijst instellen.

<kleuropdracht> List

n [<elementnummer>] (n = 1 tot 26)

<kleuropdracht> List "subnaam" [<elementnummer>]

Voorbeeld: Blue List 1

Red List 1 [3]

8-29

- De volgende opdrachten kunnen ook samen met kleuropdrachten worden gebruikt. Zie de

pagina’s die tussen haakjes worden genoemd voor meer informatie.

"<tekst>" (“Tekstweergave”, pagina 8-30), Locate (pagina 8-23), SetG-Color (pagina 8-32),

Plot/Line-Color (pagina 8-32)

• Kleuropdrachten kunnen ook worden gebruikt voor het tekenen van grafieken met functies

van Graph- of Statistics-modi in een programma. Zie “Grafieken in een programma” (pagina

8-32) en “Statistische berekeningen en grafieken in een programma” (pagina 8-35) voor

meer gegevens.

k Gebruik van Paint-opdrachten in een programma

Met Paint-opdrachten kunt u schaduwpartijen in grafieken aanbrengen. De volgende zijn de

twee paint-opdrachten.

ColorNormal, ColorLighter

• Paint-opdrachten worden via het hieronder afgebeelde dialoogvenster ingevoerd, dat

verschijnt als u drukt op !f(FORMAT)c(Paint Command).

De volgende toetsbewerking bijvoorbeeld levert de paint-opdracht ColorLighter op.

!f(FORMAT)c(Paint Command)c(Lighter)

• Zie voor meer informatie over syntaxis waarbij paint-opdrachten gebruikt kunnen worden

“Statistische berekeningen en grafieken in een programma” (pagina 8-35).

8-30

k Weergave van tekst

Om een tekst in te voegen in een programma, moet u deze tekst bij het invoeren tussen

aanhalingstekens plaatsen. De tekst zal dan letterlijk weergegeven worden tijdens de

uitvoering van het programma. Op die manier kunt u bij de invoer van gegevens of uitvoer van

resultaten mededelingen op het scherm laten verschijnen.

Programma Weergave

"CASIO" CASIO

? → X ?

"X =" ? → X X = ?

• Het voorbeeld hieronder toont hoe u de weergavekleur van een tekststring instelt door een

kleuropdracht vóór de string in het programma in te voeren.

Blue "CASIO"

• Als de tekst gevolgd wordt door een berekeningsformule, vergeet dan niet een

uitvoeropdracht (^) in te voegen tussen de tekst en de berekening.

• Als meer dan 21 tekens zijn ingevoerd, zal de tekst automatisch verder gaan op de volgende

regel.

• U kunt maximaal 255 geheugenbytes gebruiken voor tekst of commentaar.

k Rijbewerkingen op een matrix in een programma

Met deze opdrachten kunt u rijbewerkingen op een matrix uitvoeren in een programma.

• Voor dit type programma moet u opletten dat u de modus Run-Matrix kiest en daarna de

Matrix Editor gebruikt om de matrix in te voeren, om vervolgens naar de modus Program

over te stappen om deze matrix dan in het programma te introduceren.

u Twee rijen van plaats verwisselen (Swap)

Voorbeeld 1 Verwissel in de volgende matrix rij 2 en rij 3 van plaats:

Matrix A =

1 2

3 4

5 6

De syntaxis die u moet gebruiken is de volgende:

Swap A, 2, 3_

Van plaats te verwisselen rijen

Naam van de matrix

Mat A

8-31

De uitvoering van dit programma geeft het volgende resultaat:

u Een rij met een getal te vermenigvuldigen (`Row)

Voorbeeld 2 Vermenigvuldig in de matrix uit voorbeeld 1 rij 2 met het getal 4

De syntaxis die u moet gebruiken is de volgende:

`Row 4, A, 2_

Rij

Naam van de matrix

Getal waarmee vermenigvuldigd wordt

Mat A

u Een rij met een getal vermenigvuldigen en het resultaat optellen bij een

andere rij (`Row+)

Voorbeeld 3 Vermenigvuldig in de matrix uit voorbeeld 1 rij 2 met het getal 4, en tel

dit resultaat op bij rij 3

De syntaxis die u moet gebruiken is de volgende:

`Row+ 4, A, 2, 3_

Op te tellen rijen

Rij waarvoor het product moet worden berekend

Naam van de matrix

Getal waarmee vermenigvuldigd wordt

Mat A

u Een rij optellen bij een andere rij (Row+)

Voorbeeld 4 Tel in de matrix uit voorbeeld 1 rij 2 op bij rij 3

De syntaxis die u moet gebruiken is de volgende:

Row+ A, 2, 3_

Nummer van de rij waarbij opgeteld moet worden

Nummer van de rij dat opgeteld moet worden

Naam van de matrix

Mat A

8-32

k Grafieken in een programma

Voorschriften van grafieken kunt u in een programma verwerken. Hiermee kunt u een of meer

grafieken op het scherm tekenen. De syntaxis die u moet gebruiken is de volgende:

• V-Window View Window –5, 5, 1, –5, 5, 1_

• Invoer van het voorschrifttype Y = Type_ ....................Definieert het voorschrifttype.

"X

2

– 3" → Y1*

1

_

• Grafiekkleur SetG-Color Green, 1_

• Tekenen van de grafiek DrawGraph

*

1

Voer deze Y1 in met J4(GRAPH)1(Y)b (weergegeven als ). Als u “Y” invoert

met de toetsen, zal een Syntax ERROR het gevolg zijn.

u Syntaxis van andere voorschriften van grafieken

• V-Window View Window <Xmin>, <Xmax>, <Xscale>, <Ymin>, <Ymax>, <Yscale>,

<T

θ

min>, <T

θ

max>, <T

θ

ptch>

StoV-Win <gebied van V-Win> ....... gebied: 1 tot 6

RclV-Win <gebied van V-Win> ........ gebied: 1 tot 6

• Graph Color SetG-Color <kleuropdracht>, <gebied van grafiek>…... gebied: 1 tot 20

SetG-Color <kleuropdracht>, <element van recursieformule>

....... element

a

n

+1

, b

n

+1

, etc.

• Zoom Factor <X-factor>, <Y-factor>

ZoomAuto........................................ Geen parameter

• Pict StoPict <gebied van afbeelding> .... gebied: 1 tot 20

StoPict "mapnaam\bestandsnaam"

RclPict <gebied van afbeelding> ..... gebied: 1 tot 20

RclPict "mapnaam\bestandsnaam"

• Sketch Plot/Line-Color <kleuropdracht>

Plot <X-coördinaat>, <Y-coördinaat>

PlotOn <X-coördinaat>, <Y-coördinaat>

PlotOff <X-coördinaat>, <Y-coördinaat>

PlotChg <X-coördinaat>, <Y-coördinaat>

PxlOn <regelnummer>, <kolomnummer>

PxlOff <regelnummer>, <kolomnummer>

PxlChg <regelnummer>, <kolomnummer>

PxlTest(<regelnummer>, <kolomnummer>[)]

Text <regelnummer>, <kolomnummer>, "<text>"

Text <regelnummer>, <kolomnummer>, <uitdrukking>

................regelnummer: 1 tot 187, kolomnummer: 1 tot 379

8-33

SketchThick <Sketch- of Graph-instructie>

SketchBroken <Sketch- of Graph-instructie>

SketchDot <Sketch- of Graph-instructie>

SketchNormal <Sketch- of Graph-instructie>

SketchThick <Sketch- of Graph-instructie>

Tangent <functie>, <X-coördinaat>

Normal <functie>, <X-coördinaat>

Inverse <functie>

Line.................. Geen parameter

F-Line <X-coördinaat 1>, <Y-coördinaat 1>, <X-coördinaat 2>,

<Y-coördinaat 2>

Circle <X-coördinaat van het middelpunt>, <Y-coördinaat van het

middelpunt>, <R-waarde straal>

Vertical <X-coördinaat>

Horizontal <Y-coördinaat>

k Achtergrondafbeeldingen in een programma

U kunt de “Background”-instelling wijzigen op het configuratiescherm van een programma.

• Syntaxis wanneer een achtergrondafbeelding wordt weergegeven

BG-Pict <gebied van afbeelding> [,a] ... gebied: 1 tot 20

BG-Pict "mapnaam\bestandsnaam" [,a]

Door “a” aan het eind toe te voegen worden V-Window-waarden (die met de beeldgegevens

worden opgeslagen) geladen wanneer de achtergrondafbeelding wordt weergegeven.

• Syntaxis wanneer een achtergrondafbeelding niet wordt weergegeven (of is verborgen)

BG-None

k Dynamische grafieken in een programma

Dynamische grafieken kunt u in een programma verwerken. Gebruik de syntax in het

hieronder getoonde voorbeeld voor het tekenen van een dynamische grafiek in een

programma.

• Invoer dynamische grafiekformule

Y = Type_ ... Specificeert het grafiektype.

"AX

2

− 3" → Y1*

1

_

• Specificeren van de variabele van het

dynamisch bereik

D Var A_

• Bereik dynamische grafiek

1 → D Start_

5 → D End_

1 → D pitch_

• Tekenen van de grafiek

DrawDyna

*

1

Voer deze Y1 in met J4(GRAPH)1(Y)b (weergegeven als ). Als u “Y” invoert

met de toetsen, zal een Syntax ERROR het gevolg zijn.

8-34

k Tabellen afgeleid van een voorschrift in een programma

Tabellen afgeleid van een voorschrift kunt u in een programma verwerken. Van zo’n tabel kunt

u dan de grafiek tekenen. De syntaxis die u moet gebruiken is de volgende:

• Definitie van het interval van de tabel • Tekenen van de grafiek

1 → F Start_ Grafiek door middel van verbonden punten:

5 → F End_

DrawFTG-Con

1 → F pitch_

Grafiek door middel van discrete punten:

• Opmaken van de numerieke tabel

DrawFTG-Plt

DispF-Tbl

k Tabellen afgeleid van rijen en reeksen in een programma

Tabellen afgeleid van rijen en reeksen kunt u in een programma verwerken. Van zo’n tabel

kunt u dan de grafiek tekenen. De syntaxis die u moet gebruiken is de volgende:

• Invoer van het voorschrift

a

n

+1

Type_ .... Definieert het type.

"3

a

n

+ 2" → a

n

+1

_

"4

b

n

+ 6" → b

n

+1

_

• Definitie van het interval van de tabel • Opmaken van de numerieke tabel

1 → R Start_ DispR-Tbl

5 → R End_ • Tekenen van de grafiek

1 →

a

0

_

Grafiek door middel van verbonden punten:

2 →

b

0

_

DrawR-Con, DrawRΣ-Con

1 →

a

n

Start_

Grafiek door middel van discrete punten:

3 →

b

n

Start_

DrawR-Plt, DrawRΣ-Plt

• Statistisch convergerende/divergerende

grafiek (webgrafiek)

DrawWeb

a

n

+1

, 10

8-35

k Lijsten sorteren in een programma

Met deze opdrachten kunt u gegevens van lijsten sorteren van klein naar groot (stijgend) of

van groot naar klein (dalend).

• Stijgende grootte

SortA (List 1, List 2, List 3)

Te sorteren lijsten (maximum zes)

• Dalende grootte

SortD (List 1, List 2, List 3)

Te sorteren lijsten (maximum zes)

k Statistische berekeningen en grafieken in een programma

Het invoegen van statistische berekeningen en hun grafieken in een programma maakt het

mogelijk om met statistische gegevens te rekenen en de resultaten grafisch weer te geven.

u De voorwaarden en het tekenen van een statistische grafiek definiëren

Volgend op een StatGraph-opdracht (“S-Gph1”, “S-Gph2”, of “S-Gph3”), moet u de volgende

grafiekvoorwaarden opgeven:

• Tekenen of niet tekenen van de grafiek (DrawOn/DrawOff)

• Graph Type

• Lijst met

x-waarden (naam van de lijst)

• Lijst met

y-waarden (naam van de lijst)

• Lijst met de frequentiewaarden (1 of naam van de lijst)

• Mark Type

• ColorLink-instelling (X&Y, OnlyX, OnlyY, On, Off, X&Freq)

• Graph Color-instelling (een van de zeven kleuren* of ColorAuto)

Als “Pie” voor het Graph Type is geselecteerd:

• Weergave-instelling (% of Data)

• Specificatie van gegevenslijst van percentages (Geen of naam van de lijst)

Als “Pie” of “Hist” voor het Graph Type is geselecteerd:

• Gebiedskleurinstelling (een van de zeven kleuren* of ColorAuto)

• Paint-stijlinstelling (ColorNormal, ColorLighter)

• Randkleurinstelling (een van de zeven kleuren* of ColorClr)

8-36

Als “MedBox” voor het Graph Type is geselecteerd:

• Outliers Aan/Uit-instelling

• Boxkleurinstelling (een van de zeven kleuren*)

• Haarkleurinstelling (een van de zeven kleuren*)

• Uitschieterkleurinstelling (een van de zeven kleuren*)

• Kleurinstelling binnenzijde box (een van de zeven kleuren* of ColorAuto)

• Paint-instelling binnenzijde box (ColorNormal, ColorLighter)

Als “Bar” voor het Graph Type is geselecteerd:

• Grafiekgegevens van de eerste staaf (naam van de lijst)

• Grafiekgegevens van de tweede en derde staaf (naam van de lijst)

• Richting van het staafdiagram (Length of Horizontal)

• Gebiedskleurinstelling voor elk gegeven (een van de zeven kleuren* of ColorAuto)

• Paint-stijlinstelling voor elk gegeven (ColorNormal, ColorLighter)

• Randkleurinstelling voor elk gegeven (een van de zeven kleuren* of ColorClr)

* Black, Blue, Red, Magenta, Green, Cyan, Yellow

De karakteristieken van een (statistische) grafiek hangen af van het grafiektype. Zie

“Algemene grafiekinstellingen” (pagina 6-2)

• U legt de karakteristiek voor een spreidingsdiagram of

xy-lijndiagram met discrete of met

verbonden punten als volgt vast:

S-Gph1 DrawOn, Scatter, List 1, List 2, 1, Square, ColorLinkOff, ColorAuto

In het geval u een

xy-lijndiagram met verbonden punten wilt, vervangt u “Scatter” door

“xyLine”.

• U legt de karakteristiek voor een normale kansverdeling als volgt vast:

S-Gph1 DrawOn, NPPlot, List 1, Square, ColorLinkOff, Blue

• U legt de karakteristiek voor een histogram als volgt vast:

S-Gph1 DrawOn, Hist, List 1, List 2, ColorLinkOff, Blue ColorLighter

• U legt de karakteristiek voor een frequentiepolygoon als volgt vast:

S-Gph1 DrawOn, Broken, List 1, List 2, ColorLinkOff, Blue

• U legt de karakteristiek voor een normale verdelingsdiagram als volgt vast:

S-Gph1 DrawOn, N-Dist, List 1, List 2, Blue

• U legt de karakteristiek voor een mediaan-verdelingsdiagram als volgt vast:

S-Gph1 DrawOn, MedBox, List 1, 1, 1, Yellow, Green, Blue, Red

Uitschieters Aan/Uit (1: Aan, 0: Uit)

Kleur uitschieters

Boxkleur

Haarkleur

Kleur binnenzijde box

8-37

• U legt de karakteristiek voor een regressiekromme (bijvoorbeeld een lineaire regressie ten

opzichte van het gemiddelde) als volgt vast:

S-Gph1 DrawOn, Linear, List 1, List 2, List 3, Blue

De karakteristiek voor de hieronder volgende regressiegrafieken legt u op dezelfde manier

vast, maar u moet “Linear” vervangen door het gewenste grafiektype.

Lineaire regressie ............Linear Logaritmische regressie .......Log

Med-Med..........................Med-Med Exponentiële regressie ........ExpReg(a·eˆb

x)

Tweedemachtsregressie..Quad ExpReg(a·bˆ

x)

Derdemachts regressie....Cubic Machtsregressie ...................Power

Vierdemachtsregressie ....Quart

• U legt de karakteristiek voor een sinusoïdale regressie als volgt vast:

S-Gph1 DrawOn, Sinusoidal, List 1, List 2, Blue

• Het volgende is een typerende specificatie van grafiekvoorwaarden voor een logistiek

regressiegrafiek.

S-Gph1 DrawOn, Logistic, List 1, List 2, Blue

• U legt de karakteristiek voor een taartdiagram (bijvoorbeeld een lineaire regressie ten

opzichte van het gemiddelde) als volgt vast:

S-Gph1 DrawOn, Pie, List 1, %, None, ColorLinkOff, ColorAuto ColorLighter, ColorClr

• Het volgende is een typerende specificatie van grafiekvoorwaarden voor een staafdiagram.

S-Gph1 DrawOn, Bar, List 1, None, None, StickLength, ColorLinkOff, Blue ColorLighter,

Black, Red ColorLighter, Black, Green ColorLighter, Black

Als u een statistische grafiek wilt tekenen, voert u de “DrawStat”-opdracht in, volgend op de

specificatieregel van de grafiekvoorwaarden.

ClrGraph _

S-Wind Auto _

{1, 2, 3} → List 1 _

{1, 2, 3} → List 2 _

S-Gph1 DrawOn, Scatter, List 1, List 2, 1, Square, ColorLinkOff, ColorAuto _

DrawStat

8-38

k Kansverdelingsgrafieken in een programma

Er worden speciale opdrachten gebruikt om kansverdelingsgrafieken in een programma te

tekenen.

• Om een normale cumulatieve verdelingsgrafiek te tekenen

DrawDistNorm <Lower>, <Upper> [,

σ

, ]

Gemiddelde van de populatie*

1

Standaardafwijking van de populatie*

1

Bovengrens van de gegevens

Ondergrens van de gegevens

*

1

Dit mag worden weggelaten. Door deze items weg te laten wordt de berekening

uitgevoerd met  = 1 en  = 0.

• Door DrawDistNorm uit te voeren wordt de bovenstaande

berekening uitgevoerd overeenkomstig de gespecificeerde

voorwaarden, en wordt de grafiek getekend. Op dat

moment wordt het ZLow <

x < ZUp-gebied op de

grafiek ingevuld.

• Tegelijkertijd worden de berekeningsresultaten

p, ZLow, en ZUp toegewezen aan de

respectieve variabelen p, ZLow, en ZUp, en p wordt toegewezen aan Ans.

• Teken een Student-t cumulatieve verdelingsgrafiek

DrawDistT <Lower>, <Upper>, <df>

Aantal vrijheidsgraden

Bovengrens van de gegevens

Ondergrens van de gegevens

• Door DrawDistT uit te voeren wordt de bovenstaande berekening uitgevoerd overeenkomstig

de gespecificeerde voorwaarden, en wordt de grafiek getekend. Op dat moment wordt het

Lower <

x < Upper-gebied op de grafiek ingevuld.

• Tegelijkertijd worden de

p-berekeningsresultaten en de Lower- en Upper-invoerwaarden

toegewezen aan de respectieve variabelen p, tLow en tUp, en p wordt toegewezen aan Ans.

πσ

2

p =

dx

1

e

–

2

σ

(x – μ)

2

μ

Upper

Lower

∫

ZUp =

σ

Upper –

μ

ZLow =

σ

Lower –

μ

tLow = Lower tUp = Upper

Γ

2

df + 1

df

x

2

1 +

df + 1

2

p = ×

–

Γ

2

df

dx

df

×

π

Upper

Lower

∫

8-39

• Teken een 

2

cumulatieve verdelingsgrafiek

DrawDistChi <Lower>, <Upper>, <df>

Aantal vrijheidsgraden

Bovengrens van de gegevens

Ondergrens van de gegevens

• Door DrawDistChi uit te voeren wordt de bovenstaande berekening uitgevoerd

overeenkomstig de gespecificeerde voorwaarden, en wordt de grafiek getekend. Op dat

moment wordt het Lower <

x < Upper-gebied op de grafiek ingevuld.

• Tegelijkertijd wordt het berekeningsresultaat toegewezen aan de variabelen

p en Ans.

• Teken een F cumulatieve verdelingsgrafiek

DrawDistF <Lower>, <Upper>, <ndf>, <ddf>

Vrijheidsgraden van noemer

Vrijheidsgraden van teller

Bovengrens van de gegevens

Ondergrens van de gegevens

• Door DrawDistF uit te voeren wordt de bovenstaande berekening uitgevoerd overeenkomstig

de gespecificeerde voorwaarden, en wordt de grafiek getekend. Op dat moment wordt het

Lower <

x < Upper-gebied op de grafiek ingevuld.

• Tegelijkertijd wordt het berekeningsresultaat

p toegewezen aan de variabelen p en Ans.

1

p = ×

Γ

2

df

2

df

2

××

2

1

dxx

– 1

x

2

e

–

Upper

Lower

∫

ndf

2

ndf

2

p = ×××

–

Γ

2

ndf + ddf

×

Γ

2

ndf

Γ

2

ddf

ndf

ndf + ddf

2

ddf

ndf × x

dxx

– 1

1 +

Upper

Lower

∫

8-40

k Statistische berekeningen uitvoeren in een Programma

• Berekeningen op statistische waarnemingen met één variabele

1-Variable List1, List 2

Lijst met frequentiegetallen (Frequency)

x-waarden (XList)

• Berekeningen op statistische waarnemingen met twee variabelen

2-Variable List 1, List 2, List 3

Lijst met frequentiegetallen (Frequency)

y-waarden (YList)

x-waarden (XList)

• Regressieberekening

LinearReg(a

x+b) List 1, List 2, List 3

Lijst met frequentiegetallen (Frequency)

y-waarden (YList)

x-waarden (XList)

* U kunt de volgende regressietypes kiezen:

LinearReg(a

x+b) ......lineaire regressie (ax+b type)

LinearReg(a+b

x) ......lineaire regressie (a+bx type)

Med-MedLine ..........lineaire regressie ten opzichte van de mediaan

QuadReg .................tweedemachtsregressie

CubicReg .................derdemachtsregressie

QuartReg .................vierdemachtsregressie

LogReg ...................logaritmische regressie

ExpReg(a·eˆb

x)........exponentiële regressie (a·e

bx

type)

ExpReg(a·bˆ

x)..........exponentiële regressie (a·b

x

type)

PowerReg ...............machtsregressie

• Sinusoïdale regressieberekening

SinReg List 1, List 2

y-waarden (YList)

x-waarden (XList)

Berekenings-

type*

8-41

• Logistieke regressieberekening

LogisticReg List 1, List 2

y-waarden (YList)

x-waarden (XList)

k Kansberekeningen in een programma uitvoeren

• De volgende waarden worden vervangen wanneer één van de argumenten die tussen

haakjes staan ([ ]) wordt weggelaten.

σ

=1, =0, tail=L (Left)

• Zie “Statistische formule” voor de berekeningsformule van iedere kansdichtheidsfunctie

(pagina 6-69).

• Normale verdeling

NormPD(: Geeft als resultaat de normale kansdichtheid (p waarde) voor de gespecificeerde

gegevens.

Syntaxis: NormPD(

x[,

σ

, )]

• Voor

x kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. Het berekeningsresultaat p

wordt toegewezen aan de variabelen p en Ans (ListAns als x een lijst is).

NormCD(: Geeft als resultaat de normale cumulatieve verdeling (

p waarde) voor de

gespecificeerde gegevens.

Syntaxis: NormCD(Lower, Upper[,

σ

, )]

• Voor Lower en Upper kunnen enkele waarden of lijsten worden gespecificeerd.

Berekeningsresultaten

p, ZLow, en ZUp worden aan de respectieve variabelen toegewezen

p, ZLow, en ZUp. Het berekeningsresultaat p wordt ook toegewezen aan Ans (ListAns als

Lower en Upper lijsten zijn).

InvNormCD(: Geeft de inverse normaal cumulatieve verdeling (bovenste en/of onderste

waarde(n)) voor de gespecificeerde

p-waarde.

Syntaxis: InvNormCD(["L(of–1) of R(of 1) of C(of 0)", ]

p[,

σ

, ])

tail (Left, Right, Central)

• Voor p kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. Berekeningsresultaten worden

geëxporteerd overeenkomstig de tail-instellingen, zoals hieronder beschreven.

tail = Left

De Upper-waarde wordt toegewezen aan variabelen

x1InvN en Ans (ListAns als p een lijst

is).

tail = Right

De Lower-waarde wordt toegewezen aan variabelen

x1InvN en Ans (ListAns als p een lijst

is).

tail = Central

De Lower- en Upper-waarden worden toegewezen aan de variabelen

x1InvN en x2InvN.

Alleen Lower wordt aan een Ans toegewezen (ListAns als

p een lijst is).

8-42

• Student-t-kansverdeling

tPD(: Geeft als resultaat de Student-t-kansdichtheid (p-waarde) voor de gespecificeerde

gegevens.

Syntaxis: tPD(

x, df [)]

• Voor

x kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. Het berekeningsresultaat p

wordt toegewezen aan de variabelen p en Ans (ListAns als x een lijst is).

tCD(: Geeft als resultaat de Student-

t-cumulatieve verdeling (p-waarde) voor de

gespecificeerde gegevens.

Syntaxis: tCD(Lower,Upper,

df [)]

• Voor Lower en Upper kunnen enkele waarden of lijsten worden gespecificeerd.

Berekeningsresultaten

p, tLow, en tUp worden aan de respectieve variabelen toegewezen p,

tLow, en tUp. Het berekeningsresultaat p wordt ook toegewezen aan Ans (ListAns als Lower

en Upper lijsten zijn).

InvTCD(: Geeft de inverse Student-

t-cumulatieve verdeling (Lower-waarde) voor de

gespecificeerde p-waarde.

Syntaxis: InvTCD(

p,df [)]

• Voor

p kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. De Lower-waarde wordt

toegewezen aan xInv- en Ans-variabelen (ListAns als p een lijst is).

• 

2

-kansverdeling

ChiPD(: Geeft als resultaat de 

2

kansdichtheid (p-waarde) voor de gespecificeerde gegevens.

Syntaxis: ChiPD(

x,df [)]

• Voor

x kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. Het berekeningsresultaat p

wordt toegewezen aan de variabelen p en Ans (ListAns als x een lijst is).

ChiCD(: Geeft als resultaat de



2

cumulatieve verdeling (p-waarde) voor de gespecificeerde

gegevens.

Syntaxis: ChiCD(Lower,Upper,

df [)]

• Voor Lower en Upper kunnen enkele waarden of lijsten worden gespecificeerd. Het

berekeningsresultaat

p wordt toegewezen aan de variabelen p en Ans (ListAns als Lower en

Upper lijsten zijn).

InvChiCD(: Geeft de inverse



2

cumulatieve verdeling (Lower-waarde) voor de gespecificeerde

p-waarde.

Syntaxis: InvChiCD(

p,df [)]

• Voor

p kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. De Lower-waarde wordt

toegewezen aan xInv- en Ans-variabelen (ListAns als p een lijst is).

8-43

• F-kansverdeling

FPD(: Geeft als resultaat de F-kansdichtheid (p-waarde) voor de gespecificeerde gegevens.

Syntaxis: FPD(

x,ndf,ddf [)]

• Voor

x kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. Het berekeningsresultaat p

wordt toegewezen aan de variabelen

p en Ans (ListAns als x een lijst is).

FCD(: Geeft als resultaat de

F cumulatieve verdeling (p-waarde) voor de gespecificeerde

gegevens.

Syntaxis: FCD(Lower,Upper,

ndf,ddf [)]

• Voor Lower en Upper kunnen enkele waarden of lijsten worden gespecificeerd. Het

berekeningsresultaat

p wordt toegewezen aan de variabelen p en Ans (ListAns als Lower en

Upper lijsten zijn).

InvFCD(: Geeft als resultaat de inverse

F cumulatieve verdeling (Lower waarde) voor de

gespecificeerde gegevens.

Syntaxis: InvFCD(

p,ndf,ddf [)]

• Voor

p kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. De Lower-waarde wordt

toegewezen aan xInv- en Ans-variabelen (ListAns als p een lijst is).

• Binomiale kansverdeling

BinomialPD(: Geeft als resultaat de binomiale kans (p-waarde) voor de gespecificeerde

gegevens.

Syntaxis: BinomialPD([

x,]n,P[)]

• Voor

x kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. Het berekeningsresultaat p

wordt toegewezen aan de variabelen p en Ans (ListAns als x een lijst is).

BinomialCD(: Geeft als resultaat de binomiale cumulatieve verdeling (

p-waarde) voor de

gespecificeerde gegevens.

Syntaxis: BinomialCD([[Lower,] Upper,]

n,P[)]

• Voor Lower en Upper kunnen enkele waarden of lijsten worden gespecificeerd. Resultaat

p

wordt toegewezen aan variabelen p en Ans (of ListAns).

InvBinomialCD(: Geeft als resultaat de inverse binomiale cumulatieve verdeling voor de

gespecificeerde gegevens.

Syntaxis: InvBinomialCD(

p,n,P[)]

• Voor

p kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. De berekende waarde voor X

wordt toegewezen aan de xInv- en Ans-variabelen (ListAns als p een lijst is).

8-44

• Poisson-kansverdeling

PoissonPD(: Geeft als resultaat de Poisson-kans (p-waarde) voor de gespecificeerde

gegevens.

Syntaxis: PoissonPD(

x, [)]

• Voor

x kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. Het berekeningsresultaat p

wordt toegewezen aan de variabelen

p en Ans (ListAns als x een lijst is).

PoissonCD(: Geeft als resultaat de Poisson cumulatieve verdeling (

p-waarde) voor de

gespecificeerde gegevens.

Syntaxis: PoissonCD([Lower,] Upper,

[)]

• Voor Lower en Upper kunnen enkele waarden of lijsten worden gespecificeerd. Resultaat

p

wordt toegewezen aan variabelen p en Ans (of ListAns).

InvPoissonCD(: Geeft als resultaat de inverse Poisson cumulatieve verdeling voor de

gespecificeerde gegevens.

Syntaxis: InvPoissonCD(

p, [)]

• Voor

p kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. De berekende waarde voor X

wordt toegewezen aan de xInv- en Ans-variabelen (ListAns als p een lijst is).

• Geometrische kansverdeling

GeoPD(: Geeft als resultaat de geometrische kans (p-waarde) voor de gespecificeerde

gegevens.

Syntaxis: GeoPD(

x, P[)]

• Voor

x kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. Het berekeningsresultaat p

wordt toegewezen aan de variabelen p en Ans (ListAns als x een lijst is).

GeoCD(: Geeft als resultaat de geometrische cumulatieve verdeling (

p-waarde) voor de

gespecificeerde gegevens.

Syntaxis: GeoCD([Lower,] Upper,P[)]

• Voor Lower en Upper kunnen enkele waarden of lijsten worden gespecificeerd. Resultaat

p

wordt toegewezen aan variabelen

p en Ans (of ListAns).

InvGeoCD(: Geeft als resultaat de inverse geometrische cumulatieve verdeling voor de

gespecificeerde gegevens.

Syntaxis: InvGeoCD(

p,P[)]

• Voor

p kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. Het resultaat wordt

toegewezen aan xInv- en Ans-variabelen (ListAns als p een lijst is).

8-45

• Hypergeometrische kansverdeling

HypergeoPD(: Geeft als resultaat de hypergeometrische kans (p-waarde) voor de

gespecificeerde gegevens.

Syntaxis: HypergeoPD(

x, n, M, N[)]

• Voor

x kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. Het berekeningsresultaat p

wordt toegewezen aan de variabelen

p en Ans (ListAns als x een lijst is).

HypergeoCD(: Geeft als resultaat de hypergeometrische cumulatieve verdeling (

p-waarde)

voor de gespecificeerde gegevens.

Syntaxis: HypergeoCD([Lower,] Upper,

n, M, N[)]

• Voor Lower en Upper kunnen enkele waarden of lijsten worden gespecificeerd. Resultaat

p

wordt toegewezen aan variabelen p en Ans (of ListAns).

InvHypergeoCD(: Geeft als resultaat de inverse hypergeometrische cumulatieve verdeling

voor de gespecificeerde gegevens.

Syntaxis: InvHypergeoCD(

p, n, M, N[)]

• Voor

p kan een enkele waarde of lijst worden gespecificeerd. De berekende waarde voor X

wordt toegewezen aan de xInv- en Ans-variabelen (ListAns als p een lijst is).

k De TEST-opdracht gebruiken om een opdracht in een programma uit te

voeren

• Hieronder staan de specificatiebereiken voor het “ condition”-argument van de opdracht.

“<” of –1 wanneer

 < 

0

“≠” of 0 wanneer  ≠ 

0

“>” of 1 wanneer  > 

0

Het bovenstaande geldt ook voor de specificatiemethodes voor “

ρ

condition” en “&

ρ

condition”.

• Voor uitleg over argumenten raadpleegt u “Testen” (pagina 6-33) en “Invoer- en

uitvoertermen van testen, betrouwbaarheidsinterval en kansverdelingsfuncties” (pagina

6-66).

• Zie “Statistische formule” voor de berekeningsformule van iedere opdracht (pagina 6-69).

• Z-test

OneSampleZTest: Voert 1-sample Z-testberekening uit.

Syntaxis: OneSample

ZTest " condition", 

0

,

σ

, o, n

Uitvoerwaarden: z, p, o, n worden toegekend aan de respectieve variabelen z, p, o, n en

aan ListAns-elementen 1 t/m 4.

Syntaxis: OneSample

ZTest " condition", 

0

,

σ

, List[, Freq]

Uitvoerwaarden:

z, p, o, s

x

, n worden toegekend aan de respectieve variabelen z, p, o, s

x

, n

en aan ListAns-elementen 1 t/m 5.

8-46

TwoSampleZTest: Voert 2-sample Z-testberekening uit.

Syntaxis: TwoSample

ZTest "

1

condition",

σ

1

,

σ

2

, o

1

, n

1

, o

2

, n

2

Uitvoerwaarden: z, p, o

1

, o

2

, n

1

, n

2

worden toegekend aan de respectieve variabelen z, p,

o

1

, o

2

, n

1

, n

2

en aan ListAns-elementen 1 t/m 6.

Syntaxis: TwoSample

ZTest "

1

condition",

σ

1

,

σ

2

, List1, List2[, Freq1 [, Freq2]]

Uitvoerwaarden:

z, p, o

1

, o

2

,

s

x

1

, s

x

2

, n

1

, n

2

worden toegekend aan de respectieve variabelen

z, p, o

1

, o

2

,

s

x

1

, s

x

2

, n

1

, n

2

en aan ListAns-elementen 1 t/m 8.

OneProp

ZTest: Voert 1-proportie Z-testberekening uit.

Syntaxis: OneProp

ZTest "p condition", p

0

, x, n

Uitvoerwaarden: z, p, pˆ, n worden toegekend aan de respectieve variabelen z, p, pˆ, n en

aan ListAns-elementen 1 t/m 4.

TwoProp

ZTest: Voert 2-proportie Z-testberekening uit.

Syntaxis: TwoProp

ZTest "p

1

condition", x

1

, n

1

, x

2

, n

2

Uitvoerwaarden: z, p, pˆ

1

, pˆ

2

, pˆ, n

1

, n

2

worden toegekend aan de respectieve variabelen z,

p, pˆ

1

, pˆ

2

, pˆ, n

1

, n

2

en aan ListAns-elementen 1 t/m 7.

• t Test

OneSampleTTest: Voert 1-sample t-testberekening uit.

Syntaxis: OneSampleTTest "



condition", 

0

, o, s

x

, n

OneSampleTTest "



condition", 

0

, List[, Freq]

Uitvoerwaarden:

t, p, o, s

x

, n worden toegekend aan de respectieve variabelen met

dezelfde namen en aan ListAns-elementen 1 t/m 5.

TwoSampleTTest: Voert 2-sample

t-testberekening uit.

Syntaxis: TwoSampleTTest "



1

condition", o

1

, s

x

1

, n

1

, o

2

, s

x

2

, n

2

[,Pooled condition]

TwoSampleTTest "



1

condition", List1, List2, [, Freq1[, Freq2[,

Pooled condition ]]]

Uitvoerwaarden: Als Pooled condition = 0, worden

t, p, df, o

1

, o

2

, s

x

1

, s

x

2

, n

1

, n

2

toegekend

aan de respectieve variabelen met dezelfde namen en aan ListAns-

elementen 1 t/m 9.

Als Pooled condition = 1, worden t, p, df, o

1

, o

2

, s

x

1

, s

x

2

, s

p

, n

1

, n

2

toegekend aan de respectieve variabelen met dezelfde namen en aan

ListAns-elementen 1 t/m 10.

Opmerking: Kies 0 als u de Pooled condition uit wilt zetten en 1 als u het aan wilt

zetten. Het weglaten van de invoer wordt gezien als uitschakelen van de

Pooled condition.

LinRegTTest: Voert lineaire regressie

t-testberekening uit.

Syntaxis: LinRegTTest "

&

ρ

condition", XList, YList[, Freq]

Uitvoerwaarden:

t, p, df, a, b, s, r, r

2

worden toegekend aan de respectieve variabelen met

dezelfde namen en aan ListAns-elementen 1 t/m 8.

8-47

• 

2

Test

ChiGOFTest: Voert Chi-kwadraat-toets voor aanpassingstest uit.

Syntaxis: ChiGOFTest List 1, List 2, df, List 3

(List 1 is de Observed-lijst, List 2 is de Expected-lijst, en List 3 is de

CNTRB-lijst.)

Uitvoerwaarden:



2

, p, df worden toegekend aan de respectieve variabelen met dezelfde

namen en aan ListAns-elementen 1 t/m 3. De CNTRB-lijst wordt in List 3

opgeslagen.

ChiTest: Voert een Chi-kwadraattest uit.

Syntaxis: ChiTest MatA, MatB

(MatA is de Observed-matrix en MatB is de Expected-matrix.)

Uitvoerwaarden:



2

, p, df worden toegekend aan de respectieve variabelen met dezelfde

namen en aan ListAns-elementen 1 t/m 3. De Expected-matrix wordt

toegekend aan MatB.

• F Test

TwoSampleFTest: Voert 2-sample F-testberekening uit.

Syntaxis: TwoSample

FTest "

σ

1

condition", s

x

1

, n

1

, s

x

2

, n

2

Uitvoerwaarden: F, p, s

x

1

, s

x

2

, n

1

, n

2

worden toegekend aan de respectieve variabelen met

dezelfde namen en aan ListAns-elementen 1 t/m 6.

Syntaxis: TwoSample

FTest "

σ

1

condition", List1, List2, [, Freq1 [, Freq2]]

Uitvoerwaarden:

F, p, o

1

, o

2

, s

x

1

, s

x

2

, n

1

, n

2

worden toegekend aan de respectieve

variabelen met dezelfde namen en aan ListAns-elementen 1 t/m 8.

• ANOVA

OneWayANOVA: Voert een eendimensionale ANOVA-variantieanalyse uit.

Syntaxis: OneWayANOVA List1, List2

(List1 is de Factor-lijst (A) en List2 is de Dependent-lijst.)

Uitvoerwaarden: Adf, Ass, Ams, AF, Ap, ERRdf, ERRss, ERRms worden toegekend aan de

respectieve variabelen Adf, SSa, MSa, Fa, pa, Edf, SSe, MSe.

Tevens worden uitvoerwaarden toegewezen aan MatAns, zoals hieronder

weergegeven.

Two Way ANOVA: Voert een tweedimensionale ANOVA-variantieanalyse uit.

Syntaxis: TwoWayANOVA List1, List2, List3

(List1 is de Factor-lijst (A), List2 is de Factor-lijst (B), en List3 is de

Dependent-lijst.)

MatAns =

Adf

ERRdf

Ass

ERRss

Ams

ERRms

AF

0

Ap

0

8-48

Uitvoerwaarden: Adf, Ass, Ams, AF, Ap, Bdf, Bss, Bms, BF, Bp, ABdf, ABss, ABms, ABF,

ABp, ERRdf, ERRss, ERRms worden toegekend aan de respectieve

variabelen Adf, SSa, MSa, Fa, pa, Bdf, SSb, MSb, Fb, pb, ABdf, SSab,

MSab, Fab, pab, Edf, SSe, MSe.

Tevens worden uitvoerwaarden toegewezen aan MatAns, zoals hieronder

weergegeven.

k Uitvoeren van financiële berekeningen in een programma

• Setupopdrachten

• Instellingen Date Mode voor financiële berekeningen

DateMode365 ....... 365 dagen

DateMode360 ....... 360 dagen

• Instellingen betalingsperiode

PmtBgn ................. Start van periode

PmtEnd ................. Einde van periode

• Betalingsperiodes van obligatieberekeningen

PeriodsAnnual ...... Jaarlijks

PeriodsSemi ......... Halfjaarlijks

• Opdrachten voor financiële berekeningen

Zie “Hoofdstuk 7 Financiële berekeningen” voor de betekenis van elk argument.

• Een enkelvoudige interest berekenen

Smpl_SI: Geeft de interest gebaseerd op enkelvoudige interestberekeningen.

Syntaxis: Smpl_SI(

n, I%, PV)

Smpl_SFV: Geeft het totaal aan kapitaal en interest gebaseerd op enkelvoudige

interestberekeningen.

Syntaxis: Smpl_SFV(

n, I%, PV)

MatAns =

Adf

Bdf

ABdf

ERRdf

Ass

Bss

ABss

ERRss

Ams

Bms

ABms

ERRms

AF

BF

ABF

0

Ap

Bp

ABp

0

8-49

• Een samengestelde interest berekenen

Opmerking:

• P/Y en C/Y kunnen voor alle samengestelde interestberekeningen worden weggelaten. Als

ze worden weggelaten worden berekeningen uitgevoerd met gebruik van P/Y=12 en C/Y=12.

• Als u een berekening uitvoert die een functie voor samengestelde interest gebruikt

(Cmpd_n(, Cmpd_I%(, Cmpd_PV(, Cmpd_PMT(, Cmpd_FV(), worden de ingevoerde

argumenten en de berekeningsresultaten opgeslagen in de bijbehorende variabelen (

n,

I%, PV, enz.). Als u een berekening uitvoert die een ander soort functie voor financiële

berekeningen gebruikt, worden de argumenten en berekeningsresultaten niet aan variabelen

toegewezen.

Cmpd_n: Geeft het aantal periodes voor de samengestelde interest.

Syntaxis: Cmpd_

n(I%, PV, PMT, FV, P/Y, C/Y)

Cmpd_I%: Geeft de jaarlijkse interest.

Syntaxis: Cmpd_

I%(n, PV, PMT, FV, P/Y, C/Y)

Cmpd_PV: Geeft de huidige waarde (leenbedrag voor afbetalingen, spaarkapitaal).

Syntaxis: Cmpd_PV(

n, I%, PMT, FV, P/Y, C/Y)

Cmpd_PMT: Geeft gelijke invoer- en uitvoerwaarden (betaalbedrag voor afbetalingen,

deponeerbedragen voor spaartegoeden) voor een bepaalde periode.

Syntaxis: Cmpd_PMT(

n, I%, PV, FV, P/Y, C/Y)

Cmpd_FV: Geeft het financiële invoer- en uitvoerbedrag of het totaal aan afbetalingen en

interest.

Syntaxis: Cmpd_FV(

n, I%, PV, PMT, P/Y, C/Y)

• Evaluatie van een investering (cashflow)

Cash_NPV: Geeft de huidige nettowaarde.

Syntaxis: Cash_NPV(

I%, Csh)

Cash_IRR: Geeft het interne rentabiliteitspercentage.

Syntaxis: Cash_IRR(Csh)

Cash_PBP: Geeft de terugbetalingsperiode.

Syntaxis: Cash_PBP(

I%, Csh)

Cash_NFV: Geeft de toekomstige nettowaarde.

Syntaxis: Cash_NFV(

I%, Csh)

• Afschrijving van een lening

Amt_BAL: Geeft de huidige kapitaalbalans na betaling PM2.

Syntaxis: Amt_BAL(PM1, PM2,

I%, PV, PMT, P/Y, C/Y)

Amt_INT: Geeft de betaalde interest voor betaling PM1.

Syntaxis: Amt_INT(PM1, PM2,

I%, PV, PMT, P/Y, C/Y)

Amt_PRN: Geeft het kapitaal en de betaalde interest voor betaling PM1.

Syntaxis: Amt_PRN(PM1, PM2,

I%, PV, PMT, P/Y, C/Y)

8-50

Amt_ΣINT: Geeft het totale kapitaal en betaalde interest van betaling PM1 tot PM2.

Syntaxis: Amt_ΣINT(PM1, PM2,

I%, PV, PMT, P/Y, C/Y)

Amt_ΣPRN: Geeft het totale kapitaal en betaalde interest van betaling PM1 tot PM2.

Syntaxis: Amt_ΣPRN(PM1, PM2,

I%, PV, PMT, P/Y, C/Y)

• Omzetting van nominale rentevoet naar reële rentevoet

Cnvt_EFF: Geeft de rentevoet die is omgezet vanuit de nominale rentevoet, naar de

effectieve rentevoet.

Syntaxis: Cnvt_EFF(

n, I%)

Cnvt_APR: Geeft de rentevoet die is omgezet vanuit de nominale rentevoet, naar de

effectieve rentevoet.

Syntaxis: Cnvt_APR(

n, I%)

• Berekening van kosten, verkoopprijs en winstmarge

Cost: Geeft de kosten op basis van een bepaalde verkoopprijs en marge.

Syntaxis: Cost(Sell, Margin)

Sell: Geeft de verkoopprijs op basis van specifieke kosten en marge.

Syntaxis: Sell(Cost, Margin)

Margin: Geeft de marge op basis van specifieke kosten en verkoopprijs.

Syntaxis: Margin(Cost, Sell)

• Dag- en datumberekeningen

Days_Prd: Geeft het aantal dagen vanaf een specifieke d1 tot een specifieke d2.

Syntaxis: Days_Prd(MM1, DD1, YYYY1, MM2, DD2, YYYY2)

• Obligatieberekeningen

Bond_PRC: Geeft obligatieprijzen op basis van specifieke conditites.

Syntaxis: Bond_PRC(MM1, DD1, YYYY1, MM2, DD2, YYYY2, RDV, CPN, YLD) = {PRC,

INT, CST}

Bond_YLD: Geeft de opbrengst op basis van specifieke voorwaarden.

Syntaxis: Bond_YLD(MM1, DD1, YYYY1, MM2, DD2, YYYY2, RDV, CPN, PRC)

8-51

7. Lijst met opdrachten in de modus Program

RUN-programma

4

(MENU)-toets

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Opdracht

STAT DRAW On

DrawOn

Off

DrawOff

GRAPH S-Gph1

S-Gph1_

S-Gph2

S-Gph2_

S-Gph3

S-Gph3_

Scatter

xyLine

Hist

Box

MedBox

Bar

N-Dist

Broken

X

Linear

Med

Med-Med

X

2

Quad

X

3

Cubic

X

4

Quart

Log

*1 (zie pagina 8-57)

Power

Sin

Sinusoidal

NPPlot

Logistic

Pie

List

List_

TYPE *2 (zie pagina 8-57)

DIST DrawN

DrawDistNorm_

DrawT

DrawDistT_

DrawC

DrawDistChi_

DrawF

DrawDistF_

CALC 1-VAR

1-Variable_

2-VAR

2-Variable_

*3 (zie pagina 8-57)

Med

Med-MedLine_

X

2

QuadReg_

X

3

CubicReg_

X

4

QuartReg_

Log

LogReg_

*4 (zie pagina 8-57)

Power

PowerReg_

Sin

SinReg_

Logistic

LogisticReg_

MAT Swap

Swap_

½

Row

`

Row_

½

Row+

`

Row+_

Row+

Row+_

LIST SortA

SortA(

SortD

SortD(

GRAPH SEL On

G_SelOn_

Off

G_SelOff_

TYPE Y=

Y=Type

r=

r=Type

Param

ParamType

X=

X=Type

Y>

Y>Type

Y<

Y<Type

Y

≥

Y

≥

Type

Y

≤

Y

≤

Type

X>

X>Type

X<

X<Type

X

≥

X

≥

Type

X

≤

X

≤

Type

STYLE —

NormalG_

—

ThickG_

·····

BrokenThickG_

······

DotG_

—

ThinG_

GPH-MEM Store

StoGMEM_

Recall

RclGMEM_

GRHCLR

SetG-Color_

DYNA On

D_SelOn_

Off

D_SelOff_

Var

D_Var_

TYPE Y=

Y=Type

r=

r=Type

Param

ParamType

GRHCLR

SetG-Color_

TABLE On

T_SelOn_

Off

T_SelOff_

TYPE Y=

Y=Type

r=

r=Type

Param

ParamType

STYLE —

NormalG_

—

ThickG_

·····

BrokenThickG_

······

DotG_

—

ThinG_

GRHCLR

SetG-Color_

RECURSION SEL+S On

R_SelOn_

Off

R_SelOff_

—

NormalG_

—

ThickG_

·····

BrokenThickG_

······

DotG_

—

ThinG

TYPE a

n

a

n

Type

a

n+1

a

n+1

Type

a

n+2

a

n+2

Type

n.a

n

..

n

a

n

a

n

a

n+1

a

n+1

a

n+2

a

n+2

b

n

b

n

b

n+1

b

n+1

b

n+2

b

n+2

c

n

c

n

c

n+1

c

n+1

c

n+2

c

n+2

Σ

a

n

Σ

a

n

Σ

a

n+1

Σ

a

n+1

8-52

Σ

a

n+2

Σ

a

n+2

Σ

b

n

Σ

b

n

Σ

b

n+1

Σ

b

n+1

Σ

b

n+2

Σ

b

n+2

Σ

c

n

Σ

c

n

Σ

c

n+1

Σ

c

n+1

Σ

c

n+2

Σ

c

n+2

RANGE a

0

Sel_a

0

a

1

Sel_a

1

GRHCLR

SetG-Color_

K

-toets

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Opdracht

LIST List

List_

Lst

→

Mat

List

→

Mat(

Dim

Dim_

Fill(

Seq

Seq(

Min

Min(

Max

Max(

Mean

Mean(

Med

Median(

Augment

Augment(

Sum

Sum_

Prod

Prod_

Cuml

Cuml_

%

Percent_

Δ

List

Δ

List_

MAT/VCT Mat

Mat_

Mat

→

Lst

Mat

→

List(

Det

Det_

Trn

Trn_

Augment

Augment(

Identity

Identity_

Dim

Dim_

Fill(

Ref

Ref_

Rref

Rref_

Vct

Vct_

DotP(

CrossP(

Angle(

UnitV(

Norm(

COMPLEX i

i

Abs

Abs_

Arg

Arg_

Conjg

Conjg_

ReP

ReP_

ImP

ImP_

'

r

∠

θ

'

r

∠

θ

'

a+bi

'

a+bi

CALC Solve

Solve(

d/d

x

d/dx(

d

2

/d

x

2

d

2

/dx

2

(

∫

d

x

∫

(

SolveN

SolveN(

FMin

FMin(

FMax

FMax(

Σ

(

Σ

(

log

a

b

log

a

b(

Int÷

_Int÷_

Rmdr

_Rmdr_

Simp

'

Simp_

STAT xˆ xˆ

yˆ yˆ

DIST *5 (zie pagina 8-57)

StdDev s

StdDev(

σ

StdDev_

σ

(

Var s

2

Variance(

σ

2

Variance_

σ

2

(

TEST *6 (zie pagina 8-57)

CONVERT*

7

(pagina 8-58)

''

LENGTH fm

[fm]

Å

[Å]

μm

[μm]

mm

[mm]

cm

[cm]

m

[m]

km

[km]

AU

[AU]

I.y.

[I.y.]

pc

[pc]

Mil

[Mil]

in

[in]

ft

[ft]

yd

[yd]

fath

[fath]

rd

[rd]

mile

[mile]

n mile

[n mile]

AREA cm²

[cm²]

m²

[m²]

ha

[ha]

km²

[km²]

in²

[in²]

ft²

[ft²]

yd²

[yd²]

acre

[acre]

mile²

[mile²]

VOLUME cm³

[cm³]

mL

[mL]

L

[L]

m³

[m³]

in³

[in³]

ft³

[ft³]

fl_oz(UK)

[fl_oz(UK)]

fl_oz(US)

[fl_oz(US)]

gal(US)

[gal(US)]

gal(UK)

[gal(UK)]

pt

[pt]

qt

[qt]

tsp

[tsp]

tbsp

[tbsp]

cup

[cup]

TIME ns

[ns]

μs

[μs]

ms

[ms]

8-53

s

[s]

min

[min]

h

[h]

day

[day]

week

[week]

yr

[yr]

s-yr

[s-yr]

t-yr

[t-yr]

TMPR

°

C

[

°

C]

K

[K]

°

F

[

°

F]

°

R

[

°

R]

VELOCITY m/s

[m/s]

km/h

[km/h]

knot

[knot]

ft/s

[ft/s]

mile/h

[mile/h]

MASS u

[u]

mg

[mg]

g

[g]

kg

[kg]

mton

[mton]

oz

[oz]

lb

[lb]

slug

[slug]

ton(short)

[ton(short)]

ton(long)

[ton(long)]

FORCE N

[N]

lbf

[lbf]

tonf

[tonf]

dyne

[dyne]

kgf

[kgf]

PRESSURE Pa

[Pa]

kPa

[kPa]

mmH

2

O

[mmH

2

O]

mmHg

[mmHg]

atm

[atm]

inH

2

O

[inH

2

O]

inHg

[inHg]

lbf/in²

[lbf/in²]

bar

[bar]

kgf/cm²

[kgf/cm²]

ENERGY eV

[eV]

J

[J]

cal

th

[cal

th

]

cal

15

[cal

15

]

cal

IT

[cal

IT

]

kcal

th

[kcal

th

]

kcal

15

[kcal

15

]

kcal

IT

[kcal

IT

]

I-atm

[I-atm]

kW

•

h

[kW

•

h]

ft

•

lbf

[ft

•

lbf]

Btu

[Btu]

erg

[erg]

kgf

•

m

[kgf

•

m]

POWER W

[W]

cal

th

/s

[cal

th

/s]

hp

[hp]

ft

•

lbf/s

[ft

•

lbf/s]

Btu/min

[Btu/min]

HYPERBL sinh

sinh_

cosh

cosh_

tanh

tanh_

sinh

–1

sinh

–1

_

cosh

–1

cosh

–1

_

tanh

–1

tanh

–1

_

PROB x!

!

nPr

P

nCr

C

RAND Ran#

Ran#_

Int

RanInt#(

Norm

RanNorm#(

Bin

RanBin#(

List

RanList#(

Samp

RanSamp#(

P(

Q(

R(

t(

NUMERIC Abs

Abs_

Int

Int_

Frac

Frac_

Rnd

Intg

Intg_

RndFix

RndFix(

GCD

GCD(

LCM

LCM(

MOD

MOD(

MOD_Exp

MOD_Exp(

ANGLE

° °

°

r

g

°

’ ’’

Pol(

Rec(

'

DMS

'

DMS

ENG-SYM m

m

μμ

n

p

f

k

M

G

T

P

E

PICTURE Store

StoPict_

Recall

RclPict_

OPEN *8 (zie pagina 8-58)

FUNCMEM fn

fn

LOGIC And

_And_

Or

_Or_

Not

Not_

Xor

Xor_

CAPTURE Recall

RclCapt_

FINANCE SIMPLE SI

Smpl_SI(

SFV

Smpl_SFV(

COMPND n

Cmpd_n(

8-54

I%

Cmpd_I%(

PV

Cmpd_PV(

PMT

Cmpd_PMT(

FV

Cmpd_FV(

CASH NPV

Cash_NPV(

IRR

Cash_IRR(

PBP

Cash_PBP(

NFV

Cash_NFV(

AMORTZN BAL

Amt_BAL(

INT

Amt_INT(

PRN

Amt_PRN(

Σ

INT

Amt_

Σ

INT(

Σ

PRN

Amt_

Σ

PRN(

CONVERT EFF

Cnvt_EFF(

APR

Cnvt_APR(

COST Cost

Cost(

Sell

Sell(

Margin

Margin(

DAYS PRD

Days_Prd(

BOND PRC

Bond_PRC(

YLD

Bond_YLD(

J

-toets

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Opdracht

V-WIN X min

Xmin

max

Xmax

scale

Xscl

dot

Xdot

Ymin

max

Ymax

scale

Yscl

T,

θ

min

T

θ

min

max

T

θ

max

pitch

T

θ

ptch

R-X min

RightXmin

max

RightXmax

scale

RightXscl

dot

RightXdot

R-Y min

RightYmin

max

RightYmax

scale

RightYscl

R-T,

θ

min

RightT

θ

min

max

RightT

θ

max

pitch

RightT

θ

ptch

FACTOR Xfct

Xfct

Yfct

STAT X n

n

x

Σ

x

Σ

x

Σ

x

2

Σ

x

2

σ

x

σ

x

sx

s

x

minX

maxX

Y

y

Σ

y

Σ

y

Σ

y

2

Σ

y

2

Σ

xy

Σ

xy

σ

y

σ

y

sy

s

y

minY

maxY

GRAPH a

a

b

c

d

e

r

2

r

2

MSe

Q

1

Q

1

Med

Q

3

Q

3

Mod

Start

H_Start

Pitch

H_pitch

PTS x

1

x

1

y

1

y

1

x

2

x

2

y

2

y

2

x

3

x

3

y

3

y

3

INPUT n

n

x

sx s

x

n

1

n1

n

2

n2

x

1

x

1

x

2

x

2

sx

1

s

x1

sx

2

s

x2

sp s

p

RESULT *9 (zie pagina 8-58)

GRAPH Y

Y

r

Xt

Yt

X

DYNA Start

D_Start

End

D_End

Pitch

D_pitch

TABLE Start

F_Start

End

F_End

Pitch

F_pitch

Result

F_Result

RECURSION FORMULA a

n

a

n

a

n+1

a

n+1

a

n+2

a

n+2

b

n

b

n

b

n+1

b

n+1

b

n+2

b

n+2

c

n

c

n

c

n+1

c

n+1

c

n+2

c

n+2

RANGE Start

R_Start

End

R_End

a

0

a

0

a

1

a

1

8-55

a

2

a

2

b

0

b

0

b

1

b

1

b

2

b

2

c

0

c

0

c

1

c

1

c

2

c

2

a

n

Start

a

n

Start

b

n

Start

b

n

Start

c

n

Start

c

n

Start

Result

R_Result

EQUATION SimRes

Sim_Result

SimCoef

Sim_Coef

PlyRes

Ply_Result

PlyCoef

Ply_Coef

FINANCE n

n

I%

PV

PMT

FV

P/Y

C/Y

Str

Str_

!J

(PRGM)-toets

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Opdracht

COMMAND If

If_

Then

Then_

Else

Else_

IfEnd

For

For_

To

_To_

Step

_Step_

While

While_

WEnd

WhileEnd

Do

LpWhile

LpWhile_

CONTROL Prog

Prog_

Return

Break

Stop

JUMP Lbl

Lbl_

Goto

Goto_

⇒ ⇒

⇒

Isz

Isz_

Dsz

Dsz_

Menu

Menu_

?

^^

CLEAR Text

ClrText

Graph

ClrGraph

List

ClrList_

Mat

ClrMat_

Vct

ClrVct_

DISPLAY Stat

DrawStat

Graph

DrawGraph

Dyna

DrawDyna

FUNCTAB Table

DispF-Tbl

Gph-Con

DrawFTG-Con

Gph-Plt

DrawFTG-Plt

RECRTAB Table

DispR-Tbl

Phase

PlotPhase

Web

DrawWeb_

a

n

-Cn

DrawR-Con

Σ

a-Cn

DrawR

Σ

-Con

a

n

-Pl

DrawR-Plt

Σ

a-Pl

DrawR

Σ

-Plt

RELATNL =

=

≠≠

≠

>

<

≥≥

≥

≤≤

≤

I/O Locate

Locate_

Getkey

Send

Send(

Receive

Receive(

S38k

Send38k_

R38k

Receive38k_

Open

OpenComport38k

Close

CloseComport38k

:

STR Join

StrJoin(

Len

StrLen(

Cmp

StrCmp(

Src

StrSrc(

Left

StrLeft(

Right

StrRight(

Mid

StrMid(

E

→

S

Exp

'

Str(

Exp

Exp(

Upr

StrUpr(

Lwr

StrLwr(

Inverse

StrInv(

Shift

StrShift(

Rotate

StrRotate(

!m

(SET UP)-toets

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Opdracht

ANGLE Deg

Deg

Rad

Gra

COORD On

CoordOn

Off

CoordOff

GRID On

GridOn

Off

GridOff

Line

GridLine

AXES On

AxesOn

Off

AxesOff

Scale

AxesScale

LABEL On

LabelOn

Off

LabelOff

DISPLAY Fix

Fix_

Sci

Sci_

Norm

Norm_

8-56

ENG On

EngOn

Off

EngOff

Eng

SKT/LIN —

S-L-Normal

—

S-L-Thick

·····

S-L-Broken

······

S-L-Dot

—

S-L-Thin

DRAW Connect

G-Connect

Plot

G-Plot

DERIV On

DerivOn

Off

DerivOff

BACK None

BG-None

Pict

BG-Pict_

OPEN *8 (zie pagina 8-58)

FUNC On

FuncOn

Off

FuncOff

SIMUL On

SimulOn

Off

SimulOff

SGV-WIN Auto

S-WindAuto

Manual

S-WindMan

LIST File

File_

LOCUS On

LocusOn

Off

LocusOff

TBL-VAR Range

VarRange

List

VarList_

Σ

DISP On

Σ

dispOn

Off

Σ

dispOff

RESID None

Resid-None

List

Resid-List_

COMPLEX Real

Real

a+bi

r

∠

θ

r

∠

θ

FRAC d/c

d/c

ab/c

Y=SPEED Norm

Y=DrawSpeedNorm

High

Y=DrawSpeedHigh

DATE 365

DateMode365

360

DateMode360

PMT Begin

PmtBgn

End

PmtEnd

PERIODS Annual

PeriodsAnnual

Semi

PeriodsSemi

INEQ Intsect

IneqTypeIntsect

Union

IneqTypeUnion

SIMP Auto

SimplfyAuto

Manual

SimplfyMan

Q1Q3 Std

Q1Q3TypeStd

OnData

Q1Q3TypeOnData

P/L-CLR

Plot/Line-Color_

!

-toets

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Opdracht

ZOOM Factor

Factor_

Auto

ZoomAuto

V-WIN V-Win

ViewWindow_

Store

StoV-Win_

Recall

RclV-Win_

SKETCH Cls

Cls

Tangent

Tangent_

Norm

Normal_

Inverse

Inverse_

GRAPH Y=

Graph_Y=

r=

Graph_r=

Param

Graph(X,Y)=(

x=c

Graph_X=

G·

∫

dX

Graph_

∫

Y>

Graph_Y>

Y<

Graph_Y<

Y

≥

Graph_Y

≥

Y

≤

Graph_Y

≤

X>

Graph_X>

X<

Graph_X<

X

≥

Graph_X

≥

X

≤

Graph_X

≤

PLOT Plot

Plot_

PlotOn

PlotOn_

PlotOff

PlotOff_

PlotChg

PlotChg_

LINE Line

Line

F-Line

F-Line_

Circle

Circle_

Vertical

Vertical_

Horz

Horizontal_

Text

Text_

PIXEL On

PxlOn_

Off

PxlOff_

Pxlchg

PxlChg_

Test

PxlTest(

STYLE —

SketchNormal_

—

SketchThick_

·····

SketchBroken_

······

SketchDot_

—

SketchThin_

!

f

(FORMAT)-toets

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Opdracht

1:Color 1:Black

Black_

Command

2:Blue

Blue_

3:Red

Red_

4:Magenta

Magenta_

5:Green

Green_

6:Cyan

Cyan_

7:Yellow

Yellow_

9:Auto

ColorAuto_

A:Clear

ColorClr_

2:Paint 1:Normal

ColorNormal_

Command

2:Lighter

ColorLighter_

8-57

BASE-programma

4

(MENU)-toets

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Opdracht

d~o d

d

h

b

o

LOGIC Neg

Neg_

Not

Not_

and

or

xor

xnor

DISPLAY

'

Dec

'

Dec

'

Hex

'

Hex

'

Bin

'

Bin

'

Oct

'

Oct

!J

(PRGM)-toets

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Opdracht

Prog

Prog_

JUMP Lbl

Lbl_

Goto

Goto_

⇒⇒

⇒

Isz

Isz_

Dsz

Dsz_

Menu

Menu_

?

^^

RELATNL =

=

≠≠

≠

>

<

≥≥

≥

≤≤

≤

:

!m

(SET UP)-toets

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Opdracht

Dec

Hex

Bin

Oct

!

f

(FORMAT)-toets

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Opdracht

1:Black

Black_

2:Blue

Blue_

3:Red

Red_

4:Magenta

Magenta_

5:Green

Green_

6:Cyan

Cyan_

7:Yellow

Yellow_

Niveau 3 Niveau 4 Opdracht

*1 Exp ae

bx

Exp(ae^bx)

ab

x

Exp(ab^x)

*2 MARK



Square

Cross



Dot

STICK Length

StickLength

Horz

StickHoriz

%DATA %

%

Data

None

COLOR LINK BothXY

ColorLinkX&Y

X&Freq

ColorLinkX&Freq

OnlyX

ColorLinkOnlyX

OnlyY

ColorLinkOnlyY

On

ColorLinkOn

Off

ColorLinkOff

*3 X ax+b

LinearReg(ax+b)

a+bx

LinearReg(a+bx)

*4 EXP ae

bx

ExpReg(a•e^bx)

ab

x

ExpReg(a•b^x)

*5 NORM Npd

NormPD(

Ncd

NormCD(

InvN

InvNormCD(

ttpd

tPD(

tcd

tCD(

Invt

InvTCD(

CHI Cpd

ChiPD(

Ccd

ChiCD(

InvC

InvChiCD(

FFpd

FPD(

Fcd

FCD(

InvF

InvFCD(

BINOMIAL Bpd

BinomialPD(

Bcd

BinomialCD(

InvB

InvBinomialCD(

POISSON Ppd

PoissonPD(

Pcd

PoissonCD(

InvP

InvPoissonCD(

GEO Gpd

GeoPD(

Gcd

GeoCD(

InvG

InvGeoCD(

HYPRGEO Hpd

HypergeoPD(

Hcd

HypergeoCD(

InvH

InvHyperGeoCD(

*6 Z 1-Sample

OneSampleZTest_

2-Sample

TwoSampleZTest_

1-Prop

OnePropZTest_

2-Prop

TwoPropZTest_

t1-Sample

OneSampleTTest_

2-Sample

TwoSampleTTest_

REG

LinRegTTest_

CHI GOF

ChiGOFTest_

2WAY

ChiTest_

F

TwoSampleFTest_

ANOVA 1WAYANO

OneWayANOVA_

2WAYANO

TwoWayANOVA_

8-58

*

7

Opdrachten voor metrieke omzetting

(opdrachten opgenomen in

K6( g) 1(CONVERT)) worden alleen

ondersteund wanneer de invoegtoepassing

Metric Conversion is geïnstalleerd

*

8

Door “OPEN” te selecteren verschijnt een

dialoogvenster waarin een beeldbestand kan

worden opgegeven. Hier wordt de locatie in

het geheugen (mapnaam en bestandnaam)

van de betreffende afbeelding ingevoerd.

Bijvoorbeeld: "Pict\Pict01.g3p".

Niveau 3 Niveau 4 Opdracht

*9 TEST p

p

z

t

Chi



2

F

pˆ

1

pˆ

1

pˆ

2

pˆ

2

df

se

s

e

r

2

r

2

pa

Fa

Adf

SSa

MSa

pb

Fb

Bdf

SSb

MSb

pab

Fab

ABdf

SSab

MSab

Edf

SSe

MSe

INTR Lower

Lower

Upper

pˆ

1

pˆ

1

pˆ

2

pˆ

2

df

DIST p

p

xInv

x1Inv

x2Inv

zLow

zUp

tLow

tUp

8-59

8. Wetenschappelijke CASIO-specifieke

functieopdrachten ⇔ Tekstconversietabel

In onderstaande tabel staan de speciale tekststrings en de bijbehorende opdrachten wanneer

programma’s en tekstbestanden over en weer worden geconverteerd. Zie voor meer

informatie over het converteren tussen programma’s en tekstbestanden “Programma’s en

tekstbestanden converteren” (pagina 8-7).

Belangrijk!

• Bij het converteren van programma’s met onderstaande opdrachten ontstaan tekststrings

met liggende streepjes (_) aan het begin en eind, zoals afgebeeld in onderstaande tabel.

- Een opdracht tussen dubbele aanhalingstekens (" ")

- Een opdracht in een commentaarregel, d.w.z. een regel die begint met een enkel

aanhalingsteken (')

Merk op dat alfanumerieke tekens in een programma die geen opdrachten zijn en die

tussen dubbele aanhalingstekens staan (" ") of in een commentaarregel, worden naar het

tekstbestand overgezet in de vorm die ze hebben.

Voorbeeld:

In het programma: In het tekstbestand (na conversie):

"

 "

˝ _Theta_ ˝

"Theta"*

1

˝ Theta ˝

"T  max"*

2

˝ _TThetamax_ ˝

"TThetamax"*

1

˝ TThetamax ˝

"or"*

3

˝ _or_ ˝

"or"*

1

˝ or ˝

*

1

Non-opdracht alfanumerieke tekens

*

2

V-Window T  max-opdracht

*

3

Logische operator or

Bij de conversie van een tekstbestand naar een programma worden de speciale tekenreeksen

omgezet naar overeenkomstige opdrachten, zoals hierboven afgebeeld.

• Bij het converteren van een programma dat speciale tekens bevat via 6(CHAR) bij

het bewerken van het programma op de rekenmachine, dan worden de speciale tekens

geconverteerd naar tekenreekscodes zoals hieronder afgebeeld.

Voorbeeld:

In het

programma:

In het tekstbestand (na conversie):

λ

#E54A



#E5A5

1

#E5F0



#E641

`

#E69C

⇔

#E6D6

Deze codes staan niet in de tabellen op pagina’s 8-60 t/m 8-65.

8-60

Opdracht

Tekst

f

femto

p

pico

n

nano

μ

micro

m

milli

k

kilo

M

Mega

G

Giga

T

Tera

P

Peta

E

Exa

^

Disps

↵

(CR)

→

->

E

Exp

≤

<=

≠

<>

≥

>=

⇒

=>

f

1

f1

f

2

f2

f

3

f3

f

4

f4

f

5

f5

f

6

f6

a

&HA

b

&HB

c

&HC

d

&HD

e

&HE

f

&HF



!

Char!

"

˝

#

$$

%%

&&

'

’

(

)

½½½

+

++

, ,

-

Char-

.

/

//

0

1

2

3

4

5

6

Opdracht

Tekst

7

8

9

:

; ;

<

=

>

?

@

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

[

\

¥

]

^

^^

_

'

`

a

b

c

d

e

f

g

h

i

j

k

l

Opdracht

Tekst

m

n

o

p

q

r

s

t

u

v

w

x

y

z

{

|

}

~

˜

Pol(

sin sin

cos cos

tan tan

h

&h

ln ln

'

Sqrt

-

(-)

P

nPr

+

xnor

2

^<2>



dms

∫(

Integral(

Mod

Σx

2

Sigmax^2

x

X

sin

−1

 sin^-1

cos

−1

 cos^-1

tan

−1

 tan^-1

d

&d

log log

3

'

Cbrt

Abs Abs

c

nCr

−

xor

−1

^<-1>

°

deg

Med

Σx

Sigmax

Rec(

sinh sinh

cosh cosh

tanh tanh

o

&o

* “  ” in de volgende tabellen geeft een spatie aan.

8-61

Opdracht

Tekst

e^ e^

Int Int

Not Not

^

×

½

or

!

r

rad

minY

minX

n

Statn

sinh

−1

 sinh^−1

cosh

−1

 cosh^−1

tanh

−1

 tanh^−1

b

&b

10

(10)

Frac Frac

Neg Neg

x

'

Xrt

÷

/

and

{

frac

g

gra

maxY

maxX

∑y

2

Sigmay2

Ans

Ran#

Ran#

x¯

x-bar

y¯

y-bar

σx

sigmax

sx

Sx

σx

sigmay

sy

Sy

a

Regression_a

b

Regression_b

r

Regression_r

x

^

x-hat

y

^

y-hat

r

<r>



Theta

∑y

Sigmay

π

pi

Cls

Rnd

Dec

&D

Hex

&H

Bin

&B

Oct

&O



@D8

Norm Norm

Deg

Rad

Gra

Eng

Opdracht

Tekst

Intg Intg

∑xy

Sigmaxy

Plot Plot

Line

Lbl Lbl

Fix Fix

Sci Sci

Dsz Dsz

Isz Isz

Factor Factor

ViewWindow ViewWindow

Goto Goto

Prog Prog

GraphY= GraphY=

Graph



GraphIntegral

GraphY> GraphY>

GraphY< GraphY<

GraphY≥

GraphY>=

GraphY≤

GraphY<=

Graphr= Graphr=

Graph(X,Y)=( Graph(X,Y)=(

, Para,

P(

ProbP(

Q(

ProbQ(

R(

ProbR(

t(

Probt(

Xmin

Xmax

Xscl

Ymin

Ymax

Yscl

T

min

TThetamin

T

max

TThetamax

T

ptch

TThetaptch

Xfct

Yfct

DStart DStart

DEnd DEnd

Dpitch Dpitch

RightXmin

RightXmax

RightXscl

RightYmin

RightYmax

RightYscl

RightT

min

RightTThetamin

RightT

max

RightTThetamax

RightT

ptch

RightTThetaptch

StdDev_σ(

StdDev_sigma(

Variance_σ

2

(

Variance_sigma^2(

c

Regression_c

d

Regression_d

e

Regression_e

Max(

Opdracht

Tekst

Det Det

Arg Arg

Conjg Conjg

ReP ReP

ImP ImP

d/d

x(

d/dx(

d

2

/dx

2

(

d^2/dx^2(

Solve(

Σ(

Sigma(

FMin(

FMax(

Seq(

Min(

Mean(

Median(

SolveN(

Red Red

Blue Blue

Green Green

MOD(

MOD_Exp(

GCD(

LCM(

StdDev(

Variance(

Mat Mat

Trn Trn

½Row ½Row

½Row+ ½Row+

Row+ Row+

Swap Swap

Dim Dim

Fill(

Identity Identity

Augment(

List→Mat(

List->Mat(

Mat→List(

Mat->List(

Sum Sum

Prod Prod

Percent Percent

Cuml Cuml

i

Imaginary

List List

ΔList

Dlist

∞

Infinity

∠

Angle

Ref Ref

Rref Rref

'

Conv

SimCoef SimCoef

PlyCoef PlyCoef

SimResult SimResult

PlyResult PlyResult

n

Financialn

I%

FinancialI%

8-62

Opdracht

Tekst

PV

FinancialPV

PMT

FinancialPMT

FV

FinancialFV

List1

List2

List3

List4

List5

List6

Q

1

Q1

Q

3

Q3

x

1

x1

y

1

y1

x

2

x2

y

2

y2

x

3

x3

y

3

y3

Vct Vct

logab(

RndFix(

RanInt#(

RanList#(

RanBin#(

RanNorm#(

RanSamp#(

Σa

n

Sigmaan

Σb

n

Sigmabn

Σc

n

Sigmacn

Getkey

FResult FResult

FStart FStart

FEnd FEnd

Fpitch Fpitch

RResult RResult

RStart RStart

REnd REnd

HStart HStart

Hpitch Hpitch

'Simp

>Simp

a

n

an

a

n

+

1

an+1

a

n

+

2

an+2

n

Subscriptn

a

0

a0

a

1

a1

a

2

a2

b

n

bn

b

n

+

1

bn+1

b

n

+

2

bn+2

b

0

b0

b

1

b1

b

2

b2

a

n

Start

anStart

b

n

Start

bnStart

AndAnd

Opdracht

Tekst

OrOr

NotNot

XorXor

Σa

n

+

1

Sigmaan+1

Σb

n

+

1

Sigmabn+1

Σc

n

+

1

Sigmacn+1

Σa

n

+

2

Sigmaan+2

Σb

n

+

2

Sigmabn+2

Σc

n

+

2

Sigmacn+2

Int÷Int/

RmdrRmdr

Fa

n1

n2

x¯1

x-bar1

x¯2

x-bar2

sx1

sx2

sp

Sxp

pˆ

p-hat

pˆ1

p-hat1

pˆ2

p-hat2

Lower

Upper

P/Y

P/Year

C/Y

C/Year

Fb

F

F-Value

z

z-Value

p

p-Value

t

t-Value

se

χ

2

x^2

r

2

r^2

Adf

Edf

df

SSa

MSa

SSe

MSe

Fab

Bdf

ABdf

pa

pb

pab

CellSum(

CellProd(

CellMin(

CellMax(

CellMean(

CellMedian(

CellIf(

Y

GraphY

Opdracht

Tekst

r

Graphr

Xt

GraphXt

Yt

GraphYt

X

GraphX

SSb

SSab

MSb

MSab

[ns]

[

s]

[micros]

[ms]

[s]

[min]

[h]

[day]

[week]

[yr]

[s-yr]

[t-yr]

[



C]

[Centigrade]

[K]

[Kel]

[



F]

[Fahrenheit]

[



R]

[Rankine]

[u]

[g]

[kg]

[lb]

[oz]

[slug]

[ton(short)]

[ton(long)]

[mton]

[l-atm]

[ft·lbf]

[ftlbf]

[calIT]

[calth]

[Btu]

[kW·h]

[kWh]

[kgf·m]

[kgfm]

[Pa]

[kPa]

[bar]

[mmH

2

O]

[mmH2O]

[mmHg]

[inH2

O]

[inH2O]

[inHg]

[lbf/in

2

]

[lbf/in^2]

[kgf/cm

2

]

[kgf/cm^2]

[atm]

[dyne]

[N]

[New]

[kgf]

[lbf]

[tonf]

[fm]

8-63

Opdracht

Tekst

[mm]

[cm]

[m]

[km]

[Mil]

[in]

[ft]

[yd]

[fath]

[rd]

[mile]

[nmile]

[n_mile]

[acre]

[ha]

[cm

2

]

[cm^2]

[m

2

]

[m^2]

[km

2

]

[km^2]

[in

2

]

[in^2]

[ft

2

]

[ft^2]

[yd

2

]

[yd^2]

[mile

2

]

[mile^2]

[m/s]

[km/h]

[ft/s]

[mile/h]

[knot]

[mL]

[L]

[Lit]

[tsp]

[cm

3

]

[cm^3]

[m

3

]

[m^3]

[tbsp]

[in

3

]

[in^3]

[ft

3

]

[ft^3]

[fl_oz(UK)]

[fl_oz(US)]

[cup]

[pt]

[qt]

[gal(US)]

[gal(UK)]

[

m]

[microm]

[mg]

[A]

[Ang]

[AU]

[AstU]

[l.y.]

[pc]

[ft·lbf/s]

[ftlbf/s]

[calth/s]

[hp]

[Btu/min]

[W]

[Wat]

[eV]

[erg]

[J]

[Jou]

Opdracht

Tekst

[cal

15

]

[cal15]

[kcal

15

]

[kcal15]

[kcalth]

[kcalIT]

If If

Then Then

Else Else

IfEnd

For For

ToTo

StepStep

While While

WhileEnd

Do

LpWhile LpWhile

Return

Break

Stop

Locate Locate

Send(

Receive(

OpenComport38k

CloseComport38k

Send38k Send38k

Recieve38k Recieve38k

ClrText

ClrGraph

ClrList

ClrList

LinearReg(a+bx)

S-L-Normal

S-L-Thick

S-L-Broken

S-L-Dot

DrawGraph

PlotPhase PlotPhase

DrawDyna

DrawStat

DrawFTG-Con

DrawFTG-Plt

DrawR-Con

DrawR-Plt

DrawRΣ-Con

DrawRSigma-Con

DrawRΣ-Plt

DrawRSigma-Plt

DrawWeb DrawWeb

NormalG NormalG

ThickG ThickG

BrokenThickG

 BrokenThickG

DispF-Tbl

DispR-Tbl

SimplifyAuto

SimplifyMan

NPPlot

Sinusoidal

SinReg SinReg

Opdracht

Tekst

Logistic

LogisticReg LogisticReg

Pie

Bar

DotG

DotG

1-Variable 1-Variable

2-Variable 2-Variable

LinearReg(ax+b)

Med-MedLine Med-MedLine

QuadReg QuadReg

CubicReg CubicReg

QuartReg QuartReg

LogReg LogReg

ExpReg(a·e^bx)

ExpReg(ae^bx)

PowerReg PowerReg

S-Gph1 S-Gph1

S-Gph2 S-Gph2

S-Gph3 S-Gph3

Square

Cross

Dot

Scatter

xyLine

Hist

MedBox

N-Dist

Broken

Linear

Med-Med

Quad

Cubic

Quart

Log

Exp(a·e^bx)

Exp(ae^bx)

Power

ExpReg(a·b^x)

ExpReg(ab^x)

S-WindAuto

S-WindMan

GraphX= GraphX=

Y=Type

r=Type

ParamType

X=Type

X>Type

X<Type

Y>Type

Y<Type

YtType

Y>=Type

YsType

Y<=Type

XtType

X>=Type

XsType

X<=Type

G-Connect

G-Plot

Resid-None

Resid-List Resid-List

8-64

Opdracht

Tekst

BG-None

BG-Pict BG-Pict

GridOff

GridLine

GridOn

Exp(a·b^x)

Exp(a^bx)

DVar DVar

Q1Q3TypeStd

VarRange

Q1Q3TypeOnData

SketchNormal

 SketchNormal

SketchThick SketchThick

SketchBroken

 SketchBroken

SketchDot SketchDot

a

n

Type

anType

a

n

+

1

Type

an+1Type

a

n

+

2

Type

an+2Type

StoPict StoPict

RclPict RclPict

StoGMEM StoGMEM

RclGMEM RclGMEM

StoV-Win StoV-Win

RclV-Win RclV-Win

% Display%

Data

DisplayData

Menu Menu

RclCapt

RclCapt

Tangent Tangent

Normal Normal

Inverse Inverse

Vertical Vertical

Horizontal Horizontal

Text Text

Circle Circle

F-Line F-Line

PlotOn PlotOn

PlotOff PlotOff

PlotChg PlotChg

PxlOn PxlOn

PxlOff PxlOff

PxlChg PxlChg

PxlTest(

SortA(

SortD(

VarList1

VarList2

VarList3

VarList4

VarList5

VarList6

File1

File2

File3

File4

File5

Opdracht

Tekst

File6

Y=DrawSpeedNorm

Y=DrawSpeedHigh

FuncOn

SimulOn

AxesOn

CoordOn

LabelOn

DerivOn

LocusOn

ΣdispOn

SigmadispOn

GSelOn GSelOn

TSelOn TSelOn

DSelOn DSelOn

RSelOn RSelOn

DrawOn

ab/c

d/c

FuncOff

SimulOff

AxesOff

CoordOff

LabelOff

DerivOff

LocusOff

ΣdispOff

SigmadispOff

GSelOff GSelOff

TSelOff TSelOff

DSelOff DSelOff

RSelOff R

SelOff

DrawOff

'Dec

>&D

'Hex

>&H

'Bin

>&B

'Oct

>&O

'DMS

>DMS

'a+b

i

>a+bi

'r∠



>re^Theta

Real

a+b

i

a+bi

r∠



re^Theta

EngOn

EngOff

Sela

0

Sela0

Sela

1

Sela1

c

n

cn

c

n

+

1

cn+1

c

n

+

2

cn+2

c

0

c0

c

1

c1

c

2

c2

c

n

Start

CnStart

IneqTypeIntsect

f

n

fn

File File

Opdracht

Tekst

VarList VarList

ClrMat ClrMat

ZoomAuto

Xdot

RightXdot

R-Xdot

DrawDistNorm

 DrawDistNorm

DrawDistT DrawDistT

DrawDistChi DrawDistChi

DrawDistF DrawDistF

None

StickLength

StickHoriz

IneqTypeUnion

GraphX> GraphX>

GraphX< GraphX<

GraphX≥

GraphX>=

GraphX≤

GraphX<=

StrJoin(

StrLen(

StrCmp(

StrSrc(

StrLeft(

StrRight(

StrMid(

Exp'Str(

Exp>Str(

Exp(

StrUpr(

StrLwr(

StrInv(

StrShift(

StrRotate(

ClrVct ClrVct

Str Str

CrossP(

DotP(

Norm(

UnitV(

Angle(

ColorAuto ColorAuto

ColorLighter

 ColorLighter

ColorLinkX&Y

ColorLinkOnlyX

ColorLinkOnlyY

ColorLinkOn

ColorLinkOff

ColorNormal ColorNormal

ERROR

BLANK

ColorClr ColorClr

ColorLinkX&Freq

NormPD(

NormCD(

InvNormCD(

tPD(

tCD(

8-65

Opdracht

Tekst

InvTCD(

ChiPD(

ChiCD(

InvChiCD(

FPD(

FCD(

InvFCD(

BinomialPD(

BinomialCD(

InvBinomialCD(

PoissonPD(

PoissonCD(

InvPoissonCD(

InvPoissonPD(

GeoPD(

GeoCD(

InvGeoCD(

HypergeoPD(

HypergeoCD(

InvHypergeoCD(

SetG-Color SetG-Color

Plot/Line-Color

AxesScale

Black Black

Magenta Magenta

Cyan Cyan

Yellow Yellow

Smpl_SI(

Smpl_SFV(

Cmpd_n(

Cmpd_I%( Cmpd_I%(

Cmpd_PV(

Cmpd_PMT(

Cmpd_FV(

Cash_NPV(

Cash_IRR(

Cash_PBP(

Cash_NFV(

Amt_BAL(

Amt_INT(

Amt_PRN(

Amt_ΣINT(

Amt_SigmaINT(

Amt_ΣPRN(

Amt_SigmaPRN(

Cnvt_EFF(

Cnvt_APR(

Cost(

Sell(

Margin(

PmtEnd

PmtBgn

Bond_PRC(

Bond_YLD(

DateMode365

DateMode360

PeriodsAnnual

PeriodsSemi

Opdracht

Tekst

Days_Prd(

OneSampleZTest

TwoSampleZTest

OnePropZTest

TwoPropZTest

TwoPropZTest



OneSampleTTest

TwoSampleTTest

LinRegTTest



LinRegTTest



ChiGOFTest



ChiGOFTest



ChiTest



ChiTest



TwoSampleFTest

OneWayANOVA

TwoWayANOVA

x1InvN

x2InvN

xInv

SketchThin SketchThin

S-L-Thin

ThinG ThinG

zLow

zUp

tLow

tUp

Met OS versie 1.01 worden

de volgende opdrachten als

volgt omgezet.

Opdracht

Tekst

!

!!

2

^2

–1

^-1

a

n

an

b

n

bn

[K]

[N]

[L]

[A]

[AU]

[W]

[J]

c

n

cn

E

^E

-

--

r

Gamma

8-66

9. Programmablad

• Controleer of het aantal vrije geheugenbytes voldoende is voor het programma.

Programmanaam Ontbinden in factoren

Beschrijving

Dit programma accepteert als invoer het natuurlijk getal A, deelt dit door B (2, 3, 5, 7, ...) om

de priemfactoren van A te vinden.

• Als de deling geen rest heeft, wordt het resultaat van de bewerking toegewezen aan A.

• Deze werkwijze wordt herhaald tot B > A.

Doel

Dit programma deelt een natuurlijk getal in factoren totdat alle priemfactoren zijn bepaald.

Voorbeeld ................... 462 = 2 × 3 × 7 × 11

egcw

w

ww

w

8-67

Program Name Ellipse

Beschrijving

Dit programma toont een getallentabel met de volgende waarden op basis van de invoer van

de brandpunten van een ellips, de som van de afstand tussen de meetkundige plaatsen en

brandpunten, en de afstand (stapgrootte) van X.

Y1: Coördinaten van de bovenhelft van de ellips

Y2: Coördinaten van de onderhelft van de ellips

Y3: Afstanden tussen rechtse brandpunt en meetkundige plaatsen

Y4: Afstanden tussen linkse brandpunt en meetkundige plaatsen

Y5: Som van Y3 en Y4

Daarna tekent het programma de brandpunten en waarden Y1 en Y2.

Doel

Dit programma toont dat de som van de afstanden tussen de meetkundige plaatsen en twee

brandpunten van een ellips gelijk zijn.

dw

baw

bw

w

9-1

Hoofdstuk 9 Spreadsheet

De spreadsheettoepassing biedt krachtige, mobiele spreadsheetfuncties.

Alle bewerkingen in dit hoofdstuk gebeuren in de modus Spreadsheet.

Opmerking

Als de capaciteit van het hoofdgeheugen tijdens een bewerking in de modus Spreadsheet

laag is, zal het geheugen een Memory ERROR weergeven. In dit geval verwijdert u bepaalde

invoergegevens of gegevens van de modus Memory om de beschikbare schijfruimte te

verhogen.

1. Basisfuncties en functiemenu van

Spreadsheet

Selecteer Spreadsheet in het hoofdmenu om een spreadsheetscherm te openen. Door over

te schakelen naar de modus Spreadsheet wordt automatisch een nieuw spreadsheetbestand,

“SHEET” genaamd, aangemaakt.

Op het spreadsheetscherm verschijnt een aantal cellen (vakken) die gegevens bevatten.

Bestandsnaam

Hier verschijnen zoveel

mogelijk tekens van de

bestandsnaam.

Kolomletters (A tot Z)

Rijnummers

(1 tot 999)

Celcursor

Invoervak

Hier verschijnt de inhoud van de cel waarop

de celcursor zich momenteel bevindt.

Wanneer meerdere cellen zijn geselecteerd,

geeft het invoervak het geselecteerde

celbereik aan.

Functiemenu

In een cel kunnen de volgende soorten gegevens worden ingevoerd.

Constanten Een constante is een waarde die vaststaat nadat de invoer is beëindigd. Een

constante kan een numerieke waarde zijn of een rekenformule (zoals 7+3, sin30,

A1×2, enzovoort) waar geen gelijkteken (=) voor staat.

Tekst Een tekenreeks die begint met een aanhalingsteken (") wordt beschouwd als

tekst.

Formule Een formule die begint met een gelijkteken (=), zoals =A1×2, wordt als zodanig

uitgevoerd.

Merk op dat complexe getallen niet worden ondersteund in de modus Spreadsheet.

9

9-2

Beperkingen voor de modus Spreadsheet

De maximale bestandsgrootte die door de modus Spreadsheet kan worden behandeld, is

30 kilobytes. De werkelijke maximale bestandsgrootte is echter afhankelijk van het soort

gegevens dat in de spreadsheet wordt ingevoerd en de ingestelde voorwaarden voor de

opmaak. Houd er rekening mee dat de maximale bestandsgrootte wijzigt in verhouding tot de

beschikbare ruimte van het hoofdgeheugen.

Beperkingen aangaande het gebruik van strips Spreadsheet in de modus eActivity

De gegevensopslagcapaciteit van het hoofdgeheugen is ongeveer 60 kilobytes. Ongeveer de

helft hiervan (iets minder dan 30 kilobytes) is de maximale hoeveelheid voor gegevensopslag

in de modus eActivity. Ongeveer de helft van het eActivity modus opslaggeheugen (iets

minder dan 15 kilobytes) is de maximale bestandsgrootte voor een spreadsheet in de modus

eActivity.

Hierdoor zijn er mogelijk beperkingen vanwege onvoldoende geheugencapaciteit wanneer

een strip Spreadsheet in een eActivity wordt ingevoegd en een spreadsheet bediening

wordt uitgevoerd. Hieronder ziet u voorbeelden van omstandigheden waarbij de maximale

bestandsgrootte wordt overschreden.

(1) Invoer van numerieke gegevens in spreadsheet cellen A1 tot en met A999, B1 tot en met

B999 en C1 tot en met C520.

In dit geval zal de strip Spreadsheet van de eActivity alleen de cellen A1 tot en met A999

en B1 tot en met B80 weergeven.

(2) Zonder gegevens in de spreadsheet in te voeren, de hieronder getoonde voorwaardelijke

opmaak toewijzen aan alle cellen A1 tot en met A999 en B1 tot en met B430.

- Voor “Type” kiest u “Expression (Uitdrukking)”.

- Voer de volgende uitdrukking in: B1=2 A1^3+3 A1^2+4 A1+5.

In dit geval zal de strip Spreadsheet van de eActivity alleen de cellen A1 tot en met A999

en B1 tot en met B410 weergeven.

k Functiemenu spreadsheetscherm

• {FILE} ... Toont het volgende submenu FILE.

• {NEW}/{OPEN}/{SAVE

•

AS}/{RECALCS}/{CSV}

• {EDIT} ... Toont het volgende submenu EDIT.

• {CUT}/{PASTE}/{COPY}/{CELL}/{JUMP}/{SEQ}/{FILL}/{SORTASC}/{SORTDES}

• PASTE verschijnt alleen vlak nadat CUT of COPY is uitgevoerd.

• {DELETE} ... Toont het volgende submenu DELETE.

• {ROW}/{COLUMN}/{ALL}

• {INSERT} ... Toont het volgende submenu INSERT.

• {ROW}/{COLUMN}

• {CLEAR} ... Toont het volgende submenu CLEAR.

• {CONTENT}/{FORMAT}/{ALL}

• {GRAPH} ... Toont het volgende menu GRAPH. (Zelfde als in de modus Statistics.)

• {GRAPH1}/{GRAPH2}/{

GRAPH3}/{SELECT}/{SET}

• {CALC} ... Toont het volgende menu CALC (statistische berekening). (Zelfde als in de modus

Statistics.)

• {1-VAR}/{2-VAR}/{REG}/{SET}

9-3

• {STORE} ... Toont het volgende submenu STORE.

• {VAR}/{LIST}/{FILE}/{MAT}/{VCT}

• {RECALL} ... Toont het volgende submenu RECALL.

• {LIST}/{FILE}/{MAT}/{VCT}

• {CONDIT} ... Toont het scherm met instellingen voor voorwaardelijke indeling.

• {COND1}/{COND2} ... Toont de schermen {Condition1}/{Condition2}.

Functiemenu gegevensinvoer

• {GRAB} ... Schakelt over naar de modus GRAB om een celnaam in te voeren.

• {$} ... Invoer absolute celopdracht ($).

• {:} ... Invoer celbereik (:).

• {If} ... Invoer opdracht CellIf(.

• {CELL} ... Toont een submenu om de volgende opdrachten in te voeren.

• CellMin(, CellMax(, CellMean(, CellMedian(, CellSum(, CellProd(

• {RELATNL} ... Toont een submenu om de volgende vergelijkingsoperatoren in te voeren.

• =, ≠, >, <, ≥, ≤

2. Basisberekeningen in spreadsheet

In dit gedeelte komen bewerkingen voor spreadsheetbestanden aan de orde, hoe u de cursor

verplaatst, een of meer cellen selecteert en gegevens invoert en bewerkt.

k Bewerkingen op spreadsheetbestanden

u Een nieuw bestand maken

1. Druk op 1(FILE)1(NEW).

2. Voer maximaal acht tekens in als bestandsnaam in het dialoogvenster dat verschijnt, en

druk vervolgens op w.

• Er wordt een nieuw bestand gemaakt en er verschijnt een leeg spreadsheet.

• Er wordt geen nieuw bestand gemaakt indien er al een bestand is met dezelfde naam die

wordt ingevoerd in stap 2. In plaats daarvan wordt het bestaande bestand geopend.

u Een bestand openen

1. Druk op 1(FILE)2(OPEN).

2. Gebruik in de bestandslijst die verschijnt, f en c om het gewenste bestand te selecteren

en druk vervolgens op w.

u Auto Save

In de modus Spreadsheet slaat u met Auto Save het geopende bestand automatisch op

wanneer het wordt bewerkt. U hoeft het dus nooit handmatig op te slaan.

9-4

u Een bestand opslaan onder een andere naam

1. Druk op 1(FILE)3(SAVE

•

AS).

2. Voer maximaal acht tekens in als nieuwe bestandsnaam in het dialoogvenster dat verschijnt,

en druk vervolgens op w.

• Indien er al een bestand bestaat met dezelfde naam die is ingevoerd in stap 2, verschijnt

er een melding met de vraag of u het bestaande bestand wilt vervangen. Druk op 1(Yes)

om het bestaande bestand te vervangen of 6(No) om het opslaan te annuleren en terug

te keren naar het dialoogvenster voor het invoeren van de bestandsnaam in stap 2.

u Een bestand wissen

1. Druk op 1(FILE)2(OPEN).

2. Gebruik in de bestandslijst die verschijnt, f en c om het gewenste bestand te

selecteren en druk vervolgens op 1(DELETE).

3. Er verschijnt een bevestigingsbericht. Druk op 1(Yes) om het bestand te wissen of 6(No)

om te annuleren zonder te wissen.

4. Druk op J om vanuit de bestandslijst terug te keren naar de spreadsheet.

• Als u een geopend bestand wist, wordt automatisch een nieuw bestand gemaakt met de

naam “SHEET” en verschijnt de spreadsheet.

k Gegevens versturen tussen een spreadsheet en CSV-bestanden

U kunt de inhoud importeren van een CSV-bestand dat is opgeslagen met deze rekenmachine

of dat vanaf een computer is verzonden naar een spreadsheet. U kunt ook de inhoud van een

spreadsheet opslaan als een CSV-bestand.

u De inhoud van een CSV-bestand importeren in een spreadsheet

1. Bereid het CSV-bestand voor dat u wilt importeren.

• Zie “Benodigdheden voor importeren CSV-bestanden” (pagina 3-18).

2. Druk op 1(FILE)5(CSV)1(LOAD).

• Druk op w in de volgende stap om alle gegevens in het spreadsheet te overschrijven met

de gegevens van het CSV-bestand.

3. In het dialoogvenster dat verschijnt gebruikt u f en c om het bestand te markeren dat u

wilt importeren, en vervolgens klikt u op w.

• De inhoud van het CSV-bestand wordt geïmporteerd in de opgegeven spreadsheet.

Belangrijk!

• Alle blanco gegevens in het CSV-bestand worden geïmporteerd als een lege cel.

• Er treedt een fout op zelfs als een CSV-bestand slechts één gegevensitem met een

tekenreeks bevat.

• Indien het CSV-bestand gegevens bevat die niet kunnen worden geconverteerd, wordt er

een foutmelding weergegeven waarin de plaats van het CSV-bestand wordt aangegeven

(bijvoorbeeld: rij 2, kolom 3) waar de gegevens die niet kunnen worden omgezet zich

bevinden.

• Wanneer wordt getracht een CSV-bestand te importeren met meer dan 26 kolommen of 999

rijen, verschijnt de melding dat de gegevensgrootte ongeldig is (Invalid Data Size).

9-5

u Spreadsheetinhoud opslaan als een CSV-bestand

1. Druk indien nodig op 1(FILE)4(RECALCS) om de spreadsheetinhoud opnieuw te

berekenen.

• Denk erom dat het opnieuw berekenen niet automatisch wordt uitgevoerd wanneer u de

spreadsheetinhoud opslaat in een CSV-bestand. Let erop dat u de herberekening uitvoert

als de spreadsheet een formule bevat die begint met een gelijkteken (=). Zie “Een formule

invoeren in een cel” (pagina 9-10) voor meer informatie.

• Formules worden niet in het CSV-bestand opgeslagen. Er worden alleen

berekeningsresultaten opgeslagen.

• Alle ERROR-celgegevens in de spreadsheet worden opgeslagen als blanco gegevens.

2. Druk op 1(FILE)5(CSV)2(SAVE

•

AS).

• Het keuzescherm van de map wordt weergegeven.

3. Selecteer de map waarin u het CSV-bestand wilt opslaan.

• Markeer “ROOT” om het CSV-bestand op te slaan in de rootdirectory.

• Als u het CSV-bestand wilt opslaan in een map, selecteert u de gewenste map met f en

c en drukt u op 1(OPEN).

4. Druk op 1(SAVE

•

AS).

5. Voer maximaal acht tekens in voor de bestandsnaam en druk op w.

• Voor informatie over hoe bepaalde gegevenstypen worden geconverteerd wanneer ze

worden opgeslagen in een CSV-bestand, leest u de opmerking “Belangrijk!” onder “De

inhoud van de matrix opslaan als CSV-bestand” (pagina 2-48).

u Scheidingsteken en decimale punt opgeven voor het CSV-bestand

Druk op 1(FILE)5(CSV)3(SET) om het menu met CSV-indelingen weer te geven.

Vervolgens voert u stap 3 uit van “Het scheidingsteken en het decimaalpunt van het CSV-

bestand aangeven” (pagina 3-20).

k Alle formules in de huidige geopende spreadsheet opnieuw berekenen

De modus Spreadsheet heeft een “Auto Calc” functie die automatisch alle formules in een

spreadsheet herberekent bij het openen van een bestand of het bewerken in de modus

Spreadsheet. “Auto Calc” is een van de instelbare onderdelen voor Spreadsheet (pagina

1-37).

De standaardinstelling voor “Auto Calc” is “On” (het automatisch hereberekenen is

geactiveerd). Afhankelijk van de inhoud van de spreadsheet kan het lang duren eer het

automatisch herberekenen is voltooid. Wanneer “Auto Calc” is gedeactiveerd (Off), moet u

indien vereist handmatig herberekenen. Handmatig herberekenen is ongeacht de huidige

instelling van “Auto Calc” altijd mogelijk.

u Spreadsheet handmatig herberekenen

Druk op 1(FILE)4(RECALCS). Alle formules in het huidige geopende bestand worden

opnieuw berekend en de resultaten worden weergegeven.

Belangrijk!

• Ongeacht de huidige “Auto Calc” instelling, zal door een druk op A een in uitvoering zijnde

herberekening direct worden gestopt. Door een druk op A wordt de spreadsheet die werd

herberekend niet naar de voorgaande waarden teruggesteld. Cellen die reeds werden

herberekend voordat u op A drukte, tonen hun nieuwe (herberekende) waarden.

9-6

k Gebruik van de celcursor

De celcursor geeft aan welke cel op een spreadsheet is geselecteerd. De cel die is

geselecteerd met de celcursor, wordt gemarkeerd.

Celcursor

Invoervak

Wanneer één cel wordt geselecteerd met de celcursor, verschijnt de inhoud van die cel in het

invoervak. De inhoud van de cel kan worden bewerkt in het invoervak.

Wanneer meerdere cellen zijn geselecteerd met de celcursor, verschijnt het selectiebereik in

het invoervak. U kunt alle geselecteerde cellen kopiëren, wissen of er andere celbewerkingen

op toepassen.

u Cellen selecteren

Voor het selecteren van: Doet u dit:

Eén cel Breng de celcursor met de cursortoetsen naar de

gewenste cel of ga direct naar de cel met JUMP.

Een celbereik Zie “Een celbereik selecteren” (pagina 9-7).

Een volledige rij cellen

Breng de celcursor naar kolom A van de rij waarvan

u de cellen wilt selecteren en druk vervolgens op d.

Door bijvoorbeeld in cel A2 op d te drukken met de

celcursor, wordt de hele tweede rij geselecteerd (van

A2 tot Z2). A2:Z2 (geselecteerd bereik) verschijnt dan

in het invoervak.

Een volledige kolom cellen

Breng de celcursor naar rij 1 van de kolom waarvan

u de cellen wilt selecteren en druk vervolgens op f.

Door bijvoorbeeld in cel C1 op f te drukken met de

celcursor, wordt de hele kolom C geselecteerd (van C1

tot C999). C1:C999 (geselecteerd bereik) verschijnt

dan in het invoervak.

Alle cellen van de spreadsheet

Druk op d terwijl kolom A volledig is geselecteerd

of druk op f terwijl rij 1 volledig is geselecteerd.

Hierdoor worden alle cellen van de spreadsheet

geselecteerd en verschijnt de bestandsnaam in het

invoervak.

9-7

u De celcursor verplaatsen met de opdracht JUMP

Om de celcursor te verplaatsen naar: Doet u dit:

Een bepaalde cel

1. Druk op 2(EDIT)4(JUMP)1(GO).

2. Voer in het dialoogvenster dat verschijnt de

naam van de cel (A1 tot Z999) in waarnaar u

wilt “springen”.

3. Druk op w.

Eerste regel van de huidige kolom

Druk op 2(EDIT)4(JUMP)2(TOP↑).

Kolom A van de huidige rij

Druk op 2(EDIT)4(JUMP)3(TOP←).

Laatste regel van de huidige kolom

Druk op 2(EDIT)4(JUMP)4(BTM↓).

Kolom Z van de huidige rij

Druk op 2(EDIT)4(JUMP)5(BTM→).

u Een celbereik selecteren

1. Breng de celcursor naar het beginpunt van het celbereik dat u wilt selecteren.

• U kunt eventueel een volledige rij of kolom cellen selecteren als beginpunt. Zie “Cellen

selecteren” op pagina 9-6 voor details omtrent het selecteren van cellen.

2. Druk op !i(CLIP).

• Hierdoor verandert de celcursor in een dikke rand in plaats van de normale markering.

3. Breng de celcursor met behulp van de cursortoetsen naar

het eindpunt van de cellen die u wilt selecteren.

• In het invoervak verschijnt het bereik van de

geselecteerde cellen.

• Druk op J om het selecteren van cellen te annuleren.

De celcursor bevindt zich dan op het eindpunt van het

geselecteerde bereik.

9-8

k Basis gegevensinvoer (constanten, tekst, formule)

Hieronder worden eerst enkele basisprocedures besproken die altijd van toepassing zijn,

ongeacht het soort invoergegevens.

u Gegevens in een cel overschrijven met nieuwe gegevens

1. Breng de celcursor naar de cel waar u gegevens wilt invoeren.

• Indien de geselecteerde cel al gegevens bevat, worden die bij de volgende stap

overschreven met de nieuwe gegevens.

2. Voer gegevens in met de toetsen van de rekenmachine.

• Wanneer u de toetsen gebruikt om cijfers of tekst in te

voeren (zoals b, al(B), enzovoort), verschijnen

die links uitgelijnd in het invoervak.

• Druk op J om de gegevensinvoer te annuleren

voordat u verder gaat met stap 3 hieronder. U krijgt

dan de celinhoud zoals deze was in stap 1 van deze

procedure.

3. Druk op w om de invoer te beëindigen en toe te passen.

u Celgegevens wijzigen

1. Verplaats de celcursor naar de cel waarvan u de inhoud wilt wijzigen.

2. Druk op 2(EDIT)3(CELL).

• Celinhoud in het invoervak verandert van rechts

uitgelijnd in links uitgelijnd. Er verschijnt een tekstcursor

in het invoervak zodat u de inhoud ervan kunt wijzigen.

3. Verplaats met e en d de cursor over de inhoud van de cel en breng eventueel

wijzigingen aan.

• Druk op J als u de bewerking op een bepaald punt wilt annuleren voordat u verder

gaat met stap 4 hieronder. U krijgt dan de celinhoud zoals deze was in stap 1 van deze

procedure.

4. Druk op w om de bewerkingen te beëindigen en toe te passen.

u De celcursor verplaatsen terwijl u gegevens invoert in een cel

Bij de standaardinstellingen drukt u op w om de celcursor tijdens het invoeren van gegevens

in een cel naar de volgende regel te verplaatsen. U kunt ook opgeven dat de celcursor naar

de volgende kolom wordt verplaatst met behulp van de instelling “Move” (pagina 1-37).

9-9

k Een constante invoeren (waarde, berekeningsresultaat, reeks getallen)

in een cel

Een constante is een waarde die vaststaat nadat de invoer is beëindigd. Een constante kan

een numerieke waarde zijn of een rekenformule (zoals 7+3, sin30, A1×2, enzovoort) waar

geen gelijkteken (=) voor staat. Als u, bijvoorbeeld, sdaw invoert, verschijnt 0,5 (het

berekeningsresultaat) in de cel (wanneer Deg is geselecteerd als de hoekeenheid).

u Automatisch een reeks getallen invoeren op basis van een functie-expressie

1. Verplaats de celcursor naar de cel waar u de invoer van de getallenreeks wilt laten

beginnen.

• Bij de standaardinstellingen gaat de automatische invoer van de getallenreeks verder

in neerwaartse richting vanaf de begincel. U kunt met de instelling “Move” een andere

richting opgeven, zoals wordt beschreven op pagina

1-37.

2. Druk op 2(EDIT)5(SEQ) om het reeksscherm te openen en geef de functie-expressie

en de waarden op die nodig zijn voor het genereren van de vereiste getallenreeks.

U kunt gegevens invoeren voor het item dat wordt

gemarkeerd op het scherm.

Verwijzingsnaam van de cel die is geselecteerd in

stap 1

Optie Beschrijving

Expr

Voer de functie-expressie

f(x) in voor het genereren van de reeks getallen.

Voorbeeld: a+(X)x+bw (X

2

+ 1)

Var Voer de naam van de variabele in die is gebruikt voor de invoer van de

functie-expressie voor Expr.

Voorbeeld: a+(X)w (X)

Start Voer de startwaarde (X

1

) in van de waarde die moet worden vervangen, voor

de variabele die wordt opgegeven door Var.

Voorbeeld: cw

End Voer de eindwaarde (X

n

) in van de waarde die moet worden vervangen, voor

de variabele die wordt opgegeven door Var.

Voorbeeld: baw

Incre

Voer de toename van de waarde in (

m) voor de opeenvolgende waarde van

X

1

, zoals in: (X

2

= X

1

+ m), (X

3

= X

2

+ m), en zo verder. De reeks getallen

wordt gegenereerd in het bereik X

1

+ (n – 1) m < X

n

.

Voorbeeld: cw

9-10

Optie Beschrijving

1st Cell Voer de verwijzingsnaam (A1, B2, enzovoort) in van de cel waar u de eerste

waarde wilt plaatsen van de reeks getallen die moet worden ingevoerd. Geef

hier alleen een cel op als de startcel een andere is dan de cel die u hebt

opgegeven in stap 1 van deze procedure.

Voorbeeld: al(B)bw (B1)

• Elke dat u na het invoeren van de gegevens voor een instelling op w drukt, wordt de

volgende instelling gemarkeerd weergegeven. U kunt de markering met f en c

omhoog of omlaag verplaatsen.

• Als u de volgende stap uitvoert, wordt de getallenreeks automatisch ingevoerd vanaf

de opgegeven cel. Als een cel binnen het bereik van de cellen waar waarden voor de

getallenreeks worden ingevoerd, al gegevens bevat, worden de bestaande gegevens

vervangen door de waarden van de getallenreeks.

3. Start met een druk op 6(EXE) of de toets w het genereren en invoeren van de reeks

getallen nadat de gegevens voor alle instelopties zijn ingevoerd.

k Tekst invoeren in een cel

Als u tekst wilt invoeren, moet u eerst a5(”) in de cel invoeren. Door de

aanhalingstekens (") weet de rekenmachine dat alles wat volgt tekst is en als zodanig moet

worden weergegeven zonder berekening. De aanhalingstekens (") worden niet weergegeven

als deel van de tekst.

k Een formule invoeren in een cel

Laten we als voorbeeld proberen een tabel te maken die gegevens bevat op basis van de

formule <PRICE> × <QUANTITY> = <TOTAL>. Hiervoor zetten we de waarden voor <PRICE>

in kolom A, de waarden voor <QUANTITY> in kolom B en de rekenformules (zoals = A1 ×

B1, = A2 × B2, enzovoorts) in kolom C. Als de functie Auto Calc is ingeschakeld (On), worden

de waarden in kolom C iedere keer dat we de waarden in kolom A of B veranderen, opnieuw

berekend en bijgewerkt.

Bedenk dat we in dit voorbeeld de gegevens in kolom C moeten laten beginnen met het

gelijkteken (=), ten teken dat het hier om een formule gaat. Een formule kan behalve waarden,

rekenkundige operatoren en celverwijzingsnamen ook ingebouwde functies (pagina 2-14) en

speciale Spreadsheet-opdrachten (pagina 9-19) bevatten.

→

9-11

u Voorbeeld van het invoeren van een formule

A B C

1

PRICE QUANTITY TOTAL

2 35 15 525

3 52 15 780

4 78 20 1560

Procedure

1. Typ de tekst voor regel 1 en de van toepassing zijnde waarden in de cellen A2 tot en met

B4.

2. Verplaats de cursor naar cel C2 en voer de formule in voor A2 ×B2.

!.(=)av(A)c*al(B)cw

3. Kopieer de formule in cel C2 naar de cellen C3 en C4. Verplaats de celcursor naar cel C2 en

voer vervolgens de volgende bewerking uit.

2(EDIT)2(COPY)c1(PASTE)c1(PASTE)J

• Meer informatie over de bewerkingen voor kopiëren

en plakken vindt u in “Celinhoud kopiëren en plakken”

(pagina 9-14).

k Een celverwijzingsnaam invoeren

Iedere cel in een spreadsheet heeft een “verwijzingsnaam”, die wordt gevormd door de naam

van de kolom (A tot en met Z) te combineren met de naam van de rij (1 tot en met 999). Een

celverwijzingsnaam kan worden gebruikt in een formule zodat de waarde van de aangeroepen

cel onderdeel wordt van de formule. Zie “Een formule invoeren in een cel” hierboven voor meer

informatie. U kunt twee methoden gebruiken voor het invoeren van een celverwijzingsnaam:

directe invoer van de naam en invoeren met behulp van de opdracht GRAB. Hieronder wordt

getoond hoe u elk van deze methoden kunt gebruiken voor het invoeren van =A1+5 in cel B1.

u Een celverwijzingsnaam direct invoeren

Verplaats de celcursor naar cel B1 en voer vervolgens de volgende bewerking uit.

!.(=)av(A)b+fw

9-12

u Een celverwijzingsnaam invoeren met de opdracht GRAB

Verplaats de celcursor naar cel B1 en voer vervolgens de volgende bewerking uit.

!.(=)1(GRAB)d1(SET)+fw

• De opdrachten 2(GO) tot en met 6(BTM→) in het submenu dat verschijnt wanneer u op

1(GRAB) drukt, zijn hetzelfde als de opdrachten 1(GO) tot en met 5(BTM→) van het

submenu van de opdracht JUMP. Zie “De celcursor verplaatsen met de opdracht JUMP” op

pagina 9-7.

k Relatieve en absolute celverwijzingsnamen

Er zijn twee typen celverwijzingsnamen: relatief en absoluut. Celverwijzingsnamen worden

gewoonlijk als relatief behandeld.

Relatieve celverwijzingsnamen

In de formule =A1+5 duidt de celverwijzingsnaam A1 een relatieve celverwijzing aan. De

naam is “relatief” omdat, wanneer u de formule kopieert en in een andere cel plakt, de

celverwijzingsnaam verandert afhankelijk van de locatie van de cel waarin de naam wordt

geplakt. Als de formule =A1+5 zich bijvoorbeeld oorspronkelijk in cel B1 bevond, zal het

kopiëren en plakken naar cel C3 in deze cel de formule =B3+5 opleveren. Het verplaatsen van

kolom B naar kolom C (één kolom) maakt dat A verandert in B, terwijl door het verplaatsen van

rij 1 naar 3 (twee rijen) de 1 verandert in 3.

Belangrijk! Als door een kopieer- en plakbewerking een relatieve celverwijzingsnaam

verandert in een naam die buiten het bereik van de spreadsheetcellen ligt, zal de betreffende

letter van de kolom en/of het betreffende nummer van de rij worden vervangen door een

vraagteken (?) en wordt “ERROR” in de cel weergegeven.

Absolute verwijzingsnamen

Als u wilt dat de rij of de kolom, of zowel het rij- als kolomgedeelte van de celverwijzingsnaam

hetzelfde blijft, waar u deze ook plakt, moet u een absolute celverwijzingsnaam aanmaken. U

doet dit door een dollarteken ($) te zetten voor de celverwijzingsnaam die ongewijzigd moet

blijven. U hebt drie opties voor het plaatsen van het dollarteken ($) bij het aanmaken van

een absolute celverwijzingsnaam: absolute kolom met relatieve rij ($A1), relatieve kolom met

absolute rij (A$1), en absolute rij en kolom ($A$1).

u Het symbool voor de absolute celverwijzingsnaam ($) invoeren

Wanneer u een celverwijzing invoert in een spreadsheetcel, drukt u op 2($).

Met de volgende toetsaanslagen voert u bijvoorbeeld de absolute celverwijzingsnaam = $B$1

in:

!.(=)2($)al(B)2($)b

9-13

k Celopmaak opgeven

Voor elke cel kunt u de tekstkleur, de celkleur en de lichtheid van de celkleur (Normal of

Lighter) opgeven.

u Celopmaak opgeven

1. Selecteer het celbereik waarvoor u de opmaak wilt opgeven.

2. Druk op !f(FORMAT) om het dialoogvenster

FORMAT weer te geven.

3. Configureer het bovenstaande dialoogvenster met de volgende instellingen.

Om dit op te geven: Voer deze bewerking uit:

Geef de tekstkleur op

Druk op b(Char Color) en geef vervolgens met de

toetsen b tot en met i de gewenste kleur op.

De celkleur opgeven

Druk op c(Area Color) en geef vervolgens met de

toetsen b tot en met i de gewenste kleur op.

De lichtheid van de celkleur

opgeven

Druk op d(Paint Style) en vervolgens op b(Normal) of

c(Lighter).

4. Als u de geconfigureerde instellingen wilt toepassen,

keert u terug naar het dialoogvenster FORMAT en drukt u

op J.

9-14

k Celinhoud kopiëren en plakken

U kunt de inhoud van een of meer cellen kopiëren en op een andere locatie plakken. Wanneer

u de kopieerbewerking uitvoert, kunt u desgewenst de inhoud naar meerdere locaties

kopiëren.

u Spreadsheetgegevens kopiëren en plakken

1. Selecteer de cel(len) die u wilt kopiëren.

• Zie “Cellen selecteren” (pagina 9-6) voor meer informatie.

2. Druk op 2(EDIT)2(COPY).

• Zo wordt stand-by voor het plakken van de geselecteerde gegevens ingeschakeld, wat

wordt aangeduid doordat de menuoptie 1 verandert in (PASTE).

• U kunt altijd stand-by voor plakken verlaten door op J te drukken voordat u stap 4

uitvoert.

3. Verplaats de celcursor met de cursortoetsen naar de locatie waar u de gegevens wilt

plakken.

• Als u in stap 1 een celbereik hebt geselecteerd, wordt de cel die u met de celcursor

selecteert, de linkerbovencel van het geplakte bereik.

• Als de geselecteerde locatie binnen het gekopieerde bereik ligt, worden in de

onderstaande stap de afsluitende gegevens overschreven door de geplakte gegevens.

4. Druk op 1(PASTE).

• Hiermee worden de gekopieerde gegevens geplakt.

• Herhaal de stappen 3 en 4, als u dezelfde gegevens op andere locaties wilt plakken.

5. Druk, wanneer u klaar bent met het plakken van de gegevens, op J zodat u stand-by

voor plakken afsluit.

k Celinhoud knippen en plakken

U kunt met knippen en plakken de inhoud van een of meer cellen verplaatsen naar een

andere locatie. Celinhoud (ongeacht of die nu relatieve of absolute celnaamverwijzingen bevat)

verandert over het algemeen niet door een knip-en-plakbewerking.

De formule =A1+5 in cel B1 knippen en in cel B2 plakken. De A1 verwijzingsnaam blijft

ongewijzigd.

→

9-15

Wanneer u een celbereik knipt en plakt, worden verwijzingsnamen die van invloed zijn op

relaties binnen het bereik dienovereenkomstig gewijzigd wanneer het bereik wordt geplakt. De

juiste relatie blijft dus behouden, ongeacht of het relatieve of absolute verwijzingsnamen zijn.

Het celbereik B1:C1 dat de formule =B1+5 bevat, knippen en plakken in B2:C2. Als de

formule in C2 wordt geplakt, verandert deze in =B2+5 zodat de relatie met de cel links

ervan, die ook onderdeel uitmaakt van het geplakte bereik, behouden blijft.

u Spreadsheetgegevens knippen en plakken

1. Selecteer de cel(len) die u wilt knippen.

• Zie “Cellen selecteren” (pagina 9-6) voor meer informatie.

2. Druk op 2(EDIT)1(CUT).

• Zo wordt stand-by voor het plakken van de geselecteerde gegevens ingeschakeld, wat

wordt aangeduid doordat de menuoptie 1 verandert in (PASTE).

• U kunt altijd stand-by voor plakken verlaten door op J te drukken voordat u stap 4

uitvoert.

3. Verplaats de celcursor met de cursortoetsen naar de locatie waar u de gegevens wilt

plakken.

• Als u in stap 1 een celbereik hebt geselecteerd, wordt de cel die u met de celcursor

selecteert, de linkerbovencel van het geplakte bereik.

• Als de geselecteerde locatie binnen het knipbereik ligt, zal de onderstaande stap ertoe

leiden dat de bestaande gegevens worden overschreven door de geplakte gegevens.

4. Druk op 1(PASTE).

• De gegevens uit de cel(len) die u in stap 1 hebt geselecteerd, worden geplakt op de

locatie die u in stap 3 hebt geselecteerd.

• Het plakken van geknipte gegevens maakt dat alle formules in de spreadsheet opnieuw

worden berekend, ongeacht of Auto Calc is ingeschakeld of niet (pagina 9-5).

→

9-16

k Dezelfde formule invoeren in een bereik van cellen

Gebruik de opdracht Fill als u dezelfde formule wilt invoeren in een opgegeven bereik van

cellen. Voor kopiëren en plakken gelden dezelfde regels als voor relatieve en absolute

celnaamverwijzingen.

Wanneer u bijvoorbeeld dezelfde formule wilt invoeren in de cellen B1, B2 en B3, hoeft u met

de opdracht Fill de formule slechts één keer in te voeren in cel B1. Hieronder ziet u hoe de

opdracht Fill in dit geval met de celnaamverwijzingen omgaat.

Wanneer er in cel B1 dit

staat:

Doet de opdracht Fill dit:

=A1×2

A B

1

=A1×2

2

=A2×2

3

=A3×2

* In werkelijkheid laten

B1, B2 en B3 de

berekeningsresultaten zien

en niet de formules, zoals

u hier kunt zien.

=$A$2×2

A B

1

=$A$2×2

2

=$A$2×2

3

=$A$2×2

u Dezelfde formule invoeren in een celbereik

1. Selecteer het celbereik waar u dezelfde formule wilt invoeren.

• In dit voorbeeld is B1:B3 geselecteerd. Zie “Een celbereik selecteren” (pagina 9-7).

2. Druk op 2(EDIT)6(g)1(FILL).

3. Voer de gewenste formule in op het scherm Fill dat verschijnt.

U kunt gegevens invoeren voor het item dat

gemarkeerd wordt weergegeven.

Dit is het celbereik dat u in stap 1 hebt

geselecteerd.

• Als er gegevensinvoer is in de cel linksboven van het bereik dat in stap 1 hierboven is

opgegeven, wordt de formule weergegeven in de lijn “Formula”.

• Voer =A1×2 (!.(=)av(A)b*cw) in op de regel “Formula”. Druk op w

om de celcursor naar de regel “Cell Range” te verplaatsen.

• Indien een cel binnen het celbereik al gegevens bevat, worden de bestaande gegevens bij

de volgende stap overschreven met de nieuwe gegevens (formule).

4. Druk op 6(EXE) of de toets w.

• De formule wordt ingevoerd in het opgegeven celbereik.

9-17

k Constante gegevens sorteren

Alleen constante gegevens kunnen worden gesorteerd. U kunt meerdere kolommen in een rij

of meerdere regels in een kolom selecteren om te sorteren.

u Constante gegevens sorteren

1. Selecteer een aantal kolomcellen in een rij of een aantal rijcellen in een kolom.

• Zie “Een celbereik selecteren” (pagina 9-7).

• Het bericht “Syntax ERROR” verschijnt indien cellen in het geselecteerde bereik andere

gegevens dan constante gegevens bevatten.

2. Verricht een van de volgende handelingen afhankelijk van de gewenste sorteerbewerking.

Oplopend sorteren: 2(EDIT)6(g)2(SORTASC)

Aflopend sorteren: 2(EDIT)6(g)3(SORTDES)

k Cellen wissen en invoegen

u Een volledige rij of kolom met cellen wissen

Selecteer de rij(en) of kolom(men) die u wilt wissen en druk op 3(DELETE). De

geselecteerde rij(en) of kolom(men) worden meteen gewist, zonder dat er eerst om

bevestiging wordt gevraagd.

Een rij of kolom kan ook als volgt worden gewist.

1. Selecteer een of meer cellen in de rij(en) of kolom(men) die u wilt wissen.

• Om bijvoorbeeld rij 2 tot 4 te wissen selecteert u A2:B4, C2:C4 of een ander celbereik dat

de rijen bevat die u wilt wissen.

• Om bijvoorbeeld de kolommen A en B te wissen selecteert u A1:B1, A2:B4, enzovoort.

2. Druk op 3(DELETE).

• U kunt nu de gegevens wissen. Druk op J om de wisbewerking nu te annuleren.

3. Druk op 1(ROW) om de rij(en) te wissen met de cellen die u in stap 1 hebt geselecteerd.

Druk op 2(COLUMN) om de hele kolom te wissen.

u De inhoud van alle cellen in een spreadsheet wissen

1. Druk op 3(DELETE)3(ALL).

2. Er verschijnt een bevestigingsbericht. Druk op 1(Yes) om de gegevens te wissen, of druk

op 6(No) om de wisbewerking ongedaan te maken.

9-18

u Een rij of kolom met lege cellen invoegen

1. Verricht een van de volgende handelingen om aan te geven waar en hoeveel rijen of

kolommen moeten worden ingevoegd.

• Rijen invoegen

Selecteer het aantal rijen dat u wilt invoegen, te beginnen met de rij meteen onder de rij

waar u wilt invoegen.

Voorbeeld: Om drie rijen in te voegen boven rij 2, kunt u A2:A4, B2:C4, enzovoort

selecteren.

• Kolommen invoegen

Selecteer het aantal kolommen dat u wilt invoegen, te beginnen met de kolom rechts van

de kolom waar u die wilt invoegen.

Voorbeeld: Om drie kolommen links van kolom B in te voegen, kunt u B2:D4,

B10:D20, enzovoort selecteren.

2. Druk op 4(INSERT).

• U kunt nu invoegen. Druk op J om de invoegbewerking nu te annuleren.

3. Druk op 1(ROW) om het desbetreffende aantal rijen of op 2(COLUMN) om kolommen in

te voegen.

• Het bericht “Range ERROR” verschijnt wanneer door een invoegbewerking bestaande

cellen met gegevens buiten het bereik A1:Z999 komen te liggen.

k Celinhoud en opmaak wissen

U kunt alleen de celinhoud, alleen de opmaak of beide wissen.

• Inhoud wissen: hiermee wist u waarden, formules en andere celgegevens.

• Opmaak wissen: hiermee worden de kleur van de tekens en de gebieden en de instellingen

voor verfstijl van de cellen teruggezet op de standaardinstellingen. Door de bewerking wordt

ook de voorwaardelijke opmaak gewist (pagina 9-21).

u Celinhoud en opmaak wissen

1. Selecteer de cel of het celbereik dat u wilt wissen.

2. Voer de onderstaande bewerkingen uit om de cellen op te geven die u wilt wissen.

Voor het wissen van: Voert u deze toetsbewerking uit:

Alleen celinhoud

5(CLEAR)1(CONTENT)

Alleen celopmaak

5(CLEAR)2(FORMAT)

Celinhoud en opmaak

5(CLEAR)3(ALL)

9-19

3. Speciale opdrachten gebruiken in de modus

Spreadsheet

De modus Spreadsheet biedt een aantal speciale opdrachten zoals CellSum( waarmee u de

som van een celbereik verkrijgt en CellIf( waarmee u takvoorwaarden bepaalt. Deze speciale

opdrachten kunnen in formules worden gebruikt.

k Lijst met speciale opdrachten in de modus Spreadsheet

Invoertoetsbewerkingen kunnen alleen bij celinvoer worden uitgevoerd.

Alles wat in de syntaxis van elke opdracht tussen vierkante haken ([ ]) staat, mag u weglaten.

Opdracht Beschrijving

CellIf(

(Takvoorwaarde)

Retourneert expressie 1 wanneer de gelijkheid of ongelijkheid als

takvoorwaarde waar is, en expressie 2 als deze onwaar is.

Invoertoetsbewerking: 4(If)

Syntaxis: CellIf(gelijkheid, expressie 1, expressie 2[)] of

CellIf(ongelijkheid, expressie 1, expressie 2[)]

Voorbeeld: =CellIf(A1>B1, A1, B1)

Retourneert de waarde van A1 wanneer {waarde cel A1} > {waarde

cel B1}. Retourneert anders de waarde van B1.

CellMin(

(Minimumwaarde cel)

Retourneert de minimumwaarde in een bepaald celbereik.

Invoertoetsbewerking: 5(CELL)1(Min)

Syntaxis: CellMin(begincel:eindcel[)]

Voorbeeld: =CellMin(A3:C5)

Retourneert de minimumwaarde van de gegevens in celbereik

A3:C5.

CellMax(

(Maximumwaarde cel)

Retourneert de maximumwaarde in een bepaald celbereik.

Invoertoetsbewerking: 5(CELL)2(Max)

Syntaxis: CellMax(begincel:eindcel[)]

Voorbeeld: =CellMax(A3:C5)

Retourneert de maximumwaarde van de gegevens in celbereik

A3:C5.

CellMean(

(Gemiddelde van

cellen)

Retourneert de gemiddelde waarde in een bepaald celbereik.

Invoertoetsbewerking: 5(CELL)3(Mean)

Syntaxis: CellMean(begincel:eindcel[)]

Voorbeeld: =CellMean(A3:C5)

Retourneert de gemiddelde waarde van de gegevens in celbereik

A3:C5.

9-20

Opdracht Beschrijving

CellMedian(

(Mediaan van cellen)

Retourneert de mediaanwaarde in een bepaald celbereik.

Invoertoetsbewerking: 5(CELL)4(Med)

Syntaxis: CellMedian(begincel:eindcel[)]

Voorbeeld: =CellMedian(A3:C5)

Retourneert de mediaanwaarde van de gegevens in celbereik

A3:C5.

CellSum(

(Som van cellen)

Retourneert de som van de gegevens in een bepaald celbereik.

Invoertoetsbewerking: 5(CELL)5(Sum)

Syntaxis: CellSum(begincel:eindcel[)]

Voorbeeld: =CellSum(A3:C5)

Retourneert de som van de gegevens in celbereik A3:C5.

CellProd(

(Product van cellen)

Retourneert het product van de gegevens in een bepaald celbereik.

Invoertoetsbewerking: 5(CELL)6(Prod)

Syntaxis: CellProd(begincel:eindcel[)]

Voorbeeld: =CellProd(B3:B5)

Retourneert het product van de gegevens in celbereik B3:B5.

k Voorbeeld van speciale opdrachten in de modus Spreadsheet

Bij dit voorbeeld wordt de speciale formule CellSum( van de modus Spreadsheet ingevoerd in

cel C1 om de som van alle gegevens in celbereik A1:B5 te berekenen. We gaan ervan uit dat

het celbereik A1:B5 al gegevens bevat.

1. Verplaats de celcursor naar cel C1 en voer vervolgens de volgende bewerking uit.

!.(=)5(CELL)5(Sum)

Jav(A)b3(:)al(b)f)

• U kunt ook de volgende bewerking uitvoeren, waarbij de

GRAB-functie (pagina 9-12) en CLIP-functie (pagina

9-7) worden gebruikt in plaats van het onderstreepte

gedeelte van de bovenstaande bewerking.

J1(GRAB)4(TOP←) (Activeert de modus GRAB en verplaatst de cursor naar

A1.)

!i(CLIP)ecccc (Bepaalt het selectiebereik voor de CLIP-functie.)

w)

2. Druk op w om de invoer van de formule te beëindigen.

9-21

4. Voorwaardelijke opmaak

De functie voor voorwaardelijke opmaak kan worden toegepast voor het definiëren van

voorwaardelijke expressies (zoals as A1<0) die de indeling (tekstkleur, opvulkleur, verfstijl) van

een cel bepalen.

k Overzicht voorwaardelijke opmaak

U kunt maximaal twee voorwaarden voor elke cel opgeven.

Druk op 6(g)5(CONDIT) om het scherm Condition weer te geven.

Voor het selecteren van een bepaalde voorwaarde markeert u de regel “Condition” en drukt u

op 1(COND1) voor Condition1 of 2(COND2) voor Condition2.

u Voorrangsregels bij voorwaarden

Wanneer u meerdere voorwaarden hebt gedefinieerd voor een cel, worden die toegepast

te beginnen vanaf de voorwaarde met het laagste cijfer. Indien bijvoorbeeld Condition1 is

0≤A1≤10 en Condition2 is 10≤A1≤20, wordt aan beide voorwaarden voldaan wanneer A1=10

en de opmaak die is opgegeven met Condition1 wordt toegepast.

Als een cel rechtstreeks wordt geconfigureerd met de procedure onder “Celopmaak opgeven”

(pagina 9-13) en met voorwaardelijke opmaak, heeft het toepassen van de voorwaardelijke

opmaak prioriteit boven de directe instellingen.

u Typen voorwaarden

Er zijn twee verschillende typen voorwaarden: Value Of Cell en Expression.

• Type: Value Of Cell

Gebruik dit type voorwaarde om een voorwaarde te bepalen op basis van een formule

(zoals A1<0) die verwijst naar de ingevoerde waarde in de cel. U kunt bijvoorbeeld cel A1

configureren zodat de tekst rood wordt wanneer A1<0, en blauw wanneer 1<A1.

9-22

• Type: Expression

Gebruik dit type voorwaarde voor het bepalen van een voorwaarde op basis van een formule

(zoals CelMin(A1:B10)≤C1) die verwijst naar een of meer cellen. Dit type voorwaarde heeft

een groot aantal toepassingen voor het instellen van voorwaarden zoals hieronder wordt

getoond.

• Wanneer A1×30>100, wordt de tekst van A1 blauw.

• Wanneer CellSum(B1:B30)≤A1, is de tekst van A1 blauw, en wanneer A1<CellSum(B1:B30),

wordt de tekst van A1 rood.

k Instellingen voor voorwaardelijke opmaak configureren

Dit gedeelte geeft de basisbewerkingen voor het configureren van de instellingen voor

voorwaardelijke opmaak. Volledige details over elke afzonderlijke instelling vindt u op de

pagina’s waarnaar wordt verwezen binnen de onderstaande procedure.

u Instellingen van voorwaardelijke opmaak configureren

1. Selecteer de cel of het celbereik waarvoor u de voorwaardelijke opmaak wilt configureren.

2. Druk 6(g)5(CONDIT) om het scherm Condition weer

te geven.

3. Gebruik f en c om “Condition” te markeren en gebruik vervolgens het functiemenu om

de voorwaarde te selecteren die u wilt configureren (1 of 2).

4. Gebruik f en c om “Type” te markeren en druk op 1(CELLVAL) om “Value Of Cell” te

selecteren of op 2(EXPRESS) om “Expression” te selecteren als het type voorwaarde.

• Meer informatie over de voorwaardetypen vindt u bij “Typen voorwaarden” (pagina 9-21).

5. Gebruik f en c om “Expre” te markeren en voer een van de volgende bewerkingen uit.

Indien u dit hebt

geselecteerd in

stap 4:

Doet u dit:

Value Of Cell Selecteer een voorwaardelijke expressie met het functiemenu en

gebruik vervolgens de regels “Value”, “V1”, en “V2” om waarden voor

de voorwaardelijke expressie toe te wijzen. Meer informatie vindt u

in “Instellingen configureren voor het voorwaardetype Value Of Cell”

(pagina 9-23).

Expression Rechtstreekse invoer van de voorwaardelijke expressie.

Meer informatie vindt u in “Instellingen configureren voor het

voorwaardetype Expression” (pagina 9-24).

9-23

6. Gebruik f en c om “Format” te markeren en druk op 1(SETFORM).

• Voer in het weergegeven dialoogvenster FORMAT de stappen 3 en 4 uit van de

procedure onder “Celopmaak opgeven” (pagina 9-13) voor het configureren van de

opmaakinstellingen.

• Als u opmaakinstellingen opneemt, wordt een voorbeeld weergegeven in de regel

“Format”.

→

7. Indien u meerdere voorwaarden wilt configureren, herhaalt u de stappen 3 tot en met 6.

8. Als de instellingen naar wens zijn, drukt u op J.

• Hierdoor keert u terug naar het scherm in stap 1. Het pictogram

wordt weergegeven

in de statusbalk terwijl de celcursor in een cel met voorwaardelijke opmaak komt te staan.

u Instellingen configureren voor het voorwaardetype Value Of Cell

De volgende instellingen voor voorwaarden kunnen worden geconfigureerd wanneer “Value Of

Cell” is geselecteerd als het voorwaardetype in stap 4 onder “Instellingen van voorwaardelijke

opmaak configureren” (pagina 9-22).

• Expre (Expression) ... Geeft de voorwaardelijke expressie (Cell = invoerwaarde) op die is

geselecteerd met het functiemenu. In het functiemenu worden formules “C” gebruikt in plaats

van “Cell”.

• V1, V2 (Value 1, Value 2) ... Wanneer 1(≤C≤) of 2(C<,<C) wordt geselecteerd

voor “Expre”, worden deze regels gebruikt voor het invoeren van waarden voor het

toekennen van de variabelen V1 en V2 in de voorwaardelijke expressie.

• Value ... Wanneer een optie uit het functiemenu anders dan 1 of 2 wordt geselecteerd

voor “Expre”, gebruikt u deze regel om een waarde in te voeren voor het toekennen van de

variabele Value in de voorwaardelijke expressie.

Voorbeeld: 0≤Cell≤1

Voorbeeld: Cell=BLANK

9-24

Hieronder ziet u de basissyntaxis voor het invoeren van waarden voor V1, V2 en Value.

• Markeer de regel waarvan u de instelling wilt wijzigen, voer een waarde of

berekeningsformule in en druk vervolgens op w. Als u een berekeningsformule invoert,

geeft de eindwaarde het berekeningsresultaat weer.

• Indien 3(C=) of 4(C≠) is geselecteerd voor “Expre”, kunt u 2(ERROR) of

3(BLANK) opgeven voor “Value”.

- 2(ERROR) ... De beslissing hangt ervan af of “ERROR” wel of niet wordt weergegeven in

de cel waarvan de instellingen worden geconfigureerd.

- 3(BLANK) ... De beslissing hangt ervan af of de cel waarvoor deze instellingen worden

geconfigureerd, leeg is.

u Instellingen configureren voor het voorwaardetype Expression

De volgende instellingen voor voorwaarden kunnen worden geconfigureerd wanneer

“Expression” is geselecteerd als het voorwaardetype in stap 4 onder “Instellingen van

voorwaardelijke opmaak configureren” (pagina 9-22).

Expre (Expression)

Gebruik deze regel om rechtstreeks de voorwaardelijke expressie in te voeren die wordt

toegepast voor de beoordeling waar/onwaar. Invoerregels zijn praktisch gelijk aan de regels

die van toepassing zijn bij het invoeren van een expressie die begint met gelijkteken (=) in een

spreadsheetcel, met uitzondering van de volgende punten.

• Geef geen gelijkteken (=) op aan het begin van de expressie.

• Het functiemenu is gelijk aan het menu dat wordt weergegeven bij het wijzigen van de

cel, met uitzondering van de optie 2(TYPE). Voor details over het gebruik van andere

menuopties naast 2, zie het volgende.

- “Een celverwijzingsnaam invoeren” (pagina 9-11)

- “Relatieve en absolute celverwijzingsnamen” (pagina 9-12)

- “Speciale opdrachten gebruiken in de modus Spreadsheet” (pagina 9-19)

• Druk op 2(TYPE) om het onderstaande submenu weer te geven.

- 1($) ... Voert het dollarteken ($) in dat wordt gebruikt voor het opgeven van een

absolute celverwijzing in een voorwaardelijke expressie. Zie “Relatieve en absolute

celverwijzingsnamen” (pagina 9-12)

9-25

- 2(ERROR) ... Voert “ERROR” in in de voorwaardelijke expressie. U kunt dit bijvoorbeeld

gebruiken voor de invoer A1=ERROR. De beslissing hangt ervan af of “ERROR” wel of niet

wordt weergegeven in de cel waarnaar wordt verwezen in de voorwaardelijke expressie

(A1 in dit voorbeeld).

- 3(BLANK) ... Voert “BLANK” in in de voorwaardelijke expressie. De beslissing hangt

ervan af of de cel waarnaar wordt verwezen in de voorwaardelijke expressie wel of niet

leeg is.

- 4(And) ... Voert de logische operator “And” in in de voorwaardelijke expressie.

- 5(Or) ... Voert de logische operator “Or” in in de voorwaardelijke expressie.

Opmerking

• U kunt maximaal 255 bytes gegevens invoeren voor een voorwaardelijke expressie.

• ERROR, BLANK en tekenreeksen kunnen alleen worden gebruikt in een voorwaardelijke

expressie in de hieronder getoonde syntaxis of de inverse ervan (ERROR=<Cell>,

enzovoort). <Cell> staat voor een enkele celverwijzing (zoals A1).

<Cell>=ERROR, <Cell>=BLANK, <Cell>≠ERROR, <Cell>≠BLANK, <Cell>=<tekenreeks>,

u Instellingen van voorwaardelijke indeling wissen

1. Selecteer de cel of het celbereik waarvan u de voorwaardelijke indeling wilt wissen.

• Als u de onderstaande stap 2 uitvoert, worden zonder bevestiging de voorwaardelijke

indeling en de instellingen voor tekenkleur, opvulkleur en verfstijl geconfigureerd voor de

geselecteerde cel(len).

2. Druk op 5(CLEAR)2(FORMAT).

k Voorbeeld voor instelling voorwaardelijke opmaak

In dit voorbeeld laten we zien hoe u het celbereik B3:C4 configureert met de hieronder

getoonde voorwaardelijke opmaak. Deze procedure gaat ervan uit dat de cellen al waarden

bevatten.

Voorwaarde

Wanneer de invoerwaarde in

de cel (=C) voldoet aan deze

voorwaarde:

Wordt deze opmaak toegepast:

Tekenkleur Opvulkleur Verfstijl

1 C<0 Red Yellow Normal

2

0≤C≤100

Blue Magenta Lighter

9-26

u Procedure

1. Selecteer het celbereik B3:C4.

2. Druk op 6(g)5(CONDIT) om het scherm Condition weer te geven.

• Condition1 wordt eerst weergegeven, dus configureer hier de eerste voorwaarde.

3. Gebruik c om “Expre” (Expression) te markeren en druk vervolgens op 6(g)1(C<).

• Oorspronkelijk wordt “Cell < Value” weergegeven in de regel Expre.

4. Gebruik c om “Value” te markeren en druk vervolgens op aw om 0 in te voeren.

5. Gebruik c om “Format” te markeren en druk vervolgens op 1(SETFORM).

• In het dialoogvenster FORMAT dat verschijnt configureert u de volgende instellingen:

Character Color: Red, Area Color: Yellow, Paint Style: Normal.

6. Gebruik f om “Condition1” te markeren en druk vervolgens op 2(COND2) om

Condition2 weer te geven.

7. Herhaal de bovenstaande stappen 3 tot en met 5 om de instellingen voor Condition2 te

configureren.

• Voer 1(≤C≤) in op de regel “Expre”, aw op de regel “V1” en baaw op

de regel “V2”.

• Druk in de regel “Format” op 1(SETFORM) en configureer vervolgens de volgende

instellingen: Character Color: Blue, Area Color: Magenta, Paint Style: Lighter.

8. Druk op J.

• Hierdoor keert u terug naar het scherm in stap 1 van

deze procedure en wordt de geconfigureerde opmaak

toegepast voor elke cel.

Opmerking

• Het kan enige tijd duren voordat de berekeningsresultaten worden weergegeven als een

groot aantal cellen met voorwaardelijke opmaak is geselecteerd.

• De bewerking en herberekening van cellen kan enige tijd in beslag nemen als er een grote

hoeveelheid voorwaardelijke opmaak is.

9-27

5. Statistische grafieken tekenen en statistische

en regressieberekeningen maken

Om het verband tussen twee gegevenssets (bijvoorbeeld de temperatuur en de prijs van een

product) te onderzoeken, worden trends duidelijker aan de hand van een grafiek met de ene

gegevensset als x-as en de andere gegevensset als y-as.

Met de spreadsheet kunt u de waarden voor elke gegevensset invoeren en een

spreidingsdiagram of andere grafieken tekenen. Regressieberekeningen met de gegevens

resulteren in een regressieformule en een correlatiecoëfficiënt, en u kunt een regressiegrafiek

over het spreidingsdiagram plaatsen.

Grafieken, statistische berekeningen en regressieberekeningen in de modus Spreadsheet

gebruiken dezelfde functies als de modus Statistics. Het volgende bewerkingsvoorbeeld is

uniek voor de modus Spreadsheet.

k Voorbeeld van statistische grafiekbewerkingen (GRAPH-menu)

Voer de volgende gegevens in en teken een statistische grafiek (spreidingsdiagram in dit

voorbeeld).

0,5, 1,2, 2,4, 4,0, 5,2 (

x-aswaarden)

–2,1, 0,3, 1,5, 2,0, 2,4 (

y-aswaarden)

u Gegevens invoeren en een statistische grafiek (spreidingsdiagram) tekenen

1. Voer de statistische berekeningsgegevens in een spreadsheet in.

• Hier voeren we de

x-aswaarden in in kolom A en dey-aswaarden in kolom B.

2. Selecteer het celbereik voor de grafiek (A1:B5).

3. Druk op 6(g)1(GRAPH) om het menu GRAPH weer te geven, en druk vervolgens op

1(GRAPH1).

• Dit geeft een spreidingsdiagram van de gegevens in

de cellen die in stap 2 van deze procedure werden

geselecteerd.

• De afgebeelde grafiek wordt geproduceerd met de

standaardinstellingen van de modus Spreadsheet.

U kunt de grafiekinstellingen wijzigen op het scherm

dat verschijnt wanneer u op 6(SET) drukt in het

menu GRAPH. Zie “Bewerkingen op het scherm met

algemene grafiekinstellingen” hieronder voor meer

informatie.

9-28

k Bewerkingen op het scherm met algemene grafiekinstellingen

Via het scherm met algemene grafiekinstellingen kunt u aangeven welke gegevens moeten

worden gebruikt voor het maken van grafieken en tevens het soort grafiek kiezen.

u Statistische grafiekinstellingen configureren

1. Geef de statistische berekeningsgegevens op in de spreadsheet en selecteer vervolgens de

cellen waarvan u een grafiek wilt maken.

• Bovenstaande stap is nu niet nodig. U kunt ook eerst instellingen configureren voor u

gegevens invoert en de cellen selecteert waarvan u een grafiek wilt maken.

2. Druk op 6(g)1(GRAPH)6(SET).

• Het scherm met algemene grafiekinstellingen verschijnt (StatGraph1 in dit voorbeeld).

U kunt de instelling configureren voor het item

dat op het scherm wordt gemarkeerd.

Er verschijnt een functiemenu wanneer

bepaalde instellingen zijn geselecteerd.

• Het aantal kolommen dat u in stap 1 selecteert, bepaalt welke informatie automatisch

wordt ingevoerd in het scherm met algemene grafiekinstellingen.

Indien u dit aantal

kolommen selecteert:

Wordt deze informatie automatisch ingevoerd:

1 XCellRange

2 XCellRange, YCellRange

3 XCellRange, YCellRange, Frequency

• Hieronder worden alle instellingen op dit scherm beschreven.

Optie Beschrijving

StatGraph1 Selecteer de naam van de gewenste instelling. U kunt tot drie

verschillende instellingen registreren: StatGraph 1, 2 of 3.

Graph Type Selecteer het grafiektype. De standaardinstelling is Scatter

(spreidingsdiagram).

XCellRange

Bepaalt het celbereik dat is toegekend aan

x-as van de grafiek

(XCellRange). Voor sommige grafiektypen verschijnt alleen

XCellRange.

YCellRange

Bepaalt het celbereik dat is toegekend aan

y-as van de grafiek

(YCellRange). Voor sommige soorten grafieken verschijnt YCellRange

niet.

9-29

Optie Beschrijving

Frequency Bepaalt welke cellen waarden bevatten die de frequentie van elk

grafiekitem aangeven. Selecteer 1(1) als u geen frequentiewaarden

wilt gebruiken.

Mark Type

Bepaalt welk merkteken (,

, of ) wordt gebruikt op het

spreidingsdiagram.

3. Gebruik f en c om de instelling die wilt wijzigen te markeren. Kies de gewenste

instelling in het functiemenu dat verschijnt.

• Zie “Het scherm met de algemene grafiekinstellingen weergeven” (pagina 6-3) voor meer

details over de instelling van StatGraph1, Graph Type en Mark Type.

• Als u de instelling voor XCellRange, YCellRange of Frequency wilt wijzigen, markeert u

het desbetreffende item en voert u vervolgens het celbereik rechtstreeks in, of selecteert

u 1(CELL) (2(CELL) voor Frequency) en wijzigt u het huidige invoerbereik. Bij

handmatige invoer van een celbereik gebruikt u 1(:) om een dubbele punt (:) tussen de

twee cellen te plaatsen die het bereik bepalen.

4. Druk na het configureren van de gewenste instellingen op J of w.

k Voorbeeld van statistische berekening (menu CALC)

Dit voorbeeld is gebaseerd op de gegevens van “Een spreidingsdiagram en xy-lijngrafiek

tekenen” (pagina 6-15) voor statistische berekeningen met twee variabelen.

0,5, 1,2, 2,4, 4,0, 5,2 (

x-waarden)

–2,1, 0,3, 1,5, 2,0, 2,4 (

y-waarden)

u Statistische berekeningen en regressieberekeningen met twee variabelen

uitvoeren

1. Typ de bovengenoemde x-waarden in de cellen A1:A5

van de spreadsheet en de y-gegevens in de cellen

B1:B5, en selecteer vervolgens het celbereik om de

gegevens in te voeren (A1:B5).

2. Druk op 6(g)2(CALC) om het menu CALC weer te

geven en druk vervolgens op 2(2-VAR).

• Er verschijnt nu een scherm met berekeningsresultaten

voor twee variabelen op basis van de gegevens die in

stap 1 werden geselecteerd. Gebruik c en f om

door het resultaatscherm te bladeren. Druk op J om

het scherm te sluiten.

• Meer informatie over de betekenis van alle waarden op het resultaatscherm vindt u onder

“Weergave van berekeningsresultaten van een grafiek met twee variabelen” op pagina

6-22.

3. Druk op J om terug te keren naar het spreadsheetscherm.

9-30

k Het gegevensbereik voor statistische berekeningen opgeven

Via een speciaal instelscherm kunt u het gegevensbereik bepalen dat moet worden gebruikt

voor statistische berekeningen.

u Het gegevensbereik voor statistische berekeningen bepalen

1. Voer de statistische berekeningsgegevens in in de spreadsheet en selecteer vervolgens het

celbereik.

2. Druk op 6(g)2(CALC)6(SET).

• Er verschijnt een instelscherm zoals rechts

weergegeven.

• Het aantal kolommen dat u in stap 1 hebt geselecteerd, bepaalt welke informatie

automatisch wordt ingevoerd via het scherm voor het opgeven van het gegevensbereik

van statistische berekeningen.

Indien u dit aantal

kolommen selecteert:

Wordt deze informatie automatisch ingevoerd:

1 1Var XCell en 2Var XCell

2 1Var Freq en 2Var YCell

3 2Var Freq

• Hieronder worden alle instellingen op dit scherm beschreven.

Optie Beschrijving

1Var XCell

1Var Freq

Het hier opgegeven celbereik wordt gebruikt voor de waarden voor

variabele

x en Frequency bij statistische berekeningen met één

variabele.

2Var XCell

2Var YCell

2Var Freq

Het hier opgegeven celbereik wordt gebruikt voor de waarden voor

variabele

x, variabele y en Frequency bij statistische berekeningen

met twee variabelen.

3. Als u het celbereik wilt wijzigen, markeert u met f en c de optie die u wilt wijzigen en

voert u het nieuwe celbereik in.

• Druk op 1(:) om een dubbele punt (:) in te voeren.

• Druk op 1(CELL) (bij 1Var XCell, 2Var XCell en 2Var YCell) of 2(CELL) (bij 1Var Freq

en 2Var Freq) om het huidige invoercelbereik te wijzigen.

4. Druk na het configureren van de gewenste instellingen op J of w.

9-31

k Vergelijkende tabel voor functiemenu van modus Statistics en modus

Spreadsheet

In de modus Statistics en de modus Spreadsheet zijn de statistische grafiekfuncties

ondergebracht in het functiemenu GRAPH en de statistische/regressieberekeningsfuncties

in het functiemenu CALC. De structuur van deze menu’s en hun submenu’s is identiek in de

modus Statistics en de modus Spreadsheet. Meer details over elke menuoptie vindt u op de

pagina’s die in de tabel vermeld staan.

Voor informatie over

deze menuoptie:

Zie:

{GRAPH} - {GRAPH1} “Parameters van statistische grafieken” (pagina 6-1)

{GRAPH} - {GRAPH2}

{GRAPH} - {GRAPH3}

{GRAPH} - {SELECT} “Actieve of niet-actieve grafiek” (pagina 6-7)

{GRAPH} - {SET} “Parameters van statistische grafieken” (pagina 6-1)

“Algemene grafiekinstellingen” (pagina 6-2)

“Het scherm met de algemene grafiekinstellingen weergeven”

(pagina 6-3)

“Bewerkingen op het scherm met algemene

grafiekinstellingen” (pagina 9-28)

{CALC} - {1-VAR} “Statistische berekeningen met één variabele” (pagina 6-23)

{CALC} - {2-VAR} “Statistische berekeningen met twee variabelen” (pagina 6-24)

{CALC} - {REG} “Regressieberekeningen” (pagina 6-24)

{CALC} - {SET} “Het gegevensbereik voor statistische berekeningen opgeven”

(pagina 9-30)

9-32

Bij het tekenen van een taartdiagram of staafdiagram wijken alleen de instellingen voor Color

Link (pagina 6-3) af van de instellingen in de modus Statistics en de modus Spreadsheet.

Voor dit

grafiektype:

Als u dit

selecteert

voor Color

Link:

Gebeurt dit:

Pie Category Van de gegevens die worden gebruikt voor het tekenen van

de grafiek, wordt de tekstkleur van de cellen in het bereik dat

wordt gespecificeerd in de instelling “Category” in het scherm

StatGraph, weergegeven in de grafiek.

Data Van de gegevens die worden gebruikt voor het tekenen van de

grafiek, wordt de tekstkleur van de cellen in het bereik dat wordt

gespecificeerd in de instelling “Data” in het scherm StatGraph,

weergegeven in de grafiek.

Off De tekstkleur van de gegevens die worden gebruikt voor het

tekenen van de grafiek, wordt genegeerd.

Bar Category Hetzelfde als het taartdiagram hierboven.

Data Van de gegevens die worden gebruikt voor het tekenen van

de grafiek, worden de tekstkleuren van de cellen in het bereik

dat wordt gespecificeerd in de instellingen “Data1”, “Data2” en

“Data3” in het scherm StatGraph, weergegeven in de grafiek.

Off Hetzelfde als het taartdiagram hierboven.

• Wanneer “Pie” wordt geselecteerd als het grafiektype (Graph Type), is de instelling “Pie

Area” altijd “Link” wanneer iets anders dan “Off” wordt geselecteerd voor de instelling “Color

Link”.

• Wanneer “Bar” wordt geselecteerd als het grafiektype (Graph Type), worden de instellingen

“Data1 Area”, “Data1 Border”, “Data2 Area”, “Data2 Border”, “Data3 Area” en “Data3 Border”

altijd op “Link” gezet wanneer iets anders dan “Off” wordt geselecteerd voor de instelling

“Color Link”.

u Grafiekvoorbeelden bij gebruik van Color Link

Voorbeeld Onderstaande gegevens invoeren in een spreadsheet en een

taartdiagram tekenen met “Category” geselecteerd als instelling voor

Color Link

1. Voer de gegevens in die hierbij worden getoond, met de tekstkleur van de cellen A1 tot en

met A5 zoals aangegeven.

• Informatie over het opgeven van de tekstkleur vindt u in “Celopmaak opgeven” (pagina

9-13).

2. Selecteer de cellen in het bereik A1:B5.

• Informatie over het selecteren van cellen vindt u in “Een celbereik selecteren” (pagina

9-7).

9-33

3. Voer de volgende bewerking uit voor het weergeven van het scherm met algemene

grafiekinstellingen: 6(g)1(GRAPH)6(SET).

• De instellingen “Category” en “Data” worden automatisch geconfigureerd. Controleer of

A1:A5 wordt weergegeven voor “Category” en B1:B5 wordt weergegeven voor “Data”.

4. Gebruik f en c om “Graph Type” te markeren en druk vervolgens op 4(Pie).

5. Gebruik f en c om “Color Link” te markeren en druk

vervolgens op 1(Cat).

6. Druk op J om het scherm met algemene grafiekinstellingen te sluiten.

7. Druk op 1(GRAPH1).

• De grafiek geeft de tekstkleuren weer in het celbereik

(A1:A5) voor “Category”.

• De grafiek wordt nu gemaakt met Color Link. Vervolgens gaan we de kleuren op het

grafiekscherm wijzigen.

8. Druk op !1(TRACE).

• Hierdoor wordt label A gemarkeerd en een aanwijzer in gebied A van de grafiek

weergegeven.

9. Gebruik f en c om de aanwijzer te verplaatsen gebied D en druk vervolgens op

!f(FORMAT).

10. Druk in het weergegeven dialoogvenster voor kleurselectie op c(Blue).

• Hierdoor wordt het dialoogvenster gesloten en wijzigt

de kleur van gebied D in blauw.

11. Druk op J om het grafiekscherm te sluiten.

• De gekozen kleur in het grafiekscherm wordt

weergegeven als de tekstkleur in de betreffende cel

van het celbereik “Category”.

9-34

6. Geheugen modus Spreadsheet

U kunt de verschillende geheugens van de rekenmachine (variabelen, lijstgeheugen,

bestandsgeheugen, matrixgeheugen, vectorgeheugen) gebruiken om gegevens op te slaan en

die dan oproepen in de spreadsheet.

k Spreadsheetgegevens opslaan in een geheugen

De volgende tabel geeft een overzicht van de opslagbewerkingen voor elk geheugentype.

Meer details over elke bewerking vindt u in de voorbeelden onder de tabel.

Geheugentype Opslagbewerking

Variabelen

(A ~ Z,

r,

θ

)

U kunt de inhoud van een cel toekennen aan een variabele.

Selecteer een cel, druk op 6(g)3(STORE)1(VAR), en

geef vervolgens de naam op van de variabele die op het scherm

verschijnt.

Lijstgeheugen

(Lijst 1 ~ Lijst 26)

U kunt gegevens in een celbereik in een rij of kolom opslaan in het

lijstgeheugen.

Selecteer een celbereik in een rij of kolom, druk op

6(g)3(STORE)2(LIST) en geef het lijstnummer in op het

scherm dat verschijnt.

Bestandsgeheugen

(Bestand 1 ~

Bestand 6)

U kunt gegevens in een celbereik over meerdere rijen en kolommen

opslaan in het bestandsgeheugen. Selecteer een celbereik, druk op

6(g)3(STORE)3(FILE) en geef het bestandsnummer in op

het scherm dat verschijnt.

De eerste kolom van het geselecteerde bereik wordt als List 1

opgeslagen in het opgegeven bestand, de tweede kolom als List 2,

enzovoort.

Matrixgeheugen

(Mat A ~ Mat Z)

U kunt gegevens in een celbereik over meerdere rijen en kolommen

opslaan in het matrixgeheugen. Selecteer een celbereik, druk op

6(g)3(STORE)4(MAT) en geef de matrixnaam in op het

scherm dat verschijnt.

De eerste kolom van het geselecteerde bereik wordt als List 1

opgeslagen in de opgegeven matrix, de tweede kolom als List 2,

enzovoort.

Vectorgeheugen

(Vct A ~ Vct Z)

U kunt gegevens opslaan in een bereik van cellen in één rij of één

kolom in het vectorgeheugen. Terwijl een reeks cellen in één rij of

één kolom is geselecteerd, drukt u op 6(g)3(STORE)5(VCT)

en voert u vervolgens de vectornaam in op het scherm dat

verschijnt.

Opmerking

Wanneer de spreadsheetgegevens worden opgeslagen in het lijstgeheugen of

bestandsgeheugen, wordt de informatie over tekstkleur van elke cel overgenomen

in het bestemmingsgeheugen. Informatie over tekstkleur wordt genegeerd wanneer

spreadsheetgegevens worden opgeslagen in een variabel geheugen, een matrixgeheugen of

een vectorgeheugen.

9-35

Belangrijk!

Hieronder staat beschreven wat er gebeurt wanneer u gegevens probeert op te slaan in een

geheugen als een cel geen gegevens bevat, als een cel tekst bevat of als ERROR verschijnt

voor een cel.

• Indien u gegevens toekent aan een variabele, treedt er een fout op.

• Indien u gegevens opslaat in het lijstgeheugen, bestandsgeheugen, matrixgeheugen of

vectorgeheugen, wordt 0 in de betreffende cel(len) geschreven.

u Voorbeeld: Kolomgegevens opslaan in het lijstgeheugen

1. Selecteer in een kolom het celbereik dat u wilt opslaan in het lijstgeheugen.

• Selecteer bijvoorbeeld A1:A10.

2. Druk op 6(g)3(STORE)2(LIST).

• Er verschijnt een scherm zoals rechts wordt

weergegeven. Bij de instelling “Cell Range” ziet u het

celbereik dat u hebt geselecteerd in stap 1.

3. Druk op c om “List[1~26]” te markeren.

4. Voer het lijstnummer (1 tot 26) in van het lijstgeheugen waar u de gegevens wilt opslaan en

druk vervolgens op w.

• Bij de volgende stap worden gegevens die momenteel zijn opgeslagen onder het

lijstgeheugennummer dat u hier hebt opgegeven, overschreven met de gegevens in het

celbereik dat u hebt opgegeven in “Cell Range”.

5. Druk op 6(EXE) of de toets w om de gegevens op te slaan.

k Gegevens uit het geheugen oproepen in een spreadsheet

De volgende tabel geeft een overzicht van de oproepbewerkingen voor elk geheugentype.

Meer details over elke bewerking vindt u in de voorbeelden onder de tabel.

Geheugentype Oproepbewerking

Lijstgeheugen

(List 1 ~ List 26)

U kunt gegevens vanuit een bepaald lijstgeheugen oproepen naar

een celbereik in een rij of kolom. Selecteer de eerste cel van het

bereik in een rij of kolom, druk op6(g)4(RECALL)1(LIST) en

geef het lijstnummer in op het scherm dat verschijnt.

De instelling “Move” van het instelscherm bepaalt of de gegevens

worden opgroepen in een kolomrichting of rijrichting (pagina

1-37).

Bestandsgeheugen

(File 1 ~ File 6)

U kunt gegevens vanuit een bepaald bestandsgeheugen

oproepen in de spreadsheet. Selecteer de cel voor de

linkerbovenhoek van de opgeroepen gegevens en druk

vervolgens op 6(g)4(RECALL)2(FILE). Geef vervolgens het

bestandsgeheugennummer in op het scherm dat verschijnt.

Matrixgeheugen

(Mat A ~ Mat Z)

U kunt gegevens vanuit een bepaald matrixgeheugen oproepen

in de spreadsheet. Selecteer de cel voor de linkerbovenhoek

van de opgeroepen gegevens en druk vervolgens op

6(g)4(RECALL)3(MAT). Geef vervolgens de matrixnaam in

op het scherm dat verschijnt.

9-36

Geheugentype Oproepbewerking

Vectorgeheugen

(Vct A ~ Vct Z)

U kunt gegevens van een opgegeven vectorgeheugen oproepen

naar een reeks cellen in één rij of één kolom. Terwijl de eerste cel

van het bereik in één rij of één kolom is geselecteerd, drukt u op

6(g)4(RECALL)4(VCT) en voert u vervolgens de vectornaam

in op het scherm dat verschijnt.

Opmerking

• Wanneer de gegevens in een spreadsheet worden opgeroepen uit het lijstgeheugen of

bestandsgeheugen, wordt de informatie over tekstkleur van elk element overgenomen in de

spreadsheetcellen. De opvulkleur en de verfstijl van de bestemmingscellen worden ingesteld

op de standaardinstellingen van de bestemmingscellen.

• Wanneer gegevens in een spreadsheet worden opgeroepen uit een matrixgeheugen

of vectorgeheugen, worden de tekstkleur, opvulkleur en de verfstijl ingesteld op de

standaardwaarden van de bestemmingscellen.

u Voorbeeld: Gegevens vanuit een matrixgeheugen oproepen in een

spreadsheet

1. Selecteer in de spreadsheet de linkerbovencel van het bereik waar u de opgeroepen

gegevens wilt invoeren.

2. Druk op 6(g)4(RECALL)3(MAT).

• Er verschijnt een scherm zoals rechts wordt

weergegeven. Bij de instelling “1st Cell” ziet u de naam

van de cel die u hebt geselecteerd in stap 1.

3. Voer de naam (A tot Z) in van het matrixgeheugen waarvan u de gegevens wilt oproepen,

en druk daarna op w.

4. Druk op 6(EXE) of w om de gegevens op te roepen.

Belangrijk!

Als u gegevens oproept uit een lijstgeheugen, bestandsgeheugen, matrixgeheugen of

vectorgeheugen, verschijnt een foutmelding als de opgeroepen gegevens buiten het

toegestane celbereik van de spreadsheet liggen (A1:Z999).

10-1

Hoofdstuk 10 eActivity

U kunt de modus eActivity gebruiken om gegevens in een eActivity-bestand te plaatsen. U kunt

tekst, numerieke uitdrukkingen en afbeeldingen invoeren, en gegevens plakken (zoals grafieken,

tabellen, enz.) vanuit de ingebouwde toepassingen van de rekenmachine, zoals “strips”.

De eActivity-bestanden kunnen bijvoorbeeld door een leraar worden gebruikt om wiskundige

problemen of oefeningen te maken die tips over oplossingen geven, voor distributie naar

studenten. Studenten kunnen de eActivity-bestanden gebruiken om notities tijdens de les te

maken, memo’s van problemen en hun oplossingen te maken, enz.

1. Overzicht van eActivity

Het eerste wat verschijnt wanneer u de eActivity-modus op het hoofdmenu selecteert, is het

bestandsmenu.

Geen eActivity-modusbestanden

in het geheugen

Minstens één map of een eActivity-

modusbestand in het geheugen

Het openen van een bestand in de eActivity-modus toont een werkruimtescherm dat u kunt

gebruiken voor het invoeren en bewerken van tekst, wiskundige uitdrukkingen en overige

gegevens.

Schuifbalk

Tekstregels

Weergavegebied van

de rekenmachine

Strip

Afbeeldingsregel

Wiskundige regels

Regeleinde

10

10-2

Hieronder wordt uitgelegd welke soorten gegevens u in een eActivity-bestand kunt invoeren

en bewerken.

Tekstregel .............In een tekstregel kunt u karakters, getallen en uitdrukkingen als niet-

uitvoerbare tekst invoeren.

Wiskundige regel ..Gebruik de wiskundige regel om een uitvoerbare rekenformule in te voeren.

Het resultaat verschijnt op de volgende regel. Berekeningen worden in de

Math invoer/uitvoer-modus op dezelfde manier uitgevoerd als in de Run-

Matrix -modus.

Regeleinde ............Met een regeleinde kunt u de berekening op een bepaald punt

onderbreken.

Afbeeldingsregel ...Met een afbeeldingsregel kunt u een afbeelding invoegen.

Strip.......................Een strip kan worden gebruikt om gegevens vanuit de toepassingen

Graph, Conic Graphs, Spreadsheet of andere ingebouwde toepassing in

een eActivity op te nemen.

2. eActivity-functiemenu’s

k Functiemenu Bestandslijst

• { OPEN } ... Opent een eActivity-bestand of -map.

• { NEW } ... Creëert een nieuw eActivity-bestand.

• { DELETE } ... Verwijdert een eActivity-bestand.

• { SEARCH } ... Zoekt naar een eActivity-bestand.

• { MEMO } ... Toont een lijst van notities uit het eActivity-bestand dat op dit moment in de

bestandslijst is geselecteerd.

• { JUMP }... Opent het eActivity-bestand en springt naar de eActivity-regel met de notitie die

is geselecteerd in de lijst.

• { EDIT } ... Toont een scherm waarop de notitie die in de lijst is geselecteerd kan worden

bewerkt.

• { DETAIL } ... Toont een scherm met details van de notitie die in de lijst is geselecteerd.

• { DELETE } ... Verwijdert de notitie die in de lijst is geselecteerd.

• { DEL-ALL } ... Verwijdert alle notities in het eActivity-bestand.

• Er is ten minste 128 kilobytes aan geheugen nodig wanneer de eActivity -modus voor

de eerste keer wordt gebruikt. Als er onvoldoende vrije geheugenruimte is, verschijnt de

foutmelding “Memory Full”.

10-3

k Functiemenu Werkruimte

De inhoud van het functiemenu in de werkruimte hangt af van de huidige geselecteerde regel

(of strip).

• Gangbare menuopties voor werkruimte

Alleen de onderstaande menuopties die met een asterisk (*) zijn gemarkeerd, worden

ondersteund wanneer er een afbeeldingsregel is geselecteerd.

• { FILE }* ... Geeft het volgende submenu voor bestandsbewerkingen weer.

• { SAVE } ... Slaat het bestand op dat momenteel bewerkt wordt.

• { SAVE

•

AS } ... Slaat het bestand, dat momenteel bewerkt wordt, onder een andere naam

op.

• { OPT } ... Zie “Het opslaggeheugen optimaliseren” op pagina 11-13.

• { CAPACITY } ... Geeft een overzicht van de gegevensgrootte van het bestand dat

momenteel bewerkt wordt en hoeveel geheugencapaciteit er over is.

• { STRIP }* ... Voegt een strip in.

• { JUMP }* ... Geeft het volgende submenu weer voor de besturing van de cursor.

• { TOP } / { BOTTOM } / { PageUp } / { PageDown } ... Zie pagina 10-6.

• { DEL-LINE } / { DELETE }* ... Wist de lijn die momenteel is geselecteerd of waar de cursor

staat.

• { INSERT }* ... Geeft het submenu weer om een nieuwe regel in te voegen boven de huidige

geselecteerde regel of de huidige cursorpositie.

• { TEXT } ... Voegt een tekstregel in.

• { CALC } ... Voegt een wiskundige regel in.

• { STOP } ... Voegt een berekeningsregeleinde in.

• { PICTURE } ... Voegt een afbeeldingsregel in.

• { 'MAT/VCT } ... Geeft de Matrix Editor (pagina 10-9)/Vector Editor (pagina 10-9) weer.

• { 'LIST } ... Geeft de List Editor weer (pagina 10-9).

• Menu wanneer een tekstregel geselecteerd is

• { TEXT } ... Verandert de huidige regel van een tekstregel in een wiskundige regel.

• { CHAR } ... Toont een invoermenu voor rekenkundige symbolen, speciale symbolen en tekens

van diverse talen.

• { A

⇔

a } ... Schakelen tussen grote en kleine letters terwijl alfanumerieke tekens kunnen

worden ingevoerd (door op a te drukken).

• { MATH } ... Toont het MATH-menu (pagina

1-16).

10-4

• { COLOR } ... Toont het volgende COLOR-submenu.

• { MARKER } ... Activeert de markeringsmodus voor het markeren van tekst (pagina 10-10).

• { CHAR } ... Activeert de kleurenmodus voor het kleuren van tekst (pagina 10-11).

• { MEMO } ... Toont het volgende MEMO-submenu.

• { INSERT } ... Voegt een notitie toe op de huidige cursorpositie.

• { DELETE } ... Verwijdert een notitie op de huidige cursorpositie.

• { Catalog } ... Toont een lijst van de notities in een bestand.

• { VIEW } ... Toont de notitie op de huidige cursorpositie.

• Menu wanneer een wiskundige regel of regeleinde geselecteerd is

Alleen de onderstaande menuopties die met een asterisk (*) zijn gemarkeerd, worden

ondersteund wanneer er een regeleinde is geselecteerd.

• { CALC }* ... Verandert de huidige regel van een wiskundige regel in een tekstregel.

• { MATH }* ... Hetzelfde als {MATH} onder “Menu wanneer een tekstregel geselecteerd is”.

• {COLOR} ... Hetzelfde als {COLOR} onder “Menu wanneer een tekstregel geselecteerd is”.

• {MEMO} ... Hetzelfde als {MEMO} onder “Menu wanneer een tekstregel geselecteerd is”.

• Menu wanneer een strip geselecteerd is

• { FILE } ... Geeft het volgende submenu voor bestandsbewerkingen weer.

• { SAVE } / { SAVE

•

AS } / { OPT } / { CAPACITY } ... Hetzelfde als de {FILE}-submenu’s onder

“Gangbare menuopties voor werkruimte”.

• { SIZE } ... Geeft de grootte van de strip weer op de huidige cursorpositie.

• { CHAR } ... Hetzelfde als {CHAR} onder “Menu wanneer een tekstregel geselecteerd is”.

• { A

⇔

a } ... Hetzelfde als {A ⇔ a} onder “Menu wanneer een tekstregel geselecteerd is”.

3. Bewerkingen op eActivity-bestanden

In dit deel wordt uitgelegd welke bewerkingen u vanuit het menuscherm met de eActivity-

bestanden kunt uitvoeren. Alle bewerkingen in dit deel kunnen worden uitgevoerd, zolang het

bestandsmenu wordt weergegeven.

• Voor informatie over de 5(MEMO) functiemenu dat wordt getoond voor een menuscherm

met eActivity-bestanden, zie “Een notitie toevoegen aan een tekstregel of wiskundige regel”

(pagina 10-11).

• Dit gedeelte beschrijft geen bewerkingen van mappen. Voor details over mappen, zie

“Hoofdstuk 11 Geheugenbeheer”.

u Een nieuw bestand maken

1. Zolang het bestandsmenu wordt weergegeven, druk op 2(NEW).

• Er verschijnt een scherm waar u de bestandsnaam kunt

invoeren.

10-5

2. Voer maximum 8 tekens in voor de bestandsnaam en druk vervolgens op w.

• Er wordt een scherm met een lege werkruimte

geopend.

Cursor

• De volgende karakters zijn toegestaan in de bestandsnaam.

A tot Z, {, }, ’, ~, 0 tot 9

u Een bestand openen

Gebruik f en c om het bestand te markeren dat u wilt openen, en druk vervolgens op

1(OPEN) of w*.

* Als er een fout optreedt, verwijder dan het interne geheugen en de klemboardgegevens, of

zet de gegevens over op uw computer.

u Een bestand wissen

1. Gebruik f en c om het bestand te markeren dat u wilt wissen, en druk vervolgens op

3(DELETE).

• Hierdoor verschijnt een “Delete eActivity?” (eActivity wissen) bevestigingsmelding.

2. Druk op 1(Yes) om het bestand te wissen of 6(No) om de bewerking te annuleren

zonder iets te wissen.

u Een bestand zoeken

1. Zolang het bestandsmenu wordt weergegeven, druk op

4(SEARCH).

• Een scherm voor het zoeken naar bestanden wordt

weergegeven.

2. Voer de volledige of gedeeltelijke naam in van het bestand dat u zoekt.

• De karakters van de bestandsnaam worden van links naar rechts gezocht. Het invoeren

van “IT” telt namen als ITXX, ITABC, IT123 mee als hits, maar geen namen als XXIT of

ABITC.

3. Druk op w.

• Als een naam overeenkomt met de tekst die u in stap

2 hebt ingevoerd, wordt deze geselecteerd in het

bestandsmenu.

• Als geen overeenkomst wordt gevonden, verschijnt het bericht “Not Found”. Druk op de

toets J om het dialoogvenster te sluiten.

10-6

4. Invoeren en bewerken van gegevens

Alle bewerkingen in dit gedeelte worden uitgevoerd op het werkruimtescherm van de eActivity.

Gebruik de procedures onder “Bewerkingen op eActivity-bestanden” (pagina 10-4) om een

nieuw bestand aan te maken of een bestaand bestand te openen.

k Verplaatsen van de cursor en scrollbewerkingen

Als u dit wilt doen: Gebruik deze toetsbewerking:

Beweeg de cursor voorwaarts en achterwaarts

f of c

Blader een scherm achterwaarts

!f of

6( g) 1(JUMP) 3(PageUp)

Blader een scherm voorwaarts

!c of

6( g) 1(JUMP) 4(PageDown)

Plaats de cursor aan het begin van het

werkruimtescherm

6( g) 1(JUMP) 1(TOP)

Plaats de cursor aan het einde van het

werkruimtescherm

6( g) 1(JUMP) 2(BOTTOM)

k Invoeren van een tekstregel

Gebruik een tekstregel voor het invoeren van alfanumerieke karakters, uitdrukkingen, enz.

u Het invoeren van karakters en uitdrukkingen als tekst

1. Verplaats de cursor naar een tekstregel.

• Zolang de cursor in een tekstregel staat, wordt “TEXT” weergegeven voor de F3-

functiemenuoptie. Dit geeft aan dat het invoeren van tekst is ingeschakeld.

Tekstregel cursor

Het 3 toetsmenu wordt “TEXT”.

10-7

• “CALC” wordt weergegeven voor de F3-functiemenuoptie als de cursor in een wiskundige

regel staat. Door te drukken op 3(CALC) wijzigt u de wiskundige regel in een tekstregel.

• Als de cursor in een strip staat, gebruik f en c om de cursor naar een wiskundige

regel te verplaatsen.

• Door op het functiemenu {INSERT} en daarna {TEXT} te selecteren, wordt een nieuwe

tekstregel ingevoerd boven de regel waar de cursor zich momenteel bevindt.

2. Voer de tekst of uitdrukking in die u in de tekststrip wilt opnemen.

• Zie “Bediening voor het invoeren en bewerken van tekstregels”, hieronder beschreven.

u Bediening voor het invoeren en bewerken van tekstregels

• In een tekstregel kunt u maximaal 255 bytes als tekst invoeren. De tekst in de tekstregel

loopt automatisch terug, zodat deze in het weergavegebied past (Word terugloopfunctie). Let

op dat numerieke uitdrukkingen en opdrachten echter niet teruglopen.*

1

Bladerpijlen ( ]')

verschijnen aan de linker- en rechterkant van de wiskundige regel om aan te geven dat een

deel van de berekening niet binnen het weergavegebied van de wiskundige regel past. In dit

geval kunt u de linker- of rechtercursortoetsen gebruiken om door de berekening te bladeren.

• De functietoets 5(A ⇔ a) schakelt tussen hoofdletters en kleine letters. Deze functie is

alleen beschikbaar zolang de invoer van alfatekst is ingeschakeld. Zie pagina 2-8 voor

details. Wanneer de invoer van hoofdletters is geselecteerd, wordt

weergegeven op de

statusbalk. wordt weergegeven wanneer de invoer van kleine letters is geselecteerd.

• Druk op w om een regelterugloop in de tekst in te voeren. Er wordt geen symbool

weergegeven voor een regelterugloop.

• Als de tekst uit meerdere regels bestaat, kunt u door de toets A in te drukken, de regel

wissen waarin de cursor staat. Het gedeelte van tekst dat in de andere regels staat, wordt

niet gewist.

• Gebruik altijd de Math invoer/uitvoer-modus (pagina

1-14) om een uitdrukking in een

tekstregel in te voeren.

*

1

Ook wordt ieder woord dat het symbool “ ’ ”, “ { ” of “ ” bevat, dat ingevoerd wordt in het

menu dat verschijnt als u op 4(CHAR) drukt, niet met elkaar verbonden.

k Invoeren in een wiskundige regel

Door het invoeren van een wiskundige uitdrukking in een eActivity-wiskundige regel en te

drukken op w wordt het resultaat van de berekening op de volgende regel weergegeven.

Zo’n wiskundige regel kan op dezelfde manier worden gebruikt als de Run-Matrix -modus

(pagina 1-3). Een wiskundige regel en het resultaat vormen een geheel.

• Let op dat de Word-terugloopfunctie niet geldt in het geval van wiskundige regels.

Bladerpijlen ( ]') verschijnen aan de linker- en rechterkant van de wiskundige regel om aan

te geven dat een gedeelte van de berekening niet in het weergavegebied past. In dit geval

kunt u de linker- of rechtercursortoetsen gebruiken om door de berekening te bladeren.

10-8

u Een berekeningsformule in eActivity invoeren

1. Verplaats de cursor naar een wiskundige regel.

• Zolang de cursor in een wiskundige regel staat, wordt “CALC” weergegeven voor de

F3-functiemenuoptie. Dit geeft aan dat het invoeren van een wiskundige uitdrukking is

ingeschakeld.

Cursor op wiskundige regel

Hierdoor verandert de 3 toetsmenu in “CALC”.

• “TEXT” wordt weergegeven voor de F3-functiemenuoptie als de cursor in een tekstregel

staat. Door te drukken op 3(CALC) wijzigt u de wiskundige regel in een tekstregel.

• Als de cursor in een strip staat, gebruik f en c om de cursor naar een wiskundige

regel te verplaatsen.

• Door op het functiemenu {INSERT} en daarna {CALC} te selecteren, wordt een nieuwe

wiskundige regel ingevoerd boven de regel waar de cursor zich momenteel bevindt.

2. Voer een wiskundige uitdrukking in (bijvoorbeeld: s

'!5(π)cg).

• De invoer van de wiskundige regel en de bediening

van de bewerkingen zijn hetzelfde als in de Run-

Matrix -modus zolang de Math invoer/uitvoer-modus is

geselecteerd.

3. Om het resultaat van de berekening te krijgen, druk op w.

10-9

u Matrixberekeningen met behulp van de Matrix Editor

Door het selecteren van { 'MAT/VCT} in het functiemenu wordt de Matrix Editor

weergegeven.

Bewerkingen in de Matrix Editor en matrixberekeningen in de eActivity -modus zijn

fundamenteel hetzelfde als die in de Run-Matrix -modus. Voor details over de Matrix Editor

en matrixbewerkingen, zie “Matrixberekeningen” (pagina 2-42). Let op dat eActivity -modus

Matrix Editor bewerkingen en matrixberekeningen verschillen van die in de Run-Matrix -

modus, zoals hieronder beschreven.

• Het matrixgeheugen van de eActivity -modus wordt voor elk bestand afzonderlijk

opgeslagen. Het matrixgeheugen verschilt van de waarden die geproduceerd worden

wanneer ze aangeroepen worden vanuit een niet- eActivity -modus.

u Vectorberekeningen met de Vector Editor

Wanneer u {'MAT/VCT} selecteert in het functiemenu, verschijnt de Vector Editor.

Bewerkingen van de Vector Editor en vectorberekeningen in de eActivity-modus zijn

fundamenteel identiek aan deze in de Run-Matrix-modus. Voor details over de Vector

Editor en vectorberekeningsbewerkingen, zie “Vectorberekeningen” (pagina 2-59). Houd

er echter rekening mee dat de Vector Editor-bewerkingen van de eActivity-modus en

de vectorberekeningen verschillen van deze in de Run-Matrix-modus zoals hieronder

beschreven.

• Het vectorgeheugen in de eActivity-modus wordt afzonderlijk opgeslagen voor elk bestand.

Het vectorgeheugen zal verschillen van wat er wordt geproduceerd wanneer dit wordt

opgeroepen vanuit een niet-eActivity-modus.

u Lijstberekeningen met behulp van de List Editor

Door het selecteren van { 'LIST} in het functiemenu wordt de List Editor weergegeven.

List Editor-bewerkingen in eActivity -modus zijn identiek aan die in de Statistics -modus (“Een

lijst invoeren en wijzigen”, pagina 3-1). Deze bewerkingen en berekeningen zijn fundamenteel

hetzelfde aan die in de Run-Matrix -modus (“Bewerken van de gegevens van een lijst” op

pagina 3-7, “Rekenkundige bewerkingen met lijsten” op pagina 3-13). Let op dat eActivity -

modus List Editor bewerkingen en lijstberekeningen verschillen van die in andere modi, zoals

hieronder beschreven.

• Het eActivity -modus List Editor functiemenu biedt alleen weergave aan twee van het

Statistics -modus List Editor functiemenu.

• Om terug te keren naar het scherm met de werkruimte vanuit de List Editor in de eActivity -

modus, druk op J.

• In eActivity -modus worden waarden voor lijstgeheugen voor elk bestand afzonderlijk

opgeslagen. Het lijstgeheugen verschilt van de waarden die geproduceerd worden wanneer

ze aangeroepen worden vanuit een niet- eActivity -modus.

k Invoegen van een berekeningsregeleinde

Door op w te drukken nadat u een wiskundige regel bewerkt hebt op een werkruimtescherm

met meerdere wiskundige regels, zorgt u ervoor dat alle regels die volgen op de bewerkte

regel, opnieuw worden berekend. Herberekenen kan enige tijd in beslag nemen als er een

groot aantal wiskundige regels zijn, of als sommige berekeningen complex zijn. Het invoegen

van een berekeningsregeleinde stopt het herberekeningsproces op het punt waar de regel

zich bevindt.

10-10

u Een regeleinde invoegen

In het functiemenu, selecteer {INSERT} en daarna {STOP} om een regeleinde boven de

huidige geselecteerde regel of strip in te voegen.

k Tekst markeren en de tekstkleur wijzigen

U kunt een tekstregel of wiskundige regel markeren of de kleur ervan wijzigen om deze te

benadrukken.

• U kunt het resultaat van een tekstregel of wiskundige regel niet markeren en de kleur ervan

niet wijzigen.

u Tekst markeren

1. Plaats de cursor aan het begin (of einde) van de tekst die

u wilt markeren.

2. Druk op 6( g) 5(COLOR) 1(MARKER).

3. Druk op de cijfertoets die overeenkomt met de markeringskleur die u wilt gebruiken

(magenta, groen, cyaan, geel) in het dialoogvenster dat verschijnt.

• Hierbij wordt het dialoogvenster gesloten. De cursor

heeft nu de kleur die u hebt geselecteerd.

4. Gebruik e en d om de cursor te verplaatsen in de richting van de tekst die u wilt

markeren.

• De tekst onder de cursor wordt gemarkeerd.

• U kunt ook meerdere regels markeren door f en c

te gebruiken om van regel te wisselen voordat u de

cursor naar links of rechts verplaatst.

5. Druk op 1(SET) om de markering toe te passen.

• Druk op J om de markering te annuleren.

u Tekstmarkering opheffen

U kunt de markering van tekst opheffen aan de hand van de stappen onder “Tekst markeren”.

In stap 3 drukt u op v(Clear) in plaats van een markeringskleur te selecteren.

10-11

u Tekstkleur wijzigen

1. Plaats de cursor aan het begin (of einde) van de tekst waarvan u de kleur wilt wijzigen.

2. Druk op 6( g) 5(COLOR) 2(CHAR).

3. Druk op de cijfertoets die overeenkomt met de kleur die u wilt gebruiken in het

dialoogvenster dat verschijnt.

• Hierbij wordt het dialoogvenster gesloten. De cursor heeft nu de kleur die u hebt

geselecteerd.

4. Gebruik e en d om de cursor te verplaatsen in de richting van de tekst waarvan u de

kleur wilt wijzigen.

• U kunt ook de tekstkleur van meerdere regels wijzigen door f en c te gebruiken om

van regel te wisselen voordat u de cursor naar links of rechts verplaatst.

5. Als u de kleurwijziging wilt toepassen, drukt u op 1(SET).

• Als u de kleurwijziging wilt annuleren, drukt u op J.

k Een notitie toevoegen aan een tekstregel of wiskundige regel

Wanneer u een notitie hebt toegevoegd aan een tekstregel of wiskundige regel in een

eActivity-bestand, kunt u naar die regel springen vanuit de lijst van notities.

Notitiepictogram

→

Lijst van notities Naar de regel met de notitie

springen

• Per regel kunt u één notitie toevoegen.* Het notitiepictogram verschijnt rechtsboven op het

scherm als er een notitie is toegevoegd aan de regel waar de cursor staat.

* Een tekstregel loopt vanaf het begin van de regel tot aan de volgende

nieuweregelbewerking (die niet wordt weergegeven) en kan meerdere schermregels

beslaan.

• U kunt niet alleen de geheugenlijst weergeven wanneer een eActivity-bestand is geopend,

maar u kunt deze ook openen door op 5(MEMO) te drukken in het bestandsmenu voordat

u het eActivity-bestand opent.

• Een notitie kan alleen worden toegevoegd aan een tekstregel of wiskundige regel.

• U kunt geen notitie toevoegen aan het resultaat van een wiskundige regel.

10-12

u Een notitie aan een regel toevoegen

1. Verplaats de cursor naar de tekstregel of wiskundige regel waaraan u een notitie wilt

toevoegen.

2. Als de cursor op een tekstregel staat, drukt u op 6( g) 6( g) 3(MEMO) 1(INSERT). Als

de cursor op een wiskundige regel staat, drukt u op 6( g) 6( g) 1(MEMO) 1(INSERT).

• Er wordt een dialoogvenster geopend waarin u een kleur voor de notitie kunt selecteren.

3. Gebruik de cursortoetsen om de cursor te verplaatsen naar de kleur die u wilt selecteren en

druk vervolgens op w. U kunt ook de cijfertoetsen gebruiken om het getal in te voeren van

de kleur die u wilt selecteren.

• Midden op het scherm verschijnt een notitievenster waarin u tekst kunt invoeren.

Notitievenster

4. Voer de tekst in. U kunt bijvoorbeeld uitleg typen bij de regel, een symbool, enz.

• U kunt maximaal 255 bytes gebruiken voor de tekst.

5. Druk op w.

• Hierbij wordt het notitievenster gesloten. Er verschijnt een notitiepictogram rechtsboven op

het scherm ten teken dat er een notitie is toegevoegd aan de regel waarop de cursor staat.

u Naar een regel springen waaraan een notitie is toegevoegd

1. Als de cursor op een tekstregel staat, drukt u op 6( g) 6( g) 3(MEMO) 3(Catalog). Als

de cursor op een wiskundige regel staat, drukt u op 6( g) 6( g) 1(MEMO) 3(Catalog).

• Er verschijnt een lijst van de notities in het bestand.

2. Gebruik f en c om de cursor naar de notitie te verplaatsen waarnaar u wilt springen en

druk vervolgens op w.

• U springt naar de regel met de geselecteerde notitie. De cursor wordt bij het eerst teken

van de regel geplaatst.

10-13

u De tekst van een bestaande notitie wijzigen

1. Verplaats de cursor naar de regel waaraan de notitie is toegevoegd die u wilt bewerken.

2. Als de cursor op een tekstregel staat, drukt u op 6( g) 6( g) 3(MEMO) 4(VIEW). Als

de cursor op een wiskundige regel staat, drukt u op 6( g) 6( g) 1(MEMO) 4(VIEW).

• Het notitievenster wordt weergegeven (zie het scherm linksonder). Wanneer u op

3(DETAIL) drukt, verschijnt er een scherm waarin u de details van de notities kunt

bewerken (zie het scherm rechtsonder). U kunt beide schermen gebruiken om de tekst

van de notitie te bewerken. Het detailscherm is het meest geschikt voor notities met veel

tekst.

→

3. Bewerk de tekst en druk op w.

• Ga terug naar stap 1 van deze procedure.

u Een notitie verwijderen

1. Verplaats de cursor naar de regel waaraan de notitie is toegevoegd die u wilt verwijderen.

2. Als de cursor op een tekstregel staat, drukt u op 6( g) 6( g) 3(MEMO) 2(DELETE).

Als de cursor op een wiskundige regel staat, drukt u op 6( g) 6( g) 1(MEMO)

2(DELETE).

3. Er verschijnt een bevestigingsbericht. Druk op 1(Yes) om de notitie te wissen, of druk op

6(No) om de wisbewerking ongedaan te maken.

10-14

k Een afbeelding (foto) invoegen

Zie de volgende tabel voor een overzicht van de ondersteunde bestandsgrootten voor

afbeeldingen die u in een eActivity-bestand kunt invoegen.

Breedte ×

hoogte (pixels)

Grootte Voorbeeldscherm

(a) 384 × 216 Dit is de totale schermgrootte voor dit

model. De grafische voorstellingen

die in het interne geheugen zijn

opgeslagen (pagina

1-38) hebben

deze grootte. U kunt de 48 verticale

pixels die buiten het eActivity-

weergavegebied vallen, weergeven

door te scrollen.

(b) 384 × 192 Dit is de schermgrootte wanneer

een grafiekscherm in het

afbeeldingsgeheugen wordt

opgeslagen (pagina 5-21).

• De regel in de werkruimte van eActivity waarop een afbeelding is ingevoegd, wordt de

“afbeeldingsregel” genoemd. U kunt slechts één afbeelding per afbeeldingsregel invoegen

en u kunt op de regel waarop een afbeelding is ingevoegd geen tekst of getallen invoeren.

• U kunt een 16-bits bestand in g3p-indeling of een schermafbeelding (3-bits bestand in g3p-

indeling) invoegen dat is opgeslagen in het interne geheugen (pagina

1-38).

10-15

u Een afbeelding invoegen

1. Gebruik f en c om de cursor naar de locatie te verplaatsen waar u de afbeelding wilt

invoegen.

2. Als de cursor op een tekstregel staat, drukt u op 6( g) 3(INSERT) 4(PICTURE). Als de

cursor op een wiskundige regel staat, drukt u op 5(INSERT) 4(PICTURE).

• Er verschijnt een lijst van de g3p-bestanden die zijn opgeslagen in de map PICT in het

opslaggeheugen.

3. Gebruik f en c om de cursor naar de afbeelding te verplaatsen die u wilt invoegen en

druk vervolgens op w.

• De afbeelding wordt ingevoegd met een rode rand eromheen. De rode rand geeft aan dat

de afbeelding is geselecteerd.

u Een afbeelding selecteren

U kunt f en c gebruiken om de cursor naar een andere regel te verplaatsen en

afbeeldingen te selecteren. Hieronder ziet u hoe afbeeldingen eruitzien wanneer ze worden

geselecteerd.

Wanneer u een afbeelding zonder rand selecteert, verschijnt er een rode rand om de

afbeelding.

→

Wanneer u een afbeelding met een rand selecteert, verandert de rand van kleur om deze te

markeren.

→

10-16

u Een rand om een afbeelding toevoegen

1. Gebruik f en c om de afbeelding te selecteren waaraan u een rand wilt toevoegen.

2. Druk op !f(FORMAT).

• Er verschijnt een dialoogvenster waarin u de stijl en kleur van de rand kunt opgeven.

3. Geef de stijl en kleur voor de rand op.

• Gebruik f en c om de cursor te verplaatsen naar Line Style of Line Color en druk

vervolgens op w. Markeer de gewenste optie in het dialoogvenster met opties dat

verschijnt en druk vervolgens op w.

• De volgende instellingen zijn beschikbaar voor Line Style en Line Color.

Line Style: 1.Normal, 2.Thick, 5.Thin

Line Color: 1.Black, 2.Blue, 3.Red, 4.Magenta, 5.Green, 6.Cyan, 7.Yellow, 8.White

4. Wanneer u klaar bent met het opgeven van de instellingen, drukt u op J.

u Een rand om een afbeelding verwijderen

1. Gebruik f en c om de afbeelding te selecteren waaraan u een rand wilt verwijderen.

2. Druk op !f(FORMAT)c(Line Color)

v(Clear).

3. Druk op J.

u Een afbeelding verwijderen

1. Gebruik f en c om de afbeelding te selecteren die u wilt verwijderen.

2. Druk op 6( g) 2(DELETE).

3. Er verschijnt een bevestigingsbericht. Druk op 1(Yes) om de afbeelding te wissen, of druk

op 6(No) om de wisbewerking ongedaan te maken.

k Gebruik van strips

Strips zijn tools waarmee u gegevens van ingebouwde toepassingen in een eActivity-bestand

kunt opnemen. Er kan met elke strip slechts één scherm van ingebouwde toepassingen

worden geassocieerd, en de strip kan de gegevens (grafieken enz.) opslaan die door het

scherm geproduceerd worden.

Onderstaande tabel toont de schermen van de ingebouwde toepassingen die in de

strips kunnen worden ingevoegd. De kolom “Stripnaam” toont de namen die staan in het

dialoogvenster dat verschijnt wanneer u op 2(STRIP) drukt.

10-17

Stripgegevenstypes

Gegevenstype Stripnaam

Rekengegevens Run-Matrix-modus (wanneer de Run-Matrix-modus

wordt opgeroepen vanuit een eActivity, start deze in de Math invoer/

uitvoer-modus.)

RUN

Grafiekschermgegevens Graph-modus Graph

Grafiekrelatielijstschermgegevens Graph-modus Graph Editor

Tabelrelatielijstschermgegevens Table-modus Table Editor

Grafiekschermgegevens Conic Graphs-modus Conics Graph

Functielijstschermgegevens Conic Graphs-modus Conics Editor

Statistische grafiekschermgegevens Statistics-modus Stat Graph

List Editor-gegevens Statistics-modus List Editor

Berekeningsschermgegevens Equation-modus Solver

Recursiekeuzescherm Recursion-modus Recur Editor

Notes-schermgegevens (Notes is een speciale eActivity-toepassing.

Zie “Notes-strips” op pagina 10-19 voor meer informatie.)

Notes

Matrix Editor-gegevens Run-Matrix-modus Matrix Editor

Vector Editor-gegevens Run-Matrix-modus Vector Editor

Simultaan vergelijkingsschermgegevens Equation-modus Simul Equation

Hogere-orde vergelijkingsschermgegevens Equation-modus Poly Equation

Grafiekschermgegevens Dyna Graph-modus Dynamic Graph

Berekeningsschermgegevens Financial-modus Financial

Grafiekschermgegevens Spreadsheet-modus SpreadSheet

Instelgegevens E-CON4-modus E-CON Top

Instelgegevens E-CON4-modus

(Wanneer deze strip wordt uitgevoerd, wordt een grafiek gemaakt van

gegevens die zijn geregistreerd bij de eerste uitvoering van de strip.)

E-CON Result

Modus 3D Graph grafiekschermgegevens 3D Graph

Modus 3D Graph grafiekrelatielijstgegevens 3D Graph Editor

Schermgegevens Geometry-modus Geometry

Schermgegevens Picture Plot-modus Picture Plot

10-18

u Een strip invoegen

1. Verplaats de cursor naar de positie waar u de strip wilt

invoegen.

2. Druk op 2(STRIP).

• In het dialoogvenster dat wordt weergegeven

ziet u de lijst met strips die u kunt invoegen. Zie

“Stripgegevenstypes” voor meer informatie over

weergavenamen en gegevenstypes die in dit

dialoogvenster verschijnen (pagina 10-17).

3. Gebruik c en f om de strip te selecteren die overeenkomt met het gegevenstype dat u

wilt invoegen.

• In dit voorbeeld selecteren we “Graph” (grafiekschermgegevens Graph -modus).

4. Druk op w.

• Hierdoor wordt het geselecteerde striptype ingevoegd (Graph-strip in dit voorbeeld) een

lijn hoger dan de lijn waarop u de cursor plaatste in stap 1 van deze procedure.

5. Voer maximum 16 tekens in voor de striptitel en druk

vervolgens op w.

6. Druk nogmaals op w om stripdata aan te maken.

• Dit start de ingebouwde toepassing voor het

geselecteerde striptype ( Graph -modus in dit voorbeeld)

en laat het grafiekscherm verschijnen. Er verschijnt nu

een leeg grafiekscherm omdat er nog geen gegevens

zijn.

7. Druk op J om het grafiekrelatielijstscherm te laten verschijnen.

10-19

8. Voer de functie in waarvan u een grafiek wilt maken.

(Voorbeeld: Y =

2

1

x

2

– 1)

9. Druk op 6(DRAW).

• Er wordt een grafiek gemaakt van de ingevoerde

functie.

10. Druk op !a( ' ) om terug te keren naar de werkruimte van eActivity.

• De gegevens waarvan een grafiek is gemaakt in stap 8 worden opgeslagen in de Graph-

strip.

• De opgeslagen grafiekgegevens zijn alleen gekoppeld aan deze Graph-strip. Ze staan

los van gegevens voor modi die worden geactiveerd via het hoofdmenu.

11. Door hier nogmaals op w te drukken, verschijnt het grafiekscherm en wordt een grafiek

gemaakt op basis van de opgeslagen gegevens van de strip.

u Notes-strips

“Notes” is een speciale eActivity-teksteditor die handig is om een langere uitleg op het

werkruimtescherm te schrijven. U kunt het scherm Notes oproepen vanuit een strip Notes

op het werkruimtescherm. Invoer en wijzigingen via het scherm Notes gebeuren op dezelfde

manier als voor een eActivity-tekstlijn.

10-20

Hieronder staan de functiemenuopties van het scherm Notes beschreven.

• { JUMP }... Laat een JUMP-menu verschijnen om naar het begin ( 1(TOP)) van de gegevens,

het einde ( 2(BOTTOM)) van de gegevens, de vorige pagina ( 3(PageUp)) of de

volgende pagina ( 4(PageDown)) te springen.

• { DEL-LINE } ... Wist de lijn die momenteel is geselecteerd of waar de cursor staat.

• { INSERT } ... Voegt een nieuwe lijn in boven de lijn waarop de cursor zich momenteel

bevindt.

• { MATH } ... Toont het MATH-menu (pagina

1-16).

• { CHAR } ... Toont een invoermenu voor rekenkundige symbolen, speciale symbolen en tekens

van diverse talen.

• { A

⇔

a } ... Schakelen tussen grote en kleine letters terwijl alfanumerieke tekens kunnen

worden ingevoerd (door op a te drukken).

u De titel van een strip wijzigen

1. Gebruik c en f om de strip te selecteren waarvan u de titel wilt wijzigen.

2. Voer maximum 16 tekens in voor de striptitel en druk vervolgens op w.

• De rest van de bestaande titel verdwijnt van zodra het eerste teken wordt ingevoerd. Voer

de nieuwe titel volledig in. Om de bestaande titel gedeeltelijk te wijzigen, drukt u eerst op

d of e om de cursor te verplaatsen.

• Door op J in plaats van w te drukken, blijft de striptitel ongewijzigd.

u Een toepassing oproepen vanuit een strip

Gebruik c en f om een strip te selecteren waarvan u een toepassing wilt oproepen en

druk vervolgens op w.

• Hierdoor verschijnt het toepassingsscherm voor de geselecteerde strip. Indien de strip al

gegevens bevat, wordt de toepassing opgeroepen met de laatst opgeslagen gegevens.

• De achtergrondkleur van de statusbalk verandert van wit (standaard) in cyaan om aan te

geven dat het weergegeven toepassingsscherm vanuit een strip is opgeroepen.

• Als u een strip Conics Graph selecteert en drukt op w zonder grafiekgegevens in te voeren,

wordt het scherm Conics Editor weergegeven in plaats van het scherm Conics Graph.

10-21

u Schakelen tussen de werkruimte van eActivity en een toepassingsscherm

dat vanuit een strip is opgeroepen

Druk op !a( ' ).

Bij elke druk op !a( ' ) wordt geschakeld tussen het werkruimtescherm van eActivity en

het toepassingsscherm dat vanuit een strip is opgeroepen.

u Schakelen tussen een toepassingsscherm dat vanuit een strip is

opgeroepen en een ander toepassingsscherm

Druk op !,( , ). Gebruik in het dialoogvenster dat verschijnt c en f om de naam

van een toepassing te selecteren en druk vervolgens op w.

u Het scherm over het geheugengebruik van de strip weergeven

1. Gebruik c en f om de strip te selecteren waarvan u het scherm over het

geheugengebruik wilt weergeven.

2. Druk op 1(FILE) 5(SIZE).

• Het scherm over het geheugengebruik van de

geselecteerde strip wordt weergegeven.

3. Druk op J om het scherm over het geheugengebruik te sluiten.

u Een lijn of strip wissen

1. Verplaats de cursor naar de lijn of strip die u wilt wissen.

• Indien u de cursor naar een wiskundige lijn verplaatst, worden de berekening en het

resultaat gewist.

2. Druk op 6( g) 2(DEL-LINE).

• Er verschijnt een bevestigingsbericht.

3. Druk op 1(Yes) om te wissen of 6(No) om te annuleren zonder iets te wissen.

10-22

k Een bestand opslaan

Gebruik de procedures in dit hoofdstuk om een bestand op te slaan na invoer of bewerking via

de werkruimte.

eActivity-bestanden voor de GRAPH90+ E kunnen de bestandsnaamextensie “g3e” hebben.

Wanneer u op de

GRAPH90+ E een eActivity-bestand op een van de volgende manieren

opslaat, wordt altijd de extensie “g3e” aan de bestandsnaam toegevoegd.

• Een nieuw bestand opslaan

• Een bestaand bestand opslaan met “opslaan als” ( 1(FILE) 2(SAVE

•

AS))

Wanneer u op de GRAPH90+ E een eActivity-bestand met de extensie “g2e” (bestand van

een oudere rekenmachine) opslaat, zal het opgeslagen worden als een nieuw bestand met de

bestandsnaam extensie “g3e”.

u Een bestaand bestand vervangen door een nieuwe versie

Druk op 1(FILE) 1(SAVE) om een geopend bestand op te slaan.

u Een bestand opslaan onder een andere naam

1. Druk in de werkruimte voor eActivity op 1(FILE) 2(SAVE

•

AS).

• Er verschijnt een scherm waar u de bestandsnaam kunt invoeren.

2. Voer maximum 8 tekens in voor de bestandsnaam en druk vervolgens op w.

• Indien er al een bestand bestaat met dezelfde naam die is ingevoerd in stap 2, verschijnt

er een melding met de vraag of u het bestaande bestand wilt vervangen. Druk op 1(Yes)

om het bestaande bestand te vervangen of 6(No) om het opslaan te annuleren en terug

te keren naar het dialoogvenster voor het invoeren van de bestandsnaam in stap 2.

Belangrijk!

• Een eActivity-bestand met de bestandsnaamextensie g3e kan niet worden geopend op

CASIO-rekenmachines die ouder zijn dan de GRAPH90+ E.

• Als u de

GRAPH90+ E gebruikt om een eActivity-bestand met de bestandsextensie g1e

of g2e dat is gemaakt op een oudere CASIO-rekenmachine (GRAPH 85/85 SD, GRAPH

95/75/75+/75+ E), te openen, worden G-MEM-exemplaren (grafiekgeheugen) of DYNA

MEM-exemplaren (geheugen voor dynamische grafieken) in de eActivity-strips verwijderd.

10-23

k eActivity-scherm over het geheugengebruik weergeven

De maximumgrootte van een eActivity-bestand is ong. 29.000 bytes.* Via het eActivity-scherm

over het geheugengebruik kunt u controleren hoeveel geheugenruimte er nog beschikbaar is

voor het huidige bestand.

* De effectieve maximumgrootte hangt af van het capture- en klembordgeheugengebruik en

kan minder zijn dan 29.000 bytes.

u eActivity-scherm over het geheugengebruik weergeven

Druk in de werkruimte op 1(FILE) 4(CAPACITY).

Bestandsgebruik

Resterende geheugenruimte

Druk op J om het scherm over het geheugengebruik te sluiten.

u Vanuit de werkruimte terugkeren naar de bestandslijst

Druk op J.

Verricht een van de onderstaande handelingen als u wordt gevraagd om het opslaan van het

bestand te bevestigen.

Om dit te doen:

Druk op deze

toets:

Het bestaande eActivity-bestand overschrijven met de gewijzigde

versie en terugkeren naar de bestandslijst

1(Yes)

Terugkeren naar de bestandslijst zonder het bestand op te slaan

6(No)

Terugkeren naar de eActivity-werkruimte

A

11-1

Hoofdstuk 11 Geheugenbeheer

Deze rekenmachine beschikt over hoofdgeheugen en opslaggeheugen voor de opslag van

gegevens.

Het hoofdgeheugen is een werkgebied waar u gegevens kunt invoeren, berekeningen maakt

en programma’s uitvoert. De gegevens in het hoofdgeheugen kunnen gewist worden wanneer

de batterijen leeg raken of wanneer u het toestel volledig initialiseert (reset).

In het opslaggeheugen worden eActivity-bestanden, afbeeldingsgegevens (g3p-bestanden)

en andere betrekkelijk omvangrijke gegevens opgeslagen. Het opslaggeheugen werkt met

het “flashgeheugen”. Dit betekent dat de gegevens bewaard blijven, ook wanneer de voeding

wordt onderbroken. Doorgaans gebruikt u het opslaggeheugen voor gegevens die u veilig over

een langere periode wilt bewaren en die u alleen in het hoofdgeheugen laadt wanneer u ze

nodig hebt.

1. Geheugenbeheer gebruiken

Kies in het hoofdmenu de modus Memory .

• {MAIN} ... {informatie uit het hoofdgeheugen weergeven}

• { STRGMEM } ... {informatie uit het opslaggeheugen

weergeven}

• { BACKUP } ... {reservekopie van hoofdgeheugen}

• { OPT } ... {optimaliseren van opslaggeheugen}

k Scherm met geheugeninformatie

Het venster met geheugeninformatie toont informatie over één geheugen per keer: het

hoofdgeheugen of het opslaggeheugen van de rekenmachine.

U geeft het scherm met geheugeninformatie als

volgt weer:

Druk op deze toets:

Hoofdgeheugen

1(MAIN)

Opslaggeheugen

2(STRGMEM)

11

11-2

• Gebruik de cursortoetsen f en c om het gewenste pictogram aan te klikken, en

controleer het aantal geheugenbytes dat door elk gegevenstype wordt gebruikt.

• Op de statusbalk wordt aangegeven hoeveel geheugencapaciteit het momenteel

weergegeven geheugengebied (hoofd- of opslaggeheugen) nog heeft.

• Als een bestand dat vanaf uw computer of een andere bron naar het opslaggeheugen is

overgebracht een naam heeft die meer dan acht karakters lang is, wordt deze naam bij

weergave in het informatievenster van het opslaggeheugen ingekort tot acht karakters

(voorbeeld: AAAABBBBCC.txt > AAAABB~1.txt). Als de bestandsnaamextensie uit

meer dan drie karakters bestaat, worden alle karakters na het derde karakter van de

bestandsnaamextensie afgekapt.

• In het informatievenster van het hoofdgeheugen kunnen maximaal 300 bestanden per map

worden weergegeven. Als een map meer dan 300 bestanden bevat en u deze allemaal wilt

weergeven, moet u deze over meerdere mappen verdelen zodat het aantal bestanden per

map het aantal van 300 niet overschrijdt.

• In het informatievenster van het opslaggeheugen kunnen maximaal 200 bestanden per map

worden weergegeven. Als een map meer dan 200 bestanden bevat en u deze allemaal wilt

weergeven, moet u deze over meerdere mappen verdelen zodat het aantal bestanden per

map het aantal van 200 niet overschrijdt.

• Hoewel u mappen op uw computer meer dan drie niveaus diep kunt nesten, worden in het

opslaggeheugen op de rekenmachine maximaal drie niveaus weergegeven.

• Klik een gegevensgroep of map aan en druk op w om de inhoud van de gegevensgroep of

map weer te geven. Als u drukt op J, keert u terug naar het vorige scherm.

• Wanneer de inhoud van de mappen in het opslaggeheugen wordt weergegeven, wordt op de

bovenste regel van het scherm het bestandspad naar het huidige mapniveau weergegeven.

“SMEM” staat voor “Storage Memory” (opslaggeheugen).

• De volgende karakters kunnen worden gebruikt in bestandsnamen en mapnamen.

A-Z, a-z, 0-9, !, #, $, %, ', ,(komma), (, ), +, –, ., ;, =, @, [, ], ^, _, `, ~, spatie

11-3

U kunt de volgende gegevens controleren.

Hoofdgeheugen

Opmerking

Voor informatie over de kolom “Overwrite Check” in de onderstaande tabel, zie “Een

verzending uitvoeren” (pagina 13-12) en “Foutcontroles tijdens het kopiëren van gegevens”

(pagina 11-9).

Pictogram/gegevensnaam Inhoud

Controle op

overschrijven

@3DGRAPH

3D grafiekgroep —

3DGRAPH

3D Graph-modus data Neen

3DGMEM n (n = 1 tot 20)

3D grafiekgeheugen Ja

3DVWIN n (n = 1 tot 6)

3D geheugen weergavevenster Neen

ALPHA MEM

Lettervariabelen Neen

CONICS

Instellingen van kegelsneden Neen

DYNA MEM

Dynamisch grafiekgeheugen Ja

E-CON4

E-CON-groep —

CPnnn

Inhoud geheugen aangepaste sonde

(1 tot 99)

Ja

SUnnn

Inhoud geheugen

E-CON4-instelling

(1 tot 99)

Ja

SDnnn

Inhoud geheugen

E-CON4-meting

(CH1, CH2, CH3, CHSNC, CHMIC,

CHFFT)

Ja

ECON4_n

Inhoud geheugen huidige instelling

E-CON4

Ja

EQUATION

Vergelijkingen Neen

F-MEM

Groep functietoetsgeheugens —

F-MEM n (n = 1 tot 20)

Functietoetsgeheugen Neen

G-MEM

Groep grafiekgeheugens —

G-MEM n (n = 1 tot 20)

Grafiekgeheugen Ja

@GEOM

Geometriegroep —

@IMAGE

Huidige gegevens Geometry-modus Ja

Namen van

geometriebestanden

Geometriegegevens Ja

LISTFILE

Groep lijstbestanden —

LIST n (n = 1 tot 26, en Ans)

Inhoud van het lijstgeheugen Ja

LISTFILE n (n = 1 tot 6)

Lijstbestand Ja

MAT_VCT

Groep matrices/vectoren —

MAT n (n = A tot Z en Ans)

Matrix Ja

11-4

Pictogram/gegevensnaam Inhoud

Controle op

overschrijven

VCT n (n = A tot Z en Ans)

Vector Ja

@PICTPLT

Picture Plot-groep —

PICTPLOT

Picture Plot-gegevens Ja

PROGRAM

Groep programma’s —

Elke programmanaam

Programma’s Ja

RECURSION

Rijen en reeksen Neen

S-SHEET

Groep spreadsheets —

_SETTING

Instelgegevens Spreadsheet-modus Neen

Namen van spreadsheets

Spreadsheetgegevens Ja

SETUP

Instellingen Neen

STAT

Resultaten van statistische

berekeningen

Neen

STRING

String geheugengroep —

STRING n (n = 1 tot 20)

String geheugen Neen

SYSTEM

Besturingssysteem en gegevens

worden gedeeld door de toepassing

(klembord, herhalen, geschiedenis,

enz.)

Neen

TABLE

Tabelgegevens Neen

FINANCE

Gegevens Financial-modus Neen

V-WIN

Groep geheugens voor de

weergavevensters

—

V-WIN n (n = 1 tot 6)

Geheugens voor de

weergavevensters

Neen

Y=DATA

Grafiekexpressie Neen

Elke naam van de

invoegtoepassing

Toepassingsspecifieke gegevens Ja

Opslaggeheugen*

1

Pictogram Bestandsextensie Beschrijving

.g1m, .g2m, .g3m,

.g1r of .g2r

Gegevensbestanden in het informatievenster van

het hoofdgeheugen die naar het opslaggeheugen

zijn gekopieerd

.g1e, .g2e of .g3e eActivity-bestanden

.g3a, .g3l

.g3a: Invoegtoepassingen

.g3l: Talen en menu’s van invoegtoepassingen

.g3p Afbeeldingsbestanden

.g3b Flipbook-bestanden

.bmp Bitmapbestanden

11-5

Pictogram Bestandsextensie Beschrijving

.txt Tekstbestanden

.csv CSV-bestanden

Andere

bestandsnaamextensies

Deze bestanden worden door deze rekenmachine

niet ondersteund.

*

1

“No Data” wordt weergegeven als er geen gegevens zijn opgeslagen in het

opslaggeheugen.

k Een map aanmaken in het opslaggeheugen

u Een nieuwe map aanmaken

1. Druk terwijl de gegevens van het opslaggeheugen op het scherm staan, op

4(FOLDER) 1(MKEFLDR) om het scherm te openen waar u de mapnaam kunt invoeren.

2. Voer maximaal acht karakters in voor de naam die u aan

de map wilt geven.

• U mag alleen de volgende karakters gebruiken: A tot Z,

{, }, ’, ~, 0 tot 9

• De foutmelding “Invalid Name” wordt ook weergegeven

als de ingevoerde naam reeds door een bestaand

bestand wordt gebruikt.

• Als u de aanmaak van de map wilt annuleren, drukt u

op J.

3. Druk op w om de map te maken en terug te gaan naar

het informatievenster van het opslaggeheugen.

• Op deze rekenmachine kunnen maximaal drie mapniveaus worden genest.

• Hoewel u mappen op uw computer meer dan drie niveaus diep kunt nesten, worden in het

opslaggeheugen op de rekenmachine maximaal drie niveaus weergegeven. U kunt eventuele

mappen die in een map op niveau 3 zijn opgeslagen wel zien, maar deze niet openen.

• Wanneer u een map selecteert die in een map op niveau 3 is opgeslagen en deze

vervolgens verwijdert (pagina 11-10), wordt de geselecteerde map (op niveau 4) en alles in

die map verwijderd.

u Een map hernoemen

1. Selecteer in het informatievenster van het opslaggeheugen de map die u wilt hernoemen.

2. Druk op 4(FOLDER) 2(RENFLDR) om het scherm te openen om de map te hernoemen.

• De overige stappen van deze procedure zijn gelijk aan de stappen vanaf stap 2 onder

“Een nieuwe map aanmaken” hierboven.

11-6

k Gedetailleerde informatie weergeven over een bestand in het

opslaggeheugen

In het informatievenster van het opslaggeheugen kunt u een bestand markeren en vervolgens

op 5(DETAIL) of e drukken om het bijbehorende DETAIL-scherm weer te geven. Als u

een g3p- of g3b-bestand selecteert, wordt een voorbeeld van de afbeelding in het bestand

weergegeven.

Niet-g3p/g3b-bestand

5(DETAIL)

of e

→

←

J of d

G3p/g3b-bestand

5(DETAIL)

of e

→

←

J of d

e

→

←

d

• U kunt e en d gebruiken om te schakelen tussen het informatievenster van

het opslaggeheugen, het DETAIL-scherm van het bestand en het venster met het

afbeeldingsvoorbeeld (alleen voor g3p/g3b-bestanden), zoals hierboven wordt aangegeven.

• Als u op f of c drukt terwijl het DETAIL-scherm of voorbeeldvenster wordt weergegeven,

bladert u omhoog of omlaag naar het volgende DETAIL-scherm of voorbeeldvenster voor het

volgende bestand in de lijst met bestanden in het informatievenster van het opslaggeheugen.

11-7

k Gegevens selecteren

• Druk op 1(SELECT) om het aangeklikte item te selecteren. Dit item wordt aangeduid door

de selectieaanwijzer (  ) die ernaast staat. Als u nogmaals drukt op 1(SELECT), wordt de

selectie van het item opgeheven en verdwijnt de selectieaanwijzer.

• Desgewenst kunt u meerdere bestanden selecteren.

→

1(SELECT)

←

• Als u een groep of map selecteert, wordt de volledige inhoud ervan ook geselecteerd. Als u

de selectie van een groep of map opheft, wordt de selectie van de bijbehorende inhoud ook

ongedaan gemaakt.

w

→

• Als u een of meer afzonderlijke items in een gegevensgroep of map selecteert, verschijnt

de selectieaanwijzer () naast het item, terwijl naast de groeps- of mapnaam een selectie-

aanwijzer wordt weergegeven ().

J

→

• Als u terugkeert naar het beginscherm van de modus Memory, wordt de huidige selectie van

alle geselecteerde items opgeheven.

11-8

k Gegevens kopiëren

u Kopiëren van het hoofdgeheugen naar het opslaggeheugen

Voer de volgende stappen uit om de geselecteerde gegevens in één bestand op te slaan. Wijs

een naam aan het bestand toe. Deze naam wordt in het opslaggeheugen bewaard.

1. Selecteer in het informatievenster van het hoofdgeheugen de gegevens die u wilt kopiëren.

2. Druk op 2(COPY).

• Het keuzescherm van de map wordt weergegeven.

“ROOT” is de hoofdmap van het opslaggeheugen.

3. Geef de gewenste map op.

• Markeer ROOT als u de gegevens naar de hoofdmap wilt kopiëren.

• Als u de gegevens naar een andere map wilt kopiëren, gebruikt u f en c om de cursor

naar de gewenste map te verplaatsen en drukt u vervolgens op 1(OPEN).

4. Druk op 1(SAVE

• AS).

• Er verschijnt een scherm waar u de bestandsnaam kunt

invoeren.

5. Voer de naam in die u aan het bestand wilt geven.

• Als u de kopieerbewerking wilt annuleren, drukt u op J.

6. Druk op 5(g3m) of 6(g2m) om de juiste bestandsindeling op te geven.

• g3m is de bestandsindeling voor

GRAPH90+ E-bestanden. g2m is de bestandsindeling

waarmee gegevens naar de GRAPH95 en andere oudere modellen rekenmachines

worden overgebracht via verbindingssoftware (FA-124).

7. Druk op w om de gegevens te kopiëren.

• Als het kopiëren is voltooid, verschijnt de melding “Complete!”.

11-9

u Kopiëren van het opslaggeheugen naar het hoofdgeheugen

1. Selecteer in het informatievenster van het opslaggeheugen het bestand dat u wilt kopiëren.

• U kunt alleen bestanden met de volgende bestandsnaamextensies naar het

hoofdgeheugen kopiëren: g1m, g2m, g3m, g1r, g2r. Als u een bestand met een andere

indeling selecteert en de volgende stap uitvoert, verschijnt de foutmelding “Invalid Type”.

• Wanneer u de volgende stap uitvoert, worden de bestanden die in het opslaggeheugen

zijn opgeslagen gesplitst in afzonderlijke samenstellende gegevensbestanden (SETUP,

STAT en andere; zie de beschrijving op pagina 11-3) en worden de gegevens naar het

hoofdgeheugen gekopieerd.

2. Druk op 2(COPY) om de gegevens te kopiëren.

• Afhankelijk van het gegevenstype, wordt u gevraagd te bevestigen dat u de gegevens wilt

overschrijven als er in het hoofdgeheugen gegevens aanwezig zijn met dezelfde naam.

Zie voor informatie over de gegevenstypen waarvoor een bevestigingsbericht verschijnt de

kolom “Controle op overschrijven” in de gegevenstabel op pagina 11-3. “Ja” betekent dat

er een bevestigingsbericht wordt weergegeven, “Neen” geeft aan dat de kopieerbewerking

wordt uitgevoerd zonder dat er een bevestigingsbericht wordt weergegeven.

• Als het kopiëren is voltooid, verschijnt de melding “Complete!”.

u Foutcontroles tijdens het kopiëren van gegevens

De volgende foutcontroles worden uitgevoerd tijdens het kopiëren van gegevens.

Controle op lage batterijspanning

De rekenmachine voert een controle uit op lage batterijspanning voordat het kopiëren begint.

Als de batterij niveau 1 heeft verschijnt een melding dat de spanning te laag is en wordt het

kopiëren niet uitgevoerd.

Controle op beschikbare geheugenruimte

De rekenmachine gaat na of er voldoende vrije geheugenruimte is om de gekopieerde

gegevens op te slaan.

Een “Memory Full”-foutmelding verschijnt als er niet genoeg beschikbaar geheugen is.

Een “Too Much Data”-foutmelding verschijnt als het aantal gegevensitems te groot is.

Controle op overschrijven

De rekenmachine controleert of er op de doellocatie van de kopieerbewerking gegevens staan

met dezelfde naam als de gegevens die worden gekopieerd.

Als er gegevens met dezelfde naam zijn, moet u bevestigen

of u die gegevens wilt overschrijven.

• 1(Yes) ... de nieuwe gegevens overschrijven de

bestaande gegevens

• 6(No) ... gaat naar het volgende gegevenstype

zonder de gegevens met dezelfde naam te

kopiëren

• Als u op A drukt, wordt de bewerking geannuleerd.

11-10

Controle op niet-overeenkomende types

Alleen bestanden met de bestandsnaamextensie .g1m, .g2m, .g3m, .g1r of .g2r kunnen vanuit

het opslaggeheugen naar het hoofdgeheugen worden gekopieerd. Bij andere bestandstypen

verschijnt een foutmelding dat het type niet overeenkomt.

k Andere bestandsbewerkingen

u Een bestand of map wissen

1. Geef het informatievenster van het hoofdgeheugen of het informatievenster van het

opslaggeheugen weer.

2. Selecteer alle bestanden en mappen die u wilt verwijderen.

• Voor details over het selecteren van bestanden en mappen, zie “Gegevens selecteren”

(pagina 11-7).

3. Druk op 6(DELETE).

4. Er verschijnt een bevestigingsbericht. Druk op 1(Yes) om de items te wissen, of druk op

6(No) om de wisbewerking ongedaan te maken.

u Een bestand zoeken

Voorbeeld Zoek alle bestanden in het hoofdgeheugen (of opslaggeheugen)

waarvan de naam begint met de letter “R”

1. Geef het informatievenster van het hoofdgeheugen (of opslaggeheugen) weer.

2. Druk op 3(SEARCH).

• Typ de letter “R” als trefwoord en druk op w.

• Het eerste bestand waarvan de naam begint met de

letter “R” wordt op het scherm gemarkeerd.

• U kunt maximaal acht karakters invoeren voor het trefwoord.

• De melding “Not Found” wordt weergegeven als er voor het ingevoerde trefwoord geen

bestandsnamen worden gevonden.

11-11

k Een reservekopie maken van de gegevens in het hoofdgeheugen (back-

up)

u Een reservekopie maken van gegevens in het hoofdgeheugen (back-up)

1. Druk in het beginscherm van de modus Memory op

4(BACKUP).

2. Druk op 1(SAVE).

• Het keuzescherm van de map wordt weergegeven.

3. Gebruik f en c om de map te selecteren waar u de gegevens wilt opslaan.

4. Druk op w om de reservekopie te maken.

• De foutmelding “Memory Full” verschijnt alleen als er onvoldoende vrije ruimte in het

opslaggeheugen is om de reservekopiebewerking uit te voeren.

• De volgende melding verschijnt alleen als er reeds

reservekopiegegevens in het opslaggeheugen staan.

Druk op 1(Yes) om een reservekopie van de gegevens te maken, of op 6(No) om de

reservekopiebewerking te annuleren.

Als de reservekopie is gemaakt, verschijnt de melding “Complete!”.

• De reservekopiegegevens worden opgeslagen in een bestand met de naam

BACKUP.g3m.

5. Druk op J om terug te keren naar het scherm dat in stap 1 is weergegeven.

11-12

u Reservekopiegegevens terugzetten in het hoofdgeheugen

1. Druk in het beginscherm van de modus Memory op 4(BACKUP).

• In het scherm dat wordt weergegeven kunt u bevestigen of er wel of niet

reservekopiegegevens in het opslaggeheugen staan.

2. Druk op 2(LOAD).

• Het keuzescherm van de map wordt weergegeven.

3. Gebruik f en c om een map te selecteren.

4. Druk op w.*

1

• Er verschijnt een bericht waarin u dient te bevestigen of

u de reservekopiegegevens wel of niet wilt terugzetten.

*

1

Als geen reservekopiegegevens in de geselecteerde

map staan, verschijnt de melding “No Data”. Druk op

J om terug te keren naar het scherm in stap 1.

5. Druk op 1(Yes) om de gegevens te herstellen en de huidige inhoud van het

hoofdgeheugen te wissen. Druk op 6(No) om de reservekopiebewerking te annuleren.

• Als de terugzetbewerking is voltooid, verschijnt de melding “Complete!”.

• Druk op J om terug te keren naar het scherm dat in stap 1 is weergegeven.

11-13

k Het opslaggeheugen optimaliseren

Wanneer u veelvuldig gegevens opslaat en laadt, kan het opslaggeheugen gefragmenteerd

raken. Als gevolg hiervan kunt u in bepaalde geheugenblokken geen gegevens opslaan.

Daarom is het raadzaam periodiek het opslaggeheugen te optimaliseren. Hierdoor worden

de gegevens in het opslaggeheugen gedefragmenteerd en wordt het geheugen efficiënter

gebruikt.

• Het opslaggeheugen van de rekenmachine wordt automatisch geoptimaliseerd wanneer

u een opslagbewerking uitvoert en blijkt dat er mogelijk niet voldoende opslaggeheugen

beschikbaar is.

u Het opslaggeheugen optimaliseren

Druk in het beginscherm van de modus Memory op 5(OPT) om het opslaggeheugen te

optimaliseren.

Als het optimaliseren beëindigd is, verschijnt de melding “Complete!”.

Als u drukt op J, keert u terug naar het beginscherm van de modus Memory .

• Het kan zijn dat de beschikbare geheugencapaciteit na het optimaliseren ongewijzigd blijft.

Dit wijst niet op een storing van de rekenmachine.

12-1

Hoofdstuk 12 Systeembeheer

Gebruik Systeembeheer om systeeminformatie te bekijken en om systeeminstellingen te doen.

1. Systeembeheer gebruiken

Kies in het hoofdmenu de modus System en geef de volgende menuopties weer.

• 1(DISPLAY) ... {aanpassing van schermhelderheid}

• 2(PWRProp) ... {instellingen voor energiebesparing}

• 3(LANGUAGE) ... {systeemtaal}

• 4(VERSION) ... {versie}

• 5(RESET) ... {initialisatie toestel}

• 6(g)1(BattSet) ... {instellingen voor batterij}

• 6( g) 2(UserName) ... {registratie van gebruikersnaam}

• 6( g) 5(OS Update) ... {bijwerken van besturingssysteem}

2. Systeeminstellingen

k De helderheid van het scherm aanpassen

Wanneer het beginscherm van de modus System wordt weergegeven, drukt u op

1(DISPLAY) om het scherm weer te geven waarop ue de helderheid kunt aanpassen.

• Druk op de cursortoets e om de schermweergave lichter te maken.

• Druk op de cursortoets d om de schermweergave donkerder te maken.

• Druk op 1(INITIAL) om de helderheid van het scherm terug op de fabrieksinstelling te

zetten.

Druk op J of !J(QUIT) om terug te keren naar het eerste System -modusscherm.

12

12-2

k Instellingen energiebesparing

u Stel de automatische uitschakeltijd in

Wanneer het beginscherm van de modus System wordt weergegeven, drukt u op

2(PWRProp) om het scherm Power Properties weer te geven.

• 1(10Min) ... {10 minuten} (standaardinstelling)

• 2(60Min) ... {60 minuten}

Druk op J of !J(QUIT) om terug te keren naar het eerste System -modusscherm.

u De tijdseenheid van de achtergrondverlichting instellen

1. Wanneer het beginscherm van de modus System wordt weergegeven, drukt u op

2(PWRProp) om het scherm Power Properties weer te geven.

2. Gebruik f en c om “Backlight Duration” te selecteren.

• 1(30Sec) ... {schakelt 30 seconden na de laatste toetshandeling de

achtergrondverlichting uit} (standaardinstelling)

• 2(1Min) ... {schakelt 1 minuut na de laatste toetshandeling de achtergrondverlichting uit}

• 3(3Min) ... {schakelt 3 minuten na de laatste toetshandeling de achtergrondverlichting

uit}

3. Druk op J of !J(QUIT) om terug te keren naar het eerste System -modusscherm.

12-3

k Systeemtaal instellen

Met de optie LANGUAGE kunt u bepalen in welke taal ingebouwde toepassingen worden

weergegeven.

u De berichttaal kiezen

1. Wanneer het beginscherm van de modus System wordt weergegeven, drukt u op

3(LANGUAGE) om het keuzescherm Message Language weer te geven.

2. Kies de gewenste taal met de cursortoetsen f en c, en druk vervolgens op

1(SELECT) om de gewenste taal te kiezen.

3. De pop up verschijnt als u de taal gebruikt die u hebt geselecteerd. Controleer de inhoud en

druk dan op J.

4. Druk op J of !J(QUIT) om terug te keren naar het eerste System -modusscherm.

u De menutaal kiezen

1. Wanneer het beginscherm van de modus System wordt weergegeven, drukt u op

3(LANGUAGE) om het keuzescherm Message Language weer te geven.

2. Druk op 6(MENU).

3. Kies de gewenste taal met de cursortoetsen f en c, en druk vervolgens op

1(SELECT) om de gewenste taal te kiezen.

4. De pop up verschijnt als u de taal gebruikt die u hebt geselecteerd. Controleer de inhoud en

druk dan op J.

• Druk op 6(MESSAGE) om terug te keren naar het keuzescherm Message Language.

5. Druk op J of !J(QUIT) om terug te keren naar het eerste System -modusscherm.

12-4

k Versielijst

Gebruik VERSION (versie) om de versie van het besturingssysteem weer te geven.

u Versiegegevens bekijken

1. Druk in het beginscherm van de modus System op 4(VERSION) om de versielijst weer te

geven.

2. Gebruik f en c om in het scherm te bladeren. De inhoud van de lijst wordt hieronder

weergegeven.

- Versie van het besturingssysteem

- Invoegtoepassingsnamen en -versies (alleen de geïnstalleerde invoegtoepassingen

worden weergegeven)

- Taal en versie van de berichten

- Taal en versie van de menu’s

3. Druk op J of !J(QUIT) om terug te keren naar het eerste System -modusscherm.

k Initialiseren (Reset)

1. Wanneer het beginscherm van de modus System wordt weergegeven, drukt u op

5(RESET) om het eerste scherm Reset weer te geven.

• 1(SETUP) ... {configuratie initialiseren}

• 2(MAIN) ... {gegevens in hoofdgeheugen wissen}

• 3(ADD-IN) ... {gegevens in invoegtoepassing wissen}

• 4(STRGMEM) ... {gegevens in opslaggeheugen

wissen}

• 5(A&S) ... {gegevens in invoegtoepassing en

opslaggeheugen wissen}

Als u in het bovenstaande scherm drukt op 6( g), verschijnt het tweede scherm Reset.

• 1(M&S) ... {gegevens in hoofd- en opslaggeheugen

wissen}

• 2(ALL) ... {alle geheugens wissen}

• 3(LANGUAGE) ... {taal voor invoegtoepassing wissen}

12-5

De volgende tabel toont de functies van de functietoetsen. U kunt de functietoetsen

gebruiken om specifieke gegevens te wissen.

Functies van de functietoets

Configuratie-

gegevens

initialiseren

Gegevens van

hoofdgeheugen

wissen

Invoegtoe-

passingen

wissen

Talen voor

invoegtoe-

passingen

wissen

Gegevens van

opslaggeheugen

wissen (exclusief

invoegtoepassingen

en talen)

1(SETUP)



2(MAIN)

 

3(ADD-IN)



4(STRGMEM)



5(A&S)

 

6( g) 1(M&S)

  

6( g) 2(ALL)

  

*1



6( g)

3(LANGUAGE)



*

1

Als een taal voor invoegtoepassing is geselecteerd voor de procedure Systeemtaal

instellen (pagina 12-3), wordt het bestand voor de taal voor invoegtoepassing (g3l) niet

verwijderd.

2. Druk op de functietoets voor de RESET-bewerking die u wilt uitvoeren.

3. Er verschijnt een bevestigingsbericht. Druk op 1(Yes) om de opgegeven RESET-

bewerking uit te voeren, of druk op 6(No) om deze bewerking ongedaan te maken.

4. Wanneer de RESET-bewerking is voltooid, verschijnt een bericht.

→

Scherm dat verschijnt wanneer

2(MAIN) ingedrukt wordt bij stap 2

Scherm dat verschijnt wanneer

1(Yes) ingedrukt wordt bij stap 3

Belangrijk!

Als u de taalgegevens voor een invoegtoepassing verwijdert, wordt automatisch

overgeschakeld op de Engelse taalinstelling. De verwijderde taal kan niet meer op het scherm

worden weergegeven.

12-6

Opmerking

Wanneer u op 6( g) 2(ALL) hebt gedrukt om alle instellingen te initialiseren, moet u een

aantal begininstellingen configureren, net als toen u de rekenmachine na aankoop voor

het eerst inschakelde. De volgende schermen worden automatisch weergegeven in de

aangegeven volgorde. Op deze schermen kunt u de noodzakelijke instellingen opgeven.

• Keuzescherm Message Language (pagina 12-3)

• Scherm Display Settings (pagina 12-1)

• Scherm Power Properties (pagina 12-2)

• Scherm Battery Settings (zie hieronder)

k Instellingen van batterij

Belangrijk!

Voer bij het vervangen van batterijen de onderstaande bewerking uit om het type batterijen dat

u plaatst aan te geven.

u Het type batterij wijzigen

1. Druk op het eerste scherm van de modus System op

6( g) 1(BattSet).

2. Gebruik f en c om de cursor naar het batterijtype te

verplaatsen dat overeenkomt met de gebruikte batterij en

druk vervolgens op 1(SELECT).

3. Druk op 1(Yes) om de instelling te wijzigen of op 6(No) om de bewerking te annuleren

zonder de instelling te wijzigen.

12-7

k Gebruikersnaam

Aan de hand van de procedure in dit gedeelte kunt u zich registreren als gebruiker van deze

rekenmachine door uw naam en organisatie op te geven.

Belangrijk!

• Om misbruik van uw rekenmachine te voorkomen, moet u niet vergeten ook een wachtwoord

op te geven wanneer u uw naam en organisatie opgeeft. U moet het juiste wachtwoord

invoeren wanneer u de naam en/of organisatie van de geregistreerde gebruiker wilt wijzigen

of verwijderen. Vergeet dit wachtwoord niet!

• Verwijder de batterij niet en druk niet op de knop RESTART terwijl de onderstaande

bewerking wordt uitgevoerd. Als u dat wel doet, kunnen er gegevens verloren gaan.

u Een gebruikersnaam en organisatie opgeven of bewerken

1. Druk op het eerste scherm van de modus System

op 6( g) 2(UserName) om het scherm voor de

gebruikersnaam weer te geven.

2. Druk op 1(EDIT).

• Als u nog geen gebruikersnaam hebt opgegeven, wordt de cursor weergegeven in het veld

“User Name”.

• Als u al gegevens hebt opgegeven, wordt de cursor weergegeven in het veld “Password”.

In dat geval moet u het juiste wachtwoord invoeren en vervolgens op w drukken. Als het

wachtwoord overeenkomt met het geregistreerde wachtwoord, wordt de cursor naar het

veld “User Name” verplaatst. Als het wachtwoord niet overeenkomt, blijft de cursor in het

veld “Password” staan.

3. Voer de gegevens in in de volgorde die hieronder wordt aangegeven.

(1) Typ een gebruikersnaam (maximumlengte: 19 tekens) en druk op c of w.

(2) Typ de naam van uw organisatie (maximumlengte: 19 tekens ) en druk op c of w.

(3) Typ een wachtwoord (maximumlengte: acht tekens) en druk op w.

• Wanneer u een wachtwoord hebt ingevoerd en op w drukt, verschijnt een

bevestigingsvenster.

4. Druk op 1(Yes) om de gegevens te registreren of 6(No) om de bewerking te annuleren

zonder de gegevens te registreren.

12-8

u De gebruikersnaam en organisatie verwijderen

1. Druk op het eerste scherm van de System -modus op 6( g) 2(UserName) om het

scherm voor de gebruikersnaam weer te geven.

2. Druk op 2(DELETE).

• De cursor wordt weergegeven in het veld “Password”.

3. Geef het juiste wachtwoord op en druk op w.

• Er verschijnt een bevestigingsbericht.

4. Druk op 1(Yes) om de gegevens te verwijderen of 6(No) om de bewerking te annuleren

zonder de gegevens te verwijderen.

k Besturingssysteem bijwerken

U kunt het besturingssysteem bijwerken door de rekenmachine op een computer aan te

sluiten. Zie de beschrijvingen die worden gepubliceerd bij het uitkomen van een nieuw

besturingssysteem voor details.

13-1

Hoofdstuk 13 Gegevenscommunicatie

In dit hoofdstuk wordt uitgelegd hoe u gegevens tussen een rekenmachine en een computer

of twee rekenmachines overdraagt. Gegevenscommunicatie vindt plaats in de modus Link .

Kies in het hoofdmenu de modus Link . Het volgende hoofdmenu voor gegevenscommunicatie

wordt weergegeven.

• {TRANSMIT} ... {het scherm voor het verzenden van

gegevens weergeven}

• { RECV } ... {het scherm voor het ontvangen van gegevens

weergeven}

• { EXAM } ... {geeft het menu van de Examenmodus weer}

• { CABLE } ... {het scherm voor het selecteren van het

kabeltype weergeven}

• { WAKEUP } ... {het scherm voor de activeringsinstelling weergeven}

• { CAPTURE } ... {het scherm met de instelling voor het

vastleggen van de scherminhoud weergeven}

Voor communicatieparameters zijn standaard de volgende instellingen geconfigureerd.

• 3-pens seriële poort

•

Snelheid (BPS): Maximaal 9600 bps (verbonden met een GRAPH 65, GRAPH35+ (niet

met een USB-poort uitgerust) of GRAPH25+ rekenmachine)

Maximaal 115200 bps (verbonden met een andere GRAPH95,

GRAPH90+ E, GRAPH75+ E, GRAPH75+, GRAPH75, GRAPH35+

E, GRAPH35+, GRAPH25+ E, GRAPH25+ Pro, GRAPH 85 SD (OS

2.0/1.05) of GRAPH 85 (OS 2.0/1.05) rekenmachine)

• Pariteit (PARITY): NONE

• USB-poort

• De communicatiesnelheid voldoet aan de USB-normen.

k De activeringsfunctie van het ontvangende toestel configureren

Wanneer de activeringsfunctie op het ontvangende toestel is geactiveerd, wordt het

automatisch ingeschakeld wanneer de gegevensoverdracht begint.

• Wanneer u gegevens uitwisselt tussen twee rekenmachines (3PIN als kabeltype geselecteerd),

wordt op het ontvangende toestel na activering automatisch de ontvangstmodus ingeschakeld.

• Wanneer u gegevens uitwisselt met een computer (USB als kabeltype geselecteerd) en

de USB-kabel eerst met de computer en dan met de rekenmachine verbindt (terwijl de

rekenmachine uitstaat), wordt de rekenmachine ingeschakeld en wordt het dialoogvenster

“Select Connection Mode” weergegeven.

u Configureren van de activeringsfunctie van het ontvangende toestel

1. Druk in het hoofdmenu voor gegevenscommunicatie op

5(WAKEUP).

Het scherm met de activeringsinstellingen wordt

weergegeven.

• { On } ... {de activeringsfunctie inschakelen}

• { Off } ... {de activeringsfunctie uitschakelen}

13

13-2

2. Druk op 1(On).

De activeringsfunctie wordt ingeschakeld en het hoofdmenu voor gegevenscommunicatie

wordt weer weergegeven.

3. Zet het ontvangende toestel aan.

4. Verbind het ontvangende toestel met het verzendende toestel.

5. Als u op het verzendende toestel een verzending uitvoert, wordt het ontvangende toestel

automatisch ingeschakeld en worden de gegevens overgedragen.

k Capture Set Mode

U kunt de g3p- of bmp-indeling opgeven voor schermafbeeldingen die u opslaat met de

bewerking !

x(CAPTURE).

Via het menu voor gegevenscommunicatie kunt u de volgende bewerkingen uitvoeren.

6(CAPTURE) 1(Memory) ... Schermafbeeldingen worden opgeslagen in de g3p-indeling.

6(CAPTURE) 2(BMP) ... Schermafbeeldingen worden opgeslagen in de bmp-indeling.

Zie “Schermgegevens vastleggen” (pagina

1-38) voor meer informatie.

k Het scherm Select Connection Mode

Wanneer u de USB-kabel aansluit op de rekenmachine, wordt het dialoogvenster “Select

Connection Mode” weergegeven. Welke toetsbewerking u in dit scherm moet uitvoeren, is

afhankelijk van het apparaat dat is aangesloten op de rekenmachine.

• 1(USB Flash) ... Modus voor verbinden van de

rekenmachine met een computer voor

gegevensoverdracht. Zie “Een verbinding

tussen de rekenmachine en een computer tot

stand brengen” (pagina 13-3).

• 2(ScreenRecv) ... Modus voor het gebruik van de Screen

Receiver-software op een computer

met Windows Vista

®

of later om het scherm van de rekenmachine op

de computer weer te geven. Raadpleeg de aparte Screen Receiver-

gebruiksaanwijzing voor meer informatie.

Wacht totdat het scherm van de rekenmachine verschijnt op het venster

van Screen Receiver voordat u een bewerking op de rekenmachine

uitvoert.

• 3(ScreenR(XP)) ... Modus voor het gebruik van de Screen Receiver-software op een

computer met Windows

®

XP om het scherm van de rekenmachine op

de computer weer te geven.

• 4(Projector) ... Modus voor verbinden van de rekenmachine met een projector om het

scherm van de rekenmachine te projecteren. Zie “De rekenmachine

verbinden met een projector” (pagina 13-16).

Belangrijk!

Het dialoogvenster “Select Connection Mode” verschijnt niet als u de USB-kabel op de

rekenmachine aansluit terwijl het pictogram in de statusbalk wordt getoond of terwijl een

grafiek, een afbeelding uit de Geometry-modus of een andere afbeelding op het scherm

knippert. Wacht tot het pictogram verdwijnt of voer de vereiste bewerking uit om het

knipperen van de grafiek of afbeelding te stoppen en probeer de USB-kabel vervolgens

opnieuw aan te sluiten.

13-3

1. Gegevenscommunicatie tussen de

rekenmachine en een computer

Wanneer u een USB-verbinding tussen de rekenmachine en een computer tot stand

brengt, herkent de computer het opslaggeheugen van de rekenmachine als een station

voor massaopslag. Wanneer de verbinding tot stand is gebracht, wordt de inhoud van het

hoofdgeheugen automatisch in het opslaggeheugen gelezen zodat de gegevens in het

hoofdgeheugen kunnen worden geopend vanaf de computer. Wanneer verbinding is gemaakt,

kunnen gegevens tussen de rekenmachine en computer alleen via de computer worden

overgedragen.

k Minimale systeemvereisten voor computers

Een computer moet aan de volgende minimumvereisten voldoen om gegevens te kunnen

uitwisselen met de rekenmachine.

• USB-poort

• Een van de volgende besturingssystemen.

Windows 7 (32-bits, 64-bits)

Windows 8.1 (32-bits, 64-bits)

Windows 10 (32-bits, 64-bits)

Mac OS X (10.6 of later), OS X (10.8 of later), macOS (10.12 of later)

k In de modus Mass Storage verbinding met een computer maken en

verbreken

Verbind de bij de rekenmachine geleverde USB-kabel met uw computer.

Belangrijk!

Raak de stekkers van de USB-kabel en het scherm nooit aan terwijl er een

gegevenscommunicatiebewerking wordt uitgevoerd. Statische elektriciteit van uw vingers kan

ertoe leiden dat de gegevenscommunicatie wordt beëindigd.

u Een verbinding tussen de rekenmachine en een computer tot stand brengen

1. Start de computer op.

2. Verbind de USB-kabel na het opstarten van de computer met de rekenmachine.

• De rekenmachine wordt automatisch ingeschakeld en het scherm “Select Connection

Mode” wordt weergegeven.

13-4

3. Druk op 1(USB Flash).

• Het bericht “Preparing USB” wordt weergegeven op

de rekenmachine. Voer geen bewerkingen uit op de

rekenmachine. Wanneer een verbinding tussen de

rekenmachine en een computer tot stand wordt gebracht,

verschijnt het hier weergegeven scherm.

4. Open het station voor de rekenmachine op uw computer.

• Als u Windows gebruikt, hangt de locatie van het rekenmachinestation af van uw versie

van Windows. Gebruik Windows Verkenner om het rekenmachinestation te openen.

- Windows 7: onder Computer

- Windows 8.1: onder Pc

- Windows 10: onder Deze pc

• In Mac OS X

, OS X of macOS wordt het pictogram voor het rekenmachinestation

weergegeven op het Mac-bureaublad. Dubbelklik op het pictogram om het station te

openen.

• Het rekenmachinestation staat voor het opslaggeheugen van de rekenmachine.

5. Voer de vereiste bewerking op uw computer uit om de gegevens over te dragen.

• Zie “Gegevens tussen de rekenmachine en een computer overdragen” (pagina 13-5) voor

meer informatie over bewerkingen voor het overdragen van gegevens.

u De verbinding tussen de rekenmachine en een computer verbreken

1. Als de rekenmachine is verbonden met een Windows-computer, noteert u de stationsletter

(E, F, G, enzovoort) die is toegewezen aan het rekenmachinestation.

2. Afhankelijk van het type besturingssysteem op uw computer, voert u een van de volgende

bewerkingen uit.

Belangrijk!

Afhankelijk van het besturingssysteem van uw computer, moet u één van de onderstaande

bewerkingen uitvoeren alvorens de USB-kabel van de rekenmachine af te koppelen.

• Windows: klik op het pictogram “Hardware veilig verwijderen” op de taakbalk in de

rechterbenedenhoek van het scherm. Selecteer in het menu dat verschijnt “USB-apparaat

voor massaopslag” voor de letter die overeenkomt met de stationsletter die u in stap

1 hierboven hebt genoteerd. Controleer of het bericht “Hardware kan veilig worden

verwijderd” wordt weergegeven.

• Mac OS: sleep het pictogram voor het rekenmachinestation naar Verwijder (Prullenmand).

Controleer of het pictogram voor het rekenmachinestation niet meer wordt weergegeven

op uw bureaublad.

3. Het bericht “Updating Main Memory” wordt weergegeven op de rekenmachine. Voer geen

bewerkingen uit op de rekenmachine. Het bericht “Complete!” wordt weergegeven als het

hoofdgeheugen is bijgewerkt. Druk op J om het dialoogvenster te sluiten.

4. Verwijder de USB-kabel uit de rekenmachine.

13-5

k Gegevens tussen de rekenmachine en een computer overdragen

In dit gedeelte wordt uitgelegd hoe u de rekenmachine verbindt met de computer en het

rekenmachinestation op de computer opent om gegevens over te dragen.

u Gegevens in het hoofdgeheugen tijdens een USB-verbinding

De inhoud van de map @MainMem op het rekenmachinestation komt overeen met de inhoud

van het hoofdgeheugen van de rekenmachine. Elke keer dat u een verbinding tot stand brengt

tussen de rekenmachine en een computer, wordt de inhoud van het hoofdgeheugen van de

rekenmachine gekopieerd naar het opslaggeheugen.

Als er niet voldoende opslaggeheugen beschikbaar is voor de kopieerbewerking, wordt

het bericht “Storage Memory Full” weergegeven op de rekenmachine en wordt de

kopieerbewerking niet uitgevoerd. Als dit gebeurt, verwijdert u bestanden die u niet meer

nodig hebt uit het opslaggeheugen om de capaciteit te vergroten en probeert u nogmaals een

USB-verbinding tot stand te brengen.

Elke groep in het hoofdgeheugen wordt als een map weergegeven in de map @MainMem.

Daarnaast wordt elk gegevensitem in het hoofdgeheugen als een bestand weergegeven in de

map @MainMem.

Groepsnamen en gegevensitemnamen uit het hoofdgeheugen worden in de map @MainMem

weergegeven zoals in de onderstaande tabel.

Groepsnaam

hoofdgeheugen

Mapnaam

@MainMem

Itemnaam

hoofdgeheugen

Bestandsnaam @MainMem

@3DGRAPH @3DGRAPH

3DGRAPH 3DGRAPH.g3m

3DGMEMxx 3DGMEMxx.g3m

3DVWINx 3DVWINx.g3m

E-CON4 ECON4

ECON4_x ECON4_x

.g3m

SUxxx SUxxx.g3m

SDxxx SDxxx.g3m

CPxxx CPxxx.g3m

F-MEM FMEM F-MEM xx FMEMxx.g3m

@GEOM GEOM

@IMAGE @IMAGE.g3m

<Gegevensnaam> <Gegevensnaam>.g3m

G-MEM GMEM G-MEM xx GMEMxx.g3m

LISTFILE LISTFILE

LIST xx LISTxx.g3m

LISTFILE x FILEx.g3m

MAT_VCT MAT_VCT

MAT ANS MATANS.g3m

MAT x MATx.g3m

VCT ANS VCTANS.g3m

VCT x VCTx.g3m

@PICTPLT @PICTPLT PICTPLOT PICTPLOT.g3m

PROGRAM PROGRAM <Programmanaam>

<Programmanaam>.g3m

<Programmanaam>.txt

S-SHEET SSHEET <Gegevensnaam> <Gegevensnaam>.g3m

V-WIN VMEM V-WIN x VMEMx.g3m

ROOT ROOT

ALPHA MEM ALPHAMEM.g3m

RECURSION RECUR.g3m

SETUP SETUP.g3m

STRING STRING.g3m

CONICS CONICS.g3m

13-6

Groepsnaam

hoofdgeheugen

Mapnaam

@MainMem

Itemnaam

hoofdgeheugen

Bestandsnaam @MainMem

ROOT ROOT

DYNA MEM DYNA MEM.g3m

EQUATION EQUATION.g3m

FINANCIAL FINANCE.g3m

STAT STAT.g3m

SYSTEM SYSTEM.g3m

TABLE TABLE.g3m

Y=DATA Y=DATA.g3m

u Gegevens in het hoofdgeheugen bijwerken bij beëindiging van een USB-

verbinding

Tijdens een USB-verbinding tussen de rekenmachine en een computer kunt u via de computer

de inhoud van de map @MainMem bewerken door mappen en bestanden te verwijderen,

bestanden te bewerken, bestanden toe te voegen, enzovoort. Wanneer u de USB-verbinding

verbreekt, worden de gegevens in het hoofdgeheugen van de rekenmachine bijgewerkt met

de huidige inhoud van de map @MainMem. Houd rekening met de volgende belangrijke

punten.

• Wanneer u de map @MainMem verwijdert, worden alle gegevens in het hoofdgeheugen van

de rekenmachine geïnitialiseerd.

• Wanneer u de map @MainMem bijwerkt, heeft dit invloed op drie mapniveaus in de

hoofdmap van het opslaggeheugen.

SMEM ← Hoofdmap van opslaggeheugen

@MainMem (niveau 1)

Map (niveau 2)

Map (niveau 3) ← Bijwerken heeft invloed op bestanden tot en met dit

niveau

De overige mappen en bestanden worden verplaatst naar de map “SAVE-F” in het

opslaggeheugen.

• Wanneer u een g3m-bestand aan de map @MainMem toevoegt terwijl er een USB-

verbinding tussen de rekenmachine en een computer tot stand is gebracht, worden

de gegevensitems in het g3m-bestand naar het hoofdgeheugen van de rekenmachine

gekopieerd. Zie “Gegevens in het hoofdgeheugen tijdens een USB-verbinding” (pagina

13-5) voor informatie over de namen van gegevensitems in het hoofdgeheugen die

overeenkomen met de namen van de g3m-bestanden in de map @MainMem. Als zich in

het hoofdgeheugen geen groep bevindt die overeenkomt met de gegevensitems in het

g3m-bestand, wordt er automatisch een overeenkomende groep gemaakt en worden de

gegevensitems naar die groep gekopieerd.

• Afhankelijk van het gegevenstype, wordt er een bevestigingsvenster voor overschrijven

weergegeven als zich in het hoofdgeheugen van de rekenmachine al gegevens met

dezelfde naam als de gekopieerde gegevens uit de map @MainMem bevinden. Zie de

kolom “Controle op overschrijven” in de gegevenstabel op pagina 11-3 voor informatie

over de gegevenstypen die een bevestigingsvenster veroorzaken. “Ja” betekent dat er een

bevestigingsvenster wordt weergegeven, “Nee” betekent dat de kopieerbewerking wordt

uitgevoerd zonder dat er een bevestigingsvenster wordt weergegeven.

13-7

• Als u niet-ondersteunde bestanden of mappen in de map @MainMem plaatst, worden deze

verplaatst naar de map “SAVE-F” in het opslaggeheugen van de rekenmachine en worden

deze niet weergegeven in het hoofdgeheugen.

• Als de beschikbare capaciteit in het hoofdgeheugen niet toereikend is voor de gegevens in

de map @MainMem, wordt het bericht “Memory ERROR” op de rekenmachine weergegeven

wanneer u de USB-verbinding verbreekt en wordt het hoofdgeheugen niet bijgewerkt.

• Als zich een invoegbestand (.g3a/.g3l) in de map @MainMem bevindt, wordt dat bestand

verplaatst naar de hoofdmap van het opslaggeheugen. Als zich in de hoofdmap van

het opslaggeheugen echter al een invoegbestand met dezelfde naam bevindt, wordt

het bestaande bestand overschreven door het nieuwe bestand en wordt er geen

bevestigingsvenster weergegeven.

• Als er een tekstbestand (.txt) wordt toegevoegd aan de map @MainMem\PROGRAM, wordt

dit bestand automatisch geconverteerd naar een programma met dezelfde naam als het

bestand en wordt het opgeslagen in de groep PROGRAM in het hoofdgeheugen. Zie “Regels

voor converteren van programma’s en tekstbestanden” (pagina 8-8) voor informatie over de

regels voor bestandsnamen en andere conversieregels.

u Gegevens overdragen tussen de rekenmachine en een computer

1. Verbind de rekenmachine en de computer, en open het rekenmachinestation op de

computer.

• Zie “Een verbinding tussen de rekenmachine en een computer tot stand brengen” (pagina

13-3).

2. Kopieer, bewerk, verwijder of voeg bestanden naar wens toe.

• Voer op de computer dezelfde bestandsbewerkingen als anders uit.

• Zie “Gegevens in het hoofdgeheugen tijdens een USB-verbinding” (pagina 13-5) en

“Gegevens in het hoofdgeheugen bijwerken bij beëindiging van een USB-verbinding”

(pagina 13-6) voor informatie over de mappen en bestanden in de map @MainMem.

3. Wanneer u de gewenste bewerkingen hebt uitgevoerd, verbreekt u de verbinding tussen de

rekenmachine en een computer.

• Zie “De verbinding tussen de rekenmachine en een computer verbreken” (pagina 13-4).

Opmerking

De verbinding tussen de rekenmachine en de computer kan worden verbroken als u een

bestand naar het opslaggeheugen kopieert. In dit geval gaat u naar de modus Memory en

voert u een bewerking voor optimaliseren (pagina 11-13) uit. Vervolgens maakt u opnieuw

verbinding tussen de rekenmachine en de computer.

13-8

u Een programma gemaakt op de rekenmachine bewerken op de computer

1. Gebruik de modus Program op de rekenmachine om het programma te maken. (Zie

“Hoofdstuk 8 Programmeren”.)

2. Verbind de rekenmachine en de computer, en open het rekenmachinestation op de

computer.

3. Geef de inhoud van de map @MainMem\PROGRAM weer en gebruik een

tekstverwerkingsprogramma om het tekstbestand te openen dat dezelfde naam heeft als

het programma dat u wilt bewerken.

• In Windows kunt u Kladblok of een vergelijkbaar programma gebruiken. In Mac OS kunt u

bijvoorbeeld TextEdit gebruiken.

4. Voer de vereiste bewerkingen uit.

• Zie “Wetenschappelijke CASIO-specifieke functieopdrachten ⇔ Tekstconversietabel”

(pagina 8-59) voor informatie over rekenmachineopdrachten en de bijbehorende

tekenreeksen.

5. Wanneer u de gewenste bewerkingen hebt uitgevoerd, slaat u het tekstbestand op voordat

u het sluit.

• Sla de bewerkingen desgewenst onder een andere bestandsnaam op. Als u Opslaan

als gebruikt om uw bewerkingen op te slaan, moet u het nieuwe bestand opslaan in

@MainMem\PROGRAM\.

• Sla het bestand op als ASC

II - of ANSI-tekstbestand.

6. Verbreek de verbinding tussen de rekenmachine en een computer.

• Zie “De verbinding tussen de rekenmachine en een computer verbreken” (pagina 13-4).

k Invoegbestanden installeren

U kunt invoegbestanden op de rekenmachine installeren om het aantal functies uit te breiden.

De volgende typen invoegbestanden zijn beschikbaar.

• Invoegtoepassingen (.g3a): met deze bestanden worden nieuwe toepassingen toegevoegd

aan het hoofdmenu.

• Invoegtalen (.g3l): met deze bestanden worden talen toegevoegd aan de talen die

kunnen worden geselecteerd met de procedure “Systeemtaal instellen” (pagina 12-3) voor

schermberichten.

• Invoegmenu’s (.g3l): met deze bestanden worden talen toegevoegd aan de talen die

kunnen worden geselecteerd met de procedure “Systeemtaal instellen” (pagina 12-3) voor

functiemenu’s.

u Een invoegbestand installeren

In stap 2 van de procedure onder “Gegevens overdragen tussen de rekenmachine en een

computer” (pagina 13-7) kopieert u het invoegbestand (.g3a/.g3l) dat u wilt installeren naar de

hoofdmap van het rekenmachinestation.

13-9

k Aandachtspunten bij USB-verbindingen

• Afhankelijk van uw besturingssysteem, voert u een van de volgende bewerkingen op de

computer uit om de verbinding met de rekenmachine te verbreken.

- Windows: klik op het pictogram “Hardware veilig verwijderen” op de taakbalk in de

rechterbenedenhoek van het scherm. Selecteer “USB-apparaat voor massaopslag” in

het menu dat wordt weergegeven. Controleer of het bericht “Hardware kan veilig worden

verwijderd” wordt weergegeven.

- Mac OS: sleep het rekenmachinestation naar de Prullenbak. Controleer of het

rekenmachinestation niet meer wordt weergegeven op uw bureaublad.

• Voer nooit een computerbewerking uit om het rekenmachinestation te formatteren.

In dat geval wordt het bericht “File System ERROR” op de rekenmachine weergegeven

wanneer u de USB-verbinding tussen de rekenmachine en computer hebt verbroken.

Wanneer dit gebeurt, kunt u de rekenmachine pas weer starten als u een bewerking voor

het initialiseren van alle gegevens hebt uitgevoerd. Hiermee worden alle gegevens van de

rekenmachine verwijderd. Zie “File System ERROR” (pagina α -8) voor meer informatie.

• Wanneer u een bestand van de lokale schijf van uw computer naar het rekenmachinestation

kopieert, kan het enkele minuten duren voordat de kopieerbewerking start. Tijdens

het kopiëren wordt het opslaggeheugen van de rekenmachine namelijk automatisch

geoptimaliseerd. Dit wijst niet op een storing van de rekenmachine. Zie “Het

opslaggeheugen optimaliseren” (pagina 11-13) voor meer informatie over het optimaliseren

van het opslaggeheugen.

• Een USB-verbinding tussen de rekenmachine en een computer kan automatisch worden

verbroken als op de computer de energiebesparende modus, slaapstandmodus of een

andere stand-bymodus wordt geactiveerd.

13-10

2. Gegevenscommunicatie tussen twee

rekenmachines

k Twee rekenmachines verbinden

In de volgende procedures wordt beschreven hoe u twee rekenmachines met de optioneel

verkrijgbare SB-62-kabel*.

* Meegeleverd bij de rekenmachine in sommige regio’s.

u Twee rekenmachines verbinden

1. Controleer eerst of beide rekenmachines zijn uitgeschakeld.

2. Verbind beide rekenmachines met de kabel.

3. Voer op beide rekenmachines de volgende stappen uit om 3PIN als kabeltype op te geven.

(1) Kies in het hoofdmenu de modus Link .

(2) Druk op 4(CABLE). Het scherm voor het selecteren van het kabeltype wordt

weergegeven.

(3) Druk op 2(3PIN).

SB-62 kabel

• Voor deze configuratie worden de volgende modellen ondersteund.

GRAPH90+ E

Ouder model rekenmachine

GRAPH95, GRAPH75+ E, GRAPH75+, GRAPH75, GRAPH35+ E, GRAPH35+, GRAPH25+

E, GRAPH25+ Pro, GRAPH 85 SD (OS 2.0/1.05), GRAPH 85 (OS 2.0/1.05), GRAPH35+

(niet met een USB-poort uitgerust), GRAPH25+, GRAPH65

13-11

k Gegevens overdragen

Verbind de beide rekenmachines en voer de volgende procedures uit.

Ontvangende rekenmachine

Als u de rekenmachine zo wilt instellen dat deze gegevens

ontvangt, drukt u op 2(RECV) terwijl het hoofdmenu voor

gegevenscommunicatie wordt weergegeven.

De stand-bymodus voor het ontvangen van gegevens wordt geactiveerd en de rekenmachine

is gereed om gegevens te ontvangen. De ontvangst begint op het moment dat gegevens

worden verzonden vanaf de verzendende rekenmachine.

Verzendende rekenmachine

Als u de rekenmachine wilt instellen om gegevens te verzenden, drukt u op 1(TRANSMIT)

als het hoofdmenu voor gegevenscommunicatie wordt weergegeven.

Vervolgens wordt er een scherm weergegeven waarin u de methode voor het selecteren van

gegevens kunt opgeven.

• { SELECT } ... {nieuwe gegevens selecteren}

• { CURRENT } ... {automatisch eerder geselecteerde

gegevens selecteren*

1

}

*

1

Wanneer u een andere modus inschakelt, wordt het eerder geselecteerde

gegevensgeheugen gewist.

u Geselecteerde gegevensitems verzenden (Voorbeeld: gebruikersgegevens

verzenden)

Druk op 1(SELECT) of 2(CURRENT) om een scherm voor het selecteren van

gegevensitems weer te geven.

• {SELECT} ... {het gegevensitem bij de cursor selecteren}

• { ALL } ... {alle gegevens selecteren}

• { TRANSMIT } ... {geselecteerde gegevensitems verzenden}

Gebruik de cursortoetsen f en c om de cursor te verplaatsen naar het gegevensitem

dat u wilt selecteren en druk vervolgens op 1(SELECT). Geselecteerde gegevensitems

worden gemarkeerd met “

 ”. Wanneer u op 6(TRANSMIT) drukt, worden alle geselecteerde

gegevensitems verzonden.

• Als u de selectie van een gegevensitem wilt annuleren, verplaatst u de cursor naar dit

gegevensitem en drukt u nogmaals op 1(SELECT).

13-12

u Een verzending uitvoeren

Wanneer u de te verzenden gegevens hebt geselecteerd, drukt u op 6(TRANSMIT). Er

wordt een bericht weergegeven waarin u wordt gevraagd de verzending te bevestigen.

• 1(Yes) ... gegevens worden verzonden

• 6(No) ... het scherm voor het selecteren van gegevens

wordt opnieuw weergegeven

Druk op 1(Yes) om de gegevens te verzenden.

• U kunt op elk moment een gegevensbewerking onderbreken door te drukken op A.

Hieronder worden de vensters van de verzendende en ontvangende rekenmachine

weergegeven nadat de gegevenscommunicatie is voltooid.

Druk op J om terug te keren naar het hoofdmenu voor gegevenscommunicatie.

Zie “Hoofdgeheugen” (pagina 11-3 en 11-4) voor informatie over de typen gegevensitems die

kunnen worden verzonden. Hieronder worden de betekenissen van de indicatoren “Ja” en

“Nee” in de kolom “Controle op overschrijven” op die pagina’s uitgelegd.

Ja : overschrijvingscontrole wordt uitgevoerd. Als de ontvangende rekenmachine al hetzelfde

gegevenstype bevat, wordt het onderstaande bericht weergegeven met de vraag of de

bestaande gegevens moeten worden overschreven door de nieuwe gegevens.

Naam van gegevensitem

13-13

Druk op 1(Yes) om de bestaande gegevens op de ontvangende rekenmachine te vervangen

door de nieuwe gegevens of op 6(No) om naar het volgende gegevensitem te gaan.

Nee : overschrijvingscontrole wordt niet uitgevoerd. Als de ontvangende rekenmachine al

gegevens van hetzelfde type bevat, worden de bestaande gegevens overschreven door de

nieuwe gegevens.

k Aandachtspunten bij gegevenscommunicatie

Houd bij gegevenscommunicatie rekening met het volgende.

• Er doet zich een fout voor als u probeert gegevens te verzenden naar een rekenmachine

die nog niet op ontvangen staat. Als dat gebeurt, drukt u op J om de fout op te heffen

en het opnieuw te proberen nadat u de ontvangende rekenmachine hebt ingesteld voor het

ontvangen van gegevens.

• Er doet zich een fout voor als de ontvangende rekenmachine niet binnen zes minuten

gegevens ontvangt nadat u het toestel hebt ingesteld voor het ontvangen van gegevens.

Druk in dat geval op J om de fout op te heffen.

• Er doet zich een fout tijdens de gegevenscommunicatie voor als de kabel wordt verwijderd,

als de parameters van de twee rekenmachines niet overeenkomen of als zich een ander

communicatieprobleem voordoet. Als dit gebeurt, drukt u op J om de fout op te heffen

en verhelpt u het probleem voordat u opnieuw probeert gegevens uit te wisselen. Als

de gegevenscommunicatie wordt onderbroken door de toetsbewerking J of een fout,

worden de ontvangen gegevens tot de onderbreking opgeslagen in het geheugen van de

ontvangende rekenmachine.

• Er doet zich een fout voor als het geheugen van de ontvangende rekenmachine vol raakt

tijdens de gegevenscommunicatie. Als dit gebeurt, drukt u op J om de fout op te heffen en

verwijdert u overbodige gegevens van de ontvangende rekenmachine voordat u het opnieuw

probeert.

• Als u gegevens verzendt van de

GRAPH90+ E naar een ouder model van rekenmachine,

worden de mappen in het opslaggeheugen niet verzonden. In dit geval verzendt u

afzonderlijke bestanden (geen mappen).

k Gegevens uitwisselen met een rekenmachine van een ander model

Hoewel het mogelijk is om gegevens uit te wisselen tussen deze rekenmachine (GRAPH90+

E) en de andere CASIO-modellen vermeld onder “Twee rekenmachines verbinden” (pagina

13-10), gelden er bepaalde beperkingen wanneer u gegevens uitwisselt met een ouder model.

u Gegevens van deze rekenmachine overdragen naar een ouder model

Alleen gegevens voor functies die zowel op deze rekenmachine (GRAPH90+ E) als op het

oudere model beschikbaar zijn, kunnen worden overgedragen.

Gegevens voor een functie die wel op deze rekenmachine, maar niet op het oudere model

beschikbaar is, kunnen niet worden overgedragen. Wanneer u grafische uitdrukkingsgegevens

(Y=DATA) uit de modus Graph van deze rekenmachine overdraagt naar de GRAPH95,

worden de kleurgegevens bijvoorbeeld automatisch verwijderd omdat de GRAPH95 kleur niet

ondersteunt.

13-14

In de volgende tabel wordt weergegeven hoe elk gegevenstype wordt verwerkt wanneer u

gegevens van deze rekenmachine (

GRAPH90+ E) overdraagt naar een ouder CASIO-model.

Gegevensitem *1

GRAPH35+-serie GRAPH25+-serie

GRAPH65

@3DGRAPH × × × ×

ALPHAMEM

CONICS *2 *2 × *2

DYNA × × × ×

E-CON4 *8 *8 × ×

EQUATION

FMEM

@GEOM × × × ×

GMEM *2 *3 *2 *3 *2 *3 *2 *3

LIST

n

*2 *2 *2 *2

LIST FILE

n

*2 *2 *2 *2

MAT

n

VCT

n

××××

@PICTPLT × × × ×

PROGRAM *4 *4 *4 *4

RECUR *2 *2 *2 *2

SETUP *5 *5 *5 *5

SSHEET *2 *6 × × ×

STAT *2 *2 *2 *2

STRING

n

×

SYSTEM × × × ×

TABLE

FINANCE *2 *2 *2 *2

VMEM *7 *7 *7 *7

Y=DATA *2 *3 *7 *2 *3 *7 *2 *3 *7 *2 *3 *7

: verzonden in huidige staat ×: niet verzonden

*1

GRAPH95, GRAPH75+ E, GRAPH75+, GRAPH75, GRAPH 85 SD (OS 2.0/1.05),

GRAPH 85 (OS 2.0/1.05)

*2 Kleurgegevens worden niet verzonden.

*3 Lijnstijl “Thin” wordt gewijzigd in “Normal”.

*4 Programma-inhoud wordt in de huidige staat, zonder conversie, verzonden.

De pixelwaarden in de argumenten van de opdrachten Text, PxlOn, PxlOff, Pxlchg en

PxlTest( worden in de huidige staat overgedragen. Wanneer een programma met deze

opdrachten wordt uitgevoerd op een ouder rekenmachinemodel, resulteert dit dus in een

onjuiste weergave of een Syntax ERROR.

*5 Wanneer voor een instelling een optie is geconfigureerd die wordt ondersteund door deze

rekenmachine (

GRAPH90+ E), maar niet door de ontvangende rekenmachine, wordt op

de ontvangende rekenmachine automatisch de standaardwaarde ingesteld. Als op de

GRAPH90+ E bijvoorbeeld “Thin” is geselecteerd voor de instelling “Sketch Line”, wordt

deze instelling op de ontvangende rekenmachine gewijzigd in “Normal”. Instellingen die

wel op deze rekenmachine (GRAPH90+ E), maar niet op de ontvangende rekenmachine

worden ondersteund, worden niet overgedragen.

*6 Gegevens over voorwaardelijke opmaak worden niet verzonden.

13-15

*7 De puntwaarde in het weergavevenster wordt opnieuw berekend op basis van het aantal

schermpunten van de ontvangende rekenmachine.

*8 Gegevens kunnen worden overgezet naar een rekenmachine die met

E-CON2/E-CON3 is

uitgerust, maar de gegevens kunnen niet worden gebruikt.

u Gegevens van een ouder model overdragen naar deze rekenmachine

Vrijwel alle gegevens op een ouder CASIO-model kunnen worden overgedragen naar deze

rekenmachine (GRAPH90+ E).

• Bepaalde gegevens worden mogelijk geconverteerd om deze compatibel te maken met de

specificaties van deze rekenmachine. Wanneer u grafische uitdrukkingsgegevens (Y=DATA)

uit de modus Graph van de

GRAPH95 overdraagt naar deze rekenmachine, wordt de

puntwaarde in het weergavevenster bijvoorbeeld gecorrigeerd omdat de vensters van de

twee modellen verschillende aantallen punten bevatten.

• In sommige gevallen kunnen kleurgegevens worden toegevoegd aan gegevens en

kunnen andere aanpassingen automatisch worden doorgevoerd. In dit geval worden bij

aanpassingen de standaardwaarden gebruikt. Wanneer u grafische uitdrukkingsgegevens

(Y=DATA) uit de modus Graph van de

GRAPH95 overdraagt naar deze rekenmachine,

wordt bijvoorbeeld de standaardkleur (blauw) toegepast voor de grafiekkleur.

• Zelfs wanneer de activeringsfunctie (Wakeup) is ingeschakeld (pagina 13-1), is deze niet

actief.

In de volgende tabel wordt weergegeven hoe elk gegevenstype wordt verwerkt wanneer u

gegevens van een ouder CASIO-model overdraagt naar deze rekenmachine (

GRAPH90+ E).

Gegevensitem Beschrijving

ALPHAMEM, CONICS, DYNA,

EQUATION, FMEM, Geometrie,

LIST

n, LIST FILE n, MAT n,

RECUR, SSHEET, STRING n,

TABLE

Gegevens worden in de huidige staat overgedragen.

CAPT

n, PICT n, SYSTEM,

E-CON3

Niet verzonden.

SETUP, STAT, FINANCE Oorspronkelijke gegevens worden in de huidige

staat overgedragen. Voor instellingen die wel op

deze rekenmachine (

GRAPH90+ E), maar niet op de

verzendende rekenmachine worden ondersteund, worden

echter de standaardwaarden gebruikt.

GMEM Oorspronkelijke gegevens worden in de huidige staat

overgedragen. Aan uitdrukkingen wordt echter de

standaardkleur toegewezen.

Programma • Pixelwaarden opgegeven door het opdrachtargument

Text worden geconverteerd op basis van de

schermgrootte van deze rekenmachine.

• Pixelwaarden opgegeven door de opdrachtargumenten

PxlOn, PxlOff, Pxlchg, PxlTest( worden niet

geconverteerd op basis van de schermgrootte van deze

rekenmachine.

VMEM, Y=DATA Oorspronkelijke gegevens worden in de huidige staat

overgedragen. De puntwaarde wordt echter opnieuw

berekend op basis van het aantal schermpunten van deze

rekenmachine (

GRAPH90+ E).

13-16

3. De rekenmachine verbinden met een projector

U kunt de rekenmachine met een CASIO-projector verbinden en de inhoud van het scherm

van de rekenmachine op een scherm projecteren.

k Ondersteunde projectoren

Bezoek de volgende site voor informatie over aansluitbare projectors.

http://edu.casio.com/support/projector/

u De inhoud van het scherm van de rekenmachine projecteren met een

projector

1. Verbind de bij de rekenmachine geleverde USB-kabel met de projector.

• Wanneer u de USB-kabel aansluit op de rekenmachine, wordt het dialoogvenster “Select

Connection Mode” weergegeven.

2. Druk op 4(Projector).

k Aandachtspunten bij het verbinden

• Als u de rekenmachine met een projector hebt verbonden, verdwijnt het pictgram mogelijk

niet vanzelf. Als dit gebeurt, kunt u de normale weergave herstellen door een bewerking uit

te voeren.

• Als de rekenmachine niet meer normaal functioneert, verwijdert u de USB-kabel en sluit u

deze opnieuw aan. Als het probleem zich blijft voordoen, verwijdert u de USB-kabel, schakelt

u de projector uit en weer in, en sluit u de USB-kabel opnieuw aan.

• Wanneer u de rekenmachine met een USB-kabel op een projector aansluit, kan het

geprojecteerde beeld in grijstinten in plaats van in kleur worden weergegeven als u dit direct

na het opstarten van de projector doet. Als dit gebeurt, verwijdert u de USB-kabel en sluit u

deze vervolgens weer aan.

14-1

Hoofdstuk 14 Geometry

1. Geometry-modusoverzicht

In de Geometry-modus kunt u geometrische objecten tekenen en analyseren.

Kies in het hoofdmenu de modus Geometry.

k Menu’s Geometry-modus

In afwijking van andere modi beschikt de Geometry-modus niet over functiemenu’s onder aan

het scherm. In plaats daarvan maakt het gebruik van de menu’s [F1] tot [F6] en [OPTN], zoals

hieronder wordt weergegeven.

Hier volgt een algemene uitleg van de menu’s in de Geometry-modus.

• Door op toetsen (1 tot 6 of K) te drukken wordt het menu voor de betreffende tabtoets

weergegeven.

• Wanneer het menu wordt weergegeven kunt u met e en d heen en weer gaan tussen

menuvensters.

• Om een menu te sluiten zonder iets te selecteren, drukt u op J.

u Menubewerkingen in dit hoofdstuk

Menubewerkingen worden in dit hoofdstuk in de volgende vorm weergegeven:

3(Draw) – 5:Vector. Als u dit ziet, betekent dit dat u een van de volgende twee

bewerkingen kunt uitvoeren.

• Druk op 3 om het menu Draw weer te geven, gebruik c en f om “5:Vector” te

markeren en druk dan op w.

• Druk op 3 om het menu Draw weer te geven en druk dan op f.

14

14-2

k Menufuncties

In de volgende tabellen ziet u de menuopties die in elk van de menu’s in de Geometry-modus

verschijnen.

u 1(File)

Om dit te doen: Selecteer deze menuoptie:

Een nieuw bestand creëren 1:New

Een bestand openen 2:Open

Een bestand onder een nieuwe naam opslaan 3:Save as

Een lijst weergeven van de functies die bij elke toets horen 4:Key Help

u 1e(View)

Om dit te doen: Selecteer deze menuoptie:

Inzoomen op een box 1:Zoom Box

Naar panmodus gaan (pagina 14-35) 2:Pan

Naar scrollmodus gaan (pagina 14-36) 3:Scroll

Het weergegeven beeld vergroten 4:Zoom In

De grootte van het weergegeven beeld verkleinen 5:Zoom Out

De grootte van het weergegeven beeld zodanig aanpassen

dat het weergavescherm geheel gevuld is

6:Zoom to Fit

u 2(Edit)

Om dit te doen: Selecteer deze menuoptie:

De laatste bewerking ongedaan maken of opnieuw

uitvoeren

1:Undo/Redo

Alle objecten op het scherm selecteren 2:Select All

Alle objecten op het scherm deselecteren 3:Deselect All

Een volledig polygoon selecteren (pagina 14-19) 4:Select Figure

Het geselecteerde object verwijderen 5:Delete

Het scherm wissen 6:Clear All

14-3

u 3(Draw)

Om dit te doen: Selecteer deze menuoptie:

Een punt uitzetten 1:Point

Een lijnstuk tekenen 2:Line Segment

Een rechte lijn tekenen 3:Infinite Line

Een straal tekenen 4:Ray

Een vector tekenen 5:Vector

Een cirkel tekenen 6:Circle

Een boog tekenen 7:Arc

Een halve cirkel tekenen 8:SemiCirc (Diam)

u 3e(Draw Spec)

Om dit te doen: Selecteer deze menuoptie:

Een driehoek tekenen 1:Triangle

Een gelijkbenige driehoek tekenen 2:Isosc Triangle

Een rechthoek tekenen 3:Rectangle

Een vierkant tekenen 4:Square

Een polygoon tekenen 5:Polygon

Een regelmatige veelhoek tekenen 6:Regular n-gon

Een functiegrafiek tekenen 7:Function f(x)

u 4(Construct)

Om dit te doen: Selecteer deze menuoptie:

Een loodrechte bissectrice construeren 1:Perp Bisector

Een loodlijn construeren 2:Perpendicular

Een middelpunt construeren 3:Midpoint

Een snijpunt construeren 4:Intersection

Een hoekbissectrice construeren 5:Angle Bisector

Een parallel construeren 6:Parallel

Een tangens construeren 7:Tangent

Een hoekmeting aan een figuur bevestigen 8:Attached Angle

14-4

u 5(Transform)

Om dit te doen: Selecteer deze menuoptie:

Een object spiegelen 1:Reflection

Een object verschuiven volgens specifieke waarden 2:Translation

Een object verschuiven met een bestaande vector 3:Trans(Sel Vec)

Een object roteren 4:Rotation

Een object verwijden 5:Dilation

Een object 180 graden op een opgegeven punt roteren 6:Symmetry

u 6(Animate)

Om dit te doen: Selecteer deze menuoptie:

Animatie aan twee geselecteerde objecten toevoegen 1:Add Animation

De huidige animatie behorend bij twee geselecteerde

objecten vervangen

2:Replace Anima

Spoor van een punt aanzetten en de beweging van de punt

volgen terwijl de animatie wordt uitgevoerd

3:Trace

Het bewerkingscherm voor animaties weergeven 4:Edit Animation

Een animatiesequentie eenmaal uitvoeren 5:Go (once)

Een animatiesequentie herhaaldelijk uitvoeren 6:Go (repeat)

Een of meer waarden toevoegen aan de animatietabel

(pagina 14-62)

7:Add Table

De animatietabel weergeven 8:Display Table

u K(Option)

Om dit te doen: Selecteer deze menuoptie:

Tekst invoeren 1:Text

Een uitdrukking invoeren 2:Expression

De notatie van metingen in Geometry-modus aangeven 3:Number Format

Alle metingen ontgrendelen 4:Clr Constraint

Alle objecten weergeven 5:Show All

Het geselecteerde object verbergen 6:Hide

Een rekenkundige of andere bewerking uitvoeren met

gebruik van het oppervlaktegebied van een of meer figuren.

7:Area Calc

14-5

u K(Option)e(Properties)

Om dit te doen: Selecteer deze menuoptie:

Het geselecteerde object naar voren halen 1:to the front

Het geselecteerde object naar achteren verplaatsen 2:to the back

Alle tekst naar voren halen 3:All TEXT

De helderheid van de achtergrondafbeelding aanpassen 4:Fade I/O

Scherminhoud van Geometry-modus als afbeelding

opslaan (g3p-bestand)

5:Store Picture

k Gebruik van de aanwijzer

U kunt de aanwijzer op het scherm ( ) via de volgende bewerkingen verplaatsen bij het

tekenen en bewerken van objecten, enz.

u De aanwijzer verplaatsen

Verplaats de aanwijzer rond het weergavescherm met de cursortoetsen. Houd de cursortoets

ingedrukt om de aanwijzer snel te verplaatsen.

u De aanwijzer naar een bepaalde locatie laten verspringen

Druk op een nummertoets (b tot j) om de aanwijzer naar het overeenkomstige gedeelte

van het scherm te laten verspringen, zoals hieronder afgebeeld.

x

ij

efg

bcd

k Gebruik van Key Help

Druk op 1(File) – 4:Key Help of de a-toets geeft de toetshulp (Key Help) weer met

informatie over de functie van de toetsen in Geometry-modus.

Navigeer met de c en f toetsen tussen de drie Key Help-schermen.

Druk op J om de Key Help-schermen te verlaten.

Opmerking

De toetsbewerkingen die op de Key Help-schermen worden weergegeven gelden alleen voor

het tekenscherm.

14-6

k Bestanden Geometry-modus beheren

In dit hoofdstuk wordt uitgelegd hoe gegevens in Geometry-modus naar bestanden kunnen

worden opgeslagen, en hoe u bestanden kunt beheren.

u Een nieuw bestand maken

1. Voer de volgende bewerking uit: 1(File) – 1:New.

• Het volgende dialoogvenster verschijnt als u een

tekening op het scherm hebt.

2. Druk op 1(Yes) om de huidige tekening te verwijderen en een nieuw bestand te creëren.

• Er wordt een nieuw bestand gemaakt en er verschijnt een leeg tekenscherm.

u Een bestaand bestand openen

1. Voer de volgende bewerking uit: 1(File) – 2:Open.

• Er verschijnt een menu met bestaande bestanden.

• Druk hier op 6(STRGMEM) om een lijst bestanden in het geheugen op te

roepen, waaruit u een g3p-bestand kunt selecteren. Zie voor meer informatie “Een

achtergrondafbeelding voor de Geometry-modus weergeven” (pagina 14-8).

2. Verplaats de markering met c en f naar het bestand dat u wilt openen en druk dan op

w.

• Het volgende dialoogvenster verschijnt als u een

tekening op het scherm hebt.

3. Om de huidige tekening te wissen drukt u op 1(Yes).

• Hierdoor wordt het bestand geopend dat u in stap 2 hebt geselecteerd.

14-7

u Een bestand wissen

1. Voer de volgende bewerking uit: 1(File) – 2:Open.

• Er verschijnt een menu met bestaande bestanden.

2. Verplaats de markering met c en f naar het bestand dat u wilt verwijderen en druk dan

op 1(DELETE).

• Er verschijnt een bevestigingsmelding.

3. Druk op 1(Yes) om het geselecteerde bestand te wissen of 6(No) om het verwijderen te

annuleren.

4. Druk op J om het bestandsmenu te verlaten.

u Een bestand opslaan onder een andere naam

1. Als het bestand dat u wilt opslaan geopend is voert u de volgende bewerking uit: 1(File) –

3:Save as.

• Hierop verschijnt het invoerscherm voor de

bestandsnaam; de toetsen van de rekenmachine

schakelen automatisch over op Alpha Lock.

2. Voer maximaal 8 tekens in voor de bestandsnaam en druk vervolgens op w.

• U kunt de volgende tekens gebruiken voor een bestandsnaam.

- Alfabetische hoofdletters van A tot Z

- Cijfers van 0 tot 9

- Haken ({ })

• Na invoer van een naam drukt u op w om het bestand op te slaan en naar het

tekenscherm terug te keren.

14-8

k Een achtergrondafbeelding voor de Geometry-modus weergeven

In de Geometry-modus kunt u een beeldbestand (g3p) openen en dit gebruiken als

achtergrond voor een tekening in Geometry-modus.

• Als u een g3p-bestand opent, iets tekent, en dan het resultaat in een bestand opslaat, dan

wordt het g3p-bestand samen met de Geometry-modus opgeslagen.

• Na opening van een achtergrondafbeelding kunt u de helderheid ervan op het scherm

aanpassen. Zie “De helderheid van de achtergrondafbeelding aanpassen” (pagina 14-37).

• Als u een achtergrondafbeelding hebt toegevoegd en opgeslagen, kunt u de

achtergrondafbeelding in het bestand niet meer wijzigen of verwijderen.

u Een g3p-bestand in de Geometry-modus openen

1. Voer de volgende bewerking uit: 1(File) – 2:Open.

2. Druk op 6(STRGMEM).

• De in het geheugen opgeslagen bestandslijst wordt weergegeven.

3. Verplaats de markering met c en f naar het bestand met de achtergrondafbeelding dat

u wilt gebruiken en druk dan op w.

• Als er een tekening op het scherm wordt afgebeeld, verschijnt de vraag “Clear current

image?”.

4. Om de huidige tekening te wissen drukt u op 1(Yes).

• Als het bestand geen gegevens uit de Geometry-modus bevat, verschijnt een

dialoogvenster met de vraag of u de oorspronkelijke standaardwaarde Geometry

V-Window wilt gebruiken. Druk op 1 om de oorspronkelijke standaardwaarde Geometry

V-Window te gebruiken. Om te annuleren, druk op 6.

• Als het bestand al gegevens uit de Geometry-modus bevat, wordt het bestand direct

geopend.

14-9

k De inhoud van het huidige scherm in de Geometry-modus opslaan als

afbeelding (g3p-bestand)

U kunt een schermafbeelding in de Geometry-modus opslaan als een beeldbestand (g3p).

Het opgeslagen bestand bevat de huidige V-Window instellingsgegevens.

u De inhoud van het huidige scherm opslaan als een afbeelding in het

beeldgeheugen

1. Als het scherm dat u wilt opslaan wordt weergegeven, voert u de volgende bewerking uit:

K(Option)e(Properties) – 5:Store Picture w(Pict [1~20]).

2. In het scherm Store In Picture Memory (In beeldgeheugen opslaan) voert u een waarde in

van 1 tot 20 en dan drukt u op w.

• Slaat u de gegevens van een grafische voorstelling op in een grafiekgeheugen waarin

reeds een grafische voorstelling werd opgeslagen, dan zal de reeds opgeslagen grafische

voorstelling overschreven worden.

u De inhoud van het huidige scherm onder een bestandsnaam opslaan

1. Als het scherm dat u wilt opslaan wordt weergegeven, voert u de volgende bewerking uit:

K(Option)e(Properties) – 5:Store Picture cw(Save As).

2. Voer vanaf stap 2 de procedure uit onder “Een grafiekschermafbeelding onder een

bestandsnaam opslaan” (pagina 5-21).

14-10

k Toetsfuncties

De onderstaande figuur geeft de toetsen weer die voor tekenbewerkingen in Geometry-

modus worden gebruikt.

Menu’s weergeven.

(pagina 14-1)

De Key Help

weergeven. (pagina 14-5)

Selecteren,

deselecteren, uitvoeren.

Selecteren,

deselecteren, uitvoeren.

Inzoomen en

uitzoomen. (pagina 14-37)

De cursor wordt

bewogen.

Selecteren,

deselecteren, uitvoeren.

Een object selecteren

om het te verplaatsen.

(pagina 14-31)

!b Een

animatietabel toevoegen.

(pagina 14-63)

De pointer naar een

bepaalde positie laten

springen. (pagina 14-5)

De scrollmodus

openen.

(pagina 14-36)

Het schermbeeld

inzoomen, zodat

deze in het venster

past. (pagina 14-37)

Het metingvenster

weergeven.

(pagina 14-41)

Een handeling

annuleren of

terugkeren naar het

vorige menu of scherm.

Het huidige

geselecteerde

object verwijderen.

(pagina 14-32)

Alles deselecteren, een

handeling annuleren,

alles verwijderen (als

deze toets twee keer

wordt ingedrukt).

Een volledige polygoon

selecteren. (alleen

geldig voor polygonen)

(pagina 14-19)

Een handeling

ongedaan maken of

opnieuw uitvoeren.

(pagina 14-30)

14-11

2. Objecten tekenen en bewerken

In dit hoofdstuk wordt uitgelegd hoe de volgende bewerkingen moeten worden uitgevoerd.

• Punten uitzetten, lijnstukken en polygonen tekenen, enz. ([F3](Draw)-menu, [F3] [g](Draw

Spec)-menu)

• Objecten selecteren en deselecteren ([F2](Edit)-menu)

• Een loodrechte bissectrice, loodlijn enz. construeren in een getekend object ([F4](Construct)-

menu)

• Transformatiebewerkingen uitvoeren in een getekend object ([F5](Transform)-menu)

• Een bewerking ongedaan maken, een object verplaatsen of verwijderen en andere

bewerkingen ([F2](Edit)-menu)

k Gebruik van het menu Tekenen

Druk op 3(Draw) om het menu Draw weer te geven. Met het menu Draw kunt u punten

uitzetten, lijnstukken, driehoeken, polygonen en andere objecten tekenen.

u Een punt uitzetten

1. Voer de volgende bewerking uit: 3(Draw) – 1:Point.

2. Verplaats de aanwijzer naar de locatie op het scherm waar u een punt wilt uitzetten en druk

dan op w.

• Hierdoor wordt een punt op de locatie van de aanwijzer

uitgezet.

• Het

pictogram blijft op het scherm, waardoor u eventueel stap 2 kunt herhalen om

meer punten uit te zetten.

3. Als u alle gewenste punten hebt uitgezet, drukt u op o of J om de Punt-functie te

deselecteren.

Opmerking

Bepaalde tekenfuncties blijven nadat u iets hebt getekend, zoals de Point-functie. Om zo’n

functie te deselecteren drukt u op o of J.

14-12

u Een gelabelde punt aan een bestaande lijn toevoegen

Opmerking

Met de volgende procedure kunt u een gelabeld punt aan een bestaande lijn toevoegen, aan

een zijde van een polygoon, aan de omtrek van een cirkel, enz.

1. Voer de volgende bewerking uit: 3(Draw) – 1:Point.

2. Verplaats de aanwijzer op het scherm naar de lijn waaraan u het gelabelde punt wilt

toevoegen.

• Hierdoor wordt de lijn geselecteerd, hetgeen wordt aangegeven door “”.

→

3. Druk op w.

• Hierdoor wordt op de locatie van de aanwijzer een punt

toegevoegd aan de lijn.

u Een lijnstuk tekenen

1. Voer de volgende bewerking uit: 3(Draw) – 2:Line Segment.

2. Verplaats de aanwijzer naar de locatie op het scherm waar u het lijnstuk wilt tekenen en

druk dan op w.

3. Verplaats de aanwijzer naar de locatie op het scherm waar u het lijnstuk wilt tekenen en

druk dan op w.

• Hierdoor wordt een lijnstuk tussen de twee punten

getekend.

Opmerking

In stappen 2 en 3 van bovenstaande procedure kunt u de aanwijzer naar een bestaand punt

op het scherm verplaatsen, en dan op w drukken. Hierdoor wordt het bestaande punt een

van de uiteinden van het lijnstuk.

14-13

u Een oneindige lijn tekenen

1. Voer de volgende bewerking uit: 3(Draw) – 3:Infinite Line.

2. Verplaats de aanwijzer naar een locatie op het scherm en druk dan op w.

3. Verplaats de aanwijzer naar een andere locatie op het scherm en druk dan op w.

• Hierdoor wordt een lijn getekend die door de twee

punten loopt.

u Een straal tekenen

1. Voer de volgende bewerking uit: 3(Draw) – 4:Ray.

2. Verplaats de aanwijzer naar een locatie op het scherm en druk dan op w.

3. Verplaats de aanwijzer naar een andere locatie op het scherm en druk dan op w.

• Hierdoor wordt een straal getekend die begint bij het

eerste geselecteerde punt en die door het tweede punt

loopt.

u Een vector tekenen

1. Voer de volgende bewerking uit: 3(Draw) – 5:Vector.

2. Verplaats de aanwijzer naar de locatie op het scherm waar u de vector wilt tekenen en druk

dan op w.

3. Verplaats de aanwijzer naar de locatie op het scherm waar u de vector wilt tekenen en druk

dan op w.

• Hierdoor wordt de vector getekend.

14-14

u Een cirkel tekenen

1. Voer de volgende bewerking uit: 3(Draw) – 6:Circle.

2. Verplaats de aanwijzer naar de locatie op het scherm waar u het middelpunt van de cirkel

wilt tekenen en druk dan op w.

3. Verplaats de aanwijzer naar de locatie op het scherm waar u de omtrek van de cirkel wilt

tekenen en druk dan op w.

• Hierdoor wordt een cirkel getekend. De afstand tussen de twee punten die u hebt

aangegeven is de straal van de cirkel.

Opmerking

In stappen 2 en 3 van bovenstaande procedure kunt u de aanwijzer naar een bestaand punt

op het scherm verplaatsen, en dan op w drukken. Hierdoor wordt het bestaande punt het

middelpunt of het cirkelomtrekpunt.

u Een boog tekenen

1. Voer de volgende bewerking uit: 3(Draw) – 7:Arc.

2. Verplaats de aanwijzer naar de locatie op het scherm waar u het middelpunt van de boog

wilt tekenen en druk dan op w.

3. Verplaats de aanwijzer naar de locatie op het scherm waar u het middelpunt van de boog

wilt tekenen en druk dan op w.

4. Verplaatst de aanwijzer naar de locatie waar u het eindpunt van de boog wilt hebben.

.....

5. Verplaats de aanwijzer en het lijnstuk naar de locatie op het scherm waar u het eindpunt

van de boog wilt hebben en druk dan op w.

• Er wordt een boog getekend van het beginpunt naar het

eindpunt, tegen de richting van de klok in.

14-15

u Een halve cirkel tekenen

1. Voer de volgende bewerking uit: 3(Draw) – 8:SemiCirc (Diam).

2. Verplaats de aanwijzer naar het punt dat u wilt aanwijzen als het ene eind van de diameter

van de halve cirkel, en druk dan op w.

3. Verplaatst de aanwijzer naar het punt dat u wilt aangeven

als het andere eind van de diameter van de halve cirkel.

• In overeenstemming met de beweging van de aanwijzer verschijnt een cirkel op het

scherm waarvan de diameter door het eerste punt en door het huidige punt loopt. Druk op

w in de volgende stap om een halve cirkel te tekenen met een diameter die een boog

vormt die tegen de klok in loopt vanaf het eerste opgegeven punt naar het tweede punt.

4. Druk op w om de halve cirkel te tekenen.

u Een driehoek tekenen

1. Voer de volgende bewerking uit: 3e(Draw Spec) – 1:Triangle.

2. Verplaats de aanwijzer naar een locatie op het scherm en druk dan op w.

3. Verplaats de aanwijzer naar een andere locatie.

• Hierdoor verschijnt een selectiegrens die de grootte aangeeft van de te tekenen driehoek.

14-16

4. Druk op w.

• Hierdoor wordt een driehoek getekend.

→

• Als de locatie van de aanwijzer wanneer u op w drukt erg dicht in de buurt ligt van het in

stap 2 opgegeven punt, dan zal de te tekenen driehoek de maximale grootte hebben die

op het scherm past.

Opmerking

Hetzelfde type tweepunts-selectiegrens wordt ook gebruikt bij het tekenen van een

gelijkbenige driehoek, een rechthoek, vierkant of regelmatige veelhoek.

In deze gevallen zal het resulterende object de maximale grootte hebben die op het scherm

past als het tweede opgegeven punt zich te dichtbij of op dezelfde locatie bevindt als het

eerste punt.

u Een gelijkbenige driehoek tekenen

1. Voer de volgende bewerking uit: 3e(Draw Spec) – 2:Isosc Triangle.

2. Voer stappen 2 tot 4 uit van “Een driehoek tekenen” (pagina 14-15).

• Hierdoor wordt een gelijkbenige driehoek getekend

u Een rechthoek of een vierkant tekenen

1. Voer een van de volgende bewerkingen uit: 3e(Draw Spec) – 3:Rectangle of

3e(Draw Spec) – 4:Square.

2. Verplaats de aanwijzer naar een locatie op het scherm en druk dan op w.

3. Verplaats de aanwijzer naar een andere locatie.

• Hierdoor verschijnt een selectiegrens die de grootte aangeeft van de te tekenen rechthoek

(of vierkant).

14-17

4. Druk op w.

• Hierdoor wordt een rechthoek of vierkant getekend.

• Als de locatie van de aanwijzer wanneer u op w drukt erg dicht in de buurt ligt van het in

stap 2 opgegeven punt, dan zal het te tekenen object de maximale grootte hebben die op

het scherm past.

Opmerking

In het geval van een vierkant zal elke zijde de lengte hebben van de kortere zijde van de

rechthoek die u in stap 3 met de selectiegrens opgeeft.

u Een polygoon tekenen

1. Voer de volgende bewerking uit: 3e(Draw Spec) – 5:Polygon.

2. Verplaats de aanwijzer naar de locatie op het scherm waar u een hoekpunt van het

polygoon wilt plaatsen en druk dan op w.

• Herhaal deze stap zoveel als nodig is om de andere hoekpunten van het polygoon aan te

geven.

3. Verplaats de aanwijzer om af te sluiten naar de locatie van het eerste hoekpunt en druk op

w.

→

Opmerking

Als u in plaats van stap 3 op J drukt, wordt de figuur voltooid als een niet afgesloten non-

polygoon.

14-18

u Een regelmatige veelhoek tekenen

1. Voer de volgende bewerking uit: 3e(Draw Spec) – 6:Regular n-gon.

• Hierdoor verschijnt een dialoogvenster waarin u het aantal zijden kunt opgeven.

2. Voer een waarde van 3 tot 12 in en druk daarna op w.

3. Voer stappen 2 tot 4 uit van “Een driehoek tekenen” (pagina 14-15).

• Hierdoor wordt een regelmatige veelhoek getekend met het aantal zijden dat u in stap 2

hebt opgegeven.

u Een functie tekenen

1. Voer de volgende bewerking uit: 3e(Draw Spec) – 7:Function f(x).

• Hierdoor verschijnt het Function-dialoogvenster.

2. Voer de functie in.

3. Druk op w om de functie te tekenen.

→

Opmerking

• Het enige grafiektype dat getekend kan worden is Y=f(x).

• De hoekeenheid van de grafiek die wordt getekend is altijd Rad, ongeacht de Angle-instelling

in het configuratiescherm.

14-19

k Objecten selecteren en deselecteren

Voordat u een object kunt bewerken (verplaatsen of verwijderen) of een figuur kunt creëren

met behulp van een object, moet het object of een deel ervan eerst worden geselecteerd. In

dit hoofdstuk wordt uitgelegd hoe objecten worden geselecteerd en gedeselecteerd.

u Een bepaald object selecteren

1. Als een functiepictogram zich in de rechterbovenhoek van het scherm bevindt, druk dan op

J of op o om de functie te deselecteren.

2. Verplaats de aanwijzer naar het object dat u wilt selecteren.

• Hierdoor verschijnen een of meer

markeringen op het object. Het object begint nu te

knipperen. Merk op dat het object niet knippert als het een punt is en er een

markering

op het punt wordt weergegeven.

3. Druk op w.

• Hierdoor verandert het

in k en verandert de omtrek van het object in een dikke lijn, wat

aangeeft dat het object is geselecteerd.

→

• U kunt nu stappen 2 en 3 herhalen om andere objecten te selecteren, desgewenst.

u Een gehele polygoon selecteren

1. Als een functiepictogram zich in de rechterbovenhoek van het scherm bevindt, druk dan op

J of op o om de functie te deselecteren.

2. Verplaats de aanwijzer naar het object dat u wilt selecteren.

• Hierdoor verschijnen

markeringen op een bepaald

deel (hoekpunt, zijde, enz.) van het object.

14-20

3. Druk op x of voer de volgende bewerking uit: 2(Edit) – 4:Select Figure.

• Hierdoor wordt het gehele object geselecteerd.

u Een bepaald object deselecteren

1. Als een functiepictogram zich in de rechterbovenhoek van het scherm bevindt, druk dan op

J of op o om de functie te deselecteren.

2. Verplaats de aanwijzer naar het object dat u wilt deselecteren.

• Hierdoor worden de k-tekens gemarkeerd. Het object begint nu te knipperen. Merk op

dat het object niet knippert als het een punt is en er een k markering op het punt wordt

weergegeven.

→

3. Druk op w.

• Hierdoor wordt het object gedeselecteerd, waardoor de k-teken(s) verdwijnen.

u Alle objecten op het scherm selecteren

Voer de volgende bewerking uit: 2(Edit) – 2:Select All.

u Alle objecten op het scherm deselecteren

Druk op o of voer de volgende bewerking uit: 2(Edit) – 3:Deselect All.

14-21

k De kleur en het lijntype van een weergegeven object opgeven

Via de onderstaande procedure kunt u de kleur en het lijntype van een weergegeven figuur

opgeven, de vulkleur binnen een figuur, of de kleur van tekst, labels, en andere objecten die

geen figuur zijn.

u De kleur en het lijntype opgeven van alle weergegeven objecten

1. Voer de volgende bewerking uit: 2(Edit) – 2:Select All.

2. Druk op !f(FORMAT) om het hieronder afgebeelde dialoogvenster weer te geven.

• Het dialoogvenster geeft alleen ondersteunde instellingen weer, die afhangen van de

samenstelling van het geselecteerde object.

3. Configureer het bovenstaande dialoogvenster met de volgende instellingen.

Om dit op te geven: Voer deze bewerking uit:

Geef de tekstkleur op

Druk op b(Char Color) en geef vervolgens met de

toetsen b tot i de gewenste kleur op.

Geef het lijntype op

Druk op c(Line Style) en druk dan op een van de

volgende toetsen: b(Norm), c(Thick), f(Thin).

Geef de lijnkleur op

Druk op d(Line Color) en geef dan de gewenste kleur

op met de toetsen b tot i.

Geef de vulkleur van de

figuur op

Druk op e(Area Color) en geef dan de gewenste kleur

op met de toetsen b tot i. Om geen vulkleur op te

geven drukt u op v(Clear).

Geef de helderheid van de

vulkleur op

Druk op f(Paint Style) en druk dan op b(Normal) of

op c(Lighter).

14-22

4. Om de instellingen die u hebt geconfigureerd toe te passen gaat u terug naar het

dialoogvenster in stap 2 van deze procedure en drukt u op J.

→

u De kleur en het lijntype van een bepaald object opgeven

1. Volg de procedure in “Objecten selecteren en deselecteren” (pagina 14-19) om het object te

selecteren waarvan u de kleur en/of het lijntype wilt opgeven.

2. Druk op !f(FORMAT).

• Hierdoor wordt een dialoogvenster weergegeven met ondersteunde instellingen, die

afhangen van de samenstelling van het geselecteerde object.

3. Voer de procedure uit vanaf stap 3 in “De kleur en het lijntype opgeven van alle

weergegeven objecten ” (pagina 14-21).

k Gebruik van het menu Construeren

Druk op 4(Construct) om het menu Construeren weer te geven. Met het menu Construeren

kunt u verschillende soorten geometrische objecten construeren, zoals een loodrechte

bissectrice, parallel, hoekbissectrice, enz.

u Een loodrechte bissectrice construeren

1. Teken een lijnstuk en selecteer deze.

2. Voer de volgende bewerking uit: 4(Construct) – 1:Perp Bisector.

• Hierdoor wordt de loodrechte bissectrice van het geselecteerde lijnstuk getekend.

→

Opmerking

U kunt een loodrechte bissectrice construeren wanneer op het scherm een enkel lijnstuk, één

zijde van een polygoon, of twee punten zijn geselecteerd.

14-23

u Een loodlijn construeren

1. Teken een lijnstuk, zet een punt uit, en selecteer de lijn en het punt.

2. Voer de volgende bewerking uit: 4(Construct) – 2:Perpendicular.

• Hierdoor wordt een loodlijn op het geselecteerde lijnstuk getekend die door het

geselecteerde punt loopt.

→

Opmerking

U kunt een loodlijn construeren wanneer op het scherm een enkel lijnstuk en een enkel punt,

een enkele lijn en een enkel punt, een enkele straal en een enkel punt, een enkele vector en

een enkel punt, of één zijde van een polygoon en een enkel punt zijn geselecteerd.

u Een middelpunt construeren

1. Teken een lijnstuk en selecteer deze.

2. Voer de volgende bewerking uit: 4(Construct) – 3:Midpoint.

• Hierdoor wordt het middelpunt van het geselecteerde lijnstuk getekend.

→

Opmerking

U kunt een middelpunt construeren wanneer op het scherm een enkel lijnstuk, één zijde van

een polygoon, of twee punten zijn geselecteerd.

14-24

u Het snijpunt van twee lijnen construeren

1. Teken twee elkaar snijdende lijnstukken en selecteer deze.

2. Voer de volgende bewerking uit: 4(Construct) – 4:Intersection.

• Hierdoor wordt het punt uitgezet waar de twee lijnstukken elkaar snijden.

→

Opmerking

U kunt het snijpunt van twee lijnen construeren wanneer op het scherm twee van de volgende

objecten (twee van hetzelfde object of twee verschillende objecten) zijn geselecteerd: lijnstuk,

lijn, straal, vector, polygoonzijde, cirkel, of boog.

u Een hoekbissectrice construeren

1. Teken een driehoek en selecteer twee zijden ervan.

2. Voer de volgende bewerking uit: 4(Construct) – 5:Angle Bisector.

• Hierdoor wordt de bissectrice getekend van de hoek die door de twee geselecteerde

zijden van de driehoek wordt gevormd.

→

Opmerking

• U kunt een hoekbissectrice construeren wanneer op het scherm twee van de volgende

objecten (twee van hetzelfde object of twee verschillende objecten) zijn geselecteerd:

lijnstuk, lijn, straal, vector of polygoonzijde.

• Als de twee objecten die u selecteert elkaar snijden, dan worden twee hoekbissectrices

geconstrueerd.

14-25

u Een parallel construeren

1. Teken een lijnstuk, zet een punt uit, en selecteer de lijn en het punt.

2. Voer de volgende bewerking uit: 4(Construct) – 6:Parallel.

• Hierdoor wordt een oneindige lijn getekend, parallel aan het geselecteerde lijnstuk, die

door het geselecteerde punt loopt. Markeringen (

) verschijnen aan beide zijden van het

lijnstuk en de oneindige lijn om aan te geven dat ze parallel lopen.

→

Opmerking

U kunt een parallelle lijn construeren wanneer een van de volgende combinatieobjecten is

geselecteerd.

• Een enkel lijnstuk en een enkel punt, een enkele lijn en een enkel punt, een enkele straal en

een enkel punt, een enkele vector en een enkel punt

• Een polygoonzijde en een enkel punt

u Een tangens construeren

1. Teken een cirkel.

2. Voer de volgende bewerking uit: 4(Construct) – 7:Tangent.

• Hierdoor verschijnt de melding “Select Curve”.

3. Verplaats de aanwijzer naar de locatie van de cirkel waar u de tangens wilt construeren.

• Verplaats de aanwijzer naar de cirkel totdat er

markeringen op verschijnen.

4. Druk op w.

• Hierdoor wordt een lijn getekend die rakend is aan de cirkel op de locatie die u met de

aanwijzer hebt geselecteerd.

→

Opmerking

U kunt de tangens construeren wanneer een cirkel, halve cirkel, boog of functiegrafiek is

geselecteerd.

14-26

u Een hoekmeting aan een figuur bevestigen

1. Teken een driehoek en selecteer twee zijden ervan.

2. Voer de volgende bewerking uit: 4(Construct) – 8:Attached Angle.

• Hierdoor wordt de hoekmeting aan de figuur bevestigd.

→

• Als de melding “Select Display Position” verschijnt, kunt u met de cursortoetsen aangeven

welke hoekmeting voor de twee geselecteerde zijden wordt weergegeven.

→

3. Druk op w om de hoekmeting weer te geven.

k Gebruik van het menu Transformeren

Druk op 5(Transform) om het menu Transformeren weer te geven. Met het menu

Transformeren kunt u verschillende transformatiebewerkingen uitvoeren, zoals

objectspiegeling, objectrotatie, enz.

u Een object spiegelen

1. Teken het object dat u wilt spiegelen. Hier zullen we uitgaan van een driehoek.

2. Teken een lijnstuk als as van de spiegeling.

3. Voer de volgende bewerking uit: 5(Transform) – 1:Reflection.

• Hierdoor verschijnt de melding “Select Axis”.

4. Verplaats de aanwijzer naar het lijnstuk dat u wilt gebruiken als as van de spiegeling.

• Verplaats de aanwijzer naar het lijnstuk totdat er

markeringen op verschijnen.

14-27

5. Druk op w.

• Dit geeft het object weer dat het lijnstuk als as gebruikt.

→

Opmerking

U kunt een lijnstuk, lijn, straal, polygoonzijde, de x- of y-as als as van de spiegeling gebruiken.

u Een object verschuiven volgens opgegeven waarden

1. Teken het object dat u wilt verschuiven. Hier zullen we uitgaan van een driehoek.

2. Voer de volgende bewerking uit: 5(Transform) – 2:Translation.

• Hierdoor wordt het scherm Translation weergegeven.

3. Vectorwaarden invoeren om de afstand op te geven van parallelle verschuiving.

• De waarde in regel 1 is de verschuivingsafstand langs de X-as; de waarde in regel 2 is de

afstand langs de Y-as.

4. Druk op w als u de waarden naar tevredenheid hebt ingesteld.

• Hierdoor wordt een parallelle verschuiving uitgevoerd van het object door de afstand

waarvan u de waarden in stap 3 hebt opgegeven.

→

Opmerking

Als u alleen een deel van een object selecteert voordat u stap 2 van bovenstaande procedure

uitvoert, wordt alleen het geselecteerde deel verschoven.

u Een object verschuiven met een bestaande vector

1. Teken het object dat u wilt verschuiven. Hier zullen we uitgaan van een driehoek. Teken

vervolgens de vector die u voor parallelle verschuiving wilt gebruiken.

2. Voer de volgende bewerking uit: 5(Transform) – 3:Trans(Sel Vec).

• Hierdoor verschijnt de melding “Select Vector”.

3. Verplaats de aanwijzer naar de vector die u voor parallelle verschuiving wilt gebruiken.

• Verplaats de aanwijzer naar de vector totdat er

markeringen op verschijnen.

14-28

4. Druk op w.

• Hierdoor wordt het oorspronkelijke object parallel verschoven in de richting van de

geselecteerde vector.

→

Opmerking

Als u alleen een deel van een object selecteert voordat u stap 2 van bovenstaande procedure

uitvoert, wordt alleen het geselecteerde deel verschoven.

u Een object roteren

1. Teken het object dat u wilt roteren. Hier zullen we uitgaan van een driehoek.

2. Voer de volgende bewerking uit: 5(Transform) – 4:Rotation.

• Hierdoor verschijnt de melding “Sel Rotation Center”.

3. Verplaats de aanwijzer naar de locatie die u als draaicentrum wilt gebruiken.

4. Druk op w.

• Een dialoogvenster verschijnt om de draairichting te bepalen.

5. Voer de draaihoek (tegen de klok in) in graden in en druk dan op w.

• Hierdoor wordt het oorspronkelijke object volgens de opgegeven waarde gedraaid.

→

Opmerking

Als u alleen een deel van een object selecteert voordat u stap 2 van bovenstaande procedure

uitvoert, wordt alleen het geselecteerde deel gedraaid.

u Een object wijder maken

1. Teken het object dat u wijder wilt maken. Hier zullen we uitgaan van een driehoek.

2. Voer de volgende bewerking uit: 5(Transform) – 5:Dilation.

• Hierdoor verschijnt de melding “Sel Dilation Center”.

• Zie de figuur in onderstaande aantekeningen voor uitleg over de gebruikte termen tijdens

het verwijden.

3. Verplaats de aanwijzer naar de locatie die u als verwijdingscentrum wilt gebruiken.

4. Druk op w.

• Een dialoogvenster verschijnt om de schaal van verwijding te bepalen.

14-29

5. Voer een waarde voor de schaal in van 0,1 < | x | < 10 en druk dan op w.

• Hierdoor wordt het oorspronkelijke object in een aangepaste grootte getekend.

→

Opmerking

• Als u alleen een deel van een object selecteert voordat u stap 2 van bovenstaande

procedure uitvoert, wordt alleen het geselecteerde deel verwijd.

• De volgende figuur illustreert de betekenis van de in de bovenstaande procedure gebruikte

termen.

Centrum van

verwijding

Schaal: –1 Schaal: 2

Oorspronkelijk

object

Schaal: 0,5

u Een figuur 180 graden draaien op een opgegeven punt

1. Teken de figuur die u wilt draaien en selecteer deze. Hier zullen we uitgaan van een

driehoek.

2. Voer de volgende bewerking uit: 5(Transform) – 6:Symmetry.

• Hierdoor verschijnt de melding “Select Center Point”.

3. Verplaats de aanwijzer naar het punt dat u als het centrale punt van de rotatie wilt

gebruiken en druk dan op w.

• Hierdoor wordt de figuur getekend in een rotatie van 180 graden op het geselecteerde

punt. Daarnaast wordt een punt op het centrale punt uitgezet.

→

14-30

k Een bewerking ongedaan maken en opnieuw uitvoeren

Met de opdracht “Undo” (Ongedaan maken) kunt u de laatste bewerking ongedaan maken;

met “Redo” (Opnieuw uitvoeren) kunt u een bewerking herstellen die u ongedaan hebt

gemaakt.

u De laatste bewerking ongedaan maken

Meteen na de bewerking die u ongedaan wilt maken drukt u op * of voert u het volgende uit:

2(Edit) – 1:Undo/Redo.

Belangrijk!

Merk op dat de volgende bewerkingen niet ongedaan gemaakt kunnen worden.

• Alle objecten wissen: 2(Edit) – 6:Clear All (pagina 14-32).

• Window instellingenconfiguratie weergeven (pagina 14-35)

• In- en uitzoomen (pagina 14-36)

• Scrollen (pagina 14-36)

• Zwenken/pannen (pagina 14-35)

• Setup wijzigen (pagina 14-33)

u Een bewerking opnieuw uitvoeren

Druk meteen na de bewerking die u ongedaan wilt maken op * of voer het volgende uit:

2(Edit) – 1:Undo/Redo.

k Een object verplaatsen en verwijderen

Voordat u een object kunt verplaatsen of verwijderen, moet het eerst worden geselecteerd. Zie

de “Objecten selecteren en deselecteren” (pagina 14-19) voor nadere details.

u Een object verplaatsen

Opmerking

Soms kan het gebeuren dat een object niet kan worden verplaatst op de manier die u wilt.

In dat geval kunt u proberen een of meer delen van het object die u niet wilt verplaatsen te

vergrendelen (pagina 14-47), of om tijdelijk alle objecten te ontgrendelen (Clr Constraint,

pagina 14-48).

1. Selecteer het object dat u wilt verplaatsen.

• Als u bijvoorbeeld alleen een van de hoekpunten van een driehoek wilt verplaatsen,

selecteer dan het hoekpunt. Om alleen een zijde van de driehoek te verplaatsen,

selecteert u de zijde.

Eén hoekpunt

geselecteerd

Eén zijde geselecteerd Drie zijden geselecteerd

14-31

2. Druk op v.

• Hierdoor verschijnt het pictogram

in de rechterbovenhoek van het scherm en verandert

de aanwijzer van naar . Ook wordt het in stap 1 geselecteerde object omsloten door

een rechthoek.

Eén hoekpunt

geselecteerd

Eén zijde geselecteerd Drie zijden geselecteerd

3. Verplaats het object met de cursortoetsen in de gewenste richting.

• De rechthoek wordt in dienovereenkomstige richting verplaatst.

Eén hoekpunt

geselecteerd

Eén zijde geselecteerd Drie zijden geselecteerd

4. Druk op w om het object naar de huidige locatie van de rechthoek te verplaatsen.

Eén hoekpunt

geselecteerd

Eén zijde geselecteerd Drie zijden geselecteerd

Opmerking

Als u op v drukt wanneer er op het scherm niets is geselecteerd, dan verandert de

aanwijzer in een , waarmee u het gehele scherm kunt pannen (verschuiven).

→

14-32

u Een object verwijderen

1. Selecteer het object dat u wilt verwijderen.

• Als u bijvoorbeeld alleen een van de hoekpunten van een driehoek wilt verwijderen,

selecteer dan het hoekpunt. Om alleen een zijde van de driehoek te verwijderen,

selecteert u de zijde.

2. Druk op D of voer de volgende bewerking uit: 2(Edit) – 5:Delete.

• Hierdoor wordt het geselecteerde object verwijderd.

u Alle objecten op het scherm verwijderen

1. Voer de volgende bewerking uit: 2(Edit) – 6:Clear All.

• Er verschijnt een bevestigingsmelding.

Belangrijk!

Drukt u op 1(Yes) in de volgende stap, dan worden alle huidige objecten op het scherm

verwijderd. Deze bewerking kan niet ongedaan worden gemaakt.

2. Druk op 1(Yes) om alle objecten op het scherm te verwijderen of op 6(No) om het

verwijderen te annuleren.

Opmerking

U kunt alle objecten ook verwijderen door tweemaal op o te drukken als er op het scherm

niets is geselecteerd.

k Objecten verbergen en weergeven

Via de volgende bewerkingen kunt u bepaalde objecten verbergen en alle momenteel

verborgen objecten weergeven.

u Een object verbergen

1. Selecteer het object dat u wilt verbergen.

2. Voer de volgende bewerking uit: K(Option) – 6:Hide.

• Hierdoor worden de geselecteerde objecten verborgen.

u Alle verborgen objecten weergeven

Voer de volgende bewerking uit: K(Option) – 5:Show All. Hierdoor worden alle momenteel

verborgen objecten weergegeven.

k De weergaveprioriteit van objecten wijzigen

In principe worden objecten die u in de Geometry-modus tekent gestapeld in de volgorde

waarin ze zijn getekend (nieuwste tekening bovenaan). Via de bewerkingen in dit hoofdstuk

kunt u een getekend object naar de bovenkant of onderkant van de stapel verplaatsen.

Eventueel kunt u ook alle tekst naar voren halen.

• Een bepaald object naar voren halen: K(Option)e(Properties) – 1:to the front.

• Een bepaald object naar achteren verplaatsen: K(Option)e(Properties) – 2:to the back.

• Alle tekst naar voren halen: K(Option)e(Properties) – 3:All TEXT.

14-33

3. De verschijning van het Geometry-scherm

regelen

In dit hoofdstuk wordt uitgelegd hoe de weergave van het scherm kan worden geregeld door

te scrollen of te zoomen, en door de assen en het raster weer te geven of te verbergen.

Belangrijk!

Instellingen die u in het configuratiescherm van de Geometry-modus configureert zijn alleen

van toepassing op de Geometry-modus. Ook als een andere modus over instellingen met

dezelfde naam beschikt, zijn de instellingen van de Geometry-modus daarop niet van

toepassing. Omgekeerd zijn gelijknamige instellingen die u in andere modi wijzigt niet van

invloed op de instellingen in de Geometry-modus.

k De assen en het raster weergeven

Op het scherm van de Geometry-modus kunt u assen en rasterpunten (of rasterlijnen)

weergeven. U kunt ook de onderlinge afstand van de rasterpunten en lijnen aangeven.

→

Axes: On, Grid: On Axes: Scale, Grid: Line

u De instellingen voor assen en raster opgeven

1. Druk op !m(SET UP) om het configuratiescherm weer te geven.

2. Verplaats met f en c de markering naar “Grid” en configureer de door u gewenste

instellingen via de volgende bewerkingen.

Deze instelling selecteren: Druk op deze toets:

Rasterpunten weergeven

1(On)

Raster verbergen

2(Off)

Rasterlijnen weergeven

3(Line)

• Als u Off selecteert om het raster te verbergen, dan kunt u stappen 3 en 4 overslaan.

3. Verplaats de markering met f en c naar “Grid Space” en druk dan op 1(Space).

4. Voer in het dialoogvenster dat verschijnt een waarde in voor de afstand van het raster en

druk dan op w.

• U kunt een waarde opgeven van 0,01 tot 1000, in opeenvolgingen van 0,01.

14-34

5. Verplaats met f en c de markering naar “Axes” en configureer de door u gewenste

instellingen via de volgende bewerkingen.

Deze instelling selecteren: Druk op deze toets:

Scherm-assen weergeven

1(On)

Scherm-assen verbergen

2(Off)

Schermassen en schaalwaarden weergeven

3(Scale)

6. Als u tevreden bent met uw instellingen, druk dan op J.

k De hoekeenheid en weergave van getallen opgeven

Via de procedure in dit hoofdstuk kunt u hoekeenheden en lengtewaarden weergeven of

verbergen. U kunt ook opgeven welke eenheden gebruikt moeten worden voor hoek- en

lengtewaarden.

Hoekeenheid: Deg, Rad

Lengte: mm, cm, m, km, inch, feet, yard, mile

→

Angle: Rad, Angle Unit: On Length Unit: On (mm)

u Weergave van hoek- en lengte-eenheden instellen

1. Druk op !m(SET UP) om het configuratiescherm weer te geven.

2. Voer de volgende bewerkingen uit om de door u gewenste instellingen te configureren.

Deze instelling selecteren: Voer deze bewerking uit:

Graden voor weergave en

rekenhoekeenheid

Markeer “Angle” en druk dan op 1(Deg).

Radialen voor weergave en

rekenhoekeenheid

Markeer “Angle” en druk dan op 2(Rad).

Eenheid weergeven voor

hoekwaarden

Markeer “Angle Unit” en druk dan op 1(On).

Eenheid voor hoekwaarden

verbergen

Markeer “Angle Unit” en druk dan op 2(Off).

Eenheid weergeven voor

lengtewaarden

1. Markeer “Length Unit” en druk dan op 1(On).

2. Geef in het dialoogvenster dat verschijnt de

lengteeenheid op met de toetsen b t/m i.

Eenheid verbergen voor

lengtewaarden

Markeer “Length Unit” en druk dan op 2(Off).

3. Als u tevreden bent met uw instellingen, druk dan op J.

14-35

k Instellingen weergavescherm configureren

U kunt de instellingen van het weergavescherm configureren om de coördinaten van de

linkerrand van het scherm (Xmin) en de rechterranden (Xmax) in te stellen. De lengte van de

y-as word automatisch geconfigureerd met een verhouding van 1:2 (y-as:x-as), maar u kunt

instellen welk deel van de y-as u in het midden van het scherm wilt hebben (Ymid).

Ymid

Xmin Xmax

u Instellingen weergavescherm configureren

1. Voer de volgende bewerking uit om het weergavescherm

weer te geven: !3(V-WIN).

2. Invoerwaarden voor Xmin, Xmax en Ymid.

• Als u deze instellingen weer op de standaardwaarden wilt zetten, druk dan op

1(INITIAL).

3. Als u tevreden bent met alle instellingen, druk dan op J.

k Het weergavebeeld verschuiven door pannen en scrollen

Er zijn twee manieren om de inhoud van het scherm te verschuiven. Naast scrollen kunt u

ook pannen, waarmee u een specifiek punt op het scherm kunt nemen en het naar de door u

gewenste positie kunt verschuiven.

u Het scherm pannen

1. Voer de volgende bewerking uit: 1e(View) – 2:Pan.

• Hierdoor schakelt u over op panmodus, wat wordt aangegeven door het pictogram

in

de rechterbovenhoek van het scherm.

2. Verplaats de aanwijzer naar de locatie op het scherm dat u als zwenkpunt wilt nemen en

druk dan op w.

• Hierdoor verandert de aanwijzer van

in .

3. Verschuif het scherm met de cursortoetsen in de gewenste richting.

14-36

4. Druk op J om de panmodus te verlaten.

→

Opmerking

In de panmodus kunt u de vorm van de aanwijzer met elke druk op w wijzigen van naar

en weer terug. Als de aanwijzer wordt weergegeven kunt u deze met de cursortoetsen naar

een andere locatie op het scherm verplaatsen. De inhoud van het scherm wordt verschoven

(panning) door op de cursortoetsen te drukken als de aanwijzer wordt weergegeven.

u Door het scherm scrollen

1. Druk op . of voer de volgende bewerking uit: 1e(View) – 3:Scroll.

• Hierdoor schakelt u over op scrollmodus, wat wordt aangegeven door het pictogram

in de rechterbovenhoek van het scherm. De aanwijzer verdwijnt op dat moment van het

scherm.

2. Scroll met de cursortoetsen in de gewenste richting door het scherm.

3. Druk op J om de scrollmodus te verlaten.

k Zoomen

In de Geometry-modus beschikt u over verschillende zoomopdrachten waarmee u een

volledige schermafbeelding of een bepaald gebied van een object kunt vergroten of

verkleinen.

u Zoomen met het zoomgebied

1. Voer de volgende bewerking uit: 1e(View) – 1:Zoom Box.

• Hierdoor verschijnt het

pictogram in de rechterbovenhoek van het scherm.

2. Verplaats de aanwijzer naar de rand van het gebied op het scherm dat u als zoomgebied

wilt selecteren en druk dan op w.

3. Verplaats de aanwijzer in de richting van de tegenoverliggende randen van het zoomgebied.

• De rekenmachine geeft daarop een selectiegrens weer die wordt vergroot naarmate u de

aanwijzer verplaatst.

4. Druk op w als u het zoomgebied hebt geselecteerd.

• Het zoomgebied kan het gehele scherm vullen.

→

14-37

u In- en uitzoomen

Om de grootte van de weergegeven afbeelding te verdubbelen drukt u op + of voert u de

volgende bewerking uit: 1e(View) – 4:Zoom In.

Om de grootte van de weergegeven afbeelding met de helft te verkleinen drukt u op - of

voert u de volgende bewerking uit: 1e(View) – 5:Zoom Out.

u De schermafbeelding inzoomen totdat het scherm is gevuld

Druk op - of voer de volgende bewerking uit: 1e(View) – 6:Zoom to Fit.

• Hierdoor wordt het weergegeven beeld zodanig vergroot of verkleind dat het het scherm vult.

→

Opmerking

De bovenstaande bewerking geldt niet voor grafiektekeningen die gebruikmaken van

3e(Draw Spec) 7: Function f(x).

k De helderheid van de achtergrondafbeelding aanpassen

U kunt de helderheid van de achtergrondafbeelding aanpassen wanneer een g3p-bestand

geopend is in de Geometry-modus. Om de helderheid van het beeld aan te passen drukt u

op K(Option)e(Properties) 4:Fade I/O en vervolgens voert u de procedure uit van stap 2

onder “De helderheid (Fade I/O) van de achtergrondafbeelding aanpassen” (pagina 5-12).

4. Tekst en labels gebruiken in een

schermafbeelding

Via de procedures in dit hoofdstuk kunt u tekst in een schermafbeelding invoegen. U kunt ook

de labels die de rekenmachine automatisch voor objecten invoegt bewerken, en labels aan

objecten toevoegen.

k Tekst in schermafbeeldingen invoegen

Via de volgende procedures kunt u tekst in een schermafbeelding invoegen en bestaande

tekst bewerken.

u Tekst in een schermafbeelding invoegen

1. Verplaats de aanwijzer naar de locatie op het scherm waar u de tekst wilt invoegen.

2. Voer de volgende bewerking uit: K(Option) – 1:Text.

• Hierop verschijnt een dialoogvenster voor het invoeren van tekst; de toetsen van de

rekenmachine schakelen automatisch over op Alpha Lock.

14-38

3. Voer maximaal 31 teksttekens in en druk dan op w.

• De tekst wordt in de schermafbeelding ingevoegd op de locatie van de aanwijzer.

→

4. U kunt nu eventueel de tekst naar een andere locatie op het scherm verplaatsen.

• Zie “Een object verplaatsen” (pagina 14-30) voor nadere details.

→

u Schermtekst bewerken

1. Selecteer de tekst die u wilt bewerken.

2. Druk op J.

• Hierdoor wordt het afmetingenvenster onder aan het scherm weergegeven.

3. Druk op w.

• Hierdoor wordt het dialoogvenster voor tekstinvoer weergegeven.

4. Controleer de tekst en druk dan op w.

• Hierdoor verschijnt de bewerkte tekst op het scherm.

→

5. Om het afmetingenvenster te sluiten drukt u tweemaal op J.

14-39

k Een label toevoegen of aanpassen

Bewerkingen met labels worden in dit hoofdstuk besproken aan de hand van een driehoek. In

het eerste voorbeeld wordt een bestaand label aangepast; in het tweede voorbeeld wordt een

label toegevoegd aan één zijde van de driehoek.

u Een bestaand label aanpassen

1. Selecteer het hoekpunt van de driehoek waarvan u het

label wilt wijzigen. In dit voorbeeld nemen we punt A.

2. Druk op J.

• Hierdoor wordt het afmetingenvenster onder aan het

scherm weergegeven.

3. Druk op d om de knop met de opwaartse pijl aan de linkerkant van het afmetingenvenster

te markeren en druk dan op w.

• Hierdoor wordt een pictogrampalet weergegeven.

4. Gebruik de cursortoetsen om de markering naar het pictogram

op het pictogrampalet te

verplaatsen en druk dan op w.

5. Druk op e om de markering weer naar het afmetingenvenster te verplaatsen en druk dan

op w.

• Hierop verschijnt een dialoogvenster voor het bewerken

van labels; de toetsen van de rekenmachine schakelen

automatisch over op Alpha Lock.

14-40

6. Voer maximaal 14 tekens in voor de labeltekst en druk vervolgens op w.

• Hierdoor wordt het label gewijzigd.

→

7. Om het afmetingenvenster te sluiten drukt u tweemaal op J.

u Een nieuw label toevoegen

1. Selecteer de zijde van de driehoek waaraan u de label

wilt toevoegen.

2. Druk op J om het afmetingenvenster weer te geven.

3. Druk op d om de knop met de opwaartse pijl aan de linkerkant van het afmetingenvenster

te markeren en druk dan op w.

• Hierdoor wordt een pictogrampalet weergegeven.

4. Gebruik de cursortoetsen om de markering naar het

pictogram op het pictogrampalet te

verplaatsen en druk dan op w.

5. Druk op e om de markering weer naar het afmetingenvenster te verplaatsen en druk dan

op w.

• Hierdoor wordt het dialoogvenster voor het bewerken van labels weergegeven.

6. Voer maximaal 14 tekens in voor de nieuwe labeltekst en druk vervolgens op w.

• Hierdoor wordt het label toegevoegd.

→

7. Om het afmetingenvenster te sluiten drukt u tweemaal op J.

14-41

5. Gebruik van het afmetingenvenster

Door op J te drukken verschijnt onder aan het scherm een afmetingenvenster, zoals

hieronder wordt weergegeven.

Afmetingenvenster

Met het afmetingenvenster kunt u de volgende bewerkingen uitvoeren.

De afmetingen van een object weergeven

Wanneer het afmetingenvenster wordt weergegeven en een object wordt geselecteerd,

verschijnen de volgende maateenheden, afhankelijk van het door u geselecteerde object:

coördinaten, afstand/lengte, hellingsgraad, vergelijking, vector, straal, omtrek, perimeter,

gebied, hoek, supplementaire hoek, tangens, congruentie, inval, of punt op curve.

De maat van een deel van een object aangeven

Als het afmetingenvenster wordt weergegeven, kunt u een deel van een object selecteren

en dan de numerieke waarden voor de bijbehorende maateenheid veranderen. U kunt de

coördinaten van een punt aangeven, de lengte van een lijnstuk (afstand tussen eindpunten),

de hoek die door twee lijnen wordt gevormd, enz.

De maat van een deel van een object vergrendelen

Als het afmetingenvenster wordt weergegeven,kunt u een deel van een object selecteren

en dan de bijbehorende maateenheid vergrendelen. U kunt de coördinaten van een punt

vergrendelen, de lengte van een lijnstuk, de hoek die door twee lijnen wordt gevormd, enz.

k De afmetingen van een object weergeven

De soort informatie die in het afmetingenvenster verschijnt, hangt af van het object dat op

het scherm wordt weergegeven. Als bijvoorbeeld een lijnstuk is geselecteerd, dan geeft

het afmetingenvenster de afstand, hellingsgraad of de vergelijking voor die lijn weer. U

kunt de soort informatie die u wilt weergeven aangeven door de opwaartse pijl links van

het afmetingenvenster te markeren, op de w (of f) toets te drukken, en dan met de

cursortoetsen het gewenste pictogram te markeren op het pictogrampalet dat verschijnt.

14-42

In de volgende tabel staat een beschrijving van de informatie die wordt weergegeven bij elk

pictogram dat wordt gemarkeerd, en wanneer elk pictogram geselecteerd kan worden.

Pictogram

Naam

pictogram

Dit pictogram

verschijnt wanneer dit

wordt geselecteerd:

Dit pictogram

markeren voor

weergave van:

Vergrendelbaar

Coördinaten Een enkel punt

Coördinaten van het

punt

Ja

Afstand/lengte

Twee punten op

één object of twee

verschillende objecten,

of een enkel lijnstuk of

een vector

Afstand tussen twee

punten, lengte van een

lijnstuk of vector

Ja

Hellingsgraad

Enkele lijn, straal,

lijnstuk, of vector

Hellingsgraad van de lijn,

straal, lijnstuk, of vector

Ja

Vergelijking

Elke enkele lijn of

lijnstuk, straal, cirkel,

halve cirkel, boog of

functiegrafiek

Functie van het object

(met cartesische

coördinaten)

Neen

Uitdrukking

Een enkele uitdrukking

(“EXPR=” object)

Berekeningsformule Neen

Vector Een enkele vector Vectoronderdelen Ja

Straal

Een enkele cirkel, halve

cirkel of boog

Straal of cirkel, halve

cirkel of boog

Ja

Omtrek

Een enkele cirkel, halve

cirkel of boog

Lengte van de omtrek Neen*

3

Perimeter Een enkele polygoon

Som van de lengte van

de zijden

Neen

Gebied

Elke drie punten, een

enkele cirkel, halve

cirkel, boog, of polygoon

Gebied Neen*

3

Hoek*

1

Twee lijnen, lijnstukken,

stralen, of vectoren*

2

in

elke combinatie

Hoek en supplement

gevormd door de twee

objecten

Ja

Supplementaire

hoek*

1

Tangens

Twee cirkels of bogen,

lijn en cirkel, of een lijn

en boog

Of de twee lijnen elkaar

raken

Ja

*

1

De hoek en supplementaire hoek worden altijd weergegeven als graden.

*

2

Als twee vectoren zijn geselecteerd, wordt de hoek wiskundig door de twee vectoren

gevormd. Het geeft alleen de eenvoudige hoek aan die gevormd zou worden als de

vectoren twee lijnen zouden zijn.

*

3

De cirkel zelf kan worden vergrendeld.

14-43

Pictogram

Naam

pictogram

Dit pictogram

verschijnt wanneer dit

wordt geselecteerd:

Dit pictogram

markeren voor

weergave van:

Vergrendelbaar

Congruentie Twee lijnstukken

Of de lijnstukken even

lang zijn

Ja

Inval

Punt en een lijn, boog,

cirkel of een vector

Of het punt op de lijn/

curve is

Ja

Rotatiehoek

Twee punten gecreëerd

door de 5 – 4:Rotation-

opdracht

Draaihoek Neen

Verwijdingsschaal

Twee punten gecreëerd

door de 5 – 5:Dilation-

opdracht

Verwijdingsschaal Neen

Label/Tekst

Een punt met een label

of een object waaraan

een naam kan worden

gegeven

Labeltekst Neen

Met het afmetingenvenster kunt u bepaalde afmetingen bepalen.

In het eerste voorbeeld hieronder ziet u hoe u de afmetingen van een lijnstuk kunt weergeven.

In het tweede voorbeeld worden drie punten op het scherm geselecteerd en geeft het

afmetingenvenster het gebied van de aldus gevormde driehoek weer.

u De afmetingen van een lijnstuk weergeven

1. Teken een lijnstuk en selecteer deze.

2. Druk op J om het afmetingenvenster weer te geven.

• Hierdoor wordt de lengte van het lijnstuk weergegeven.

3. Druk op d om de knop met de opwaartse pijl aan de linkerkant van het afmetingenvenster

te markeren en druk dan op w.

• Hierdoor wordt een pictogrampalet weergegeven.

14-44

4. Selecteer de pictogrammen op het pictogrampalet als u andere afmetingen wilt weergeven.

• Bij een lijnstuk kunt u bijvoorbeeld de lengte, hellingsgraad en vergelijking weergeven.

Hellingsgraad Vergelijking

5. Om het afmetingenvenster te sluiten drukt u tweemaal op J.

u De ruimte van een rechthoekig gebied weergeven

Met het afmetingenvenster kunt u de ruimte van een door drie willekeurige punten gevormde

driehoek weergeven.

Voorbeeld: De rechthoek ABCD gebruiken om de ruimten te bepalen van de

driehoeken die gevormd worden door punten A, D en B, en punten A, D

en C

1. Teken de rechthoek.

2. Selecteer punten A, D en B.

3. Druk op J.

• Hierdoor verschijnt de ruimte van de driehoek ADB in

het afmetingenvenster.

4. Druk op J om het tekenscherm te activeren.

• Hierdoor wordt de markering van het afmetingenvenster

opgeheven en keert de aanwijzer weer terug op het

tekenscherm.

5. Druk op o om de huidige punten te deselecteren en selecteer dan punten A, D en C.

• Hierdoor verschijnt de ruimte van de driehoek ADC in

het afmetingenvenster. Uit bovenstaande procedure

blijkt dat de ruimten van de twee driehoeken hetzelfde

zijn.

6. Om het afmetingenvenster te sluiten drukt u op J.

14-45

Opmerking

Een waarde die de ruimte van een object aangeeft waarvan de lijnen elkaar snijden wordt

aangegeven door dubbele sterretjes (¾ ¾) aan de linkerkant van de waarde. Dit geef aan dat

de waarde mogelijk niet de correcte ruimte aangeeft.

k De afmetingen van een object opgeven

In de volgende voorbeelden geven we de hoek van een driehoek en de lengte van een zijde

van een driehoek op.

u De hoek van een driehoek opgeven

1. Teken een driehoek.

2. Selecteer zijde AC en dan zijde BC.

3. Druk op J om het afmetingenvenster weer te geven.

• Hierdoor wordt de grootte van ∠ACB (in graden)

weergegeven in het afmetingenvenster.

4. Voer de waarde in die u voor ∠ACB (in graden) wilt opgeven in het afmetingenvenster en

druk dan op w.

• In dit voorbeeld voeren we 90 in, waardoor ∠ACB 90 graden wordt.

→

5. Om het afmetingenvenster te sluiten drukt u tweemaal op J.

14-46

Opmerking

• Stap 5 in de bovenstaande procedure wijzigt niet alleen de meetwaarde, maar vergrendelt

de meting ook. Voor meer gegevens over het vergrendelen en ontgrendelen van afmetingen

zie “De afmetingen van een object vergrendelen of ontgrendelen” (pagina 14-47).

• Het opgeven van een waarde voor een object kan dat object op een onverwachte manier

veranderen. In dat geval kunt u proberen een of meer delen van het object te vergrendelen

(pagina 14-47), of om tijdelijk alle objecten te ontgrendelen (Clr Constraint, pagina 14-48).

u De lengte van een zijde van een driehoek opgeven

Opmerking

• Wanneer u een van de volgende afmetingen voor het eerst opgeeft in het bestand dat u

bewerkt (of meteen nadat alles is gewist: 2(Edit) – 6:Clear All) wordt de grootte van het

daaruit resulterende object aangepast zodat het binnen de weergaveruimte past.

- Lengte van een zijde van een driehoek

- Lengte van een lijnstuk of vector

- Lengte van een zijde van een rechthoek, vierkant, polygoon, of regelmatige veelhoek

- Omtrek van een cirkel of lengte van een boog

Instellingen van het weergavescherm worden automatisch opnieuw geconfigureerd zodat het

kan lijken alsof de omvang van het object op het scherm niet erg is veranderd.

Uit het volgende voorbeeld blijkt wat er gebeurt wanneer de lengte van de basis van een

driehoek die met de standaardinstellingen van het weergavescherm is getekend (met een

schermbreedte van 10,7) wordt veranderd naar 120.

→

De instellingen van het weergavescherm worden opnieuw geconfigureerd zodat het opgeven

van een afmeting van een object er niet toe leidt dat het te groot wordt voor het scherm of te

klein wordt om het te kunnen zien. Alle andere objecten die momenteel op het scherm staan

worden in dezelfde mate aangepast als het object waarvan u de afmetingen opgeeft.

• Als u een afmeting van een object opgeeft, wordt de grootte ervan niet verder aangepast als

u nog een andere afmeting ervan opgeeft.

14-47

k De afmetingen van een object vergrendelen of ontgrendelen

Met “een afmeting vergrendelen” wordt bedoeld dat het betreffende object niet verplaatst kan

worden. Als een punt aan een cirkel wordt vergrendeld en de cirkel wordt verplaatst, wordt ook

het punt verplaatst.

u Een afmeting vergrendelen of ontgrendelen

Het pictogram rechts van het afmetingenvenster geeft aan of een afmeting is vergrendeld of

niet.

Afmeting is ontgrendeld.

Afmeting is vergrendeld.

u Een bepaalde afmeting vergrendelen

U kunt een bepaalde afmeting vergrendelen via een van de volgende bewerkingen.

• Voer de procedure onder “De afmetingen van een object opgeven” (pagina 14-45) uit om de

afmeting op te geven. Hierdoor wordt de betreffende afmeting automatisch vergrendeld.

→

• Als het pictogram rechts van het afmetingenvenster

is, verplaats de markering dan naar

het pictogram en druk op w.

→

• Verplaats de markering naar de opwaartse pijl rechts van het pictogram

en druk op w.

Kies [Lock] in het menu dat verschijnt en druk op w.

→

14-48

Opmerking

• Sommige afmetingen kunnen niet worden vergrendeld. Zie de kolom “Vergrendelbaar” in de

tabel onder “De afmetingen van een object weergeven” (pagina 14-41).

u Een bepaalde afmeting ontgrendelen

U kunt een bepaalde afmeting ontgrendelen via een van de volgende bewerkingen.

• Als het pictogram rechts van het afmetingenvenster

is, verplaats de markering dan naar

het pictogram en druk op w.

• Verplaats de markering naar de opwaartse pijl rechts van het

pictogram en druk op w.

Kies [Unlock] in het menu dat verschijnt en druk op w.

u Alle objecten op het scherm ontgrendelen

Voer de volgende bewerking uit: K(Option) – 4:Clr Constraint.

Hierdoor worden alle vergrendelde instellingen ontgrendeld.

Opmerking

Via de bovenstaande bewerking worden alle afmetingen ontgrendeld die u met de hand hebt

vergrendeld, en daarnaast ook objecten die automatisch werden vergrendeld toen ze werden

getekend. Bovenstaande bewerking bijvoorbeeld ontgrendelt alle volgende vergrendelingen.

• De vergrendeling die wordt toegepast wanneer u een rechthoek tekent waarvan

de tegenoverliggende zijden gelijk worden gehouden (congruentievergrendeling

tegenoverliggende zijden)

• De vergrendeling die wordt toegepast wanneer u een gelijkbenige driehoek (ABC) tekent

waarvan zijde AB en zijde BC gelijk blijven (congruentievergrendeling zijde AB en zijde BC)

• De vergrendeling die wordt toegepast wanneer u een oneindige lijn tekent die door twee

punten (punt A en punt B) loopt (invalsvergrendeling oneindige lijn en punt A, B)

• De relatie tussen het lijnstuk en de loodrechte bissectrice die wordt gevormd wanneer u een

lijnstuk selecteert en de volgende bewerking uitvoert: 4(Construct) – 1:Perp Bisector.

• De (vergrendelde) overeenkomsten tussen objecten wanneer u de objecten selecteert en de

volgende bewerking uitvoert: 5(Transform) – 5:Dilation.

14-49

k Afmetingen op een schermafbeelding plakken

Via de procedures in dit hoofdstuk kunt u objectafmetingen plakken op de afbeelding op het

scherm. De afmetingen veranderen dynamisch naarmate u het object manipuleert.

De volgende soorten afmetingen kunnen op een schermafbeelding worden geplakt:

coördinaten, afstand/lengte, hellingsgraad, vergelijking, vectoronderdelen, straal, omtrek,

perimeter, gebied, hoek, supplementaire hoek.

u Afmeting op een schermafbeelding plakken

Voorbeeld: Een interne hoekafmeting op een schermafbeelding plakken

1. Teken een driehoek en selecteer twee zijden ervan.

2. Druk op J om het afmetingenvenster weer te geven.

3. Druk op e om de knop met de opwaartse pijl aan de rechterkant van het

afmetingenvenster te markeren en druk dan op w.

• Hierdoor wordt een menu weergegeven.

4. Verplaats de markering met f naar [Paste] en druk dan op w.

• Hierdoor wordt de afmeting in het afmetingenvenster geplakt naar de schermafbeelding.

Op dit moment is de geplakte afmetingstekst geselecteerd.

→

14-50

5. U kunt nu eventueel de tekst naar een andere locatie op het scherm verplaatsen.

• Druk op v en verplaats de geplakte afmeting met de cursortoetsen over het scherm. Zie

“Een object verplaatsen” (pagina 14-30) voor nadere details.

→

Opmerking

U kunt de afmeting die zich momenteel in het afmetingenvenster bevindt ook op de

schermafbeelding plakken door op !j(PASTE) te drukken als het afmetingenvenster in

stap 2 van bovenstaande procedure is gemarkeerd.

k Een afmetingstypetag bewerken

Als u een afmeting op een schermafbeelding plakt volgens de procedure “Afmeting op een

schermafbeelding plakken” op pagina’s 14-49, dan wordt een afmetingstypetag (tekst of een

symbool) vóór de afmetingswaarde geplaatst om het afmetingstype aan te geven.

Voorbeelden: Lengte

Hoek (Intern)

Hoek (Supplementair)

U kunt naar wens de afmetingstypetag bewerken of verwijderen.

u Een afmetingstypetag bewerken

1. Selecteer de afmeting waarvan u de typetag wilt bewerken en druk dan op J.

• Hierdoor wordt het afmetingenvenster weergegeven en

de typetag van de geselecteerde afmeting erin.

2. Druk op w.

• Hierdoor wordt het dialoogvenster voor het bewerken

van labels weergegeven.

14-51

3. Voer maximaal 14 tekens in voor het typetag van de label.

• Druk op o om het labeltypetag te verwijderen.

4. Druk op w.

• Hierdoor wordt de afmeting gewijzigd, die op het

scherm is gemarkeerd.

5. Om het afmetingenvenster te sluiten drukt u tweemaal op J.

k De uitkomst weergeven van een berekening die gebruikmaakt van

afmetingswaarden op het scherm

Via de procedure in dit hoofdstuk kunt u berekeningen maken met de hoekwaarde, lijnlengte

en andere afmetingswaarden van een object, en het resultaat op het scherm weergeven.

u De uitkomst weergeven van een berekening die gebruikmaakt van

afmetingswaarden op het scherm

Voorbeeld: Bereken, met lijnstuk AB en lijnstuk CD (met punt C op AB) op het

scherm getekend zoals hier weergegeven, de som van ∠ACD en ∠DCB,

en geef de uitkomst weer op het scherm. (54,72 + 125,28 = 180,00)

• Voor meer informatie over het weergeven van afmetingswaarden van

∠ACD en ∠DCB, zie “Afmetingen op een schermafbeelding plakken”

(pagina 14-49).

14-52

1. Voer de volgende bewerking uit: K(Option) – 2:Expression.

• Hierdoor wordt “EXPR=” op de locatie van de aanwijzer weergegeven en verschijnt ook

het afmetingenvenster.

• Daarnaast verschijnen er labels voor elke afmeting die momenteel op het scherm staat.

Labels

2. Nu kunt u in de berekening die u in het afmetingenvenster invoert met de labels

afmetingswaarden aangeven.

• Voor het invoeren van een afmetingswaarde in het afmetingenvenster plaatst u het

@-teken gevolgd door de numerieke label van de waarde: @1, @2, enz. Voor het

berekenen van de som van de hoeken DCB (@1) en ACD (@2) voert u dus het volgende

in: @1+@2.

• U kunt “@” invoeren door te drukken op 1.

3. Na het invoeren van de uitdrukking drukt u op w.

• De uitkomst van de berekening wordt rechts van

“EXPR=” weergegeven.

Opmerking

Als een afmeting een coördinaat of vectorcomponent is, dan wordt het label-formaat “@1X”,

“@1Y”, enz. “@1X” geeft de

x-waarde van een coördinaat aan of de x-componentswaarde van

een vector, terwijl “@1Y” de

y-waarde van een coördinaat of de y-componentswaarde van een

vector aangeeft.

14-53

k Berekening met de oppervlakte van weergegeven figuren

Via de procedures in dit hoofdstuk kunt u berekeningen maken met de oppervlakte van

figuren, en zowel de uitdrukking als de uitkomst van de berekening weergeven. De berekening

van de som van de oppervlakten van driehoek ABC en driehoek A’B’C’ kan worden

weergegeven zoals hieronder is afgebeeld.

Figuren die voor een berekening kunnen worden opgegeven zijn figuren met vulkleuren

(waarvan Area Color niet “Clear” is). Zie voor informatie over de Area Color-instelling “De kleur

en het lijntype van een weergegeven object opgeven” (pagina 14-21).

u Berekening uitvoeren met de oppervlakte van weergegeven figuren

Voorbeeld: De som van de oppervlakten berekenen van twee weergegeven

driehoeken, en de uitdrukking en uitkomst van de berekening

weergeven

1. Teken de driehoeken en geef dan blauw op als

gebiedskleur (Area Color) voor de ene driehoek, en rood

voor de andere.

2. Voer de volgende bewerking uit: K(Option) – 7:Area Calc.

• Hierdoor wordt het afmetingenvenster weergegeven met een van de driehoeken

gemarkeerd. De gemarkeerde figuur wordt gebruikt voor een berekening van de

oppervlakte. U kunt met d en e de markering van de ene naar de andere figuur

overbrengen.

3. Selecteer de eerste te berekenen figuur (de linkerfiguur in dit voorbeeld) en druk dan op

w.

• Hierdoor wordt het afmetingenvenster gemarkeerd, wat

aangeeft dat de inhoud van het venster kan worden

bewerkt.

• “@1 DABC” verschijnt op de linkerdriehoek,

en “@1” (het symbool voor DABC) wordt in het

afmetingenvenster ingevoerd.

14-54

4. Druk op +.

5. Druk op f om het bewerken terug te brengen naar het tekenscherm van het

afmetingenvenster, en druk dan op ew om de andere driehoek aan de rechterkant van

het scherm te selecteren.

• “@2 DA’B’C’ ” verschijnt op de rechterdriehoek,

en “@2” (het symbool voor DA’B’C’) wordt in het

afmetingenvenster ingevoerd.

6. Druk op w.

• Hierdoor verschijnt de uitdrukking DABC+DA’B’C’

boven aan het scherm.

7. Druk op J om het afmetingenvenster te sluiten.

• U kunt nu de tekst op het scherm naar wens verplaatsen.

• Zie “Een object verplaatsen” (pagina 14-30) voor meer informatie.

14-55

k De notatie van een afmeting opgeven

Van elke afmeting op het scherm kunt u de notatie opgeven.

Opmerking

• De standaardnotatie is “Fix2”. Zie voor meer informatie over notaties “De hoekeenheid en

weergave van getallen instellen” (pagina 2-12).

• Ongeacht de huidige notatie-instelling worden gehele getallen altijd zonder de waarden

achter het decimaalteken weergegeven.

u De notatie van een afmeting opgeven

Voorbeeld: Eén decimaalplaats voor afmetingswaarden

1. Selecteer de afmeting waarvan u de notatie wilt wijzigen.

2. Voer de volgende bewerking uit: K(Option) – 3:Number

Format.

• Hierdoor wordt het Number Format-dialoogvenster weergegeven.

3. Verplaats de markering naar de gewenste notatie. Aangezien we één decimaalplaats willen

opgeven selecteren we hier “Fix1”.

4. Druk op w.

→

14-56

6. Werken met animaties

Een animatie bestaat uit een of meer punt- of krommeparen, waarin de kromme een

lijnstuk, cirkel, halve cirkel, boog of functie kan zijn. U maakt een animatie door een punt- of

krommepaar te selecteren en dit dan aan een animatie toe te voegen.

k Een animatie maken en afspelen

u Een animatie toevoegen en afspelen

Voorbeeld: Een punt rond een cirkel animeren

1. Zet een punt uit en teken een cirkel en selecteer beide.

2. Voer de volgende bewerking uit: 6(Animate) – 1:Add Animation.

• Hierdoor wordt een animatie-effect toegevoegd

waardoor een punt langs de omtrek van de cirkel

beweegt.

3. Voer een van de volgende bewerkingen uit: 6(Animate) – 5:Go (once) of 6(Animate) –

6:Go (repeat).

• Hierdoor beweegt een punt langs de omtrek van de cirkel.

→

...

4. Druk op J of o om de animatie te stoppen.

14-57

Opmerking

• U kunt bovenstaande procedure herhalen om verschillende punten gelijktijdig te laten

bewegen.

Probeer het volgende:

- Teken een lijnstuk en zet een ander punt uit.

- Selecteer het lijnstuk en het punt.

- Herhaal stappen 2 en 3.

Merk op dat beide animaties tegelijk worden afgespeeld!

• Voor een nieuwe animatie voert u de procedure “De huidige animatie door een nieuwe

vervangen” hieronder uit.

u De huidige animatie door een nieuwe vervangen

1. Selecteer de punt en de kromme voor de nieuwe animatie.

2. Voer de volgende bewerking uit: 6(Animate) – 2:Replace Anima.

• Hierdoor worden de huidige animaties en gewist en wordt een animatie voorbereid voor

een nieuwe punt en kromme-combinatie.

3. Voor de nieuwe animatie voert u een van de volgende bewerkingen uit:

6(Animate) – 5:Go (once) of 6(Animate) – 6:Go (repeat)

4. Druk op J of o om de animatie te stoppen.

u Een spoor van punten volgen

Opmerking

Door te volgen wordt een spoort van punten achtergelaten wanneer de animatie wordt

uitgevoerd.

Voorbeeld: De opdracht Volgen gebruiken om een parabool te tekenen

Een parabool is het spoor van punten op gelijke afstand van een punt (het brandpunt) en een

lijn (de richtrechte). Teken een parabool met behulp van de opdracht Volgen door een lijnstuk

(AB) als de richtrechte te nemen en een punt (C) als het brandpunt.

1. Teken een lijnstuk AB en zet punt C uit, dat zich niet op lijnstuk AB bevindt.

2. Zet punt D uit, dat zich ook niet op lijnstuk AB bevindt, maar zich aan dezelfde zijde het

lijnstuk bevindt als punt C.

3. Teken een lijnstuk dat punt D met punt C verbindt.

4. Teken een ander lijnstuk dat punt D verbindt met lijnstuk

AB. Dit is lijnstuk DE.

5. Selecteer lijnstukken AB en DE, en druk dan op J.

• Hierdoor wordt het afmetingenvenster weergegeven, met de hoek tussen lijnstukken AB

en DE.

14-58

6. Voer 90 in het afmetingenvenster in door te drukken op jaw.

• Hierdoor wordt de hoek tussen lijnstukken AB en DE 90

graden, en wordt deze vergrendeld.

7. Druk op Jo om alle objecten op het scherm te deselecteren.

8. Selecteer lijnstukken DE en DC, en druk dan op J.

9. Druk op dw om het pictogrampalet weer te geven, verplaats de markering naar het

pictogram

, en druk dan op w.

w

→

10. Verplaats de markering met e naar het pictogram

en druk dan op w.

• Hierdoor verandert het pictogram in

.

• Hierdoor worden lijnstukken DE en DC congruent in

lengte.

11. Druk op JJo en selecteer dan punt E en lijnstuk AB.

12. Voer de volgende bewerking uit: 6(Animate) – 1:Add Animation.

13. Druk op o en selecteer dan punt D.

14-59

14. Voer de volgende bewerking uit: 6(Animate) – 3:Trace.

• Hierdoor wordt punt D opgegeven (die u in stap 13 selecteerde) als het “volgpunt”.

15. Voer de volgende bewerking uit: 6(Animate) – 5:Go (once).

• Hierdoor behoort een parabool op het scherm

te worden gevolgd. Merk op dat lijnstuk AB de

richtrechte is en punt C het brandpunt van de

parabool.

Opmerking

• Alle punten die momenteel op het scherm zijn geselecteerd worden volgpunten als u

de volgende bewerking uitvoert: 6(Animate) – 3:Trace. Hierdoor wordt ook het volgen

uitgeschakeld voor elk punt dat momenteel als volgpunt is ingesteld.

• De automatische stroomuitschakeling van de rekenmachine schakelt de stroom uit wanneer

een animatie wordt uitgevoerd. Als de stroom van de rekenmachine is uitgeschakeld (hetzij

automatisch dan wel handmatig) tijdens een animatie, dan wordt de animatie beëindigd.

u Een animatie bewerken

Voorbeeld: Als het animatiescherm geactiveerd is met de procedure “Een spoor

van punten volgen”, kunt u het scherm Edit Animations gebruiken om

de animatie te bewerken

1. Als het te bewerken animatiescherm wordt weergegeven voert u de volgende bewerking uit:

6(Animate) – 4:Edit Animation.

• Hierdoor wordt het scherm Edit Animations weergegeven.

2. Bewerk de animatie via een van de onderstaande procedures.

Als u dit wilt doen: Voer deze procedure uit:

Stel in hoe vaak de

animatie dient te worden

uitgevoerd wanneer u

de volgende bewerking

uitvoert: 6(Animate) –

6:Go (repeat).

1. Verplaats de markering op het scherm Edit Animations met

c en f naar “Times” en druk dan op 1(Times).

→

2. Voer in het dialoogvenster dat verschijnt het aantal

herhalingen in dat u wilt instellen en druk dan op w.

• Als u hier 0 invoert wordt de animatie herhaald totdat u op

J of o drukt om de animatie te beëindigen.

14-60

Als u dit wilt doen: Voer deze procedure uit:

Stel het aantal te volgen

stappen in als punt E langs

lijnstuk AB loopt

1. Verplaats de markering op het scherm Edit Animations met

c en f naar “Steps” en druk dan op 1(STEPS).

→

2. Voer in het dialoogvenster dat verschijnt een geheel getal in

van 2 tot 100 en druk dan op w.

Stel het start- en eindpunt

in van de beweging van

punt E langs lijnstuk AB

1. Verplaats de markering op het scherm Edit Animations met

c en f naar “t0”, vlak onder de “E” van “Animations”.

2. Voer een getal in van –10 tot 10.

• t0 is het startpunt voor de beweging van punt E langs

lijnstuk AB. Een waarde van 0 maakt van punt A het

startpunt; een waarde van 1 doet dit voor punt B. Een

waarde van 0,5 maakt van het midden van lijnstuk AB

het startpunt. Een waarde kleiner dan 0,5 verschuift het

startpunt naar punt A, een hogere waarde verschuift het

naar punt B.

3. Druk na het instellen van een waarde voor t0 op w.

• Hierdoor wordt “t1” gemarkeerd.

4. Voer een waarde van −10 tot 10 in en druk daarna op w.

• t1 is het eindpunt voor de beweging van punt E langs

lijnstuk AB. Een waarde van 1 maakt van punt B het

eindpunt, een waarde van 0 doet dit voor punt A.

14-61

Als u dit wilt doen: Voer deze procedure uit:

Verwijder de op punt E

toegepaste animatie

1. Verplaats de markering op het scherm Edit Animations met

c en f naar “E” onder “Animations”.

2. Druk op 1(DELETE).

• Hierdoor wordt de animatie van punt E verwijderd

en verdwijnt “E” (samen met de waarden “t0” en “t1”

daaronder) van het scherm “Animations”.

Opmerking

Door “Animations” in stap 1 te selecteren en dan op

1(DELETE) te drukken worden alle animaties van alle

punten verwijderd.

Volgen van punt D

uitschakelen

1. Verplaats de markering op het scherm Edit Animations met

c en f naar “D” onder “Traces”.

2. Druk op 1(DELETE).

• Hierdoor wordt het volgen van punt D uitgeschakeld en

verdwijnt “D” onder “Traces”.

Opmerking

Door “Traces” in stap 1 te selecteren en dan op 1(DELETE)

te drukken worden alle sporen van alle punten verwijderd.

3. Als u tevreden bent met alle instellingen, druk dan op J.

• Hierdoor wordt het scherm Edit Animations gesloten.

14-62

k Een Animatietabel maken

In de standaardinstellingen wordt met een animatie een bepaald punt langs een opgegeven

lijnstuk, cirkel of boog in 20 stappen in beweging gebracht. U kunt de rekenmachine een

zogenaamde “animatietabel” laten maken, waarin de coördinaten van elke stap worden

vastgelegd, de lengte van het lijnstuk, de ruimte van het object, enz.

De volgende gegevens kunnen aan de animatietabel worden toegevoegd: coördinaten (

x, y),

afstand/lengte, hellingsgraad, straal, omtrek, perimeter, gebied, hoek, supplementaire hoek,

vectorstukken (

x, y), en uitdrukking.

u Kolommen toevoegen aan de animatietabel

Voorbeeld: Teken de driehoek CDE met een basisparallel naar en een hoekpunt

(punt D) op de horizontale lijn AB. Maak vervolgens een animatietabel

met daarin de lengte van lijnstuk CD en het gebied van de driehoek

terwijl punt D langs lijnstuk AB beweegt.

1. Teken lijnstuk AB en driehoek CDE.

2. Selecteer lijnstuk AB en punt D, en voer de volgende bewerking uit:

6(Animate) – 1:Add Animation.

• Hierdoor wordt een animatie-effect toegevoegd waardoor punt D langs lijnstuk AB

beweegt.

3. Hier maken we een animatietabel voor de lengte van lijnstuk CD, dus selecteer eerst lijnstuk

CD.

4. Druk op J om het afmetingenvenster weer te geven.

• Als het pictogram

niet aan de linkerrand van het scherm verschijnt, markeer dan de

opwaartse pijl links van het afmetingenvenster en druk dan op w. Selecteer op het

pictogrampalet dat verschijnt het pictogram

.

5. Druk op e om de knop met de opwaartse pijl aan de rechterkant van het

afmetingenvenster te markeren en druk dan op w.

• Hierdoor wordt een menu weergegeven.

14-63

6. Verplaats de markering met f naar [Add Table] en druk dan op w.

• Hierdoor wordt een animatietabel weergegeven die bij

elke stap van de animatie de lengte van lijnstuk CD

weergeeft in een kolom met het label “Length”.

7. Druk op J om de animatietabel te sluiten.

8. Druk opnieuw op J om het tekenscherm te activeren.

9. Selecteer zijden CD, DE en CE van de driehoek.

10. Druk op J om het afmetingenvenster weer te geven.

• Als het

pictogram niet aan de linkerrand van het scherm verschijnt, markeer dan de

opwaartse pijl links van het afmetingenvenster en druk dan op w. Selecteer op het

pictogrampalet dat verschijnt het icoon.

11. Voer stappen 5 t/m 6 uit van hierboven.

• Als de animatietabel verschijnt bevat die de kolom

“Length” die in stap 6 is gemaakt, samen met een

nieuwe kolom “Area” waarin de ruimte van driehoek

CDE op elke stap van de animatie wordt vermeld.

• Zoals hier gezien kan worden verandert de ruimte van driehoek CDE niet als punt D

langs lijnstuk AB beweegt, die parallel loopt aan de basis (CE) van de driehoek.

12. Druk op J om de animatietabel te verlaten.

13. Om het afmetingenvenster te sluiten drukt u tweemaal op J.

Opmerking

• U kunt maximaal 26 kolommen aan de animatietabel toevoegen.

• In plaats van stappen 4 t/m 6 in de procedure hierboven kunt u een van de volgende

bewerkingen uitvoeren om een kolom aan de tabel toe te voegen: 6(Animate)– 7:Add

Table of !b.

14-64

u De animatietabel weergeven

Voer de volgende bewerking uit om de animatietabel weer te geven die u gemaakt hebt met

de procedure onder “Kolommen toevoegen aan de animatietabel”: 6(Animate) – 8:Display

Table.

u Een kolom van een animatietabel in een lijst opslaan

1. Geef de animatietabel weer.

2. Gebruik d en e om de cursor op de kolom te zetten

die u als gegevenslijst wilt opslaan.

3. Druk op 1(STORE)1(LIST).

• Hierdoor wordt een dialoogvenster weergegeven met het nummer van de lijst waarheen u

de kolom wilt opslaan.

4. Voer het lijstnummer in als een geheel getal van 1 tot 26 en druk dan op w.

• Zie “Hoofdstuk 3 Lijsten” voor informatie over lijstgegevens.

u Een gehele animatietabel als spreadsheet opslaan

1. Geef de animatietabel weer.

2. Druk op 1(STORE)2(S-SHT).

• Hierdoor wordt een dialoogvenster weergegeven voor het invoeren van een

bestandsnaam van het spreadsheet.

3. Voer maximaal 8 tekens in voor de bestandsnaam en druk vervolgens op w.

• Zie “Hoofdstuk 9 Spreadsheet” voor informatie over spreadsheetgegevens.

u Een bepaalde kolom uit een animatietabel verwijderen

1. Geef de animatietabel weer.

2. Gebruik d en e om de cursor op de kolom te zetten die u wilt verwijderen.

3. Druk op 2(DELETE)1(DELETE).

u Alle kolommen uit een animatietabel verwijderen

1. Geef de animatietabel weer.

2. Druk op 2(DELETE)2(DEL-ALL).

• Er verschijnt een bevestigingsmelding.

3. Druk op 1(Yes) om het geselecteerde bestand te wissen of 6(No) om het verwijderen te

annuleren.

15-1

Hoofdstuk 15 Picture Plot

Picture Plot is een functie waarmee u punten (die voor coördinaten staan) kunt tekenen op

een foto, afbeelding of ander beeldmateriaal en verschillende analysetypen kunt uitvoeren op

basis van de getekende gegevens (coördinaatwaarden).

Op de onderstaande foto worden bijvoorbeeld de spuitgaten van een fontein weergegeven die

dunne stralen water vanuit verschillen hoeken spuit.

Als we het traject van het water uit een van de spuitgaten op de foto beschouwen als een vlak

met cartesische XY-coördinaten, kunnen we elk punt in het traject van het water uitdrukken als

een coördinaat (X, Y). Met de functie Picture Plot kunt u eenvoudig punten op foto’s of andere

afbeeldingen tekenen en de coördinaatwaarden van de punten bepalen.

Punten tekenen Coördinaten (scherm met lijst

met punten)

Met de punten kunt u de volgende typen bewerkingen uitvoeren.

• Een vergelijking met de vorm Y=

f ( x ) vastleggen en tekenen, en over een foto en

punt plaatsen. U kunt ook de grafiekfunctie Modify (pagina 5-36) gebruiken om de

coëfficiëntwaarden van de uitdrukking aan te passen en een functie te vinden die beter bij de

punten past.

• Een regressieberekening uitvoeren op basis van de getekende coördinaatwaarden en een

regressiegrafiek over de punten tekenen. Op deze manier kunt u de wiskundige uitdrukking

en grafiek van een bewegingstraject produceren.

15

15-2

• Tijdwaarden (T) aan de coördinaatwaarden (X, Y) toevoegen en punten tekenen op het

T-X- of T-Y-vlak. Op deze manier kunnen de wiskundige uitdrukkingen en grafieken van

de correlatie tussen bewegingen in horizontale richting en tijd, en de correlatie tussen

bewegingen in verticale richting en tijd worden geproduceerd.

Regressiegrafiek T-X-regressiegrafiek

(links)

Wanneer een grafiek met X-Y-coördinaten op een volledig scherm wordt weergegeven,

kunnen de bewerkingen SKETCH en G-SOLVE op dezelfde manier als in de modus Graph

worden gebruikt.

k Specifieke instellingsitems voor Picture Plot

De hieronder beschreven items zijn items in het configuratiescherm die specifiek op Picture

Plot van toepassing zijn. Deze worden alleen weergegeven wanneer u op !m(SET UP)

drukt.

duidt op de standaardinstelling.

• Axtrans Wind

• { Auto } / { Manual } ... Hiermee geeft u {automatische koppeling linkerzijde

(X-Y-coördinatensysteem) instellingen}/{niet koppelen naar linkerzijde (X-Y-

coördinatensysteem) instellingen} met de Y-as of X-as weergavevensterinstelling rechts

(T-Y- of T-X-coördinatensysteem) in het scherm AXTRANS.

• Plot Color

• { Black } / { Blue } / { Red } / { Magenta } / { Green } / { Cyan } / { Yellow } ... Hiermee geeft u een kleur

voor de punten op.

• Plot Type

• {  } / {

} / {  } ... Hiermee geeft u het type punt op.

• Sketch Color

• { Black } / { Blue } / { Red } / { Magenta } / { Green } / { Cyan } / { Yellow } ... Hiermee geeft u een

tekenkleur voor de functie Sketch op.

15-3

1. Picture Plot-functiemenu’s

k Functiemenu voor het scherm File List

• { OPEN } ... Een g3p/g3b-bestand of -map openen.

• { DELETE } ... Een g3p/g3b-bestand verwijderen.

• { SEARCH } ... Een g3p/g3b-bestand zoeken.

• { DETAIL } ... Het bestandsscherm DETAIL weergeven (pagina 11-6).

k Functiemenu voor het scherm Picture Plot

• { FILE } ... Het volgende submenu weergeven.

• { OPEN } ... De bestandslijst openen.

• { SAVE } ... Het geopende bestand opslaan en de eerder opgeslagen versie overschrijven

(indien van toepassing).

• { SAVE

•

AS } ... Het geopende bestand opslaan onder een nieuwe naam (Opslaan als).

• { Plot } ... De tekenmodus openen (voor het tekenen van punten op het scherm).

• { List } ... Een lijst met waarden van puntcoördinaten weergeven (scherm Plot List).

• Zie “Functiemenu Plot List” (pagina 15-4) voor informatie over items in het functiemenu Plot

List.

• { DefG } ... Een scherm voor het vastleggen van grafische uitdrukkingen weergeven.

• { MODIFY } ... De modus Modify openen (pagina 5-36).

• { AXTRNS } ... Het volgende submenu weergeven.

• { T-Y } / { T-X } ... Het scherm splitsen (links en rechts) en {horizontale as = T, verticale as = Y}/

{horizontale as = T, verticale as = X} opgeven voor de rechterzijde.

• { REG } ... Een submenu (zelfde als op pagina 6-24) voor het uitvoeren van

regressieberekeningen op basis van punten weergeven.

• { EDIT } ... De modus voor het bewerken van punten openen (alleen wanneer er punten

worden weergegeven).

• { DELETE } ... Verwijdert alle punten (alleen wanneer er punten worden weergegeven).

• { PLAY } ... Wanneer de geopende afbeelding een g3b-bestand is, wordt de afbeelding in de

volgorde in het bestand weergegeven.

• { Auto } ... Alle afbeeldingen in een g3b-bestand automatisch drie keer in op volgorde

weergeven.

• { Manual } ... De afbeeldingen in een g3b-bestand kunnen handmatig worden weergegeven

met d(volgende) en e(vorige).

• { PICTURE } ... Het volgende submenu weergeven.

• { 1~20 } ... Het huidige scherm als een afbeelding in het afbeeldingsgeheugen opslaan.

• { SAVE

•

AS } ... Het huidige scherm met de gewenste naam als een afbeelding opslaan.

• { PAN } ... De modus Pan openen (pagina 5-10).

• { FadeI/O } ... De helderheid van een afbeelding aanpassen (pagina 15-12).

15-4

k Functiemenu Plot List

• { AXTRNS } ... Zelfde als {AXTRNS} onder “Functiemenu voor het scherm Picture Plot”.

• { EDIT } ... De gemarkeerde waarde in de lijst met punten selecteren om te bewerken.

• { DEL

•

BTM } ... De laatste regel met gegevens in de lijst met punten verwijderen.

• { DEL-ALL } ... Alle gegevens in de lijst met punten verwijderen.

• { SET } ... Selecteren om de tijdwaarde (T) te configureren (pagina 15-15).

• { JUMP } ... Het volgende submenu weergeven.

• { TOP } / { BOTTOM } ... {naar eerste regel}/{naar laatste regel}

• { Plot } ... Het scherm met de lijst met punten verlaten en de modus voor het tekenen van

punten openen.

• { REG } ... Zelfde als {REG} onder “Functiemenu voor het scherm Picture Plot”.

• { STORE } ... De opgegeven kolom met de lijst met punten (X of Y) opslaan in het

lijstgeheugen.

• { RECALL } ... Gegevens uit het lijstgeheugen opnemen in de kolom Plot List X of Y.

k Functiemenu in de modus Plot

• { PICTURE } ... Zelfde als {PICTURE} onder “Functiemenu voor het scherm Picture Plot”.

• { UNDO } ... De laatst getekende punt wordt verwijderd. Wanneer u {UNDO} nogmaals

uitvoert, wordt de verwijderde punt weer getekend.

• { EDIT } ... Zelfde als {EDIT} onder “Functiemenu voor het scherm Picture Plot”.

k Functiemenu in het scherm AXTRANS

• { Switch } ... De weergavemodus links (X-Y-coördinatensysteem) in het scherm AXTRANS

wijzigen.

• { Cutout } ... Het trimbereik links (X-Y-coördinatensysteem) in het scherm AXTRANS

opgeven.

• { List } ... Terugkeren naar het scherm met de lijst met punten.

• { REG } ... Een submenu (zelfde als op pagina 6-24) voor het uitvoeren van

regressieberekeningen weergeven op basis van punten rechts (T-Y- of T-X-

coördinatensysteem) in het scherm AXTRANS.

• { P-LINK } ... Overeenkomende punten links en rechts in het scherm AXTRANS gaan

knipperen.

15-5

2. Picture Plot-bestanden beheren

Picture Plot vereist het gebruik van een afbeeldingsbestand op de achtergrond. De volgende

typen afbeeldingsbestanden kunnen worden geopend door Picture Plot.

g3p-bestand ... Een bestand dat één afbeelding bevat.

g3b-bestand ... Een bestand dat meerdere afbeeldingen bevat.

U kunt een ingebouwd afbeeldingsbestand gebruiken, maar ook originele CASIO-inhoud

downloaden via http://edu.casio.com.

k Een Picture Plot-bewerking starten

U start een Picture Plot-bewerking door de modus Picture Plot te activeren en een

afbeeldingsbestand (g3p of g3b) te openen.

Opmerking

U moet een afbeeldingsbestand openen wanneer u de modus Picture Plot voor het eerst

opent nadat u de rekenmachine hebt aangeschaft of opnieuw hebt ingesteld. Vervolgens

wordt het laatst geopende afbeeldingsbestand automatisch geopend wanneer u de modus

Picture Plot opent. Wanneer u al een afbeeldingsbestand hebt geopend, hoeft u dit niet

opnieuw te doen, tenzij u een ander afbeeldingsbestand wilt gebruiken of de rekenmachine

opnieuw instelt.

u Een bestand openen

1. Kies in het hoofdmenu de modus Picture Plot .

• Het scherm met de lijst met bestanden wordt weergegeven.

• Als het bestand wordt weergegeven dat u de vorige keer in de modus Picture

Plot hebt geopend (of als het scherm Picture Plot wordt weergegeven), drukt u op

K1(FILE) 1(OPEN) om het scherm met de lijst met bestanden weer te geven.

2. Gebruik f en c om het gewenste bestand te openen en druk vervolgens op 1(OPEN)

of w.

k Een bestand opslaan

Wanneer u punten tekent in het scherm Picture Plot en het bestand vervolgens opslaat,

worden de Picture Plot-puntgegevens toegevoegd aan het afbeeldingsbestand (g3p of g3b).

Dit heeft geen invloed op de afbeeldingsgegevens van het oorspronkelijke afbeeldingsbestand

en de bestandsnaamextensie. Wanneer u Picture Plot-gegevens toevoegt aan een

afbeeldingsbestand, kunt u dat bestand dus ook in andere modi gebruiken. De punten worden

echter niet weergegeven als u een dergelijk afbeeldingsbestand in een andere modus opent.

Wanneer een afbeeldingsbestand in een andere modus wordt gebruikt, heeft dit geen invloed

op de Picture Plot-gegevens.

15-6

u Picture Plot-instellingen opgeslagen in afbeeldingsbestanden

• Picture Plot-instellingen die kunnen worden gewijzigd in het configuratiescherm,

worden onderverdeeld in twee groepen: instellingen die worden opgeslagen in het

afbeeldingsbestand en instellingen die worden opgeslagen door de rekenmachine.

Itemnaam

Instellingen die worden

opgeslagen in het

afbeeldingsbestand

Instellingen die worden

opgeslagen door de

rekenmachine

Axtrans Wind

 *

1

Graph Func



Plot Color

 *

1

Plot Type

 *

1

Sketch Color

 *

1

Sketch Line

 *

2

Angle



Complex Mode



Coord



Grid

 *

2

Axes

 *

2

Label

 *

2

Display



*

1

Specifiek instellingsitem voor Picture Plot

*

2

Algemene instelling in alle modi. Wanneer u de modus Picture Plot opent nadat u deze

instellingen in een andere modus hebt gewijzigd, worden de instellingen opgeroepen van

het bestand dat als laatste is geopend in de modus Picture Plot .

• Voor weergavevensterinstellingen worden de met een bestand opgeslagen instellingen

opgeroepen wanneer het bestand wordt geopend in de modus Picture Plot . Wanneer u de

weergavevensterinstellingen in een andere modus wijzigt en vervolgens terugkeert naar de

modus Picture Plot , worden dus de weergavevensterinstellingen hersteld voor het bestand

dat momenteel is geopend in de modus Picture Plot . Als u van de modus Picture Plot

naar een andere modus overschakelt, blijven de instellingen voor het weergavevenster in

Picture Plot behouden. Instellingen worden niet gewijzigd op basis van de modus die wordt

geopend.

u Een bestand opslaan

Druk terwijl het scherm Picture Plot wordt weergegeven op K1(FILE) 2(SAVE). Het

bestand dat u bewerkt, wordt opgeslagen en vervangt de opgeslagen versie (indien van

toepassing).

15-7

u Een bestand opslaan onder een andere naam

1. Druk terwijl het scherm Picture Plot wordt weergegeven op K1(FILE) 3(SAVE

•

AS).

• Er wordt een scherm voor het selecteren van een map weergegeven.

2. Geef de gewenste map op.

• Markeer ROOT om het bestand op te slaan in de hoofdmap.

• Als u het bestand in een bepaalde map wilt opslaan, gebruikt u f en c om de

markering naar de gewenste map te verplaatsen en vervolgens drukt u op 1(OPEN).

3. Druk op 1(SAVE

•

AS).

4. Voer in het dialoogvenster File Name een naam van maximaal acht tekens in en druk

vervolgens op w.

3. De functie Plot gebruiken

U kunt punten op het scherm tekenen, hierover een grafiek of een uitdrukking in de vorm

Y=

f ( x ) plaatsen en een regressiegrafiek tekenen op basis van de punten.

k Punten tekenen

u Punten op het scherm tekenen

1. Open de modus Picture Plot en open vervolgens een g3p- of g3b-bestand.

• Het scherm Picture Plot wordt weergegeven.

• Zie “Een bestand openen” (pagina 15-5) voor informatie

over het openen van een bestand.

2. Druk op K2(Plot) om de modus Plot te openen.

• Midden op het scherm wordt een aanwijzer weergegeven.

3. Verplaats de aanwijzer met de cursortoetsen (of cijfertoetsen) naar de locatie van de punt

die u wilt tekenen en druk vervolgens op w.

• Er wordt een punt getekend op de huidige aanwijzerlocatie.

• Als het geopende bestand een g3b-bestand is, wordt na het tekenen van een punt

overgeschakeld naar de volgende afbeelding in het bestand. Zie “Punten in een g3b-

bestand tekenen” (pagina 15-8) voor meer informatie.

• Als u de laatst getekende punt wilt verwijderen, drukt u op K2(UNDO).

• Zie “De aanwijzer naar een bepaalde locatie laten springen” (pagina 15-8) voor informatie

over het gebruik van de cijfertoetsen om de aanwijzer naar een bepaalde locatie te

verplaatsen.

15-8

4. Herhaal stap 3 zo vaak als nodig is om de gewenste

punten te tekenen.

• Hier kunt u op K3(EDIT) drukken, een punt selecteren en de punt naar een andere

locatie verplaatsen. Zie “Een punt verplaatsen” (pagina 15-9) voor meer informatie.

• U kunt maximaal vijftig punten in een g3p-bestand tekenen. Voor een g3b-bestand kunt u

één punt tekenen voor elk van de afbeeldingen in het bestand.

5. Wanneer u alle gewenste punten hebt getekend, drukt u op J of !J(QUIT).

u De aanwijzer naar een bepaalde locatie laten springen

Wanneer u in de modus Plot op een cijfertoets ( b tot j) drukt, springt de aanwijzer naar

het overeenkomende deel van het scherm, zoals hieronder wordt weergegeven.

x

ij

efg

bcd

u Punten in een g3b-bestand tekenen

Een g3b-bestand is een speciaal type Picture Plot-bestand dat maximaal dertig afbeeldingen

kan bevatten.

• Wanneer u een g3b-bestand opent met Picture Plot, wordt na het tekenen van een punt

overgeschakeld naar de volgende afbeelding in het bestand.

→

• Als u de afbeeldingen in een g3b-bestand wilt weergeven, drukt u op K6( g) 5(PLAY)

en voert u een van de hieronder beschreven afspeelbewerkingen uit.

- Druk op 1(Auto). Alle afbeeldingen in het bestand worden automatisch drie keer in de

volgorde weergeven.

- Druk op 2(Manual). Gebruik d en e om door de afbeeldingen in het bestand te

bladeren.

Druk op J om terug te keren naar het scherm dat werd weergegeven voordat u op

K6( g) 5(PLAY) drukte.

• g3b-bestanden kunnen alleen worden geopend in de modus Picture Plot .

15-9

u Een punt verplaatsen

1. Druk terwijl het scherm Picture Plot wordt weergegeven op K6( g) 3(EDIT).

• U kunt ook op K2(Plot) K3(EDIT) drukken.

• De modus voor het bewerken van punten wordt geopend en de aanwijzer bevindt zich op

de locatie van de eerste punt die op de afbeelding is getekend.

T-waarde van

aanwijzerpositie

tekenen (pagina 15-14)

Nummer van

aanwijzerpositie

tekenen

Totaalaantal punten

2. Gebruik e en d om de aanwijzer te verplaatsen naar de punt die u wilt verplaatsen en

druk vervolgens op w.

• De punt wordt geselecteerd en begint te knipperen.

3. Verplaats de aanwijzer met de cursortoetsen (of cijfertoetsen) naar de locatie waarnaar u de

punt wilt verplaatsen en druk vervolgens op w.

• De punt wordt verplaatst. De aanwijzer wordt verplaatst naar de volgende punt, indien

aanwezig.

→

• Als u nog een punt wilt verplaatsen, herhaalt u stap 2 en 3.

4. Wanneer u de gewenste punten hebt verplaatst, drukt u op J of !J(QUIT).

u De kleur van alle punten wijzigen

U kunt een van de volgende bewerkingen uitvoeren om de kleur te wijzigen van alle punten

die worden weergegeven.

• Wijzig de instelling voor “Plot Color” in het configuratiescherm.

• Druk terwijl het scherm Picture Plot wordt weergegeven op !f(FORMAT) om het

dialoogvenster FORMAT weer te geven en wijzig vervolgens de kleurinstelling.

Wanneer u de kleur wijzigt in het dialoogvenster FORMAT, wordt ook de instelling voor “Plot

Color” in het configuratiescherm gewijzigd. De kleur waarin u de punten wijzigt, wordt ook

gebruikt voor de tekstkleur in het scherm met de lijst met punten.

15-10

u Alle punten verwijderen

Druk op K6( g) 4(DELETE) om een bevestigingsvenster weer te geven. Druk op

1(Yes) om alle punten te verwijderen. Druk op 6(No) als u de bewerking wilt annuleren.

Opmerking

• In het scherm met de lijst met punten kunt u punten ook een voor een verwijderen, vanaf de

laatst getekende punt. Zie “De laatste regel met puntgegevens verwijderen” (pagina 15-14).

k Een uitdrukking met de vorm Y= f ( x ) invoeren en tekenen

U kunt een grafiek op basis van een uitdrukking met de vorm Y= f ( x ) tekenen in het scherm

Picture Plot. Druk in het scherm Picture Plot op K4(DefG) om het scherm met de lijst met

grafiekrelaties weer te geven. Vanaf dit punt zijn de bewerkingen identiek aan de bewerkingen

in de modus Graph .

Opmerking

• De gegevens in het scherm met grafiekrelaties worden gedeeld met de modus Graph . In

de modus Picture Plot kunnen echter alleen grafieken van het type Y= worden gebruikt.

Wanneer u het scherm met de lijst met grafiekrelaties oproept vanuit de modus Picture Plot ,

wordt daarom het item “Y” (type Y=) weergegeven voor functiemenutoets 3. Daarnaast

wordt het functiemenu-item 5(MODIFY) niet weergegeven in het scherm met de lijst met

grafiekrelaties. De functie Modify kan worden uitgevoerd vanuit het scherm Picture Plot.

• In het scherm met de lijst met grafiekrelaties kunt u uitdrukkingen van het type Y= die

variabelen bevatten, wijzigen door te drukken op K5(MODIFY) terwijl het scherm Picture

Plot wordt weergegeven. Zie “Een grafiek wijzigen” (pagina 5-36) voor meer informatie over

deze bewerking.

k Regressiegrafieken gebruiken

U kunt regressieberekeningen uitvoeren op basis van de getekende coördinaatwaarden en

een regressiegrafiek tekenen.

u Een regressiegrafiek tekenen over punten

1. Voer de procedure onder “Punten op het scherm tekenen” (pagina 15-7) uit.

2. Druk op K6( g) 2(REG).

• Het functiemenu voor het type regressieberekening

wordt weergegeven.

15-11

3. Druk op de functietoets voor het type regressieberekening*

1

dat u wilt uitvoeren.

• Als u bijvoorbeeld een tweedegraads

regressieberekening wilt uitvoeren, drukt u op 3(X

2

).

De regressieberekening wordt uitgevoerd en de

resultaten worden weergegeven.*

2

• Hier kunt u op 5(COPY) drukken om de verkregen regressieformule te kopiëren naar het

scherm met de lijst met grafiekrelaties. Zie “Een uitdrukking met de vorm Y=f(x) invoeren

en tekenen” (pagina 15-10) voor meer informatie.

4. Als u een regressiegrafiek wilt tekenen, drukt u op

6(DRAW).

*

1

Zie “Regressieanalyse” (pagina 6-16) voor informatie over typen regressieberekeningen.

*

2

Zie “Weergave van regressieberekeningen” (pagina 6-17) en de uitleg over

regressiegrafieken op pagina 6-17 tot en met 6-21 voor informatie over de betekenis van de

weergegeven waarden in dit scherm.

Opmerking

• Behalve regressiegrafieken kunt u ook uw eigen uitdrukkingen opgeven en hiervan grafieken

tekenen. Zie “Een uitdrukking met de vorm Y= f ( x ) invoeren en tekenen” (pagina 15-10).

u Een scherm met punten of grafieken verschuiven of pannen

In het scherm Picture Plot kunt u met de cursortoetsen de assen voor de XY-coördinaten

omhoog, omlaag, naar links en naar rechts verschuiven. De achtergrondafbeelding kan niet

worden verschoven.

U kunt ook op K6(g)5(PAN) drukken en de assen voor de XY-coördinaten pannen

(selecteren en slepen). De panbewerking is dezelfde als in de modus Graph (pagina 5-10).

15-12

u Schakelen tussen het scherm Picture Plot, het scherm AXTRANS en het

scherm met de lijst met punten

Wanneer u het scherm met de lijst met punten en het scherm AXTRANS hebt weergegeven

(pagina 15-14), kunt u op !6(G ⇔ T) drukken om te schakelen tussen het scherm Picture

Plot, het scherm AXTRANS en het scherm met de lijst met punten.

k De helderheid (Fade I/O) van een afbeelding aanpassen

U kunt de helderheid van een afbeelding aanpassen in een bereik van 0% (huidige staat) tot

100% (niet weergegeven). Bij een hogere instellingswaarde wordt de afbeelding lichter en bij

een instelling van 100% is de afbeelding geheel wit.

→

U kunt de helderheid aanpassen voor een optimale weergave van punten en grafieken.

• De helderheidsinstelling kan overigens alleen worden aangepast wanneer de afbeelding uit

16-bits afbeeldingsgegevens bestaat.

• Wanneer u het helderheidsniveau hebt aangepast, wordt deze instelling in het

afbeeldingsbestand opgeslagen wanneer u een van de volgende bewerkingen uitvoert:

K1(FILE) 2(SAVE) of 3(SAVE

•

AS).

u De helderheid (Fade I/O) van een afbeelding aanpassen

1. Druk terwijl het scherm Picture Plot wordt weergegeven op K6( g) 6( g) 3(FadeI/O).

• Vervolgens wordt er een schuifregelaar weergegeven waarmee u de helderheid kunt

aanpassen.

2. Gebruik d en e om de helderheidswaarde aan te passen.

• U kunt waarden ook direct invoeren. Als u een helderheidswaarde van 20% wilt opgeven,

drukt u bijvoorbeeld op caw.

3. Wanneer u de gewenste instellingen hebt opgegeven, drukt u op w.

!6(G⇔T)

15-13

4. De lijst met punten gebruiken

Voor elke punt in het scherm Picture Plot bestaan coördinaatwaardegegevens. U kunt de lijst

met punten gebruiken om deze coördinaten weer te geven en te bewerken.

k Coördinaatwaarden van punten weergeven (lijst met punten)

Met de procedures in dit gedeelte kunt u een lijst met puntcoördinaten (X, Y) weergeven en

de lijst gebruiken om waarden te bewerken, puntgegevens te verwijderen en puntkleuren te

wijzigen. U kunt ook een tijdwaarde (T) voor elke punt opgeven en een T-X- of T-Y-grafiek

(AXTRANS) tekenen.

u Coördinaatwaarden van punten bewerken

1. Druk terwijl het scherm Picture Plot wordt weergegeven

op K3(List) om het scherm met de lijst met punten

weer te geven.

• In het scherm met de lijst met punten worden de puntcoördinaten weergegeven voor de

X- en Y-waarden. De T-waarde staat voor tijd. (Zie “Punten op T-Y- en T-X-coördinaten

weergeven (scherm AXTRANS)” op pagina 15-14 voor meer informatie over T-waarden.)

In dit scherm kunt u alleen de X- en Y-waarden bewerken.

2. Gebruik de cursortoetsen om de markering te verplaatsen naar de waarde in de X- of

Y-kolom die u wilt bewerken en druk vervolgens op 2(EDIT).

3. Bewerk de waarden en druk op w.

• Als u andere waarden wilt bewerken, herhaalt u stap 2 en 3.

• Druk op J of !J(QUIT) om terug te keren naar het scherm Picture Plot.

• Wanneer u een waarde wijzigt, wordt ook de overeenkomende punt in het scherm Picture

Plot gewijzigd.

Opmerking

• U kunt terwijl het scherm met de lijst met punten wordt weergegeven met

6( g) 4(STORE) lijstgegevens in het lijstgeheugen opslaan en met 6( g) 5(RECALL)

gegevens over de lijst met puntgegevens oproepen uit het lijstgeheugen. Zowel voor

de opslag- als voor de oproepbewerking worden de aan de lijstgegevens gekoppelde

kleurgegevens echter genegeerd.

15-14

u De laatste regel met puntgegevens verwijderen

Voer een van de volgende bewerkingen uit, afhankelijk van het type cel dat is gemarkeerd.

• Als de X- of Y-waarde van de laatste regel in het scherm met de lijst met punten is

geselecteerd, kunt u op 3(DEL

•

BTM) drukken om de laatste regel met puntgegevens te

verwijderen.

• Als de X- of Y-waarde van een andere regel dan de laatste regel in het scherm met de lijst

met punten is geselecteerd, kunt u op 3(DEL

•

BTM) drukken om de markering naar de

laatste regel te verplaatsen. Druk vervolgens nogmaals op 3(DEL

•

BTM) om de laatste

regel met puntgegevens te verwijderen.

u Alle punten verwijderen

Druk op 4(DEL-ALL) om een bevestigingsvenster weer te geven. Druk op 1(Yes) om alle

punten te verwijderen. Druk op 6(No) als u de bewerking wilt annuleren.

u Vanuit het scherm met de lijst met punten terugkeren naar het scherm

Picture Plot

Druk op J, !J(QUIT) of !6(G ⇔ T).

k Punten op T-Y- en T-X-coördinaten weergeven (scherm AXTRANS)

Zoals in het scherm met de lijst met punten te zien is, bevatten de gegevens voor elke punt X-

en Y-coördinaten, en een tijdwaarde (T).

In het scherm Picture Plot worden alle punten doorgaans weergegeven als coördinaten (X, Y)

in een X-Y-vlak, maar de tijdwaarde T kan worden gebruikt om punten als coördinaten (T, Y)

in een T-Y-vlak of als coördinaten (T, X) in een T-X-vlak weer te geven.

• In de standaardinstellingen zijn de tijdwaarden 0, 1, 2, enzovoort (rekenkundige toename

met een beginwaarde van 0 en een stapwaarde van 1), in overeenstemming met de

volgorde waarin de punten zijn getekend. U kunt de T-waarde die aan elke punt is

toegewezen, wijzigen door de begin- en stapwaarde te wijzigen.

• Punten op T-Y- en T-X-coördinaten worden weergegeven in het speciale scherm AXTRANS.

In dit scherm worden de punten op de X-Y-coördinaten en de T-Y- of T-X-coördinaten

weergegeven, zoals in het onderstaande voorbeeld.

Punten op X-Y-

coördinaten

Punten op T-X-

coördinaten

15-15

u De tijdwaarde (T) configureren

1. Druk terwijl het scherm met de lijst met punten wordt

weergegeven op 5(SET).

2. Geef in het scherm dat wordt weergegeven de begin- en stapwaarde op.

• Als u bijvoorbeeld een beginwaarde van 1 en een stapwaarde van 1,5 wilt opgeven, drukt

u op bwb.fw.

3. Wanneer u de gewenste instellingen hebt opgegeven, drukt u op w (of J).

• Het scherm met de lijst met punten wordt weergegeven

waarin u kunt controleren of de T-waarde naar wens is

gewijzigd.

Opmerking

Voor de begin- en stapwaarde kunt u de volgende bereiken opgeven.

–1,0E+10 < Begin < 1,0E+10

0 < Stap < 1,0E+10

u Punten op T-Y- en T-X-coördinaten weergeven

1. Druk terwijl het scherm met de lijst met punten wordt weergegeven op 1(AXTRNS). In het

scherm Picture Plot kunt u ook op K6(g)1(AXTRNS) drukken.

2. Afhankelijk van het coördinatensysteem dat u wilt gebruiken om de punten weer te geven,

drukt u op 1(T-Y) of 2(T-X).

• Het scherm AXTRANS wordt geopend waarin de

punten uit het X-Y-coördinatensysteem links en de

punten uit het T-Y- of T-X-coördinatensysteem rechts

worden weergegeven.

15-16

Opmerking

• Als het scherm AXTRANS wordt weergegeven, is in het configuratiescherm “Grid” altijd

ingesteld op “Off” en “Label” altijd ingesteld op “On”. Voor “Axes” kunt u alleen “On”

of “Scale” instellen. Als u “Off” probeert te selecteren voor deze instelling, wordt deze

automatisch weer gewijzigd in “On”.

• Wanneer het scherm AXTRANS wordt weergegeven, wordt het weergavevenster met

de T-as rechts altijd automatisch geconfigureerd, ongeacht de instelling voor “Axtrans

Wind”.

• Wanneer u op K drukt terwijl dit scherm wordt weergegeven, wordt er een functiemenu

geopend waarmee u de volgende bewerkingen kunt uitvoeren.

Om dit te doen: Drukt u op:

En vervolgens voert u de

volgende procedure uit:

De weergavemodus van

het linkerscherm wijzigen

1(Switch)

“De weergavemodus links (X-Y-

coördinatensysteem) in het scherm

AXTRANS wijzigen” hieronder

Naar het scherm met de

lijst met punten gaan

3(List)

—

Een regressiegrafiek

over punten in het

rechterscherm tekenen

4(REG)

Vanaf stap 3 onder “Een

regressiegrafiek tekenen over

punten” (pagina 15-10)

Overeenkomende punten

links en rechts in het

scherm AXTRANS laten

knipperen

5(P-LINK)

“Overeenkomende punten links en

rechts in het scherm AXTRANS

laten knipperen” (pagina 15-17)

3. Druk op J om terug te keren naar het scherm met de lijst met punten.

u De weergavemodus links (X-Y-coördinatensysteem) in het scherm

AXTRANS wijzigen

1. Druk terwijl het scherm AXTRANS wordt weergegeven op K om het functiemenu weer te

geven.

2. Druk op 1(Switch).

• Elke keer dat u op 1(Switch) drukt, wordt de weergavemodus voor het linkerscherm

gewijzigd, in de onderstaande volgorde.

→

(1) Volledig scherm met horizontale aanpassing

(2) Afgekapt scherm (geen aanpassing)

15-17

(3) Gecomprimeerd scherm, waarbij de hoogte-breedteverhouding wordt gehandhaafd

• Wanneer (2) (geen aanpassing) wordt geselecteerd als de weergavemodus, kunt u

opgeven welk deel van het scherm wordt afgekapt. Druk op 2(Cutout) en gebruik

vervolgens de toetsen d en e om het kader te verplaatsen zodat het deel van het

scherm wordt omsloten dat u wilt weergeven. Druk ten slotte op w.

→

3. Wanneer u de gewenste weergavemodus hebt ingesteld, drukt u op J.

u Overeenkomende punten links en rechts in het scherm AXTRANS laten

knipperen

1. Druk terwijl het scherm AXTRANS wordt weergegeven op K5(P-LINK).

• De punten links (X-Y-coördinaten) en rechts (T-X-

coördinaten) die overeenkomen met de eerste

gegevensregel (de eerste punten) gaan knipperen.

• Gebruik d en e om de verschillende punten te laten knipperen. Met deze functie kunt

u bepalen hoe de punten links en rechts overeenkomen.

2. Druk op J om het knipperen te beëindigen.

u Vanuit het scherm AXTRANS terugkeren naar het scherm met de lijst met

punten

Druk op J of !6(G ⇔ T).

15-18

5. Functies die overeenkomen met de modus

Graph

De functiemenu-items !1 tot en met 5 in het scherm Picture Plot komen ook voor in de

modus Graph . Zie de volgende pagina’s voor meer informatie.

• !1(TRACE) ... “Coördinaten op een grafieklijn aflezen” (pagina 5-52)

• !2(ZOOM) ... “Zoom” (pagina 5-8)

• !3(V-WIN) ... “Instellingen van het weergavevenster (V-Window)” (pagina 5-5)

• !4(SKETCH) ... “Punten, lijnen en tekst tekenen in het grafiekscherm (Sketch)” (pagina

5-50)

• !5(G-SOLVE) ... “Grafieken analyseren (menu G-SOLVE)” (pagina 5-54)

Opmerking

Wanneer u een volgbewerking uitvoert door op !1(TRACE) te drukken, kunt u de kleur

wijzigen van de punt waar de volgaanwijzer zich bevindt. Voer de volgende stappen uit om de

puntkleur te wijzigen.

1. Druk terwijl het scherm Picture Plot wordt weergegeven op !1(TRACE).

• Er wordt een volgaanwijzer weergegeven bij de eerste punt die op de afbeelding is

getekend.

• Als zich zowel punten als een grafiek op het scherm Picture Plot bevinden, wordt de

volgaanwijzer eerst op de grafiek weergegeven wanneer u op !1(TRACE) drukt.

Gebruik in dit geval f en c om de volgaanwijzer naar een locatie tussen de grafiek en

de punten te verplaatsen.

2. Gebruik e en d om de volgaanwijzer te verplaatsen naar de punt waarvan u de kleur

wilt wijzigen.

3. Druk op !f(FORMAT) om het dialoogvenster FORMAT weer te geven.

4. Gebruik de cursortoetsen om de markering naar de gewenste kleur te verplaatsen en druk

vervolgens op w.

• De kleur waarin u de punten wijzigt, wordt ook gebruikt voor de tekstkleur van de

bijbehorende puntgegevens.

16-1

Hoofdstuk 16 3D-grafiek functie

In de modus 3D Graph, kunt u ingebouwde sjablonen gebruiken om 3D-grafieken van lijnen,

platte vlakken, bollen en cilinders te tekenen.

U kunt zelfs drie grafieken tegelijkertijd tekenen.

Modus 3D Graph specifieke items voor instellingen k

De onderstaande items zijn 3D Graph-modus items voor instellingen die enkel weergegeven

worden wanneer de !m(SET UP) bewerking uitgevoerd wordt in de modus 3D Graph.

duidt de standaard fabrieksinstellingen van elk item aan.

Axes ( u toon/verberg 3D-assen)

{• On}/{Box}/{Off} ... {toon cartesische assen}/{toon assen van het kubus-type}/{verberg

assen}

Terwijl een 3D-grafiek getekend wordt, kunt u de instellingen van de Axes wijzigen door

op de

. toets te drukken.

On Box Off

Label ( u toon/verberg labels van grafiek-assen)

• {On}/{Off} ... {toon namen van assen op 3D-grafiek scherm}/{verberg namen van assen op

3D-grafiek scherm}

Terwijl een 3D-grafiek getekend wordt, kunt u de Label-instellingen wijzigen door op de

, toets te drukken.

On Off

16

16-2

1. Voorbeeld van tekenen in de modus 3D Graph

Voorbeeld om een 3D-grafiek van de bol te tekenen (x

2

+ y

2

+ z

2

= 2

2

)

1. Kies in het hoofdmenu de modus 3D Graph.

De lijst met functies voor de 3D-grafiek wordt •

weergegeven.

2. Druk op 3(TYPE) of d/e.

Het keuzescherm sjabloon wordt weergegeven. •

3. Druk op cc om “Sphere” te markeren en druk

vervolgens op w.

Het invoerscherm Sphere coëfficiënt wordt weergegeven.

4. Voer de coëfficiënten in.

awawawcw

5. Druk op 6(SET).

U keert nu terug naar de lijst met functies voor de 3D-•

grafiek. De lijst zal geselecteerde sjabloonnaam en de

ingevoerde coëfficiënten weergeven.

6. Druk op 6(DRAW) of w.

Het 3D-grafiek scherm wordt weergegeven en er wordt •

een grafiek van een bol getekend.

Druk op • A, om terug te keren naar de lijst met functies voor de 3D-grafiek. Na het tekenen

van een 3D-grafiek, wordt er bij elke druk op !6(G⇔T) geschakeld tussen de lijst met

functies van de 3D-grafiek en het 3D-grafiek scherm.

16-3

2. 3D Weergavevenster

Het 3D weergavevenster dient om de parameters te configureren die specifiek zijn voor de

modus 3D Graph.

3D-weergavevenster instellingen instellen k

1. Kies in het hoofdmenu de modus 3D Graph.

2. Druk op !3(V-WIN) om het 3D-weergavevenster voor

instellingen weer te geven.

3. Gebruik f en c om de markering te verplaatsen naar het item waarvan u de instellingen

wilt aanpassen, voer de geschikte waarde in en druk vervolgens op w.

4. Druk op J om het 3D-weergavevenster voor instellingen te sluiten, nadat de instellingen

correct geconfigureerd werden.

Instellingen

Xmin/Xmax ...

x-as minimumwaarde/maximumwaarde

Xgrid ... Aantal berekeningspunten op de

x-as (aantal berekeningspunten tussen Xmin

en Xmax)

Ymin/Ymax ...

y-as minimumwaarde/maximumwaarde

Ygrid ... Aantal berekeningspunten op de

y-as (aantal berekeningspunten tussen Ymin

en Ymax)

Zmin/Zmax ...

z-as minimumwaarde/maximumwaarde

Angle

θ

... Hoek van de rotatie van de x-as in de richting van de klok (−180° <

θ

< 180°)

Angle

φ

... Hoek tussen 3D grafiek gezichtsveld en de z-as (0° <

φ

< 360°)

Voer min/max waarden in voor het bereik waarbij de absolute waarde kleiner is dan 1E97.•

Voer een rasterwaarde in binnen het bereik 2 •

< raster < 50.

Voer •

θ

en

φ

in graden in, ongeacht de instelling van de huidige eenheid voor de hoek.

Hoe groter de waarden Xgrid en Ygrid, hoe gedetailleerder de grafiek. Houdt er eveneens •

rekening mee dat grotere waarden meer berekening vereisen, wat impliceert dat de

grafiekbewerking meer tijd in beslag neemt.

Het kan niet mogelijk zijn een grafiek te maken wanneer de waarden Xgrid en Ygrid te •

klein zijn.

Afhankelijk van de vorm van de 3D-grafiek die getekend wordt, kan Xgrid en Ygrid •

het aantal delen voorstellen van de grafiek zelf in plaats van het aantal delen van het

tekenbereik.

16-4

3D-weergavevenster geheugen gebruiken k

U kunt tot zes sets van 3D-weergavevenster instellingen bewaren in het 3D-weergavevenster

geheugen.

3D-weergavevenster instellingen opslaan u

1. Kies in het hoofdmenu de modus 3D Graph.

2. Druk op !3(V-WIN) om het 3D-weergavevenster voor instellingen weer te geven en

voer vervolgens de gewenste waarden in.

3. Druk op 4(3D-VMEM)1(STORE).

4. Specificeer een 3D-weergavevenster geheugengetal (1 tot 6) op het pop-upvenster dat

verschijnt, en druk vervolgens op w.

Als u bijvoorbeeld op • bw drukt, worden de instellingen in 3D View Window Memory 1

(3DVWIN1) bewaard.

Opgeslagen 3D weergavevenster instellingen oproepen u

1. Kies in het hoofdmenu de modus 3D Graph.

2. Druk op !3(V-WIN) om het 3D-weergavevenster voor instellingen weer te geven.

3. Druk op 4(3D-VMEM)2(RECALL).

4. Specificeer een 3D-weergavevenster geheugengetal (1 tot 6) op het pop-upvenster dat

verschijnt, en druk vervolgens op w.

Door bijvoorbeeld op • bw te drukken, worden de instellingen in 3D View Window

Memory 1 (3DVWIN1).

3. Lijst met functies van de 3D-grafiek

{• SELECT} ... Omschakeling van het gemarkeerde

sjabloon tussen tekenen en niet tekenen.

{• DELETE} ... Wist het gemarkeerde sjabloon.

{• TYPE} ... Weergave van het sjabloon selectie-scherm

(pagina 16-7).

{• 3D-GMEM} ... Selecteer om op te slaan en op te roepen

vanuit 3D-grafiekgeheugen (pagina 16-6).

{• DRAW} ... Tekent een 3D-grafiek.

16-5

Specificaties over 3D-grafiek Tekenen of Niet Tekenen k

1. Gebruik f en c om de functie te markeren waarvan u de instelling wilt wijzigen.

2. Druk op 1(SELECT).

Tekenen is ingeschakeld voor een functie waarvan het dubbele punt (:) gemarkeerd is. •

Bij elke druk op • 1(SELECT) schakelt de gemarkeerde functie tussen tekenen en niet

tekenen.

Een functie wissen k

1. Gebruik f en c om de functie te markeren die u wilt wissen.

2. Druk op 2(DELETE) of D.

Er wordt nu een bevestigingsvenster voor wissen weergegeven.•

3. Druk op 1(Yes).

De Line Color en Area Color van een 3D-grafiek wijzigen k

1. Markeer de functie waarvan u de kleuren wilt wijzigen op de lijst met functies van de 3D-

grafiek.

2. Druk op !f(FORMAT).

3. Markeer “Line Color” en druk vervolgens op w.

4. Markeer de gewenste kleur en druk vervolgens op w.

Nu keert u terug naar het scherm van stap 2. •

16-6

5. Markeer “Area Color” en druk vervolgens op w.

6. Markeer de gewenste kleur en druk vervolgens op w.

Nu keert u terug naar het scherm van stap 2.•

7. Druk op J wanneer de instelling staat zoals u het wilt.

De kleur van de functie 3D-grafiek zal wijzigen in overeenstemming met de Area Color •

instelling.

De selectie van Clear voor Area Color zorgt ervoor dat de kleur van de functie 3D-grafiek •

wijzigt in de kleur van de Line Color instelling.

Als Clear geselecteerd wordt voor zowel de Line Color als de Area Color instellingen, zal dat •

een “Invalid Setting”-fout veroorzaken.

Als u het Line sjabloon hebt geselecteerd, zal de lijn getekend worden met behulp van de •

kleur gespecificeerd door de Area Color instelling.

3D-grafiekgeheugen k

U kunt het 3D-grafiekgeheugen gebruiken om de inhoud van tot wel 20 sets (3D G-Mem 1 tot

3D G-Mem 20) van lijsten met functies van de 3D-grafieken en andere instellingen-informatie

te bewaren. De bewaarde gegevens kunnen opgeroepen worden naar de lijst met functies van

de 3D-grafiek wanneer nodig.

Eén set van 3D-grafiek gegevens bevat onderstaande informatie.

Functies 3D-grafiek (tot wel drie)•

3D weergavevenster instellingen (één set)•

Instel-informatie•

Functie 3D tekenen/niet tekenen teken-•

instellingen

Functie kleur-instellingen•

Opslaan van alle inhoud van de lijst met functies van de 3D-grafiek op het u

3D-grafiek geheugen

1. Druk op 4(3D-GMEM)1(STORE).

2. Specificeer een 3D-grafiek geheugengetal (1 tot 20) op het pop-upvenster dat verschijnt, en

druk vervolgens op w.

Door bijvoorbeeld op • bw te drukken, wordt alle inhoud van de lijst met functies van

de 3D-grafiek en de instellingen van het 3D weergavevenster bewaard op het 3D

Graph

Memory

1 (3DGMEM1).

Wanneer een getal gespecificeerd wordt van een geheugen dat reeds gegevens bevat en •

er vervolgens op w gedrukt wordt, zal dat als gevolg hebben dat de bestaande gegevens

vervangen worden door de nieuwe gegevens.

Er zal een fout optreden wanneer de gegevens die u wilt opslaan ervoor zorgen dat de •

geheugencapaciteit van de rekenmachine overschreden wordt.

16-7

3D-grafiek gegeven van geheugen oproepen u

1. Druk op 4(3D-GMEM)2(RECALL).

2. Specificeer een 3D-grafiek geheugengetal (1 tot 20) op het pop-upvenster dat verschijnt, en

druk vervolgens op w.

Door bijvoorbeeld op • bw te drukken, worden de gegevens die bewaard werden 3D

Graph Memory 1 (3DGMEM1) opgeroepen.

De uitvoering van de oproepbewerking vervangt alle huidige inhoud van de lijst met •

functies van de 3D-grafiek en instellingen van het 3D weergavevenster door de

opgeroepen inhoud. De huidige gegevens worden bijgevolg gewist.

4. Sjabloon selectie-scherm

Druk op 3(TYPE) of d/e op de lijst met functies van de 3D-grafiek om het sjabloon

selectie-scherm weer te geven.

Opmerking

Als u een geregistreerde functie selecteert en vervolgens op • d/e drukt, waarbij het

sjabloon van die functie geselecteerd wordt, zal het coëfficiënt invoerscherm weergegeven

worden met de ingevoerde coëfficiënten.

Gebruik f en c om één van de onderstaande sjablonen te selecteren.

Line … Tekent een lijn.

Plane … Tekent een plat vlak.

Sphere … Tekent een bol.

Cylinder … Tekent een cilinder.

Sjabloon coëfficiënten invoeren k

Wanneer u een sjabloon selecteert op het sjabloon selectie-scherm en vervolgens op w

drukt, zal het coëfficiënt invoerscherm weergegeven worden. Als u een geregistreerd sjabloon

opnieuw selecteert, zullen de voorgaande coëfficiënten weergegeven worden.

Of een coëfficiënt invoerscherm verschijnt, is afhankelijk van het sjabloon.

Druk op 6(SET) om na het invoeren van coëfficiënten, terug te keren naar de lijst met

functies voor 3D-grafiek.

16-8

Line sjabloon u

Er zijn invoerschermen voor vier types van coëfficiënten.

1(EXPRESS) ... Selecteer om de coëfficiënten in te voeren van een functie voor een rechte

lijn.

2(VECTOR) ... Selecteer om de coëfficiënten in te voeren van een vector voor een rechte

lijn.

3(P&V) ... Selecteer om de coördinaten in te voeren van één punt op de rechte lijn en de

coëfficiënten van een richtingsvector.

4(POINTS) ... Selecteer om de coördinaten in te voeren van twee punten op een rechte lijn.

De invoering van een coëfficiënt die overeenkomt met één van de onderstaande •

voorwaarden zal een “Invalid Setting”-fout veroorzaken.

EXPRESS: a=0 of b=0 of c=0•

VECTOR: Alle v vector coëfficiënten 0•

P&V: Alle richtingsvectoren coëfficiënten 0•

POINTS: P1 en P2 dezelfde waarde•

16-9

Plane sjabloon u

Er zijn invoerschermen voor drie types van coëfficiënten.

1(EXPRESS) ... Selecteer om de coëfficiënten in te voeren van een functie voor een plat

vlak.

2(VECTOR) ... Selecteer om de coëfficiënten in te voeren van een vector voor een plat vlak.

3(POINTS) ... Selecteer om de coördinaten in te voeren van drie punten op een plat vlak.

De invoering van een coëfficiënt die overeenkomt met één van de onderstaande •

voorwaarden zal een “Invalid Setting”-fout veroorzaken.

EXPRESS: a=0 en b=0 en c=0•

VECTOR: •

Zowel de u vector als de v vector coëfficiënt, of ofwel de u vector ofwel de v vector •

coëfficiënt is 0.

u vector en v vector zijn dezelfde richting.•

POINTS: •

Twee van de drie punten hebben dezelfde waarde. •

De drie punten liggen op dezelfde rechte lijn.•

16-10

Sphere sjabloon u

Er zijn invoerschermen voor twee types van coëfficiënten.

1(

FACTOR) ... Selecteer om de coëfficiënten van (X−a)

2

+(Y−b)

2

+(Z−c)

2

=r

2

in te voeren.

2(EXPAND) ... Selecteer om de coëfficiënten van X

2

+Y

2

+Z

2

+aX+bY+cZ+d=0 in te voeren.

De invoering van een coëfficiënt die overeenkomt met één van de onderstaande •

voorwaarden zal een “Invalid Setting”-fout veroorzaken.

FACTOR• : r = 0 of minder

EXPAND: Invoer coëfficiënten voldoen niet aan a•

2

+b

2

+c

2

>4d.

Cylinder sjabloon u

Voer de straal, minimumhoogte, maximumhoogte en het middelpunt van de cilinder in.

De invoering van een coëfficiënt die overeenkomt met één van de onderstaande •

voorwaarden zal een “Invalid Setting”-fout veroorzaken.

Radius: 0 of minder•

Minimum en maximumhoogte: Dezelfde waarde•

16-11

5. 3D-grafiek scherm

Een 3D-grafiek draaien k

U kunt de cursortoetsen gebruiken om de 3D-grafiek naar boven, beneden, links en rechts te

draaien.

De instellingen op het 3D weergavevenster wijzigen in overeenstemming met de mate waarop

de 3D-grafiek gedraaid is.

Een 3D-grafiek automatisch draaien k

U kunt een 3D-grafiek automatisch draaien met behulp van de Auto Rotate. Auto-rotatie stopt

automatisch na twee rotaties.

1. Druk op K2(ROTATE) op het 3D-grafiek scherm.

2. Selecteer een rotatie-richting.

1(L→R) … Auto-rotatie van links naar rechts.

2(R→L) … Auto-rotatie van rechts naar links.

3(T→B) … Auto-rotatie van boven naar onder.

4(B→T) … Auto-rotatie van onder naar boven.

Een 3D-grafiek schermafdruk opslaan k

U kunt een schermafdruk opslaan van de huidige weergave van het 3D-grafiek scherm. U

kunt de afbeelding vervolgens gebruiken als achtergrond in een andere toepassing. Houdt

er rekening mee dat een 3D-grafiek schermafdruk geen 3D weergavevenster informatie

weergeeft. Voor meer informatie over hoe een 3D-grafiek schermafdruk opgeslagen wordt,

gelieve “Inhoud van het grafiekscherm opslaan en oproepen” (pagina 5-20) te raadplegen.

Zoomfuncties k

U kunt inzoomen en uitzoomen vanaf het midden van het scherm. U kunt ook de richting van

beeld van het scherm wijzigen.

1. Teken een 3D-grafiek.

16-12

2. Selecteer de gewenste zoombewerking.

!2(Zoom)1(IN) … Zoomt in vanuit het midden van het scherm.

2(OUT) … Zoomt uit vanuit het midden van het scherm.

3(VIEW-X) … Geeft het beeld weer langs de positieve

x-as.

4(VIEW-Y) … Geeft het beeld weer langs de positieve

y-as.

5(VIEW-Z) … Geeft het beeld weer langs de positieve

z-as.

6(ORIGINAL) … Brengt de 3D-grafiek terug naar zijn originele (niet-

geroteerd, niet-gezoomd) status.

Sketch functies k

U kunt punten toevoegen en tekst schrijven in een 3D-grafiek.

1. Teken een 3D-grafiek.

2. Gebruik, zoals vereist, het configuratiescherm om onderstaande instellingen te

configureren.

Plot/LineCol ... Specificeert de standaard ingestelde kleur voor toegevoegde punten en •

tekst.

3. Selecteer de gewenste sketchbewerking.

!4(SKETCH)1(Cls) … Wist uitgezette punten en tekst.

2(Plot) … Zet een punt uit.

3(Text) … Voegt tekst toe.

4. Verplaats de aanwijzer

( ) met de cursortoetsen naar de gewenste locatie.

5. Om een punt uit te zetten: Druk op w.

Om tekst toe te voegen: Voer een tekststring in.

Een 3D-grafiek analyseren (menu G-SOLVE) k

U kunt een verticaal plat vlak weergeven op de x-as, y-as, of z-as om een doorsnede te

benadrukken (de locatie waar het platte vlak en de 3D-grafiek overlappen).

16-13

De doorsnede van een 3D-grafiek weergeven u

1. Teken een 3D-grafiek.

2. Druk op !5(G-SOLVE)1(CROSS).

3. Selecteer de richting van het platte vlak dat u wilt weergeven.

1(X) … Specificeert de

x-as als de richting voor de doorsnede van het verticale platte

vlak.

2(Y) … Specificeert de y-as als de richting voor de doorsnede van het verticale platte

vlak.

3(Z) … Specificeert de z-as als de richting voor de doorsnede van het verticale platte vlak.

Het weergegeven platte vlak en de 3D-grafiek contactpunten (doorsnede) worden •

weergegeven met behulp van de tegenoverliggende kleur van de Area Color instellingen.

De doorsnede wordt op de voorgrond weergegeven.•

Wanneer de platte vlak-grafiek en platte vlak van de doorsnede gelijk zijn, wordt de •

buitenste grens van het platte vlak gemarkeerd.

16-14

Een doorsnede afbeelden vanuit een bepaalde richting u

Druk op één van de onderstaande knoppen, bij de weergave van een doorsnede.

3(VIEW-X) … Geeft het beeld weer langs de positieve

x-as.

4(VIEW-Y) … Geeft het beeld weer langs de positieve

y-as.

5(VIEW-Z) … Geeft het beeld weer langs de positieve

z-as.

6(ORIGINAL) … Brengt de richting van het beeld terug naar het originele beeld.

De doorsnede van een 3D-grafiek verplaatsen u

Druk op 1(UP) (positief) of 2(DOWN) (negative) om de doorsnede te verplaatsen op de as

van toepassing.

U kunt ook een locatie specificeren door rechtstreeks waarden van coördinaten in te voeren •

op de toegepaste as.

α-1

Bijlage

1. Lijst met mogelijke foutmeldingen

• Algemene rekenfouten

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

Syntax

ERROR

• Fout tegen de syntaxis

• Er is geprobeerd een ongeldige

opdracht in te voeren

Druk op J om de fout te vinden en

verbeter ze.

Ma ERROR • Het resultaat valt buiten het interval

van de berekening

• Fout tegen de wiskunde (deling door

nul, enz.)

Controleer de getalleninvoer en

verbeter waar nodig. Zorg dat de

invoer binnen het toegestane interval

ligt.

Stack ERROR De berekening vraagt te veel capaciteit

van een van de stapelgeheugens voor

getallen of opdrachten.

• Vereenvoudig de formules zo dat

voor getallen maximaal 10 niveaus

en voor opdrachten maximaal

26 niveaus nodig zijn in het

stapelgeheugen.

• Verdeel de formule in minstens

twee delen.

Input value

must be

integer.

Het ingevoerde getal is geen geheel

getal terwijl een geheel getal vereist is.

Voer een geheel getal in.

Input value

must be a

matrix.

Het ingevoerde getal is geen matrix

terwijl een matrix vereist is.

Voer een matrix in.

Input value

must be a

matrix or

vector.

Het ingevoerde getal is geen matrix

of vector terwijl een matrix of vector

vereist is.

Voer een matrix of vector in.

Input value

must be a list.

Het ingevoerde getal is geen lijst terwijl

een lijst vereist is.

Voer een lijst in.

Input value

must be a real

number.

Het ingevoerde getal is geen reëel

getal terwijl een reëel getal vereist is.

Voer een reëel getal in.

Invalid polar

form

Er is geprobeerd een imaginair getal

in te voeren voor de poolcoördinaten

(

r ∠

θ

) r of

θ

.

Controleer de poolcoördinaten.

Wrong

argument size

relationship.

De grootterelatie tussen beide

argumenten is het omgekeerde van wat

deze zou moeten zijn.

Voorbeeld:

n C r (3,10)

Wijzig de getallen zo dat de

grootterelatie voldoet aan de eisen

van de syntaxis.

α

α-2

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

Non-Real

ERROR

De berekening geeft een complex getal

als resultaat terwijl Real is opgegeven

in het configuratiescherm van de

Complex Mode, hoewel het argument

een reëel getal is.

Wijzig de Complex Mode in een

andere optie dan Real.

Can’t Simplify Er is geprobeerd de breuken te

vereenvoudigen met gebruik van de

'Simp-functie (pagina 2-26), maar

vereenvoudiging met de specifieke

deler is niet mogelijk.

Voorbeeld: Een deler van 3 om de

breuk 4/8 te vereenvoudigen.

Bepaal een andere deler of

voer 'Simp uit zonder een deler te

bepalen.

Can’t Solve!

Adjust initial

value or

bounds. Then

try again

Er is geen oplossing binnen het

opgegeven interval gevonden voor een

Solve-berekening.

• Wijzig het opgegeven bereik.

• Verbeter de ingevoerde uitdrukking.

Time Out Er is niet aan de

convergentievoorwaarden voldaan voor

een Solve-berekening.

Als u een Solve-berekening uitvoert,

probeer dan de oorspronkelijk

geraamde standaardwaarde te

veranderen.

Conversion

ERROR

• Er is geprobeerd de opdracht voor

eenheidsomzetting te gebruiken

tussen twee eenheden uit

verschillende categorieën.

• Er is een omzettingsberekening

uitgevoerd met twee keer

dezelfde opdracht in een

omzettingsuitdrukking.

In een omzettingsuitdrukking moet

u twee verschillende opdrachten uit

dezelfde categorie opgeven.

Invalid Type Er is een ongeldig gegevenstype

opgegeven.

Geef geldige gegevens op.

Underflow Wanneer u een berekening met een

wetenschappelijke functie of een

vergelijking uitvoert, geeft u een zeer

kleine waarde op voor een van de

argumenten of geeft u waarden op voor

meerdere argumenten die zeer ver uit

elkaar liggen.

Voorbeeld: ∑ (X,X,1,2,1E–50),

1

E

99 x

2

+1

E

99 x +1

E

–99=0, enz.

Afhankelijk van de inhoud van de

berekening treedt er negatieve

overloop op en kan de berekening

niet worden uitgevoerd. Wijzig de

waarde(n) en probeer het opnieuw.

α-3

• Rekenfouten in lijsten, matrices en vectoren

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

Invalid List,

Matrix or

Vector

Ongeldig gebruik van een lijst, matrix

of vector.

Druk op J om de fout te vinden en

verbeter ze.

Dimension

ERROR

De dimensie gebruikt bij het rekenen

met matrices, vectoren of lijsten is

verkeerd.

Controleer de dimensie van de

matrices, vectoren of lijsten.

Complex

Number in List

De lijst met complexe getallen voor de

berekening of bewerking met complexe

getallen is ongeldig.

Verander alle gegevens uit de lijst in

reële getallen.

Complex

Number in

Matrix

De matrix met complexe getallen

voor de berekening of bewerking met

complexe getallen is ongeldig.

Verander alle gegevens uit de matrix

in reële getallen.

Complex

Number In

Matrix or

Vector

De matrix of vector met complexe

getallen voor de berekening of

bewerking met complexe getallen is

ongeldig.

Verander alle gegevens uit de matrix

of vector in reële getallen.

Improper

Number of

Elements

U hebt geprobeerd een lijst, matrix

of vector samen te stellen waarvan

het aantal elementen het toegestane

maximum overschrijdt.

Een lijst mag niet meer dan 999

elementen bevatten en een matrix

niet meer dan 999 rijen × 999

kolommen. Voor vectorelementen

opgeven binnen 1 rij × 999 kolommen

of 999 rijen × 1 kolom.

• Fouten in Equation-modus

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

Infinitely Many

Solutions

Er is een oneindig aantal

oplossingen voor stelsels

eerstegraadsvergelijkingen.

—

No Solution Er is geen oplossing voor stelsels

eerstegraadsvergelijkingen.

—

No Variable Er ontbreekt een variabele in een

Solve-vergelijking.

Voer een Solve-vergelijking met een

variabele in.

α-4

• Fouten in modus Graph, Dyna Graph, Table, Recursion en Conic Graphs

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

Range

ERROR

Het instelbereik voor het

weergavevenster (V-Window) is

overschreden bij het hertekenen van

een grafiek.

Teken de grafiek opnieuw met

gepaste instellingen.

No Variable Er is geen variabele opgegeven in een

grafiekfunctie die voor dynamische

grafieken wordt gebruikt.

Geef een variabele op voor de

grafiekfunctie.

Too Many

Variables

Er is geprobeerd de functie Modify

uit te voeren met een uitdrukking met

meer dan vijf variabelen.

Wijzig de uitdrukking zo dat deze niet

meer dan vijf variabelen bevat.

No item is

selected

Er is geprobeerd een grafiek te tekenen

of een tabel te maken terwijl er geen

gegevens zijn geselecteerd.

Selecteer gegevens en probeer het

opnieuw.

Expression in

use

Er is geprobeerd de uitdrukking van

een grafiek te kopiëren terwijl Modify

wordt uitgevoerd op een gebied waar

de uitdrukking zich bevindt die wordt

gebruikt voor het tekenen van een

grafiek.

Selecteer een ander gebied en

probeer het opnieuw.

Requires

one variable

expression.

• U hebt geprobeerd een bewerking

met de functie Modify

uit te voeren terwijl er geen

uitdrukking met een variabele is

geselecteerd.

• U hebt geprobeerd een bewerking

met de functie Modify uit te voeren

terwijl er meerdere uitdrukkingen met

variabelen zijn geselecteerd.

Selecteer één uitdrukking met een

variabele.

Invalid graph

type

• U hebt geprobeerd een bewerking

met de functie Modify uit te voeren

in de modus Graph terwijl een

grafische uitdrukking voor een lijst,

een grafische uitdrukking voor

overschrijven of een ongelijkheid is

geselecteerd.

• U hebt geprobeerd een bewerking

met de functie Modify uit te voeren

in de modus Table terwijl een

grafische uitdrukking voor een lijst,

een grafische uitdrukking voor

overschrijven, een ongelijkheid of een

interval van waarden is geselecteerd.

Selecteer een ander type uitdrukking

en probeer het opnieuw.

Too Many

Sectors

U hebt een berekening uitgevoerd met

G-Solve ∫ d

x - ROOT, ∫ d x - INTSECT of

∫d x - MIXED, maar er zijn 21 of meer

nulpunten in het opgegeven interval.

Geef een kleiner interval op en

probeer het opnieuw.

α-5

• Fouten in Statistics-modus

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

Condition

ERROR

U probeert verschillende soorten

statistische grafieken weer te geven.

Druk op 1(GRAPH) 4(SELECT)

om het scherm On/Off voor de

grafiek weer te geven en selecteer

vervolgens alleen voor grafieken van

hetzelfde type de optie “DrawOn”.

Data in use • U hebt geprobeerd een

regressieberekening uit te voeren

terwijl dezelfde lijst die is opgegeven

voor “Resid List” (lijst met afwijkingen)

is opgegeven als de lijst met

berekeningsgegevens.

• U hebt geprobeerd een berekening

van het type Test, Confidence Interval

of Distribution uit te voeren terwijl

dezelfde lijst die is opgegeven bij

“Save Res” (lijst met opgeslagen

resultaten) is opgegeven als de lijst

met berekeningsgegevens.

• Geef voor “Resid List” een andere

lijst op dan wordt gebruikt voor de

regressieberekening.

• Geef voor “Save Res” een andere

lijst op dan wordt gebruikt voor de

berekening met Test, Confidence

Interval of Distribution.

• Programmafouten

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

Go ERROR

1 Geen overeenkomstige Lbl

n voor

Goto n .

2 Er is geen enkel programma te

vinden in de programmazone Prog

"bestandsnaam".

1 Voer op de juiste wijze een

opdracht Lbl

n in die hoort bij

Goto n , of wis Goto n als deze

opdracht niet nodig is.

2 Sla een programma op in

de programmazone Prog

"bestandsnaam", of wis de

instructie Prog "bestandsnaam"

als die niet nodig is.

Nesting

ERROR

De vertakking van de subprogramma’s

Prog "bestandsnaam" heeft meer dan

10 niveaus.

• Controleer of Prog "bestandsnaam"

niet gebruikt is om van een

subprogramma terug naar het

hoofdprogramma te gaan. Wis

in dat geval de onnodige Prog

"bestandsnaam".

• Controleer of er bij sprongen naar

subprogramma’s niet opnieuw

naar het hoofdprogramma wordt

gesprongen. Controleer ook of elke

retour correct is.

Too many path

levels

Er zijn meer dan drie padniveaus

opgegeven in een programma.

Geef niet meer dan drie padniveaus

op.

α-6

• Fouten in Spreadsheet-modus

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

Range

ERROR

Het cellenbereik van de spreadsheet

is overschreden door het plakken,

oproepen of een andere celbewerking.

Herhaal de procedure en zorg dat het

cellenbereik niet overschreden wordt.

Circular

ERROR

Er is een kringverwijzing (zoals “=A1” in

cel A1) in de cel van de spreadsheet.

Wijzig de celinhoud zodat de

kringverwijzing verdwijnt.

• Fouten in eActivity-modus

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

No MEMO • Op het menuscherm met de

eActivity -bestanden is op

5(MEMO) gedrukt terwijl een

bestand is geselecteerd dat geen

notitie bevat.

• Er is geprobeerd het scherm MEMO

Catalog weer te geven terwijl een

bestand wordt bewerkt dat geen

notitie bevat.

Voer deze bewerkingen uit terwijl

een bestand is geselecteerd dat een

MEMO bevat.

Only one

memo allowed

per line.

• In de modus eActivity is geprobeerd

een MEMO toe te voegen aan een

regel waaraan al een MEMO is

toegevoegd.

• In de modus eActivity is geprobeerd

de nieuweregelcode te verwijderen

tussen twee regels waaraan een

MEMO is toegevoegd.

—

Image wrong

size for

insertion.

U probeert in de modus eActivity een

afbeeldingsbestand toe te voegen

waarvan de bestandsgrootte niet wordt

ondersteund.

Gebruik een afbeeldingsbestand met

een ondersteunde bestandsgrootte

(pagina 10-14).

α-7

• Fouten in Memory-modus

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

Memory

ERROR

De berekening of geheugenbewerking

overschrijdt de resterende

geheugencapaciteit.

• Vereenvoudig de gegevens die

opgeslagen moeten worden zodat

ze wel passen in de beschikbare

geheugenruimte.

• Wis andere onnodige gegevens

zodat er geheugenruimte vrijkomt.

Folder has

over 300 files.

Some will be

skipped

Het aantal bestanden in de map in

het opslaggeheugen die u probeert te

openen in de modus Memory is groter

dan 300.

Gebruik uw computer*

1

om de

bestanden te verdelen over meerdere

mappen zodat geen enkele map in

het opslaggeheugen meer dan 300

bestanden bevat.

Sub-folders

in this folder

cannot be

displayed

In de modus Memory wordt een

geneste map op niveau 3 in het

opslaggeheugen weergegeven die een

geneste map op niveau 4 bevat. (De

map op niveau 4 wordt weergegeven,

maar kan niet worden geopend.)

Gebruik uw computer*

1

om alle

bestanden die u wilt openen op te

slaan in mappen op de bovenste drie

niveaus.

Too Much

Data

Er zijn te veel gegevens. Verwijder de onnodige gegevens.

Fragmentation

ERROR

U moet geheugenruimte vrijmaken

voordat u meer gegevens kunt opslaan.

Maak geheugenruimte vrij.

Invalid Name Er staan ongeldige tekens in de

opgegeven bestandsnaam.

Gebruik de juiste tekens om een

geldige bestandsnaam in te voeren.

Invalid Type Er is een ongeldig gegevenstype

opgegeven.

Geef geldige gegevens op.

Storage

Memory Full

Het interne geheugen is vol geraakt. Verwijder de onnodige gegevens.

Data ERROR Er is een gegevensfout opgetreden. Controleer of u gegevens van het

juiste type schrijft en probeer het

nogmaals.

*

1

Zie “Gegevens tussen de rekenmachine en een computer overdragen” (pagina 13-5) voor

details over de manier waarop u bestands- en mapbewerkingen voor het opslaggeheugen kunt

uitvoeren met een computer.

α-8

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

File System

ERROR

Het bestandssysteem van het

geheugen van de rekenmachine is

beschadigd geraakt of de indeling van

het opslaggeheugen kan niet worden

gelezen door de rekenmachine.

Lees eerst de informatie onder het

kopje “Belangrijk!” verderop en

initialiseer vervolgens alle instellingen

volgens de instructies onder

“Initialiseren (Reset)” (pagina 12-4).

Belangrijk!

Wanneer u alle instellingen

initialiseert, worden alle gegevens in

het geheugen van de rekenmachine

gewist, met inbegrip van de

taalgegevens. Als u de gegevens in

het geheugen van de rekenmachine

nodig hebt, sluit u de rekenmachine

via een USB-kabel aan op een

computer en kopieert u alle gegevens

die u wilt bewaren naar de harde

schijf van de computer voordat u

alle instellingen initialiseert. Zie

“Gegevenscommunicatie tussen de

rekenmachine en een computer”

(pagina 13-3) voor meer informatie.

α-9

• Fouten tijdens het uitwisselen van gegevens

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

Complex

Number in

Data

Gegevens verstuurd met een functie

van deze rekenmachine (matrix,

enz.) bevatten complexe getallen,

maar de overeenkomstige functie

van de ontvangende rekenmachine

ondersteunt geen gegevens met

complexe getallen.

Voorbeeld: Er is geprobeerd een matrix

te versturen met een complex getal in

een element naar

GRAPH65.

Verstuur gegevens zonder complexe

getallen.

CSV error

in row [A] or

column [B]

Het geïmporteerde CSV-bestand bevat

gegevens die niet kunnen worden

omgezet.

Gebruik uw computer om de

gegevens in rij A en kolom B in het

bestand te controleren en wijzig deze

in gegevens die wel kunnen worden

omgezet.

USB Connect

ERROR

Tijdens het uitwisselen van gegevens

is de verbinding via de USB-kabel

verloren gegaan.

Controleer de USB-verbinding tussen

de rekenmachine en de computer (of

ander apparaat).

Com ERROR Probleem met de verbindingskabel

of ingestelde parameters bij het

uitwisselen van gegevens tussen twee

toestellen.

Controleer of de verbindingskabel

goed is aangesloten. Controleer of de

parameters op de juiste manier zijn

ingesteld.

Transmit

ERROR

Probleem met de verbindingskabel

of met ingestelde parameters bij het

uitwisselen van gegevens tussen twee

toestellen.

Controleer of de verbindingskabel

goed is aangesloten. Controleer of de

parameters op de juiste manier zijn

ingesteld.

Receive

ERROR

Probleem met de verbindingskabel

of met ingestelde parameters bij het

uitwisselen van gegevens tussen twee

toestellen.

Controleer of de verbindingskabel

goed is aangesloten. Controleer of de

parameters op de juiste manier zijn

ingesteld.

Memory Full Het geheugen van de ontvangende

rekenmachine is vol geraakt tijdens het

uitwisselen van gegevens.

Verwijder opgeslagen gegevens op

de ontvangende rekenmachine en

probeer het nogmaals.

Invalid Data

Size

Er is geprobeerd gegevens te

verzenden waarvan de grootte

niet wordt ondersteund door het

ontvangend toestel.

Verzend gegevens waarvan de

grootte wordt ondersteund door het

ontvangend toestel.

Invalid Data

Number

Er is geprobeerd gegevens

te verzenden waarvan het

gegevensnummer niet wordt

ondersteund door het ontvangend

toestel.

Geef een gegevensnummer op

dat wordt ondersteund door het

ontvangende toestel bij verzending

van gegevens.

Please

Reconnect

De verbinding is verbroken tijdens het

bijwerken van het besturingssysteem.

Probeer opnieuw verbinding te

maken.

α-10

• Fouten in Geometry-modus

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

First select a

segment.

U probeert een loodrechte bissectrice

te maken zonder eerst een lijnstuk te

selecteren.

Selecteer een of meer vereiste

objecten en probeer het opnieuw.

First select a

line and point.

U probeert een loodlijn of parallel te

maken zonder eerst een lijnstuk en

punt te selecteren.

First select

2 points or a

segment.

U probeert een middelpunt te maken

zonder eerst twee punten of een

lijnstuk te selecteren.

First select

the applicable

figure.

• U probeert een snijpunt te maken

zonder eerst twee lijnen te selecteren.

• U probeert de opdracht Add

Animation of Replace Animation uit

te voeren zonder eerst het vereiste

object te selecteren.

• U probeert de opdracht Add Table uit

te voeren zonder eerst het vereiste

object te selecteren.

First select 2

segments.

U probeert een hoekbissectrice te

maken zonder eerst twee lijnstukken te

selecteren.

Too Many

Objects!

Work memory

cleared.

Het werkgeheugen is vol geraakt. Verwijder de objecten die u niet

meer nodig hebt of open een nieuw

bestand.

Invalid

Measurement

U probeert de opdracht Expression

te gebruiken om een uitdrukking in

te voeren die een niet-bestaande

meeteenheid bevat.

Zorg ervoor dat de ingevoerde

uitdrukking alleen meeteenheden

bevat die momenteel worden

weergegeven op het scherm.

Too Many

Animations

U probeert meer dan 10 animaties toe

te voegen.

Gebruik het scherm Edit Animations

om overbodige animaties te

verwijderen of maak een nieuw

bestand en voeg nieuwe animaties

toe.

First select

point(s).

U probeert de opdracht Trace uit te

voeren zonder eerst een traceerpunt

op te geven.

Geef het traceerpunt op en probeer

het opnieuw.

Too Many

Trace Points

U probeert meer dan 10 traceerpunten

op te geven.

Selecteer maximaal 10

traceerpunten.

Too Many

Rows

U probeert meer dan 26 kolommen aan

een animatietabel toe te voegen.

Verwijder de kolommen die u niet

nodig hebt uit de animatietabel en

probeer het opnieuw.

α-11

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

First configure

animation

settings.

• U probeert een animatie uit te

voeren zonder eerst de bijbehorende

instellingen op te geven.

• U probeert de opdracht Add Table

uit te voeren zonder eerst de

bijbehorende instellingen op te geven.

Geef animatie-instellingen op en

probeer het opnieuw.

Cannot Add

Animation

• Het punt dat u hebt geselecteerd

voor de opdracht Add Animation of

Replace Animation kan niet worden

gebruikt in een animatie omdat het

vergrendeld is, enz.

• Het punt dat u hebt geselecteerd

voor de opdracht Add Animation of

Replace Animation kan niet worden

gebruikt in een animatie omdat het

al wordt gebruikt in de animatie

die u configureert of in een andere

animatie.

Selecteer een punt waaraan de

animatie kan worden toegevoegd en

probeer het opnieuw.

Select the

applicable

measurement

icon.

U probeert de opdracht Add Table

uit te voeren zonder eerst het juiste

metingspictogram te selecteren.

Selecteer het pictogram van een

meting die aan een animatietabel kan

worden toegevoegd.

First configure

animation

settings and

create a table.

U hebt geprobeerd de opdracht

Display Table uit te voeren zonder een

animatietabel te genereren.

Genereer eerst een animatietabel.

Create at least

one figure with

a fill color.

U probeert een oppervlakteberekening

uit te voeren ( K(Option) – 7:Area

Calc), maar op het scherm is geen

figuur met een opvulkleur aanwezig.

Teken een figuur met een opvulkleur

en probeer het opnieuw.

α-12

• Fouten in de Picture Plot-modus

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

Too many

plots

Het aantal plots in de modus Picture

Plot overschrijdt het toegestane

maximum.

—

• Configuratiefouten

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

Out of Domain Er is geprobeerd een getal in te voeren

dat buiten het toegestane interval ligt.

Voer een getal in dat binnen het

toegestane interval ligt.

Invalid setting • Er is een ongeldige waarde voor

het weergavevenster (V-Window)

ingevoerd.

• Er is een ongeldige waarde ingevoerd

in het intervalscherm en gebruikt voor

de uitvoering.

• Er is geprobeerd een tabel te maken

met de stapwaarde 0.

• Er is geprobeerd een ongeldige

combinatie van instellingen voor het

weergavevenster op te geven.

Voorbeeld: Xmin = 10, Xmax = 10

• Er is geprobeerd een tabel te maken

in de modus Recursion, maar de

beginwaarde is groter dan of gelijk

aan de eindwaarde.

• Voor het scherm Edit Animations is

de instelling t0=t1 opgegeven in de

modus Geometry.

• Bij een interne berekening is een

wiskundige fout opgetreden (delen

door nul, enz.) tijdens de uitvoering

van een functieberekening of een

berekening in de modus Financial of

Statistics.

• Er werden foutieve waarden

ingevoerd in de modus 3D Graph

voor een coëfficiënt sjabloon.

• Verbeter de waarde voor V-Window

tot die binnen het interval ligt.

• Voer een waarde in die binnen het

interval ligt.

• Geef een andere stapwaarde op

dan 0.

• Geef waarden op die de juiste

relatie hebben.

• Wijzig de waarde zo dat de

beginwaarde kleiner is dan de

eindwaarde.

• Stel het scherm Edit Animations

zo in dat aan t0 en t1 verschillende

waarden zijn toegewezen voor

dezelfde animatie.

• De berekening bevat een of meer

waarden die niet kunnen worden

berekend. Voer daarom andere

waarden in en probeer het opnieuw.

• Ingevoerde coëfficiëntwaarden

kunnen de 3D-grafiek bepalen.

Out of Range Het resultaat valt buiten het

weergavebereik van de rekenmachine.

Wijzig de berekeningsformule.

α-13

• Andere fouten

Foutmelding: Betekenis: Oplossing:

No Data De opgegeven gegevens bestaan

niet. (Deze fout treedt op als wordt

verwezen naar een lijst of variabele

zonder gegevens.)

Geef andere gegevens op.

No File Er is geprobeerd een bestand op te

roepen uit het afbeeldingsgeheugen (1

tot en met 20), maar er is geen bestand

aanwezig in het afbeeldingsgeheugen

met het opgegeven nummer.

Geef het nummer van het

afbeeldingsgeheugen op dat een

bestand bevat.

Not Enough

Elements

• De voor een berekening opgegeven

lijst bevat niet het aantal elementen

dat vereist is voor het uitvoeren van

de berekening.

• U hebt geprobeerd een statistische

berekening uit te voeren met een lijst

waarvan de elementen alle nul zijn

voor de frequentiewaarden.

• Controleer het aantal elementen dat

vereist is voor de berekening die u

probeert uit te voeren en pas het

aantal elementen in de lijst zo nodig

aan.

• Gebruik voor frequentiewaarden

een lijst waarvan de elementen

waarden bevatten die groter zijn

dan nul.

α-14

2. Gebruikte intervallen

Functie

Interval voor oplossingen

met reële getallen

Interne

cijfers

Nauwkeurigheid

Opmerkingen

sin

x

cosx

tanx

(DEG) |x| < 9 × (10

9

)°

(RAD) |

x| < 5 × 10

7

π rad

(GRA) |x| < 1 × 10

10

grad

15 cijfers

In principe is de

nauwkeurigheid

±1 op het 10e

cijfer.*

Maar voor tanx geldt:

|

x| ≠ 90(2n+1): DEG

|

x| ≠ π/2(2n+1): RAD

|

x| ≠ 100(2n+1): GRA

Asnx

Acsx

Atnx

|x| < 1

""

|

x| < 1 × 10

100

sinhx

coshx

tanhx

|x| < 230,9516564

""

|

x| < 1 × 10

100

sinh

–1

x

cosh

–1

x

tanh

–1

x

|x| < 1 × 10

100

""

1 <

x < 1 × 10

100

|x| < 1

log

x

lnx

1 × 10

–99

< x < 1 × 10

100

""

• Complexe getallen mogen

als argument worden

gebruikt.

10

x

e

x

–1 × 10

100

< x < 100

""

• Complexe getallen mogen

als argument worden

gebruikt.

–1 × 10

100

< x < 230,2585092

'

x

2

0 < x < 1 × 10

100

""

• Complexe getallen mogen

als argument worden

gebruikt.

|x| < 1 × 10

50

1/x

3

'

x

|x| < 1 × 10

100

, x ≠ 0

""

• Complexe getallen mogen

als argument worden

gebruikt.

|x| < 1 × 10

100

x!

0 <

x < 69

(x is een geheel getal)

""

nPr

n

Cr

Resultaat < 1 × 10

100

n, r (n en r zijn gehele

getallen)

0 < r < n, n < 1 × 10

10

""

Pol (

x, y) x

2

+ y

2

< 1 × 10

100

""

Rec

(

r ,

θ

)

|

r| < 1 × 10

100

(DEG) |

θ

| < 9 × (10

9

)°

(RAD) |

θ

| < 5 × 10

7

π rad

(GRA) |

θ

| < 1 × 10

10

grad

""

Maar voor tan

θ

geldt:

|

θ

| ≠ 90(2n+1): DEG

|

θ

| ≠ π/2(2n+1): RAD

|

θ

| ≠ 100(2n+1): GRA

α-15

Functie

Interval voor oplossingen

met reële getallen

Interne

cijfers

Nauwkeurigheid

Opmerkingen

° ’ ”

←⎯

° ’ ”

|a|, b, c < 1 × 10

100

0 < b, c

15 cijfers

In principe is de

nauwkeurigheid

±1 op het

10e cijfer.*

|x| < 1 × 10

100

Zestigtallige weergave:

|

x| < 1 × 10

7

^(x

y

)

x > 0:

–1 × 10

100

< ylogx < 100

x = 0 : y > 0

x < 0 : y = n,

m

––––

2

n

+1

(

m, n zijn gehele getallen)

Maar;

–1 × 10

100

< y log |x| < 100

""

• Complexe getallen mogen

als argument worden

gebruikt.

x

'

y

> 0 : x ≠ 0

–1 × 10

100

<

1

x

logy < 100

y = 0 : x > 0

y < 0 : x = 2n+1,

2

n

+1

––––

m

(m ≠ 0; m, n zijn gehele

getallen)

Maar;

–1 × 10

100

<

1

x

log |y| < 100

""

• Complexe getallen mogen

als argument worden

gebruikt.

a+

b

/c

Het totaal van geheel

getal, teller en noemer

mag niet groter dan

10 cijfers zijn (inclusief

scheidingstekens).

""

* Voor een enkelvoudige berekening is de rekenfout ±1 op het 10e cijfer. (In de wetenschappelijke

schrijfwijze is de rekenfout ±1 bij het laatste beduidende cijfer.) Fouten zijn cumulatief in het geval

van opeenvolgende berekeningen, waardoor ze ook groot kunnen worden. (Dit is ook waar voor

interne opeenvolgende berekeningen die worden uitgevoerd in het geval van ^(

x

y

),

x

'

y

, x!,

3

'

x

,

nPr, nCr, enz.)

De resultaten zullen in dergelijke gevallen niet meer betrouwbaar zijn. In de nabijheid van het

singuliere punt en het buigpunt van een functie kunnen de fouten cumuleren en groter worden.

Functie Interval

Bewerkingen

in het twee-,

acht-, tien- en

zestientallig

talstelsel

Na omzetting behoren de ingevoerde getallen tot het volgende interval:

DEC: –2147483648 <

x < 2147483647

BIN: 1000000000000000 < x < 1111111111111111 (negatief)

0 < x < 111111111111111 (0, positief)

OCT: 20000000000 < x < 37777777777 (negatief)

0 < x < 17777777777 (0, positief)

HEX: 80000000 < x < FFFFFFFF (negatief)

0 < x < 7FFFFFFF (0, positief)

β-1

Examenmodus

De Examenmodus plaatst enkele limieten op de rekenmachinefuncties, zodat de

rekenmachine kan worden gebruikt tijdens een examen of test. Gebruik de Examenmodus

alleen wanneer u daadwerkelijk een examen of test doet.

Als u naar de Examenmodus gaat wordt de werking van de rekenmachine beïnvloed zoals

hieronder beschreven.

• De volgende modi en functies zijn uitgeschakeld: modus eActivity, modus Memory,

E-CON4-modus, vectorcommando’s, gegevensoverdracht, add-inapplicaties, add-intalen,

toegang tot het opslaggeheugen, bewerken van gebruikersnaam, OS-update.

• Er wordt een back-up gemaakt van de gebruikersgegevens (hoofdgeheugen). De back-

upgegevens worden hersteld wanneer u de Examenmodus afsluit. Alle gegevens die

tijdens een sessie van de Examenmodus zijn gemaakt, worden verwijderd wanneer de

Examenmodus wordt afgesloten.

Belangrijk!

• U kunt de Examenmodus niet afsluiten met een bewerking op de rekenmachine zelf. Voor

het afsluiten van de Examenmodus is een van de volgende items vereist.

(1) Een computer en een USB-kabel

(2)

Een andere rekenmachine die niet in de Examenmodus is en een gegevenscommunicatiekabel

• Het is aanbevolen een nieuwe set batterijen te laden voordat u de Examenmodus gebruikt.

• De LED knippert terwijl de rekenmachine in de Examenmodus is, waardoor meer

batterijvermogen wordt verbruikt. Sluit de Examenmodus zo snel mogelijk af nadat de

examensessie is voltooid.

u De Examenmodus openen

1. Druk op !o(OFF) om de rekenmachine uit te schakelen.

2. Druk op de toets o terwijl u de toetsen c en x ingedrukt houdt tot het onderstaande

dialoogvenster wordt weergegeven.

Opmerking

Het dialoogvenster wordt mogelijk niet weergegeven als u de drie toetsen te snel loslaat.

Herhaal de bovenstaande procedure vanaf stap 1 als dit gebeurt.

3. Druk op 1(Yes).

• Lees het bericht in het dialoogvenster dat verschijnt.

4. Druk op 2.

• Hiermee wordt het onderstaande dialoogvenster weergegeven.

5. Druk op J.

β

β-2

• Alleen onderstaande instellingen worden bewaard voordat u naar de Examenmodus gaat.

Input/Output, Frac Result, Angle, Complex Mode, Display, Q1Q3 Type, Language, Function

menu language, Battery Type

u Rekenmachinegebruik in de Examenmodus

• De status-LED van de Examenmodus knippert.

LED

L

• Door de Examenmodus te openen, is het volledige displayscherm groen omrand. Er

verschijnt ook een knipperend pictogram ( ) op het display. De knippersnelheid van het

pictogram vertraagt na ongeveer 15 minuten na het openen van de Examenmodus.

Pictogram

Groene rand

• In de Examenmodus is de automatische uitschakeltijd ingesteld op ongeveer 60 minuten.

• In de onderstaande tabel ziet u hoe bepaalde bewerkingen de Examenmodus beïnvloeden.

Als u dit doet:

De rekenmachine blijft in de

Examenmodus.

De gegevensinvoer in de

Examenmodus blijft behouden.

Schakel de voeding uit en

opnieuw in

Ja Ja

Druk op de knop RESTART Ja Nee

Verwijder de batterijen uit de

rekenmachine

Ja Nee

Gegevens hoofdgeheugen

verwijderen

Ja Nee

β-3

u De Examenmodus afsluiten

Er zijn twee manieren om de Examenmodus af te sluiten.

(1) De Examenmodus afsluiten door aan te sluiten op een computer

1. Gebruik de USB-kabel om de rekenmachine die in de Examenmodus is aan te sluiten

op een computer.

2. Wanneer de “Select Connection Mode” verschijnt op de rekenmachine, drukt u op de

rekenmachine op de toets 1.

3. Open het rekenmachinestation op de computer.

4. Kopieer of verwijder alle bestanden op het rekenmachinestation op de computer.

5. Verbreek de verbinding tussen de rekenmachine en de computer.

• Het onderstaande dialoogvenster verschijnt wanneer u de Examenmodus afsluit.

(2) De Examenmodus afsluiten door een andere rekenmachine aan te sluiten

1. Ga op de rekenmachine die in de Examenmodus is (Rekenmachine A) naar de Link-

modus en druk dan op 4(CABLE)2(3PIN).

2. Gebruik de optioneel verkrijgbare SB-62-kabel om Rekenmachine A aan te sluiten op

een andere rekenmachine die niet in de Examenmodus is (Rekenmachine B).

SB-62-kabel

3. Druk op Rekenmachine A op 2(RECV).

β-4

4. Ga op Rekenmachine B* naar de Link-modus en druk vervolgens op 3(EXAM)

1(UNLOCK)1(Yes).

• U kunt ook alle gegevens overdragen van Rekenmachine B naar Rekenmachine A.

Voorbeeld: Om de instellingsgegevens over te dragen naar Rekenmachine A

1. Ga op Rekenmachine B naar de Link-modus en druk vervolgens op

1(TRANSMIT)1(MAIN)1(SELECT).

2. Gebruik c en f om “SETUP” te selecteren.

3. Druk op 1(SELECT)6(TRANSMIT)1(Yes).

* Rekenmachine met Examenmodus functie

• De groene rand en het knipperend pictogram (

) verdwijnen van het display wanneer de

Examenmodus wordt afgesloten.

u Het Helpbestand van de Examenmodus weergeven

U kunt het Helpbestand van de Examenmodus weergeven in de Link-modus.

3(EXAM)2(ENTER) ... Toont hulp over het openen van de Examenmodus.

3(EXAM)3(APP) ... Toont hulp over de modi en functies die worden uitgeschakeld in de

Examenmodus.

3(EXAM)4(EXIT) ... Toont hulp over het afsluiten van de Examenmodus.

E-CON4

Application

(English)

Important!

• All explanations in this section assume that you are fully familiar with all calculator and Data

Logger (CMA CLAB* or CASIO EA-200) precautions, terminology, and operational procedures.

• The

E-CON4 application is designed to get the most out of the measurement functions of the

CASIO EA-200 Data Logger. Though it can run on a CMA CLAB Data Logger, CLAB does not

have a SONIC port, microphone, or speaker as is equipped on the EA-200. While a calculator

is connected to a CLAB Data Logger, attempting to configure E-CON4 application settings and

perform measurement using parameters that are not supported by CLAB will cause an error.

CLAB firmware must be version 2.10 or higher. Be sure to check the firmware version of your

CLAB before using it.

* For information about CMA and the CLAB Data Logger, visit http://cma-science.nl/.

ε-1

E-CON4 Mode Overview

1. E-CON4 Mode Overview

The first time you enter the E-CON4 mode, a screen will appear for selecting a Data Logger.

Data Logger Selection Screen

Press 1(CLAB) or 2(EA-200) to select the Data Logger you want to use.

Selecting a Data Logger will cause the sampling screen (Time-based Sampling screen) to

appear.

Use the sampling screen to start sampling with the Data Logger and to view a graph of

samples.

CLAB EA-200

There are four sampling modes (sampling screens), described below.

1. Time-based Sampling ... Draws a graph simultaneously as sampling is performed. Note,

however, that the graph is drawn after sampling is finished when

CH1, 2, or 3, SONIC, or [START] key is specified as the trigger

source, or when the sampling interval is less than 0.2 seconds.

2. Fast Sampling ... Select to sample high-speed phenomena (sound, etc.)

3. Period Sampling ... Select to perform periodic sampling starting from a start trigger event

and ending with an end trigger event.

4. Mic & Speaker Mode ... Select to sample sound using the built-in microphone. You can

also output a waveform using the built-in speaker. (EA-200 only)

The Data Logger selection screen will not appear from the next time you enter the E-CON4

mode. Instead, the Time-based Sampling screen for the selected a Data Logger will appear

first.

To change the Data Logger, change the setting on the E-CON4 setup screen.

Connecting a Data Logger that is different from the one specified for the calculator will

cause an error message to appear. If this happens, use the setup screen to change the

“Data Logger” setting.

•

ε-2

E-CON4 Mode Overview

E-CON4 Specific Setup Items

The items described below are E-CON4 setup items that displayed only when the

!m(SET UP) operation is performed in the E-CON4 mode.

Indicates the initial default setting of each item.

Data Logger

{CLAB}/{EA-200} ... {CLAB Data Logger}/{EA-200 Data Logger}

Graph Func

{On}/{Off} ... {show graph source data name}/{hide graph source data name}

Coord

{On}/{Off} ... {show coordinate values}/{hide coordinate values} during trace operations

E-CON Axes

{On}/{Off} ... {show axes}/{hide axes}

Real Scroll

{On}/{Off} ... {enable real-time scrolling}/{disable real-time scrolling}

CMA Temp BT01

{°C}/{°F} ... CMA Temperature BT01 measurement unit {°C}/{°F}

CMA Temp 0511

{°C}/{°F} ... CMA Temperature 0511 measurement unit {°C}/{°F}

CASIO Temp

{°C}/{°F} ... CASIO Temperature measurement unit {°C}/{°F}

Vrnr Baro

{atm}/{inHg}/{mbar}/{mmHg} ... Vernier Barometer measurement unit {atm}/{inHg}/

{mbar}/{mmHg}

Vrnr Gas Prs

{atm}/{inHg}/{kPa}/{mbar}/{mmHg}/{psi} ... Vernier Gas Pressure measurement unit

{atm}/{inHg}/{kPa}/{mbar}/{mmHg}/{psi}

Vrnr Mag F L

{mT}/{gauss} ... Vernier Magnetic Field Low-amp measurement unit {mT}/{gauss}

Vrnr Mag F H

{mT}/{gauss} ... Vernier Magnetic Field High-amp measurement unit {mT}/{gauss}

k

u

•

u

•

u

•

u

•

u

•

u

•

u

•

u

•

u

•

u

•

u

•

u

•

ε-3

Sampling Screen

2. Sampling Screen

Changing the Sampling Screen

On any sampling screen, press 5(MODE) to display the sampling mode selection screen.

CLAB EA-200

Use keys b through e to select the sampling mode that matches the type of sampling

you want to perform.

Time-based Sampling Screen

CLAB EA-200

CLAB has three channels named CH1, CH2, and CH3.

EA-200 has four channels named CH1, CH2, CH3, and SONIC. Note, however, that up to

only three channels can be used for sampling at any one time. If you try to start sampling

with four channels at the same time, a “Too Many Channels” error will appear.

Fast Sampling Screen

CLAB EA-200

Both CLAB and EA-200 can use CH1 only.

k

•

k

•

ε-4

Sampling Screen

Period Sampling Screen

CLAB EA-200

With CLAB, only CH1 can be used.

EA-200 has two channels (CH1 and SONIC). However, only one of these can be used.

Mic & Speaker Mode Screen (EA-200 Only)

On the sampling mode selection screen, pressing e(Mic & Speaker Mode) displays the

dialog box shown below.

Select Microphone or Speaker.

Selecting Microphone

This displays the dialog box shown below.

“Sound wave” records the following two dimensions for the sampled sound data: elapsed

time (horizontal axis) and volume (vertical axis).

“FFT” records the following two dimensions: frequency (horizontal axis) and volume (vertical

axis).

Selecting “Sound wave” here will display the Mic & Speaker Mode screen.

k

•

k

u

•

ε-5

Sampling Screen

Selecting “Sound wave & FFT” or “FFT only” will display the dialog box shown below.

Selecting an option automatically configures parameters with the fixed values shown in the

table below.

Option

Parameter

2 - 1000Hz: 1 4 - 2000 Hz: 2 6 - 3000 Hz: 3 8 - 4000 Hz: 4

Frequency Pitch 2 Hz 4 Hz 6 Hz 8 Hz

Frequency

Upper Limit

1000 Hz 2000 Hz 3000 Hz 4000 Hz

Sampling Period 61 μsec 31 μsec 20 μsec 31 μsec

Number of

Samples

8192 8192 8192 4096

Using a function key (1 through 4) to select an FFT range, will cause a Mic & Speaker

Mode screen to appear.

Selecting “Sound wave & FFT” Selecting “FFT only”

Selecting Speaker

This displays the dialog box shown below.

Selecting “Sample Data” here will display the Mic & Speaker Mode screen.

•

u

•

ε-6

Sampling Screen

After selecting “y=f(x)”, perform the steps below.

From the EA-200, output the sound of the waveform indicated by the function input on the

calculator, and draw a graph of the function on the calculator unit screen.

1. Use the data communication cable (SB-62) to connect the communication port of the

calculator with the MASTER port of the EA-200.

2. On the above dialog box, select “y=f(x)”.

This displays a dialog box like the one shown below.

3. Press w to display the View Window screen.

The following settings will be configured automatically Ymin = −1.5, Ymax = 1.5. Do not

change these settings.

4. Press w or J to display the function registration screen.

5. In the “Y1=” line, register the function of the waveform of the sound you want to output.

For the angle unit, specify radians.

Register a function with an Y-value within the range of ±1.5.

6. Press 6(DRAW) to draw the graph.

Drawing the graph causes a vertical cursor to appear on the display, as shown on the

screenshot below. Use this graph to specify the range of the sound output from the

speaker.

7. Use the d and e keys to move the vertical cursor of the output range start point and

then press w to register the start point.

•

ε-7

Sampling Screen

8. Use the d and e keys to move the vertical cursor of the output range end point and

then press w to register the end point.

Setting both the start point and end point will cause the Output Frequency dialog box

shown below to appear.

R

9. Specify the output frequency percent (%) value.

To output the original sound unchanged, specify 100 (%). To output a sound one octave

higher than the original sound, input 200 (%). To output a sound one octave lower than

the original sound, input 50 (%).

10. Input a percent (%) value and then press w.

This outputs the sound of the waveform within the selected range.

If the specified result cannot be output as a sound, the message “Range Error” will

appear. If this happens, press J to display the screen shown below and change the

settings.

11. To stop sound output on the EA-200, press t

he [START/STOP] key.

12. Press w.

This displays a screen like the one shown below.

13. Depending on what you want to do, perform one of the operations below.

To change the output frequency and try again:

Press 1(Yes) to return to the Output Frequency dialog box. Next, perform the operation

starting from step 9, above.

To change the output range of the waveform graph and try again:

Press 6(No) to return to the graph screen in step 6, above. Next, perform the operation

starting from step 7, above.

To change the function:

Press 6(No)J to return to the function registration screen in step 5, above. Next,

perform the operation starting from step 5, above.

To exit the procedure and return to the sampling mode selection screen:

Press 6(No). Next, press J twice.

•

ε-8

Sampling Screen

Sampling Screen Function Menu

1(SENSOR) …… Selects the sensor assigned to a channel.

2(CONFIG) …… Select to configure settings that control sampling (sampling period,

number of samples, warm-up time, etc.)

3(CALIB) …… Performs auto sensor calibration.

4(OTHER) …… Displays the submenu below.

1(GRAPH) …… Graphs the samples measured by the Data Logger. You can

use various graph analysis tools. (Cannot be used on the Period

Sampling screen.)

2(MEMORY) …… Saves Data Logger setup data.

5(INITIAL) …… Initializes setting parameters.

6(ABOUT) …… Shows version information about the Data Logger currently

connected to calculator.

5(MODE) …… Selects a sampling mode.

6(START) …… Starts sampling with the Data Logger.

k

•

ε-9

Auto Sensor Detection (CLAB Only)

3. Auto Sensor Detection (CLAB Only)

When using a CLAB Data Logger, sensors connected to each channel are detected

automatically. This means that you can connect a sensor and immediately start sampling.

1. On the setup screen, select “CLAB” for the “Data Logger” setting.

2. Connect the CLAB Data Logger to the calculator.

3. Connect a sensor to each of the CLAB channels you want to use.

Detection of a sensor will cause a screen like the one below to appear.

1

3

2

1 Show the names of the sensor connected to each channel.

2 Show the current sample values of each channel.

3 Selecting (highlighting) a channel causes

to appear next to it. Pressing e displays

sensor details as shown below for the currently selected sensor.

4. Press 6(START) to start sampling.

Some sensors do not support auto detection. If this happens, press 1(SENSOR) and

then select the applicable sensor.

Note

If a sensor that supports auto detection is not detected automatically, restart CLAB.

•

ε-10

Selecting a Sensor

4. Selecting a Sensor

On the sampling screen, press 1(SENSOR) to display the sensor selection screen.

Assigning a Sensor to a Channel

1. On the sampling screen, use f and c to select the channel to which you want to

assign the sensor.

2. Press 1(SENSOR).

This displays the sensor selection screen like the one shown below. The appearance of

the sensor selection screen depends on the Data Logger type and the selected channel.

3. Press one of the function keys below.

CH1, CH2, CH3

1(CMA) … Displays a list of CMA sensors.

2(CASIO) … Displays a list of CASIO sensors.

3(VERNIER) … Displays a list of Vernier sensors.

4(CUSTOM) … Displays a list of custom sensors. See “7. Using a Custom Probe”

(page

ε-23).

5(None) … Even if a sensor is connected, it is disabled.

6(RESCAN) … Deletes the sensor currently assigned to a channel (CLAB only).

SONIC (EA-200 only)

2(CASIO) … Displays a list of CASIO sensors. Only “Motion” can be selected.

3(VERNIER) … Displays a list of Vernier sensors. You can select either “Motion” or

“Photogate”.

5(None) … SONIC channel not used.

Note

After selecting “Motion” on either the CASIO or the Vernier sensor list, pressing K

will toggle smoothing (sampling error correction) between on and off. “-Smooth” will be

shown on the display while smoothing is on. Nothing is displayed when off.

Selecting “Photogate” on the Vernier sensor list will display a menu that you can use to

select [Gate] or [Pulley].

[Gate] ... Photogate sensor used alone.

[Pulley] ... Photogate sensor used in combination with smart pulley.

k

•

ε-11

Selecting a Sensor

Pressing a function key displays a dialog box like the one shown below. This shows the

sensors that can be assigned to the selected channel.

4. Use f and c to select the sensor you want to assign and then press w.

This returns to the screen in step 1 of this procedure with the name of the sensor you

assigned displayed. At this time there will be a lock (

) icon to the right of the sensor

name. This icon indicates the sensor you assigned with the operation above.

Note

You can also assign a custom probe to a channel. To do so, press 4(CUSTOM) to

display the custom probe list. Use this list to select a custom probe and then press w.

Disabling a Sensor

Perform the steps below when you do not want to perform sampling with a sensor that is

connected to the Data Logger.

1. On the sampling screen, use f and c to select the sensor you want to disable.

2. Press 1(SENSOR).

This displays the sensor selection screen.

3. Press 5(NONE).

This returns to the screen in step 1 of this procedure with no sensor assigned to the

channel. There will be a lock (

) icon indicated for the channel in this case.

The above operation also disables sensor auto detection.

Removing the Sensor Assigned to a Channel (CLAB Only)

1. On the sampling screen, use f and c to select the sensor you want to remove.

2. Press 1(SENSOR).

This displays the sensor selection screen.

3. Press 6(RESCAN).

This returns to the screen in step 1 of this procedure with no sensor assigned to the

channel. There will be no lock (

) icon indicated for the channel in this case.

The above operation also enables sensor auto detection.

•

k

•

k

•

ε-12

Configuring the Sampling Setup

5. Configuring the Sampling Setup

You can configure detailed settings to control individual sampling parameters and to

configure the Data Logger for a specific application. Use the Sampling Config screen to

configure settings.

There are two configuration methods, described below.

Method 1 ... With this method, you configure settings for the sampling interval (Interval)

and number of samples (Samples).

Method 2 ... With this method, you configure settings for the number of samples per

second (Sample/sec) and the total sampling time (Total Time).

You can also use the Sampling Config screen to configure trigger settings. See “Trigger

Setup” (page

ε-15).

Initial default settings are shown below.

Setting Method: Method 1

Interval: 0.2 sec

Samples: 101

Sample/sec: 5 (This setting is not displayed in the case of Method 1.)

Total Time: 20 sec

Warm-up: Auto

Using Method 1 to Configure Settings

1. On the sampling screen, press 2(CONFIG).

This displays the Sampling Config screen with “Interval” highlighted.

2. Press 1(sec) or 2(min) to specify the sampling interval unit.

3. Press e.

This displays a dialog box for configuring the sampling interval setting.

4. Input the sampling interval and then press w.

•

k

•

ε-13

Configuring the Sampling Setup

5. Press c to move the highlighting to “Samples”.

When the sampling mode is “Periodic Sampling” and a CMA or Vernier Photogate

Pulley is assigned to the channel, “Distance” will be displayed in place of “Samples”. For

information about “Distance”, see “To configure the Distance setting” below.

6. Press e.

This displays a dialog box for specifying the number of samples.

7. Input the number of samples and then press w.

8. Press c to move the highlighting to “Warm-up”.

9. Press one of the functions keys below.

1(Auto) … Automatically configures warm-up time settings for each sensor.

2(Manual) … Select for manual input of the warm-up time in seconds units.

3(None) … Disables warm-up time.

Pressing 2(Manual) displays a dialog box for specifying the warm-up time. Input the

warm-up time and then press w.

When the sampling mode is “Fast Sampling”, “FFT Graph” will be displayed in place

of “Warm-up”. For information about “FFT Graph”, see “To configure the FFT Graph

setting” below.

10. After all of settings are the way you want, press J.

This returns to the sampling screen.

To configure the Distance setting

Move the highlighting to “Distance” and then press 1(NUMBER). This displays a dialog box

for specifying the drop distance for the smart pulley weight.

Input a value from 0.1 to 4.0 to specify the distance in meters.

To configure FFT Graph setting

In place of step 9 of the procedure under “Using Method 1 to Configure Settings”, specify

whether or not you want to draw a frequency characteristics graph (FFT Graph).

1(On) ... Draws an FFT graph after sampling is finished. Use the dialog box that

appears to select a frequency.

2(Off) ... FFT Graph no drawn after sampling is finished.

•

u

ε-14

Configuring the Sampling Setup

Using Method 2 to Configure Settings

1. On the sampling screen, press 2(CONFIG).

This displays the Sampling Config screen.

2. Press 5(Method2).

This will cause the highlighting to move to “Sample/sec”.

3. Press e.

This displays a dialog box for specifying the number of samples per second.

4. Input the number of samples and then press w.

5. Press c to move the highlighting to “Total Time”.

6. Press e.

This displays a dialog box for specifying the sampling time.

7. Input the sampling time and then press w.

8. Press c to move the highlighting to “Warm-up”.

Use the same procedure as that for Method 1 to configure the “Warm-up” setting.

9. After all of settings are the way you want, press J.

This returns to the sampling screen.

To switch between Method 1 and Method 2

If the current method is Method 1, press 5(Method2) to switch to Method 2. This will cause

the highlighting to move to “Sample/sec”.

If the current method is Method 2, press 4(Method1) to switch to Method 1. This will cause

the highlighting to move to “Interval”.

k

•

u

ε-15

Configuring the Sampling Setup

If the highlighting is located at “Warm-up”, it will not move when you switch from Method 1 to

Method 2.

Switching from Method 1 to Method 2 will cause Method 2 values to be automatically

calculated and configured in accordance with the values you input with Method 1. Values are

also automatically calculated when you switch from Method 2 to Method 1.

Input Ranges

Method 1

Interval (sec): 0.0005 to 299 sec

(0.02 to 299 sec for the Motion sensor. 0.0025 to 299 sec for the CLAB

built-in 3-axis accelerometer.)

Interval (min): 5 to 240 min

(With some sensors, a setting of five minutes or greater is not supported.)

Samples: 10 to 10001

Method 2

Sample/sec: 1 to 2000

(1 to 50 sec for the CMA Motion sensor. 1 to 400 for the CLAB built-in 3-axis

accelerometer.)

An error message will be displayed if you input a value for a setting that causes the

automatically calculated number of samples (Samples) setting to become a value that is

outside the allowable input range.

Only Method 1 settings are supported when the Interval setting is 5min or greater.

k Trigger Setup

You can use the Trigger Setup screen to specify the event that causes sampling to start (w

key operation, etc.). The event that causes sampling to start is called the “trigger source”,

which is indicated as “Source” on the Trigger Setup screen.

The following table describes each of the

eight available trigger sources.

To start sampling when this happens:

Select this trigger source:

When the w key is pressed

[EXE] key

After the specified number of seconds are counted down Count Down

When input at CH1 reaches a specified value CH1

When input at CH2 reaches a specified value CH2

When input at CH3 reaches a specified value CH3

When input at the SONIC channel reaches a specified value

(EA-200 only)

SONIC

When the built-in microphone detects sound (EA-200 only) Mic

When the [START/STOP] key is pressed (EA-200 only) [START] key

When [Button] is pressed (CLAB only) [START] key

u

•

ε-16

Configuring the Sampling Setup

• To configure Trigger Setup settings

1. While the Sampling Config screen is on the display, press 6(Trigger).

• This displays the Trigger Setup screen with the

“Source” line highlighted.

• The function menu items that appears in the menu

bar depend on the sampling mode. The nearby

screen shows the function menu when “

Time-based

Sampling” is selected as the sample sampling mode.

2. Use the function keys to select the trigger source you want.

• The following shows the trigger sources that can be selected for each sampling mode.

Sampling Mode Trigger Source

Time-based

Sampling

1(EXE) : [EXE] key, 2(Cont) : Count Down, 3(CH1~3),

4(Sonic), 5(START) : [START] key

Fast Sampling

1(EXE) : [EXE] key, 2(Cont) : Count Down, 3(CH1)

Mic & Speaker

Mode

1(EXE) : [EXE] key, 2(Cont) : Count Down, 5(Mic)

• When the sampling mode is “Time-based Sampling” and the “Interval” setting is five

minutes or greater, the trigger source is always the [EXE] key.

• When the sampling mode is “Period Sampling”, the trigger source is always CH1.

However, when the SONIC channel is being used on the EA-200, the trigger source is

always SONIC.

3. Perform one of the following operations, in accordance with the trigger source that was

selected in step 2.

If this is the

trigger source:

Do this next:

[EXE] key

Press w to finalize Trigger Setup and return to the

Sampling

Config screen.

Count Down

Specify the countdown start time. See “To specify the countdown

start time” below.

CH1

CH2

CH3

Specify the trigger threshold value and trigger edge direction. See

“To specify the trigger threshold value and trigger edge type” on

page ε-17, “To configure trigger threshold, trigger start edge, and

trigger end edge settings” or “To configure Photogate trigger start

and end settings” on page ε-18.

SONIC

Specify the trigger threshold value and motion sensor level. See

“To specify the trigger threshold value and motion sensor level” on

page

ε-19.

Mic

Specify microphone sensitivity. See “To specify microphone

sensitivity” on page

ε-17.

[START] key

Press w to finalize Trigger Setup and return to the

Sampling

Config screen

.

ε-17

Configuring the Sampling Setup

• To specify the countdown start time

1. Move the highlighting to “Timer”.

2. Press 1(Time) to display a dialog box for specifying the countdown start time.

3. Input a value in seconds from 1 to 10.

4. Press w to finalize Trigger Setup and return to the

Sampling Config screen.

• To specify microphone sensitivity

1. Move the highlighting to “Sense” and then press one of the function keys described

below.

To select this level of microphone sensitivity: Press this key:

Low

1(Low)

Medium

2(Middle)

High

3(High)

2. Press w to finalize Trigger Setup and return to the

Sampling Config screen.

• To specify the trigger threshold value and trigger edge type

Perform the following steps when “Time-based Sampling” or ”Fast Sampling” is specified as

the sampling mode.

1. Move the highlighting to “Threshold”.

2. Press 1(EDIT) to display a dialog box for specifying the trigger threshold value, which is

value that data needs to attain before sampling starts.

Sensor assigned to CH1, CH2, CH3 or the SONIC

channel

Measurement unit supported by assigned sensor

3. Input the value you want, and then press w.

4. Move the highlighting to “Edge”.

5. Press one of the function keys described below.

To select this type of edge: Press this key:

Falling

1(Fall)

Rising

2(Rise)

6. Press w to finalize Trigger Setup and return to the

Sampling Config screen.

ε-18

Configuring the Sampling Setup

• To configure trigger threshold, trigger start edge, and trigger end edge

settings

Perform the following steps when “Period Sampling” is specified as the sampling mode.

1. Move the highlighting to “Threshold”.

2. Press 1(EDIT) to display a dialog box for specifying the trigger threshold value, which is

value that data needs to attain before sampling starts.

3. Input the value you want.

4. Move the highlighting to “Start to”.

5. Press one of the function keys described below.

To select this type of edge: Press this key:

Falling

1(Fall)

Rising

2(Rise)

6. Move the highlighting to “End Edge”.

7. Press one of the function keys described below.

To select this type of edge: Press this key:

Falling

1(Fall)

Rising

2(Rise)

8. Press w to finalize Trigger Setup and return to the

Sampling Config screen.

• To configure Photogate trigger start and end settings

Perform the following steps when CH1 is selected as a Photogate trigger source.

Perform the operation below even while Vernier Photogate is assigned to the SONIC

channel when performing Period Sampling with the EA-200.

1. Move the highlighting to “Start to”.

2. Press one of the function keys described below.

To specify this Photogate status: Press this key:

Photogate closed

1(Close)

Photogate open

2(Open)

3. Move the highlighting to “End Gate”.

4. Press one of the function keys described below.

To specify this Photogate status: Press this key:

Photogate closed

1(Close)

Photogate open

2(Open)

5. Press w to finalize Trigger Setup and return to the

Sampling Config screen.

ε-19

Configuring the Sampling Setup

• To specify the trigger threshold value and motion sensor level

1. Move the highlighting to “Threshold”.

2. Press 1(EDIT) to display a dialog box for specifying the trigger threshold value, which is

value that data needs to attain before sampling starts.

3. Input the value you want, and then press w.

4. Move the highlighting to “Level”.

5. Press one of the function keys described below.

To select this type of level: Press this key:

Below

1(Below)

Above

2(Above)

6. Press w to finalize Trigger Setup and return to the

Sampling Config screen.

ε-20

Performing Auto Sensor Calibration and Zero Adjustment

6. Performing Auto Sensor Calibration and Zero

Adjustment

You can use the procedures in this section to perform auto sensor calibration and sensor

zero adjustment.

With auto calibration, you can configure applicable interpolation formula slope (Slope) and

y-intercept (Intercept) values for a sensor based on two measured values.

With zero adjustment, you can configure a custom probe

y-intercept based on measured

values.

A sensor calibrated with auto calibration or zero adjustment is registered as a custom probe.

Sensor Calibration Screen

1. On the sampling screen, use f and c to move the highlighting to the sensor you want

to auto calibrate or zero adjust.

2. Press 3(CALIB).

This displays a sensor calibration screen like the one shown below.

1(EDIT) ... Select to manually modify the highlighted item.

2(CALIB) … Performs auto sensor calibration.

3(ZERO) … Performs sensor zero adjustment.

6(SET) … Select to assign the calibrated sensor to a channel. This registers the

sensor as a custom probe.

Press J to return to the sampling screen.

Performing Auto Sensor Calibration

Important!

Before performing the operation below, you will need to have two known measured values

on hand.

When inputting reference values in step 3 of the procedure below, input values that were

measured accurately under conditions used for the sampling operations in step 2 of the

procedure. When inputting reference values in step 5 of the procedure below, input values

that were measured accurately under conditions used for the sampling operations in step 4

of the procedure.

k

•

k

•

ε-21

Performing Auto Sensor Calibration and Zero Adjustment

1. On the sensor calibration screen, press 2(CALIB).

A screen like the one shown below will appear after the first sampling operation starts.

First sampling operation

Real-time display of sampled values

2. After the sampled value stabilizes, hold down w for a few seconds.

This registers the first sampled valued and displays it on the screen. At this time, the

cursor will appear at the bottom of the display, indicating that a reference value can be

input.

3. Input a reference value for the first sample value and then press w.

A screen like the one shown below will appear after the second sampling operation starts

automatically.

Second sampling operation

4. After the sampled value stabilizes, hold down w for a few seconds.

This registers second sampled valued and displays it on the screen. At this time, the

cursor will appear at the bottom of the display, indicating that a reference value can be

input.

5. Input a reference value for the second sample value and then press w.

This returns to the sensor calibration screen.

E-CON4 calculates slope and

y-intercept values based on the two input reference values

and automatically configures settings. Automatically calculated values are displayed on

the sensor calibration screen.

Performing Sensor Zero Adjustment

1. On the sensor calibration screen, press 3(ZERO).

A screen like the one shown below will appear after sampling starts.

•

k

•

ε-22

Performing Auto Sensor Calibration and Zero Adjustment

2. When the sampled value that you want to zero adjust is displayed, press w.

This returns to the sensor calibration screen.

E-CON4 automatically sets a

y-intercept value based on the measured value.

Automatically calculated values are displayed on the sensor calibration screen.

Configuring Settings Manually

1. On the sensor calibration screen, use f and c to move the highlighting to the item

whose setting you want to change.

2. Press 1(EDIT).

3. Input the information below for each of the items.

Probe Name ... Sensor name up to 18 characters long. (17 characters long when the

sensor name includes “±”.)

Slope ... Interpolation formula slope (value that specifies constant

a of ax+b)

Intercept ... Interpolation formula

y-intercept (value that specifies constant b of ax+b)

4. After you finish inputting, press w.

Assigning a Calibrated Sensor to a Channel

1. Perform auto sensor calibration and sensor zero adjustment. (Or configure settings

manually.)

2. On the sensor calibration screen, press 6(SET).

This displays a dialog box like the one shown below.

Number is assigned automatically.

3. Press J.

This assigns the calibrated sensor to the channel and returns to the sampling screen.

The calibrated sensor is stored under the custom probe number shown on the dialog box

above.

•

k

•

ε-23

Using a Custom Probe

7. Using a Custom Probe

The sensors shown in the CASIO, Vernier, and CMA sensor lists under “4. Selecting a

Sensor” are E-CON4 mode standard sensors. If you want to sample with a sensor not

included in a list, you must configure it as a custom probe.

Registering a Custom Probe

1. On the sensor selection screen, press 4(CUSTOM).

This displays the custom probe list screen.

If there is no registered custom probe, the message “No Custom Probe” appears on the

display.

2. Press 1(NEW).

This displays a custom probe setup screen like the one shown below.

3. Press 1(EDIT).

4. Input up to 18 characters for the custom probe name and then press w.

This will cause the highlighting to move to “Slope”.

5. Move the highlighting to the setting you want to configure and then press 1(EDIT).

Setting items are described below.

Slope ... Input the interpolation formula slope (value that specifies constant

a of ax+b)

Intercept ... Input the interpolation formula

y-intercept (value that specifies constant b of

ax+b)

Unit Name ... Input up to eight characters for the unit name.

Warm-up ... Specify the warm-up time.

Type ... Select the sensor type (“0-5V” or “±10V”). Press 4(0-5V) or 5(±10V).

6. Perform auto calibration and zero adjustment of the custom probe as required.

Press 2(CALIB) to perform auto calibration of the custom probe. See “Performing Auto

Sensor Calibration” (page

ε-20).

Press 3(ZERO) to perform zero adjustment of the custom probe. See “Performing

Sensor Zero Adjustment” (page

ε-21).

k

•

ε-24

Using a Custom Probe

7. After configuring the required settings, press 6(SAVE) or w.

This displays the dialog box shown below.

8. Input the custom probe registration number (1 to 99) and then press w.

This registers the custom probe and returns to the custom probe list screen.

Assigning a Custom Probe to a Channel

1. On the sampling screen, use f and c to select the channel to which you want to

assign the custom probe.

2. Press 1(SENSOR) to display the sensor selection screen.

3. Press 4(CUSTOM).

This displays the custom probe list screen.

4. Use f and c to select the custom probe you want to assign and then press w.

Changing the Settings of a Custom Probe

1. On the custom probe list screen, use f and c to select the custom probe whose

settings you want to change.

2. Press 2(EDIT).

This displays a custom probe setup screen.

3. Perform steps 3 through 6 under “Registering a Custom Probe”.

4. After configuring the required settings, press 6(SAVE) or w.

This returns to the custom probe list screen.

Recalling CMA or Vernier Sensor Settings to Register a Custom Probe

1. On the custom probe list screen, press 4(CMA) or 5(VERNIER).

This displays a sensor list.

2. Use the f and c cursor keys to move the highlighting to the sensor whose settings you

want to use as the basis of the custom probe and then press w.

The name of the selected sensor and its setting information are shown on the custom

probe setup screen.

3. Perform steps 3 through 8 under “Registering a Custom Probe”. However, you will not be

able to change the sensor type.

•

k

•

k

•

k

•

ε-25

Using Setup Memory

8. Using Setup Memory

Data logger setup data (Data Logger settings, sampling mode, assigned sensor, sampling

setup) is stored at the time it is created in a memory area called the “current setup memory

area”.

The current contents of the current setup memory area are overwritten whenever you

create other setup data.

You can use setup memory to save the current setup memory area contents to calculator

memory to keep it from being overwritten, if you want.

k Saving a Setup

1. Display the sampling screen you want to save.

2. Press 4(OTHER)2(MEMORY).

This displays the setup memory list.

The message “No Setup-MEM” will appear if there is no setup data stored in memory.

3. Press 2(SAVE).

This displays a setup name input screen.

4. Input up to 18 characters for the setup name and then press w.

This displays a memory number input dialog box.

5. Input a memory number (1 to 99) and then press w.

This returns to the setup memory list.

6. Press J.

This returns to the sampling screen.

Important!

• Since you assign both a setup name and a file number to each setup, you can assign the

same name to multiple setups, if you want.

k Using and Managing Setups in Setup Memory

All of the setups you save are shown in the setup memory list. After selecting a setup in the

list, you can use it to sample data or you can edit it.

• To preview saved setup data

You can use the following procedure to check the contents of a setup before you use it for

sampling.

1. On the

sampling screen, press 4(OTHER)2(MEMORY) to display the setup memory

list.

2. Use the f and c cursor keys to highlight the name of the setup you want.

•

ε-26

Using Setup Memory

3. Press K(Setup Preview) (or e).

• This displays the preview dialog box.

4. To close the preview dialog box, press J.

• To recall a setup and use it for sampling

Be sure to perform the following steps before starting sampling with a Data Logger.

1. Connect the calculator to a

Data Logger.

2. Turn on

Data Logger power.

3. In accordance with the setup you plan to use, connect the proper sensor to the

appropriate

Data Logger channel.

4. Prepare the item whose data is to be sampled.

5. On the

sampling screen, press 4(OTHER)2(MEMORY) to display the setup memory

list.

6. Use the f and c cursor keys to highlight the name of the setup you want.

7. Press 1(START).

8. In response to the confirmation message that appears, press 1.

• Pressing w sets up the

Data Logger and then starts sampling.

• To clear the confirmation message without sampling, press 6.

Note

• See “Operations during a sampling operation” on page

ε-29 for information about

operations you can perform while a sampling operation is in progress.

• To change the name of setup data

1. On the sampling screen, press 4(OTHER)2(MEMORY) to display the setup memory

list.

2. Use the f and c cursor keys to highlight the name of the setup you want.

3. Press 3(RENAME).

• This displays the screen for inputting the setup name.

4. Input up to 18 characters for the setup name, and then press w.

• This changes the setup name and returns to the setup memory list.

• To delete setup data

1. On the sampling screen, press 4(OTHER)2(MEMORY) to display the setup memory

list.

2. Use the f and c cursor keys to highlight the name of the setup you want.

3. Press 4(DELETE).

ε-27

Using Setup Memory

4. In response to the confirmation message that appears, press 1(Yes) to delete the

setup.

• To clear the confirmation message without deleting anything, press 6(No).

• To recall setup data

Recalling setup data stores it in the current setup memory area. After recalling setup data,

you can edit it as required. This capability comes in handy when you need to perform a setup

that is slightly different from one you have stored in memory.

1. On the

sampling screen, press 4(OTHER)2(MEMORY) to display the setup memory

list.

2. Use the f and c cursor keys to highlight the name of the setup you want.

3. Press 5(LOAD).

4. In response to the confirmation message that appears, press 1(Yes) to recall the setup.

• To clear the confirmation message without recalling the setup, press 6(No).

Note

• Recalling setup data replaces any other data currently in the current setup memory area.

However, if there is setup data for a sampling mode that is different from the current mode,

that data will not be overwritten.

ε-28

Starting a Sampling Operation

9. Starting a Sampling Operation

This section describes how to use a setup configured using the E-CON4 mode to start a

Data Logger sampling operation.

k Before getting started...

Be sure to perform the following steps before starting sampling with a Data Logger.

1. Connect the calculator to a

Data Logger.

2. Turn on

Data Logger power.

3. In accordance with the setup you plan to use, connect the proper sensor to the

appropriate

Data Logger channel.

4. Prepare the item whose data is to be sampled.

k Starting a Sampling Operation

A sampling operation can be started from the sampling screen or the setup memory list.

Here we will show the operation that starts from the sampling screen.

See “To recall a setup

and use it for sampling” on page ε-26 for information about starting sampling from the setup

memory list.

• To start sampling

1. Enter the sampling mode you want to use and then press 6(START).

• This displays a sampling start confirmation screen like the one shown below.

2. Press w.

• This sets up the

Data Logger using the setup data in the current setup memory area.

• The message “Setting

Data Logger...” remains on the display while Data Logger setup

is in progress. You can cancel the setup operation any time this message is displayed

by pressing A.

• The screen shown nearby appears after

Data Logger

setup is complete.

ε-29

Starting a Sampling Operation

3. Press w to start sampling.

• The screens that appear while sampling is in progress and after sampling is complete

depend on setup details (sampling mode, trigger setup, etc.). For details, see

“Operations during a sampling operation” below.

• Operations during a sampling operation

Sending a sample start command from the calculator to a Data Logger causes the following

sequence to be performed.

Setup Data Transfer → Sampling Start → Sampling End →

Transfer of Sample Data from the

Data Logger to the Calculator

The table on the next page shows how the trigger conditions and sensor type specified in the

setup data affects the above sequence.

ε-30

Starting a Sampling Operation

• The screen shown below appears when CH1~3,

SONIC, or Mic is used as the trigger.

• Time-based Sampling: Interval of 5min or greater

Pressing 1 advances to

“4. Graphing”.

Pressing w there returns to

“3. Sampling”.

Sampled values are saved as

Current Sample Data.

Graph screen does not show all sampled values,

but only a partial preview.

•

Mic & Speaker Mode: Speaker - Sample Data

The following three graph

types can be produced when

Photogate -Pulley is being

used.

1.

Time and distance graph

2.

Time and velocity graph

3.

Time and acceleration graph

Sample values are stored as

List data only.

Starts Samplin

g

Starts Sampling

w1

w

• When Number of Samples = 1

•

When Number of Samples > 1

Input values.

w

Mode

Time-based

Sampling

Fast Sampling

Mic & Speaker

Mode

Period Sampling

1. Data Logger Setup

2. Start Standby 3. Sampling 4. Graphing

w

• The screen shown below appears when CH1~3,

SONIC, or Mic is used as the trigger.

• Time-based Sampling: Interval of 5min or greater

Pressing 1 advances to

“4. Graphing”.

Pressing w there returns to

“3. Sampling”.

Sampled values are saved as

Current Sample Data.

Graph screen does not show all sampled values,

but only a partial preview.

•

Mic & Speaker Mode: Speaker - Sample Data

The following three graph

types can be produced when

Photogate -Pulley is being

used.

1.

Time and distance graph

2.

Time and velocity graph

3.

Time and acceleration graph

Sample values are stored as

List data only.

Starts Samplin

g

Starts Sampling

w1

w

• When Number of Samples = 1

•

When Number of Samples > 1

Input values.

w

Mode

Time-based

Sampling

Fast Sampling

Mic & Speaker

Mode

Period Sampling

1. Data Logger Setup

2. Start Standby 3. Sampling 4. Graphing

w

ε-31

Using Sample Data Memory

10. Using Sample Data Memory

Performing a Data Logger sampling operation from the E-CON4 mode causes sampled

results to be stored in the “current data area” of

E-CON4 memory. Separate data is saved

for each channel, and the data for a particular channel in the current data area is called that

channel’s “current data”.

Any time you perform a sampling operation, the current data of the channel(s) you use is

replaced by the newly sampled data. If you want to save a set of current data and keep it

from being replaced by a new sampling operation, save the data in sample data memory

under a different file name.

k Managing Sample Data Files

• To save current sample data to a file

1. On the sampling screen, press 4(OTHER)1(GRAPH).

• This displays the Graph Mode screen.

Graph Mode Screen

• For details about the Graph Mode screen, see “Using the Graph Analysis Tools to

Graph Data” (page

ε-33).

2. Press 2(DATA).

• This displays the Sampling Data List screen.

List of current data files

“cd” stands for “current data”. The text on

the right side of the colon indicates the

channel name.

Sampling Data List Screen

3. Use the f and c cursor keys to move the highlighting to the current data file you want

to save, and then press 2(SAVE).

• This displays the screen for inputting a data name.

ε-32

Using Sample Data Memory

4. Enter up to 18 characters for the data file name, and then press w.

• This displays a dialog box for inputting a memory number.

5. Enter a memory number in the range of 1 to 99, and then press w.

• This saves the sample data at the location specified by the memory number you input.

The sample data file you save is

indicated on the display using the format:

<memory number>:<file name>.

• If you specify a memory number that is already being used to store a data file, a

confirmation message appears asking if you want to replace the existing file with the

new data file. Press 1 to replace the existing data file, or 6 to return to the memory

number input dialog box in step 4.

6. To return to the

sampling screen, press J twice.

Note

• You could select another data file besides a current data file in step 3 of the above

procedure and save it under a different memory number. You do not need to change the

file’s name as long as you use a different file number.

ε-33

Using the Graph Analysis Tools to Graph Data

11. Using the Graph Analysis Tools to Graph

Data

Graph Analysis tools make it possible to analyze graphs drawn from sampled data.

k Accessing Graph Analysis Tools

You can access Graph Analysis tools using either of the two methods described below.

• Accessing Graph Analysis tools from the Graph Mode screen, which is displayed by

pressing

4(OTHER)1(GRAPH) on the sampling screen

Graph Mode Screen

• The

sampling screen appears after you perform a sampling operation. Press

4(OTHER)1(GRAPH) at that time.

• When you access Graph Analysis tools using this method, you can select from among a

variety of other Analysis modes. See “Selecting an Analysis Mode and Drawing a Graph”

(page

ε-34) for more information about the other Analysis modes.

• Accessing Graph Analysis tools from the screen of a graph drawn after a sampling

operation is executed from the

sampling screen (Time-based Sampling, Fast

Sampling, Mic & Speaker Mode - Microphone)

Graph Screen

• In this case, data is graphed after the sampling operation is complete, and the calculator

accesses Graph Analysis tools automatically. See “Graph Screen Key Operations” on

page

ε-37.

ε-34

Using the Graph Analysis Tools to Graph Data

k Selecting an Analysis Mode and Drawing a Graph

This section contains a detailed procedure that covers all steps from selecting an analysis

mode to drawing a graph.

Note

• Step 4 through step 7 are not essential and may be skipped, if you want. Skipping any step

automatically applies the initial default values for its settings.

• If you skip step 2, the default analysis mode is the one whose name is displayed in the top

line of the Graph Mode screen.

• To select an analysis mode and draw a graph

1. On the sampling screen, press 4(OTHER)1(GRAPH).

• This displays the Graph Mode screen.

2. Press 3(MODE), and then select the analysis mode you want from the menu that

appears.

To do this:

Perform this menu

operation:

To select this

mode:

Graph three sets of sampled data

simultaneously

[Norm] Graph Analysis

Graph sampled data along with its first

and second derivative graph

[diff] d/dt & d

2

/dt

2

Display the graphs of different sampled

data in upper and lower windows for

comparison

[COMPARE] → [GRAPH]

Compare Graph

Output sampled data from the speaker,

displaying graph of the raw data in

the upper window and the output

waveform in the lower window (EA-200

only)

[COMPARE] → [Sound]

Compare Sound

Display the graph of sampled data

in the upper window and its first

derivative graph in the lower window

[COMPARE] → [d/dt]

Compare d/dt

Display the graph of sampled data

in the upper window and its second

derivative graph in the lower window

[COMPARE] → [d

2

/dt

2

]

Compare d

2

/dt

2

• The name of the currently selected mode appears in the top line of the Graph Mode

screen.

Analysis mode name

ε-35

Using the Graph Analysis Tools to Graph Data

3. Press 2(DATA).

• This displays the Sampling Data List screen.

4. Specify the sampled data for graphing.

a. Use the f and c cursor keys to move the highlighting to the name of the sampled

data file you want to select, and then press 1(ASSIGN) or w.

• This returns to the Graph Mode screen, which shows the name of the sample data file

you selected.

Graph on/off indicator

Sample data file name

Name of sensor used for sampling

Graph Mode Screen

b. Repeat step a above to specify sample data files for other graphs, if there are any.

• If you select “Graph Analysis” as the analysis mode in step 2, you must specify

sample data files for three graphs. If you select “Compare Graph” as the analysis

mode in step 2, you must specify sample data files for two graphs. With other modes,

you need to specify only one sample data file.

• For details about Sampling Data List screen operations, see “Using Sample Data

Memory” (page

ε-31).

5. Turn on graphing for each of the graphs listed on the Graph Mode screen.

a. On the Graph Mode screen, use the f and c cursor keys to select a graph, and

then press 1(SELECT) to toggle graphing on or off.

Graphing turned off.

Graphing turned on.

b. Repeat step a to turn each of the graphs listed on the Graph Mode screen on or off.

6. Select the graph style you want to use.

a. On the Graph Mode screen, use the f and c cursor keys to move the highlighting

to the graph (Gph1, Gph2, etc.) whose style you want to specify, and then press

4(STYLE). This will cause the function menu to change as shown below.

ε-36

Using the Graph Analysis Tools to Graph Data

b. Use the function keys to specify the graph style you want.

To specify this graph style: Press this key:

Line graph with dot ( • ) data markers

1(

)

Line graph with square (  ) data markers

2(

)

Line graph with X (×) data markers

3(

)

Scatter graph with dot ( • ) data markers

4(

)

Scatter graph with square (  ) data markers

5(

)

Scatter graph with X (×) data markers

6( )

c. Repeat a and b to specify the style for each of the graphs on the Graph Mode screen.

7. On the Graph Mode screen, press 6(DRAW) or w.

• This draws the graph(s) in accordance with the settings you configured in step 2

through step 6.

Graph Screen

• When a Graph screen is on the display, the function keys provide you with zooming and

other capabilities to aid in graph analysis.

For details about Graph screen function key operations, see the following section.

• To deselect sampled data assigned for graphing on the Graph Mode screen

1. On the Graph Mode screen, use the f and c cursor keys to move the highlighting to

the graph (Gph1, Gph2, etc.) whose sampled data you want to deselect.

2. Press 5(DELETE).

• This will deselect sample data assigned to the highlighted graph.

ε-37

Graph Analysis Tool Graph Screen Operations

12. Graph Analysis Tool Graph Screen

Operations

This section explains the various operations you can perform on the graph screen after

drawing a graph.

You can perform these operations on a graph screen produced by a sampling operation,

or by the operation described under “Selecting an Analysis Mode and Drawing a Graph” on

page

ε-34.

k Graph Screen Key Operations

On the graph screen, you can use the keys described in the table below to analyze (CALC)

graphs by reading data points along the graph (Trace) and enlarging specific parts of the

graph (Zoom).

Key Operation Description

!1(TRACE)

Displays a trace pointer on the graph along with the coordinates of

the current cursor location. Trace can also be used to obtain the

periodic frequency of a specific range on the graph and assign it

to a variable. See “Using Trace” on page

ε-38.

!2(ZOOM)

Starts a zoom operation, which you can use to enlarge or reduce

the size of the graph along the

x-axis or the y-axis. See “Using

Zoom” on page ε-39.

!3(V-WIN)

Displays a function menu of special View Window commands for

the

E-CON4 mode graph screen.

For details about each command, see “Configuring View Window

Parameters” on page ε-47.

!4(SKETCH)

Displays a menu that contains the following commands: Cls, Plot,

F-Line, Text, PEN, Vertical, and Horizontal. For details about

each command, see “Drawing Dots, Lines, and Text on the Graph

Screen (Sketch)” on page 5-50.

K1(PICTURE)

Saves the currently displayed graph as a graphic image. You can

recall a saved graph image and overlay it on another graph to

compare them. For details about these procedures, see “Saving

and Recalling Graph Screen Contents” on page 5-20.

K2(LISTMEM)

Displays a menu of functions for saving the sample values in a

specific range of a graph to a list. See “Transforming Sampled

Data to List Data” on page

ε-40.

K3(EDIT)

Displays a menu of functions for zooming and editing a particular

graph when the graph screen contains multiple graphs. See

“Working with Multiple Graphs” on page

ε-44.

K4(CALC)

Displays a menu that lets you transform a sample result graph to a

function using Fourier series expansion, and to perform regression

to determine the tendency of a graph. See “Using Fourier Series

Expansion to Transform a Waveform to a Function” on page

ε-41,

and “Performing Regression” on page ε-42.

ε-38

Graph Analysis Tool Graph Screen Operations

Key Operation Description

K5(Y=fx)

Displays the graph relation list, which lets you select a Y=f(x)

graph to overlay on the sampled result graph. See “Overlaying a

Y=f(x) Graph on a Sampled Result Graph” on page

ε-43.

K6(SPEAKER)

Starts an operation for outputting a specific range of a sound data

waveform graph from the speaker (EA-200 only). See “Outputting

a Specific Range of a Graph from the Speaker” on page

ε-46.

k Scrolling the Graph Screen

Press the cursor keys while the graph screen is on the display scrolls the graph left, right, up,

or down.

Note

• The cursor keys perform different operations besides scrolling while a trace or graph

operation is in progress. To perform a graph screen scroll operation in this case, press J

to cancel the trace or graph operation, and then press the cursor keys.

k Using Trace

Trace displays a crosshair pointer on the displayed graph along with the coordinates of the

current cursor position. You can use the cursor keys to move the pointer along the graph.

You can also use trace to obtain the periodic frequency value for a particular range, and

assign the range (time) and periodic frequency values in separate Alpha memory variables.

• To use trace

1. On the graph screen, press !1(TRACE).

• This causes a trace pointer to appear on the graph.

The coordinates of the current trace pointer location

are also shown on the display.

2. Use the d and e cursor keys to move the trace pointer along the graph to the location

you want.

• The coordinate values change in accordance with the trace pointer movement.

• You can exit the trace pointer at any time by pressing J.

• To obtain the periodic frequency value

1. Use the procedure under “To use trace” above to start a trace operation.

2. Move the trace pointer to the start point of the range whose periodic frequency you want

to obtain, and then press w.

ε-39

Graph Analysis Tool Graph Screen Operations

3. Move the trace pointer to the end point of the range whose periodic frequency you want

to obtain.

• This causes the period and periodic frequency value

at the start point you selected in step 2 to appear

along the bottom of the screen.

4. Press w to assign the period and periodic frequency values to Alpha memory variables.

• This displays a dialog box for specifying variable

names for [Period] and [Frequency] values.

• The initial default variable name settings are “S” for

the period and “H” for the periodic frequency. To

change to another variable name, use the up and

down cursor keys to move the highlighting to the item

you want to change, and then press the applicable

letter key.

5. After everything is the way you want, press w.

• This stores the values and exits the trace operation.

• For details about using Alpha memory, see Chapter 2 of this manual.

k Using Zoom

Zoom lets you enlarge or reduce the size of the graph along the x-axis or the y-axis.

Note

• When there are multiple graphs on the screen, the procedure below zooms all of them.

For information about zooming a particular graph when there are multiple graphs on the

screen, see “Working with Multiple Graphs” on page

ε-44.

• To zoom the graph screen

1. On the graph screen, press !2(ZOOM).

• This causes a magnifying glass cursor (

) to appear

in the center of the screen.

2. Use the cursor keys to move the magnifying glass cursor to the location on the screen

that you want at the center of the enlarged or reduced screen.

ε-40

Graph Analysis Tool Graph Screen Operations

3. Press w.

• This causes the magnifying glass to disappear and enters the zoom mode.

• The cursor keys perform the following operations in the zoom mode.

To do this: Press this cursor key:

Enlarge the graph image horizontally

e

Reduce the size of the graph image horizontally

d

Enlarge the graph image vertically

f

Reduce the size of the graph image vertically

c

4. To exit the zoom mode, press J.

k Transforming Sampled Data to List Data

Use the following procedure to transform the sampled data in a specific range of a graph into

list data.

• To transform sampled data to list data

1. On the graph screen, press K, and then 2(LISTMEM).

• This displays the LISTMEM menu.

2. Press 2(SELECT).

• This displays the trace pointer for selecting the range on the graph.

3. Move the trace pointer to the start point of the range

you want to convert to list data, and then press w.

4. Move the trace pointer to the end point of the range you want to convert to list data, and

then press w.

• This displays a dialog box for specifying the lists where you want to store the time data

and the sampled data.

→

• The initial default lists are List 1 for the time and List 2 for sample data. To change to

another list (List 1 to List 26), use the up and down cursor keys to move the highlighting

to the list you want to change, and then input the applicable list number.

ε-41

Graph Analysis Tool Graph Screen Operations

5. After everything is the way you want, press w.

• This saves the lists and the message “Complete!” appears. Press w to return to the

graph screen.

• For details about using list data, see Chapter 3 of this manual.

Note

• Pressing 1(All) in place of 2(SELECT) in step 2 converts the entire graph to list data. In

this case, the “Store Sample Data” dialog box appears as soon as you press 1(All).

k Using Fourier Series Expansion to Transform a Waveform to a

Function

Fourier series expansion is effective for studying sounds by expressing them as functions.

The procedure below assumes that there is a graph of sampled sound data already on the

graph screen.

• To perform Fourier series expansion

1. On the graph screen, press K, and then 4(CALC).

• The CALC menu appears at the bottom of the

display.

2. Press 1(FOURIE).

• This displays the trace pointer for selecting the graph range.

3. Move the trace pointer to the start point of the range for

which you want to perform Fourier series expansion,

and then press w.

4. Move the trace pointer to the end point of the range for which you want to perform Fourier

series expansion, and then press w.

• This displays a dialog box for specifying the start degree of the Fourier series.

→

ε-42

Graph Analysis Tool Graph Screen Operations

5. Input a value in the range of 1 to 99, and then press w.

• This displays a dialog box for inputting the degree of

the Fourier series.

6. Input a value in the range of 1 to 10, and then press w.

• The graph relation list appears with the calculation

result.

7. Pressing 6(DRAW) here graphs the function.

• This lets you compare the expanded function graph

and the original graph to see if they are the same.

Note

• When you press 6(DRAW) in step 7, the graph of the result of the Fourier series

expansion may not align correctly with the original graph on which it is overlaid. If this

happens, shift the position the original graph to align it with the overlaid graph.

For information about how to move the original graph, see “To move a particular graph on

a multi-graph display” (page

ε-45).

k Performing Regression

You can use the procedure below to perform regression for a range specified using the trace

pointer. All of the following regression types are supported: Linear, Med-Med, Quadratic,

Cubic, Quartic, Logarithmic, Exponential, Power, Sine, and Logistic.

For details about these regression types, see Chapter 6 of this manual.

The following procedure shows how to perform quadratic regression. The same general

steps can also be used to perform the other types of regression.

ε-43

Graph Analysis Tool Graph Screen Operations

• To perform quadratic regression

1. On the graph screen, press K, and then 4(CALC).

• The CALC menu appears at the bottom of the display.

2. Press 5(X

2

).

• This displays the trace pointer for selecting the range

on the graph.

3. Move the trace pointer to the start point of the range for which you want to perform

quadratic regression, and then press w.

4. Move the trace pointer to the end point of the range for which you want to perform

quadratic regression, and then press w.

• This displays the quadratic regression calculation

result screen.

5. Press 6(DRAW).

• This draws a quadratic regression graph and

overlays it over the original graph.

• To delete the overlaid quadratic regression graph,

press !4(SKETCH) and then 1(Cls).

k Overlaying a Y=f(x) Graph on a Sampled Result Graph

You can use the E-CON4 mode to graph equations based on the form Y=f(x). From the

graph screen, press K5(Y=fx) to display the graph relation list screen. From there,

operations are identical to those in the Graph mode.

Note

• The data on the graph relation list screen is shared with the Graph mode. Note, however,

that only Y= type graphs can be used in the

E-CON4 mode. Because of this, calling up

the graph relation list screen from the E-CON4 mode will display a “Y” (Y= type) item for

function menu key 3. Also, 5(MODIFY) is not displayed, because it is not used in the

E-CON4 mode.

ε-44

Graph Analysis Tool Graph Screen Operations

k Working with Multiple Graphs

The procedures in this section explain how you can zoom or move a particular graph when

there are multiple graphs on the display.

• To zoom a particular graph on a multi-graph display

1. When the graph screen contains multiple graphs, press K, and then 3(EDIT).

• The EDIT menu appears at the bottom of the display.

2. Press 1(ZOOM).

• This displays only one of the graphs that were

originally on the graph screen.

3. Use the f and c cursor keys to cycle through the graphs until the one you want is

displayed, and then press w.

• This enters the zoom mode and causes all of the

graphs to reappear, along with a magnifying glass

cursor (

) in the center of the screen.

4. Use the cursor keys to move the magnifying glass cursor to the location on the screen

that you want at the center of the enlarged or reduced screen.

ε-45

Graph Analysis Tool Graph Screen Operations

5. Press w.

• This causes the magnifying glass to disappear and enters the zoom mode.

• The cursor keys perform the following operations in the zoom mode.

To do this: Press this cursor key:

Enlarge the graph image horizontally

e

Reduce the size of the graph image horizontally

d

Enlarge the graph image vertically

f

Reduce the size of the graph image vertically

c

→

6. To exit the zoom mode, press J.

• To move a particular graph on a multi-graph display

1. When the graph screen contains multiple graphs, press K, and then 3(EDIT).

• This displays the EDIT menu.

2. Press 2(MOVE).

• This displays only one of the graphs that were originally on the graph screen.

3. Use the f and c cursor keys to cycle through the graphs until the one you want is

displayed, and then press w.

• This enters the move mode and causes all of the graphs to reappear.

4. Use the d and e cursor keys to move the graph left and right, or the f and c

cursor keys to move the graph up and down.

→

5. To exit the move mode, press J.

ε-46

Graph Analysis Tool Graph Screen Operations

k Outputting a Specific Range of a Graph from the Speaker

(EA-200 only)

Use the following procedure to output a specific range of a sound data waveform graph from

the speaker.

• To output a graph from the speaker

1. On the graph screen, press K, and then 6(SPEAKER).

• This displays the trace pointer for selecting the range

on the graph.

2. Move the trace pointer to the start point of the range you want to output from the speaker,

and then press w.

3. Move the trace pointer to the end point of the range you want to output from the speaker,

and then press w.

• After you specify the start point and end point, an output frequency dialog box shown

below appears on the display.

→

4. Input a percent value for the output frequency value you want.

• The output frequency specification is a percent value. To output the original sound as-is,

specify 100%. To raise the original sound by one octave, input a value of 200%. To

lower the original sound by one octave, input a value of 50%.

5. After inputting an output frequency value, press w.

• This outputs the waveform between the start point and end point from the EA-200

speaker.

• If the sound you configured cannot be output for some reason, the message “Range

Error” will appear. If this happens, press J to scroll back through the previous setting

screens and change the setup as required.

6. To terminate sound output, press the EA-200 [START/STOP] key.

7. Press w.

• This displays a screen like the one shown nearby.

ε-47

Graph Analysis Tool Graph Screen Operations

8. If you want to retry output from the speaker, press 1(Yes). To exit the procedure and

return to the graph screen, press 6(No).

• Pressing 1(Yes) returns to the “Output Frequency” dialog box. From there, repeat the

above steps from step 4.

k Configuring View Window Parameters

Pressing !3(V-Window) while the graph screen is on the display displays a View

Window function key menu along the bottom of the display.

Press the function key that corresponds to the View Window parameter you want to

configure.

Function Key Description

1(Auto)

Automatically applies the following View Window parameters.

Y-axis Elements: In accordance with screen size

X-axis Elements: In accordance with screen size when 1 data item

equals 1 dot; 1 data equals 1 dot in other cases

2(FULL)

Resizes the graph so all of it fits in the screen.

3(Y)

Resizes the graph so all of it fits in the screen along the Y-axis,

without changing the X-axis dimensions.

4(UNIT)

Specifies the unit of the numeric axis grid displayed by the

E-CON

Axes setting of the

Setup Screen.

1(μsec): microseconds

2(msec): milliseconds

3(Sec): seconds

4(DHMS): days, hours, minutes, seconds (1 day, 2 hours, 30

minutes, 5 seconds = 1d2h30m5s)

5(Auto): Auto selection

5(CHANGE)

Toggles display of the source data on the graph screen on and off.

To exit the View Window function key menu and return to the standard function key menu,

press J.

ε-48

Calling E-CON4 Functions from an eActivity

13. Calling E-CON4 Functions from an eActivity

You can call E-CON4 functions from an eActivity by including an “E-CON strip” in the

eActivity file. The following describes each of the

two available E-CON strips.

•

E-CON Top strip

This strip calls the

Time-based Sampling screen. This strip provides access to almost

all executable functions, including detailed

Data Logger setup and sampling execution;

graphing and Graph Analysis Tools

, etc.

Note

• Using an

E-CON Top strip to configure a setup causes the setup information to be

registered in the applicable strip. This means that the next time you open the strip,

sampling can be performed in accordance with the previously configured setup

information.

•

E-CON Result strip

This strip graphs sampled data that is recorded in the strip. The sampled data is

recorded to the strip the first time the strip is executed.

• E-CON Strip Memory Capacity Precautions

• The memory capacity of each E-CON strip is 23 KB. An error will occur if you perform

an operation that causes this capacity to be exceeded. Particular care is required

when handling a large number of samples, which can cause memory capacity to be

exceeded.

• Always make sure that FFT Graph is turned off whenever performing sampling with the

microphone. Leaving FFT Graph turned on cause memory capacity to be exceeded.

• If an error occurs, press !a(') to return to the eActivity workspace screen and

perform the procedure again.

• For information about checking the memory usage of each strip, see “To display the

strip memory usage screen” on page 10-21.

For details about eActivity operations, see Chapter 10 of this manual.

Manufacturer:

CASIO COMPUTER CO., LTD.

6-2, Hon-machi 1-chome

Shibuya-ku, Tokyo 151-8543, Japan

Responsible within the European Union:

Casio Europe GmbH

Casio-Platz 1

22848 Norderstedt, Germany

www.casio-europe.com

CASIO COMPUTER CO., LTD.

6-2, Hon-machi 1-chome

Shibuya-ku, Tokyo 151-8543, Japan

SA1703-A

Casio GRAPH90+ E Softwareversie 3.00 Gebruiksaanwijzing

Casio GRAPH90+ E Softwareversie 3.00 Gebruiksaanwijzing

Gerelateerde artikelen

Andere documenten