Documenttranscriptie

r NEDERLANDS Bedankt voor uw aankoop van het draagbare orgel C-190 van Roland. De C-190 is een nieuw orgel met een simulatie van twee manualen en als zodanig bedoeld voor diensten en alle andere toepassingen waar een subliem orgelgeluid en orkestklanken nodig zijn. NEDERLANDS Handleiding NEDERLANDS C-190 Simultaan gebruik van orgel- en orkestklanken Bas- en manuaalsecties Hoewel de C-190 maar één klavier heeft, kunt u monofone orgelbaspartijen en polyfone instrumentklanken bespelen. In de regel speelt de PEDAL-sectie een monofone baspartij die op de laagste noten berust, die op het klavier speelt. U kunt echter ook een MIDI-pedaaleenheid op de C-190 aansluiten en daarmee het PEDAL-werk bespelen. Dit laatste is dan polyfoon. Neem uw muziek op De C-190 is voorzien van een simpel te bedienen functie voor het opnemen van uw spel. Lees, alvorens dit instrument te gebruiken, de tips op de volgende bladzijde door. Daar vindt u namelijk belangrijke tips en een opsomming van wat u wel en niet met de C-190 mag doen. Om de functies van de C-190 zo snel mogelijk te leren kennen en er jaren plezier aan te beleven leest u deze Handleiding het best in z’n geheel door. Om u niet onnodig te verwarren, gaan we in deze handleiding het woordje “knop” gebruiken wanneer we verwijzen naar de druktoetsen op het frontpaneel. Zo weet u dat een “toets” alleen op het klavier van de C-190 kan slaan. Copyright ©2005 ROLAND EUROPE. Alle rechten voorbehouden. Het kopiëren, verveelvoudigen of openbaar maken van deze handleiding, hetzij gedeeltelijk, hetzij in z’n geheel is niet toegestaan zonder de schriftelijke toestemming van Roland Europe S.p.a. NEDERLANDS De C-190 bevat de beste orgelgeluiden die Roland momenteel te bieden heeft. Daar komen dan nog buitengewoon goede instrumentklanken bij, die samen met de orgelsectie kunnen worden bespeeld. Het 76-toetsenklavier kan in twee helften (“werken”) worden verdeeld, zodat u de C-190 zelfs voor dubbel-manuaalspel kunt gebruiken. C-190 Draagbaar Orgel VEILIG GEBRUIK VAN DIT APPARAAT INSTRUCTIES VOOR HET VOORKOMEN VAN BRAND, ELEKTRISCHE SCHOKKEN EN VERWONDINGEN Over de WAARSCHUWING en LET OP labels Over de symbolen Wijst de gebruiker op het risico op dodelijke ongevallen of zware verWAARSCHUWING wondingen als gevolg van een fout gebruik van dit apparaat. Het foute gebruik van dit apparaat kan leiden tot verwondingen en of materi le schade. LET OP! * "Materi le" schade heeft betrekking op het beschadigen van het meubilair of andere huishoudelijke voorwerpen evenals huisdieren enz. Een driehoek maakt de gebruiker attent op belangrijke instructies of waarschuwingen. De juiste betekenis van het symbool wordt bepaald door de tekening in de driehoek. Het links getoonde symbool wordt gebruikt voor algemene waarschuwingen of om de aandacht te vestigen op gevaar. Dit symbool maakt de gebruiker attent op dingen die nooit mogen worden uitgevoerd. Wat nooit mag worden gedaan wordt aangegeven door de tekening in de cirkel. Het links getoonde symbool wordt gebruikt om aan te geven dat het toestel nooit uit elkaar mag worden gehaald. Dit symbool maakt de gebruiker attent op dingen die moeten worden uitgevoerd. Wat er moet worden gedaan wordt aangegeven door de tekening in de cirkel. Het links getoonde symbool betekent dat de stekker van het stroomsnoer van de uitgang moet worden losgekoppeld. HOUD ALTIJD HET VOLGENDE IN DE GATEN WAARSCHUWING • Lees vóór het gebruik van dit product eerst de onderstaande instructies en de handleiding. ................................................................................................. • Open nooit de behuizing van het instrument en behandel de adapter met de nodige zorg. ................................................................................................. • Probeer nooit het instrument te herstellen of bepaalde onderdelen ervan te vervangen. Laat alle herstellingen en onderhoudswerken over aan uw Roland-dealer, een erkende herstellingsdienst of de distributeur (zie de adressen op de “Information”-pagina). ................................................................................................. • Gebruik of zet het product nooit op plaatsen die: • Onderhevig zijn aan extreme temperaturen (bv. direct zonlicht in een gesloten voertuig, bij een verwarming, op apparatuur die warmte genereert; of • Klam zijn (bv. badkuip, wasruimten, natte vloeren); of • Vochtig zijn; of • Blootgesteld zijn aan regen; of • Stoffig zijn; of • Onderhevig zijn aan sterke trillingen. ................................................................................................. • Gebruik uitsluitend de bij dit instrument geleverde adapter. Sluit hem uitsluitend op een stopcontact aan dat het op het naamplaatje vermelde voltage hanteert. r ................................................................................................. • Voorkom schade aan het snoer van de adapter. Plooi het niet en zorg dat er niemand over kan struikelen. Zet er geen zware voorwerpen op. Een beschadigd snoer kan immers een kortsluiting of brand veroorzaken. Gebruik de adapter nooit, wanneer hij duidelijke tekens van schade vertoont. ................................................................................................. 124 • Dit instrument kan een geluidsniveau voortbrengen dat permanent gehoorverlies kan veroorzaken. Werk nooit langere tijd op een hoog volumeniveau of op een niveau dat u onprettig vindt. Als u enig gehoorverlies of piepen in de oren ervaart, dient u direct te stoppen met het gebruik van het product en een oorarts te raadplegen. ................................................................................................ WAARSCHUWING • Zorg dat geen enkel voorwerp (bijv. ontvlambaar materiaal, munten, spelden) of vloeistoffen van welke soort dan ook (bijv. water, frisdrank enz.) het instrument binnendringen. ................................................................................................ • In de volgende gevallen moet u het instrument meteen uitschakelen, de aansluiting van de adapter op het lichtnet verbreken en contact opnemen met een door Roland erkende herstellingsdienst (zie de “Information”-pagina): • Als de adapter zichtbaar beschadigd is. • Wanneer een voorwerp of vloeistof in het inwendige terecht is gekomen. • Wanneer het instrument in de regen heeft gestaan of op een andere manier nat is geworden. • Wanneer het product niet naar behoren lijkt te werken. ................................................................................................ • In huishoudens met kleine kinderen dient een volwassene toezicht te houden tot het kind in staat is zich aan alle regels voor de veilige bediening van het product te houden. ................................................................................................ • Bescherm het product tegen hevige schokken. Laat het nooit vallen! ................................................................................................ • Sluit het instrument nooit aan op een stroomcircuit waar al talrijke andere apparaten op zijn aangesloten. Wees extra voorzichtig met het gebruik van verlengsnoeren – de totale hoeveelheid stroom die wordt gebruikt door alle apparatuur, die u op het stopcontact van het verlengsnoer hebt aangesloten, mag nooit het stroomniveau (watt/ampères) van het verlengsnoer overschrijden. Overmatige lading kan het isolatiemateriaal van de kabel doen verhitten en uiteindelijk doorsmelten. ................................................................................................ C-190 Draagbaar Orgel r • Vóór het gebruik van dit product in het buitenland neemt u het best contact op met uw dealer of de verdeler om te zorgen dat u de juiste voeding gebruikt (zie ook de adressen onder “Information”). ................................................................................................. LET OP! • Zet dit instrument en de adapter altijd op een goed verluchte plaats. • Trek, bij het verbreken van de aansluiting op het lichtnet, altijd aan de adapterstekker en nooit aan de kabel om te voorkomen dat de aders stuk gaan. • Klim nooit op het product en plaats er nooit zware voorwerpen op. ................................................................................................ • Raak de adapter en de overige kabels nooit met natte handen aan. Anders loopt u namelijk het risico dat u geëlektrocuteerd wordt. LET OP! • Schakel het product altijd uit voordat u het schoonmaakt (blz. 129). Bovendien verbreekt u het best de aansluiting op het lichtnet. ................................................................................................. • Als u het instrument langere tijd niet wilt gebruiken, verbreekt u het best de aansluiting op het lichtnet. Anders wordt de adapter namelijk onnodig warm. ................................................................................................. ................................................................................................ • Verbreek, tijdens een onweer, de aansluiting van de adapter op het lichtnet. ................................................................................................ • Probeer te voorkomen dat snoeren en kabels in de knoop raken. Tevens dienen alle snoeren en kabels zo worden geplaatst dat ze buiten het bereik van kinderen liggen. ................................................................................................. Inhoud 1. Bedieningsorganen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 Achterpaneel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128 Hoofdtelefoonaansluitingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128 2. Voorbereidingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Adapter aansluiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129 In- en uitschakelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129 Volume instellen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129 Hoofdtelefoon aansluiten (optie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129 Luisteren naar de demosongs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .130 3. Orgelmuziek spelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 Registreren van de MANUAL I-sectie . . . . . . . . . . . . . . . . .131 MANUAL II-werk toevoegen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131 MANUAL I en II via aparte toetsen bespelen . . . . . . . . . . .132 Tremulant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132 PEDAL-sectie gebruiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .133 Andere orgelklanken gebruiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134 7. Functies voor ‘specialisten’. . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 Windchest Panning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 Volume en klankkleur wijzigen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 Andere klanken aan de registerknoppen toewijzen . . . . 141 Initialiseren van de C-190. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 8. C-190 aansluiten op MIDI-instrumenten . . . . . . 143 Over MIDI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 Verbindingen maken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 MIDI-functies die de C-190 ondersteunt . . . . . . . . . . . . . 143 9. Appendix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 Verhelpen van problemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 Specificaties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 10. MIDI Implementation Chart. . . . . . . . . . . . . . . . . 147 4. Orkestklanken gebruiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Klanken kiezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135 Demperpedaal gebruiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135 Orkestmelodiefunctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135 Carillonklank gebruiken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135 5. Bijkomende functies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 Galm toevoegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136 Andere stemmingen hanteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136 Transpositie (zelfde vingerzetting, andere noten) . . . . . .137 Zelf iets opnemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138 Audio-uitgangen gebruiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138 6. Geheugens van de C-190 gebruiken . . . . . . . . . 139 Instellingen als registraties opslaan . . . . . . . . . . . . . . . . . .139 Instellingen van een geheugen laden. . . . . . . . . . . . . . . . .139 Instellingen in het globale geheugen opslaan . . . . . . . . .139 125 C-190 Draagbaar Orgel Bedieningsorganen 1. Bedieningsorganen Frontpaneel A r H I B C J D E K A VOLUME-regelaar Hiermee kunt u het volume van alle secties (PEDAL, MANUAL I en MANUAL II) instellen. B PEDAL-regelaar Met deze regelaar stelt u het volume van het PEDALwerk in (zie blz. 129). C POWER SWITCH-knop Druk één keer op deze knop om de C-190 in te schakelen. Druk er opnieuw op om de C-190 uit te schakelen. D PEDAL-registerknoppen Met deze registerknoppen kunt u de toegewezen orgelbas- (SUB BASS, OCTAVE BASS of BOMBARDE) c.q. orkestbasklank (ACC BASS, STRINGED of CELLO) in- en uitschakelen. E MANUAL I-regelaar Met deze regelaar stelt u het volume van het MANUAL I-werk in (zie blz. 129). F MANUAL I-registerknoppen Wanneer de ORCHESTRA-knop niet oplicht, dienen deze knoppen voor het in- en uitschakelen van de toegewezen orgelregisters. Indien nodig, mag u ook alle registers activeren. Licht de ORCHESTRA-knop echter op, dan kunt u één van deze knoppen indrukken om de orkestklank te activeren wiens naam onder de registerknop staat vermeld. G II/I-registerknop (“koppel”) De C-190 heeft twee werken (secties): “MANUAL I” en “MANUAL II”. Met deze knop bepaalt u of die twee samen (via dezelfde toetsen) of in aparte zones kunnen worden bespeeld. H TRANSPOSE-knop Met deze knop kunt u het klavier transponeren en dus in uw favoriete toonaard blijven spelen, terwijl de muziek in een andere toonaard wordt weergegeven. Zie blz. 137. 126 L F G M I TUNE-knop Aanvankelijk komt de stemming van de C-190 overeen met de gebruikelijke instelling voor elektronische muziekinstrumenten (A4= 440Hz). Zolang u niets aan deze instelling wijzigt, licht deze knop niet op. U kunt de frequentie echter wijzigen en die instelling in het globale geheugen opslaan. J UP/DOWN-knoppen Met deze knoppen kunt u bepaalde instellingen (bv. de waarde van het galmeffect) wijzigen. In de meeste situaties zijn ze aan het galmeffect toegewezen. K ORCHESTRA-knop Druk op deze knop om de orkestklanken van de C-190 te kunnen kiezen. U kunt telkens één van die klanken bij de momenteel gehanteerde orgelregistratie voegen. Zie blz. 135. L SPLIT/SET-knop Deze knop heeft twee functies: hiermee kunt u het splitpunt tussen MANUAL I en MANUAL II naar een andere noot verschuiven (wanneer de [II/I]-registerknop uit staat) of uw instellingen in één van de acht geheugens (2 banken x 4 geheugens) opslaan. Zie blz. 132 en 139. M MEMORY-knoppen (M 1/2, 1~4, 0) De C-190 biedt twee banken à vier geheugens (samen dus acht geheugens), die u via de knoppen [M1/2] en [1]~[4] kunt selecteren. Druk op de [0]-knop om de instellingen van het momenteel actieve geheugen uit te schakelen. Dan worden dat alle registers en orkestklanken op non-actief gezet. C-190 Draagbaar Orgel r Frontpaneel N O P N MANUAL II-registerknoppen Met deze knoppen kunt u een tweede registratie aan de voor het MANUAL I-werk gekozen registratie toevoegen (als de [II/I]-indicator oplicht). U kunt de tweede registratie echter ook aan de rechter klavierhelft toewijzen, die dan als tweede manuaal fungeert (zie blz. 132). Opgelet: Het volume van het MANUAL II-werk kunt u alleen met een optioneel zwelpedaal wijzigen. Omdat dit echter de enige sectie zonder eigen volumeregelaar is, kunt u ze in balans brengen door het volume van de overige secties te wijzigen. Q R Q REVERB-knop Druk op deze knop om het digitale galmeffect in (indicator licht op) of uit te schakelen. Zie blz. 136. R WINDCHEST PANNING-knop Druk op deze knop om een functie te activeren waarmee u de verdeling van de orgelnoten in het stereogeluidsbeeld kunt bepalen. Er zijn vier mogelijke instellingen (zie de indicators en iconen boven de knop), die u voor elke orgelklank apart kunt instellen. Zie blz. 140. O REC-knop Uw C-190 biedt tevens een digitale opnamefunctie. Druk op deze knop om de opname voor te bereiden. (Druk vervolgens op [PLAY] om de opname te starten.) Er zijn vier songgeheugens. Zie blz. 138. P PLAY-knop De functie van deze knop hangt af van de REC-indicator: als hij knippert, start u met de [PLAY]-knop de opname van een nieuwe song. Als de REC-indicator uit is, kunt u met [PLAY] de weergave van een eerder opgenomen song starten. Druk deze knop samen met [REC] in om de demofunctie van de C-190 te activeren (zie blz. 130). 127 C-190 Draagbaar Orgel Bedieningsorganen Achterpaneel A A OUTPUT R, L/MONO-connectors De C-190 bevat een voortreffelijk stereo-versterkingssysteem en luidsprekers, zodat u hem niet per se op een externe versterker hoeft aan te sluiten. In bepaalde gevallen moet u hem misschien op de geluidsinstallatie van de zaal of kerk aansluiten waar u speelt – of misschien wilt u uw spel op de C-190 zonder achtergrondgeluiden opnemen. Gebruik dan deze aansluitingen. B EXP/SUST-connector Hier kunt u een optionele DP-2, DP-6 of BOSS FS-5U voetschakelaar aansluiten om de gespeelde noten langer aan te houden. Deze “Sustain”-functie is alleen voor de orkestklanken beschikbaar. Anderzijds kunt u hier een optioneel EV-5 of FV-300L pedaal van Roland aansluiten en daarmee het volume van de MANUAL II-sectie instellen. C MIDI-connectors (PEDAL IN, IN, OUT) Gebruik deze connectors voor het verzenden (OUT) en ontvangen (IN) van MIDI-commando’s naar/van andere instrumenten. B F D Kabelhaak Draai het snoer van de adapter rond de haak rechts naast de connector om te voorkomen dat de aansluiting op het lichtnet onvrijwillig wordt verbroken. E DC IN-connector Hier moet u de bijgeleverde adapter (PSB-4U) aansluiten. Als hij beschadigd of zelfs defect is, moet u hem door een nieuwe PSB-4U vervangen. Werk nooit met andere adapters, omdat die de C-190 onherstelbaar kunnen beschadigen. F POWER SWITCH-knop Druk één keer op deze knop om de C-190 in te schakelen. Druk er opnieuw op om de C-190 uit te schakelen. De C-190 biedt twee hoofdtelefoonaansluitingen, zodat telkens twee personen kunnen luisteren naar wat er wordt gespeeld. Dat is met name in lesverband handig. Bovendien heeft een hoofdtelefoon het voordeel dat u ‘s ochtends vroeg en ‘s avonds laat kunt spelen zonder wie dan ook te storen. Door een stekker op één van deze connectors aan te sluiten schakelt u de luidsprekers van de C-190 uit. De beste geluidskwaliteit bereikt u door een RH-25, RH-50 of RH-200 hoofdtelefoon van Roland te gebruiken. r D E Op de PEDAL IN-connector kunt u een optionele MIDI-pedaaleenheid van Roland (PK-5A, PK-25 of PK-7) aansluiten en het baswerk (“PEDAL”) met de voeten bespelen. Als u hier een pedaaleenheid aansluit, wordt de PEDAL-sectie polyfoon. Hoofdtelefoonaansluitingen 128 C C-190 Draagbaar Orgel r Adapter aansluiten 2. Voorbereidingen Adapter aansluiten Opgelet: Om schade aan de luidsprekers en andere apparaten te voorkomen moet u het volume van alle apparaten op de minimumwaarde zetten en de betrokken apparaten uitschakelen alvorens ze op elkaar aan te sluiten. (1) Sluit de bijgeleverde PSB-4U adapter aan op de DC IN-connector achterop de C-190. DC IN 12V 2.5A USE ROLAND PSB-4U ADAPTOR ONLY Volume instellen De C-190 heeft drie regelaars. Met de [VOLUME]-regelaar stelt u het algemene volume in. De [PEDAL]-regelaar dient voor het instellen van het basvolume. VOLUME PEDAL Algemeen volume (alle secties). Volume van het basgeluid. MANUAL I POWER SWITCH Volume van de MANUAL I-sectie. Met de [PEDAL]- en [MANUAL¥I]-regelaar kunt u waarschijnlijk de gewenste balans instellen – zelfs wanneer u tevens de MANUAL II-sectie gebruikt. Door een optioneel EV-5, EV-7 of BOSS FV-300L zwelpedaal op de EXP/SUST-connector aan te sluiten kunt u tevens het volume van de MANUAL II-sectie instellen (en/of zweleffecten hanteren). (2) Verbind het andere einde met een stopcontact. Hoofdtelefoon aansluiten (optie) In- en uitschakelen Uw C-190 bevat een versterker en luidsprekers, zodat u geen bijkomende apparatuur nodig hebt. (1) Zet het volume op de minimumwaarde. VOLUME PEDAL (2) Druk op de [POWER¥SWITCH]-knop aan de achterkant om het instrument in te schakelen. Druk op minstens één registerknop, omdat alle registers meteen na het inschakelen van de C-190 uit staan. Stel het volume naar wens in. Opgelet: De C-190 is voorzien van een veiligheidscircuit. Daarom duurt het na het inschakelen even voordat hij naar behoren werkt. Uitschakelen (1) Zet de [VOLUME]-regelaar op de minimumwaarde. (2) Druk op de [POWER¥SWITCH]-knop om de stroom uit te schakelen. De C-190 is voorzien van twee hoofdtelefoonaansluitingen. Zo kunnen telkens twee personen meeluisteren, wat bv. voor educatieve toepassingen handig is. Bovendien heeft een hoofdtelefoon het voordeel dat u ‘s ochtends vroeg en ‘s avonds laat kunt spelen zonder wie dan ook te storen. (1) Zet het volume op de minimumwaarde. (2) Sluit een hoofdtelefoon (Roland RH-25, RH-50, RH-200) op een PHONES-connector links naast het klavier van de C-190 aan. (3) Stel het gewenste volume in. Door een hoofdtelefoon aan te sluiten schakelt u de luidsprekers van de C-190 uit. Zo kunt u oefenen of spelen zonder wie dan ook te storen. Opgelet: Gebruik altijd een stereo-hoofdtelefoon. Opmerkingen i.v.m. het gebruik van een hoofdtelefoon Om het snoer van de hoofdtelefoon niet te beschadigen mag u er nooit aan trekken, wanneer u de hoofdtelefoon wilt vervoeren. Bovendien mag u de aansluiting alleen verbreken door aan de stekker te trekken. • Als u de hoofdtelefoon op het instrument aansluit, terwijl het volume betrekkelijk hoog staat ingesteld, gaat de hoofdtelefoon eventueel stuk. Verminder het volume alvorens een hoofdtelefoon aan te sluiten. 129 C-190 Draagbaar Orgel Voorbereidingen • Zet het volume nooit te hard, omdat u daardoor niet alleen de hoofdtelefoon beschadigt, maar ook uw oren. Luister altijd op een prettig volume. Luisteren naar de demosongs De C-190 bevat 28 demosongs die u misschien wilt beluisteren alvorens zelf wat te spelen. (1) Druk de [REC]- en [PLAY]-knop samen in. [3] VARIETY Principal 8’ Adagio uit het Concerto in F groot J.S.Bach van A. Vivaldi BWV 978 Spitzflöte 4’ Balletto del Granduca J.P.Sweelinck Octave 2’ Passacaglia BWV 582 J.S.Bach Mixture IV Trumpet Tune H.Purcell Trompete 8’ Psalm 19 B. Marcello Bourdon 8’ L.v.Beethoven Preghiera Gemshorn 8’ Allegro F.J.Haydn [4] BACH Principal 8’ REC PLAY Toccata in D klein, “Dorica” BWV 538a J.S.Bach Spitzflöte 4’ Preludium in A klein BWV 559a J.S.Bach Octave 2’ Fuga in A klein BWV 559b J.S.Bach Mixture IV Koraal “Herr Gott, nun schleuss den J.S.Bach Himmel auf” BWV 617 DEMO (2) Druk op de [PLAY]-knop om de weergave van alle demo’s te starten. (3) Druk er opnieuw op om de weergave te stoppen. (4) Druk [REC] en [PLAY] samen in om de demomode weer te verlaten. Demosong kiezen De demosongs van de C-190 bevinden zich in vier banken die u via de knoppen [1]~[4] kunt selecteren. [1] WEDDING Principal 8’ Huwelijksmars uit “Lohengrin” R.Wagner Spitzflöte 4’ Ave Maria F.Schubert Octave 2’ “Aria op de G-snaar” van de suite nr. III in D groot J.S.Bach Mixture IV Trio Super "Herr Jesu Christ, dich Zu J.S.Bach uns wend" BWV 655c Trompete 8’ Huwelijksmars uit “Ein Sommernachtstraum” F. Mendelssohn Bourdon 8’ G.F.Handel Largo uit “Serse” Gemshorn 8’ Ave Maria C.Gounoud [2] ORCHESTRA Principal 8’ Requiem Introitus r Spitzflöte 4’ Hornpipe uit “Water Music” W.A.Mozart G.F.Handel Octave 2’ “Wohl mir, dass ich Jesum habe” uit J.S.Bach cantate BWV 147 Mixture IV Adagio uit het Concerto in D klein J.S.Bach van A. Vivaldi BWV 596 Trompete 8’ Toccata Bourdon 8’ 130 Bourdon 8’ Koraal “Ich ruf’ zu dir, Herr Jesu Christ” BWV 639 Gemshorn 8’ Koraal “Jesus Christus, unser Heiland” BWV626 J.S.Bach J.S.Bach (1) Kies in de tabel hierboven het stuk dat u wilt beluisteren. (2) Druk de [REC]- en [PLAY]-knop samen in. De vier MEMORY-knoppen beginnen te knipperen. (3) Druk op de MEMORY-knop ([1]~[4]) van de bank die het benodigde stuk bevat. MEMORY 1 2 3 4 Bijvoorbeeld: om het “Requiem Introitus” van Mozart te beluisteren moet u op de [2]-knop drukken. (4) Druk op de knipperende registerknop die aan de gewenste demosong is toegewezen om de weergave te starten. Voor het “Requiem Introitus” moet u op [PRINCIPAL¥8’] drukken. P.D.Paradisi Adagio uit het concerto voor hobo A.Marcello en orkest Gemshorn 8’ Allegro Finale Trompete 8’ Koraal “Es ist das Heil uns kommen J.S.Bach her” BWV 638 G.F.Handel (5) Druk op [PLAY] (of schakel de eerder ingedrukte registerknop uit) om de demoweergave te stoppen. (6) Druk [REC] en [PLAY] samen in om de demomode weer te verlaten. Opgelet: Alle demosongs zijn ©2005 Roland Europe. Alle rechten voorbehouden. Ongeoorloofd gebruik van deze demosongs voor andere doeleinden dan de privé-sfeer vormt een inbreuk op de wetgeving. Opgelet: In de demomode kunt u niet op het klavier spelen. De data van de demosongs worden niet naar de MIDI OUT-connector gezonden. C-190 Draagbaar Orgel r Registreren van de MANUAL I-sectie 3. Orgelmuziek spelen De C-190 bevat twee secties, die u samen kunt bespelen: een orgel- en een orkestsectie. Laten we beginnen met de orgelsectie. Registreren van de MANUAL Isectie Als de ORCHESTRA-knop niet oplicht, hebben de witte registerknoppen dezelfde functie als de registers van een kerkorgel: u bepaalt ermee welke pijpen worden bespeeld. Druk minstens één registerknop in, omdat u anders niets hoort. (1) Schakel de ORCHESTRA-knop uit, als hij oplicht. (2) Druk op de onderste helft van een MANUAL Iregisterknop om het betreffende register te activeren. Als de indicator van een registerknop oplicht, hoort u het betreffende register. U mag zoveel registers activeren als u wilt. (3) Wijzig, indien nodig, het volume van het MANUAL I-werk met de betreffende regelaar (links van de registerknoppen). (4) Druk op de bovenste helft van een registerknop wiens indicator oplicht, om dat register weer uit te schakelen. MANUAL II-werk toevoegen De C-190 biedt een MANUAL II-sectie, die u aan het MANUAL I-werk kunt toevoegen. (U kunt ze echter ook via aparte toetsen bespelen, zie verderop.) Wanneer de MANUAL II-sectie actief is, vervult ze dezelfde functie als het zwelwerk op een kerkorgel, terwijl MANUAL I als hoofdwerk fungeert. Laten we eerst kijken hoe je die twee “werken” aan elkaar koppelt, wat dan betekent dat u ze tegelijk bespeelt. (1) Schakel de ORCHESTRA-knop uit, als hij oplicht. (2) Druk op de [II/I]-registerknop (het “koppel”) van de MANUAL I-sectie. De indicator ervan licht op om duidelijk te maken dat u nu een tweede sectie aan de MANUAL I-registratie kun toevoegen. Dit simuleert de koppeling van twee manualen op een kerkorgel. (3) Druk op de onderste helft van een MANUAL IIregisterknop om het betreffende register te activeren. Opgelet: De SUSTAIN-functie is voor de orgelregisters niet beschikbaar. Een optionele voetschakelaar, die u op de EXP/ SUS-connector aansluit, kan dus niet voor het aanhouden van de gespeelde noten worden gebruikt. Als de indicator van een registerknop oplicht, hoort u het betreffende register. U mag zoveel registers activeren als u wilt. U kunt tevens alle MANUAL I-registers (met uitzondering van [II/I]) uitschakelen en alleen één of verschillende MANUAL II-registers hanteren. Zodoende simuleert u het zwelwerk van een kerkorgel. (4) Druk op de bovenste helft van een registerknop wiens indicator oplicht, om dat register weer uit te schakelen. Opgelet: De SUSTAIN-functie is voor de orgelregisters niet beschikbaar. Een optionele voetschakelaar, die u op de EXP/ SUS-connector aansluit, kan dus niet voor het aanhouden van de gespeelde noten worden gebruikt. Opgelet: Het [TREMULANT]-register kunt u niet apart gebruiken. Het moet namelijk met tenminste één MANUAL II-register gecombineerd worden. Het heeft geen enkele invloed op de PEDAL- of MANUAL I-geluiden. 131 C-190 Draagbaar Orgel Orgelmuziek spelen MANUAL I en II via aparte toetsen bespelen We hadden het er al over dat u het MANUAL I-werk aan de linkerhelft van het 76-toetsenklavier kunt toewijzen en de MANUAL II-sectie via de rechterhelft kunt bespelen: (2) Houd hem nog steeds ingedrukt, terwijl u op de klaviertoets drukt waar het klavier moet worden gesplit. Het instelbereik wordt door de pijlen in de afbeelding hierboven aangeduid. De ingedrukte toets vertegenwoordigt de laagste noot van de MANUAL II-sectie. Tremulant MANUAL I MANUAL II (1) Schakel de ORCHESTRA-knop uit, als hij oplicht. (2) Druk op de [II/I]-registerknop (het “koppel”) in de MANUAL I-sectie om hem uit te schakelen. (3) Druk op de onderste helft van een MANUAL Iregisterknop om het betreffende register te activeren. Als de indicator van een registerknop oplicht, hoort u het betreffende register. U mag zoveel registers activeren als u wilt. (4) Druk op de onderste helft van een MANUAL IIregisterknop om het betreffende register te activeren. U mag zoveel registers activeren als u wilt. (5) Begin te spelen. De linker klavierhelft is nu aan het MANUAL I-werk toegewezen. Via de rechterhelft bespeelt u het MANUAL II-werk. Splitpunt instellen Aanvankelijk bevindt het splitpunt (d.w.z. de noot waar de MANUAL I-sectie eindigt en MANUAL II begint) bij de “C” die met een pijl (▼) is gemerkt. Bent u het met die instelling niet eens, dan kunt u op de volgende manier een ander splitpunt kiezen: (1) Houd de [SET]-knop ingedrukt. r SPLIT 132 SET Een “tremulant” zorgt voor een variatie van de toonhoogte (vibrato), amplitude (volume) en klankkleur. Hij levert een warmer geluid op en zorgt voor meer expressiviteit tijdens het spelen van solo’s of in kleine ensemblecombinaties. In de klassieke muziek wordt de tremulant vrijwel nooit gebruikt, hoewel bepaalde romantische werken er wel bij varen. In de gospel en evangelische muziektraditie mag een tremulant ook best een nóg grotere invloed op het geluid hebben. De C-190 biedt een tremulantfunctie voor het MANUAL II-werk. Hij beïnvloedt uitsluitend de registers van dat “werk” (en ook alleen, wanneer u minstens één registerknop activeert). De status van de TREMULANT kan in de geheugens worden opgeslagen. C-190 Draagbaar Orgel r PEDAL-sectie gebruiken PEDAL-sectie gebruiken De PEDAL-sectie van de C-190 kan hetzij via het klavier, hetzij via een optionele PK-5A, PK-7 of PK-25 dynamische MIDI-pedaaleenheid worden bespeeld. Zolang u uitsluitend het klavier gebruikt, is de PEDALsectie monofoon en geeft hij de laagste noot weer, die u met de MANUAL I- en/of II-registers speelt. (1) Schakel de ORCHESTRA-knop uit, als hij oplicht. (2) Gebruik de PEDAL-registerknoppen om één, twee of drie basnoten aan uw spel toe te voegen. (4) Kies met de PEDAL-registerknoppen de gewenste registratie voor de basnoten. Met alle toetsen tot aan het splitpunt van de PEDALsectie (dat u niet kunt veranderen) speelt u nu alleen PEDAL-noten. Basnoten met een optionele pedaaleenheid spelen U moet minstens één PEDAL-register inschakelen. De basnoten worden alleen aan de noten toegevoegd, die u in het bereik E1~B3 speelt: Bereik van de monofone baspartij De basnoot komt altijd overeen met de laagste noot die u speelt. Opgelet: Als u een MIDI-kabel op de PEDAL IN-connector achterop de C-190 aansluit, kan de PEDAL-partij niet langer via het klavier worden aangestuurd. Verbind het andere einde van de kabel dus met een pedaaleenheid – of verbreek anders de aansluiting. De PEDAL-registers van de C-190 kunnen ook via MIDI worden aangestuurd. De handigste manier om dit te doen is door gebruik te maken van een optionele dynamische pedaaleenheid PK-5A, PK-7 of PK-25. Ga als volgt tewerk om te zorgen dat de basnoten van de C-190 (PEDAL-sectie) niet meer via het klavier worden aangestuurd: (1) Schakel de C-190 en de PK uit. (2) Verbind de MIDI OUT-connector van de PK met de PEDAL IN-aansluiting van de C-190. (3) Schakel de PK in. (4) Schakel de C-190 in. (5) Speel op het klavier en de PK. Opgelet: Als u de PEDAL-sectie op deze manier bespeelt, is hij polyfoon (en kan hij dus verschillende noten tegelijk weergeven). Alleen basnoten met de linkerhand spelen Als u de basnoten liever zonder toevoeging van een MANUAL I-register speelt, moet u het klavier splitten en alle MANUAL I-registerknoppen uitschakelen. Ziehier wat u daarvoor moet doen: (1) Druk op de [II/I]-registerknop (het “koppel”) in de MANUAL I-sectie om hem uit te schakelen. (2) Druk op de bovenste helft van alle MANUAL Iregisterknoppen wier indicator oplicht. Zodoende schakelt u de MANUAL I-sectie uit. (3) Druk op de onderste helft van een MANUAL IIregisterknop om het betreffende register te activeren. U mag zoveel registers activeren als u wilt. 133 C-190 Draagbaar Orgel Orgelmuziek spelen Andere orgelklanken gebruiken Voor bepaalde registers van de C-190 zijn er alternatieve klanken. De functie, die dit mogelijk maakt, heet “Voice Palette”. Dankzij deze functie beschikt u over een grote mate aan flexibiliteit. Zo kunt u bv. de Spitzflöte 4’-klank i.p.v. Rohrflöte 4’ (die aan de gelijknamige MANUAL I-registerknop is toegewezen) gebruiken. De benaming “Voice Palette” houdt verband met het grotere aantal klankkleuren waarover u beschikt. Er zijn immers veel meer klanken dan er registerknoppen zijn. ‘Voice Palette’-keuze maken (1) Houd de onderste helft van een registerknop ingedrukt en kijk even naar de MEMORY-knoppen ([0]~ [4]). Eén van die knoppen licht op en verduidelijkt op die manier welke klank momenteel aan de registerknop is toegewezen. Knipperende MEMORY-knoppen slaan op andere klanken die u in plaats van de klank kunt hanteren, die aanvankelijk aan een registerknop is toegewezen. (2) Laat de registerknop los. Sommige MEMORY-knoppen knipperen, terwijl één knop oplicht. Opgelet: Als u een registerknop gewoon te lang hebt ingedrukt en nu knipperende MEMORY-knoppen ziet, kunt u de Voice Palette-mode verlaten door gewoon op een andere registerknop te drukken. (3) Druk op de MEMORY-knop van de benodigde klank. Opgelet: U kunt de gewenste klank ook kiezen door de bewuste registerknop ingedrukt te houden, terwijl u op een MEMORY [0]~[4]-knop drukt. Ziehier de alternatieven voor de verschillende registerknoppen: PEDAL Subbass 16’ [0] Principal Bass 16’ [1] Violon Bass 16’ [2] OctaveBass 8’ [0] Gedackt 8’ [1] Bombarde 16’ [0] Trumpet 8’ [1] Choral Bass 4’ [2] Clarine 4’ [3] r MANUAL I Principal 8’ [0] Diapason 8’ [1] Bourdon 8’ [2] Spitzflöte 4’ [0] Rohrflöte 4’ [1] Principal 4’ [2] Octave 2’ [0] Waldflöte 2’ [1] Mixture IV 1-1/3’ [0] Sesquialtera II 1-1/3’ [1] Sifflet 1’ [2] Trompete 8’ [0] Trompette 8’ [1] Regal 8’ [2] Trompete 4’ [3] 134 MANUAL II Bourdon 8’ [0] Flute 8’ [1] Geigen Principal 8’ [2] Gemshorn 8’ [0] Viole Celeste II 8’ [1] Salicional 8’ [2] Gambe 16’ [3] Prestant 4’ [0] Koppelflöte 4’ [1] Fugara 4’ [2] Quinte 2-2/3’ [0] Doublette 2’ [1] Tierce 1-1/3’ [2] Scharff III 1’ [3] Vox Humana 8’ [0] Fagott 16’ [1] Krummhorn 8’ [2] Hautbois 8’ [3] Clarion 4’ [4] Opgelet: Door een registerknop met Voice Palette-toewijzing in te drukken kiest u hetzij de aanvankelijk toegewezen klank, hetzij het Voice Palette-alternatief. Voorbeeld: met de Vox Humana 8’-knop kunt u hetzij de Krummhorn 8’-, hetzij de Clarion 4’-klank kiezen, maar niet beide tegelijk. Opgelet: Zie ook “Andere klanken aan de registerknoppen toewijzen” op blz. 141. Opgelet: De nieuwe toewijzing kan in een geheugen en/of het globale bereik worden opgeslagen. Zie blz. 139. C-190 Draagbaar Orgel r Klanken kiezen 4. Orkestklanken gebruiken De C-190 bevat “orkestklanken”, die u hetzij apart, hetzij samen met de orgelgeluiden kunt bespelen. De orkestklanken zijn aanslaggevoelig (hun volume en klankkleur verschillen dus naar gelang de kracht waarmee u de toetsen indrukt). Klanken kiezen Er zijn drie secties: de MANUAL I- en II-sectie, die zich over het hele klavier kunnen uitstrekken, en de PEDALsectie waarmee u een baspartij kunt spelen. Laten we eerst kijken hoe je een MANUAL I- of II-klank kiest: (1) Druk op de [ORCHESTRA]-knop (moet oplichten). Demperpedaal gebruiken Door een optionele DP-2, DP-6 of BOSS FS-5U voetschakelaar op de EXP/SUST-connector van de C-190 aan te sluiten kunt u de noten van de drie secties (PEDAL, MANUAL I en II) op dezelfde manier aanhouden als op een akoestische piano. Orkestmelodiefunctie Er zijn drie banken met ORCHESTRA-klanken: 3 voor de PEDAL-sectie, 5 voor de MANUAL I-sectie en 5 + “Chimes” voor de MANUAL II-sectie. (2) Druk op een registerknop om de klank te kiezen wiens naam eronder staat vermeld (indicator licht op). Voorbeeld: om de “N.GUITAR”-klank voor de MANUAL I-sectie te kiezen moet u op de [OCTAVE¥2’]-registerknop drukken. Om daar (via de MANUAL II-sectie) een klavecimbel aan toe te voegen moet u op de [BOURDON¥8’]registerknop drukken. U kunt de MANUAL I- en II-klank “stapelen” (samen bespelen) of via aparte toetsen aansturen (wanneer de [II÷I]-registerknop uit staat). De PEDAL-sectie hanteert dezelfde regels als in de “orgelmode”. Opgelet: Per sectie kunt u telkens maar één orkestklank kiezen. (3) Druk opnieuw op [ORCHESTRA] (hij dooft) om de mode voor het kiezen van orkestklanken weer te verlaten. Denk eraan dat u de orkestklanken zonder meer met de orgelregistraties kunt combineren. Naast de combinatie van een MANUAL II- met een MANUAL I-orkestklank (of het hanteren van aparte zones) beschikt u over een functie voor het gebruik van de MANUAL II-klank als “melodieklank. Die klank (eender welk orkestgeluid van de MANUAL IIsectie) is monofoon en kan dus geen akkoorden spelen. Hij geeft altijd de hoogste (meest rechtse) noot weer die u op het klavier speelt. Die functie kiest u als volgt: (1) Druk op de [ORCHESTRA]-knop (moet oplichten). (2) Houd de MANUAL II-registerknop van de gewenste orkestklank zo lang ingedrukt tot de indicator eronder begint te knipperen. (3) Speel een paar noten en let even op het resultaat: uw hoogste noten worden nu door de gekozen MANUAL II-orkestklank gedubbeld. (4) Druk op de registerknop boven de knipperende indicator om de “melodiefunctie” weer uit te schakelen. Carillonklank gebruiken De C-190 bevat een carillonklank, die waarschijnlijk vaak (bv. voor kerstmissen) van pas komt. Die klank is aan de MANUAL II [TREMULANT]-registerknop toegewezen. 135 C-190 Draagbaar Orgel Bijkomende functies 5. Bijkomende functies Opgelet: Zie blz. 139 voor de opslag van uw instellingen in een registratiegeheugen. Andere stemmingen hanteren Stemmen van de C-190 Galm toevoegen De C-190 laat toe een galmeffect toe te voegen aan wat u op het klavier speelt. Dit reverbeffect wekt de indruk dat u in een concertzaal, kerk of kamer zit te spelen. Soms moet u eventueel instrumenten begeleiden, die niet of nauwelijks kunnen worden gestemd. Gebruik dan de TUNE-functie om de stemming van de C-190 aan die van het externe instrument aan te passen: (1) Houd de [TUNE]-knop ingedrukt, terwijl u op [DOWN] drukt om de stemming te verlagen. (1) Druk op de [REVERB]-knop (licht op). Als u het galmeffect wel leuk vindt, maar de indruk hebt dat het te nadrukkelijk (of net te zacht) is, kunt u het galmaandeel wijzigen: (2) Druk op de [DOWN]-knop om het galmvolume te verminderen. Met de [UP]-knop voert u het op. Opgelet: Druk [DOWN] en [UP] samen in om weer het voorgeprogrammeerde galmaandeel te kiezen. (3) Druk opnieuw op de [REVERB]-knop om het galmeffect weer uit te schakelen. De indicator dooft weer. r Ander galmtype kiezen (4) Schakel het galmeffect in (zie hierboven). (5) Houd de [REVERB]-knop zo lang ingedrukt tot zijn indicator begint te knipperen. (6) Druk op de [DOWN]- of [UP]-knop om een ander galmtype te kiezen. De beschikbare typen zijn: Plate, Small Ambient, Room, Gothic Church, Church, Cathedral 136 De algemene stemming van de C-190 kan tot 432.8Hz worden verlaagd. Die frequentiewaarde slaat op de stemming van de A4. (2) Houd de [TUNE]-knop ingedrukt, terwijl u op [UP] drukt om de stemming te verhogen. De algemene stemming van de C-190 kan tot 445.2Hz worden verhoogd. (3) Houd de [TUNE]-knop ingedrukt, terwijl u [DOWN] en [UP] samen indrukt om weer de voorgeprogrammeerde stemming van de C-190 te kiezen (A4= 440Hz). De [TUNE]-knop licht alleen op, als de stemming van de C-190 niet “440.0Hz” luidt. Opgelet: Deze instelling kunt u in het globale geheugen opslaan. C-190 Draagbaar Orgel r Transpositie (zelfde vingerzetting, andere noten) Andere stemmingssystemen gebruiken Net zoals alle digitale instrumenten hanteert de C-190 de standaardstemming voor westerse muziek, waarbij de afstand (het interval) tussen alle halve tonen van een octaaf even groot is. Dit noem je de “gelijkzwevende stemming”. Nog niet zolang geleden werden in de westerse klassieke muziek echter ook andere systemen gehanteerd. Bij die stemmingen verschillen de intervallen tussen alle halve tonen van een octaaf. De C-190 biedt vijf verschillende stemmingssystemen (“temperaturen”): (1) Houd de [0]-knop ingedrukt, terwijl u op één van de volgende knoppen drukt. (2) Houd de [0]-knop ingedrukt, terwijl u op de toets drukt die overeenkomt met de grondtoon (tonica) van de toonaard waarin u wilt spelen. Wanneer u met andere instrumenten samenspeelt, klinken bepaalde noten soms vals. Stem de overige instrumenten dus volgens hetzelfde systeem. Opgelet: Tijdens de weergave van een opgenomen nummer wordt telkens het laatst gekozen stemmingssysteem gehanteerd. Transpositie (zelfde vingerzetting, andere noten) Het is ook mogelijk om uw muziek in een andere toonaard te laten klinken dan degene waarin u ze speelt. Op die manier kunt u ook muziek met veel kruisen/# of B’s/ b (d.w.z. met veel zwarte toetsen) spelen zonder ook maar iets aan uw vingerzetting te wijzigen. Dat is bv. handig, wanneer u een nummer in een bepaalde toonaard hebt ingestudeerd en het nu in een andere toonaard moet spelen: wijzig gewoon de TRANSPOSE-instelling. Knoppencombin atie Stemmingssysteem [0] + [1] Middentoon [0] + [2] Pythagorisch [0] + [3] Kirnberger [0] + [4] Werckmeister III [0] + [M1/2] Gelijkzwevend (voorgeprogrammeerd) Opgelet: De transpositie geldt zo lang tot u een andere transpositie instelt of de C-190 weer uitschakelt. Deze instelling kan niet worden opgeslagen. • Houd de [TRANSPOSE]-knop ingedrukt, terwijl u op de toets drukt die overeenkomt met de grondtoon van de benodigde toonaard. TRANSPOSE Zie stap (2) voor het bepalen van de toonaard voor de gekozen stemming. Middentoon: Een gedeeltelijke verbetering van de reine majeurstemming (veel “juister” dan de gelijkzwevende temperatuur) met als doel in om het even welke toonaard te kunnen spelen Aangezien de afstanden tussen twee halve tonen echter niet overal gelijk zijn, klinkt deze stemming voor leken “vals”. Pythagorisch: Een stemming uit het oude Griekenland die de tegenstrijdigheden tussen kwarten en kwinten oplost. Melodieën klinken dus veel zuiverder dan normaal, maar akkoordenwerk is helemaal uit den boze. Kirnberger: Deze stemming laat het transponeren van de muziek toe en kan voor zowat elke toonaard worden gebruikt. Werckmeister III: Een combinatie van de middentoon- en de Pythagoras-stemming, die eveneens in alle toonaarden kan worden gebruikt. Gelijkzwevend: Deze stemming verdeelt een octaaf in twaalf gelijk grote intervallen. Hier zorgt vrijwel geen enkele noot voor twijfels i.v.m. het gespeelde interval. Voor de middentoon- en de Pythagoras-stemming moet u aangeven in welke toonaard u speelt: De [TRANSPOSE]-knop licht op. –of– • Houd de [TRANSPOSE]-knop ingedrukt, terwijl u het gewenste interval met de [DOWN]- of [UP]-knop kiest. Dat is iets gevaarlijker, omdat de keuze nergens wordt getoond. U moet dan ook het aantal drukken tellen. Elke druk komt overeen met één halve toon. • Om weer naar de normale toonhoogte terug te keren moet u de [TRANSPOSE]-knop ingedrukt houden, terwijl u op een C-toets (of op [DOWN] + [UP]) drukt. De [TRANSPOSE]-knop dooft. ■Voorbeeld: spelen in C, maar klinken in E Als u bij het drukken op een C-toets telkens een “E” wilt horen, moet u de [TRANSPOSE]-knop ingedrukt houden en een E-toets indrukken. Opgelet: De transpositie geldt alleen voor de noten die u op het klavier van de C-190 of een pedaaleenheid van de PK-serie speelt. De via MIDI IN ontvangen en door de Recorder gespeelde noten worden nooit getransponeerd. 137 C-190 Draagbaar Orgel Bijkomende functies Zelf iets opnemen Wat u op de C-190 speelt, kan ook worden opgenomen. Er zijn vier songgeheugens die u met de knoppen [1]~[4] kunt kiezen. Weergave van een opgenomen stuk Om uw nieuwe (of een eerder opgenomen) stuk te beluisteren moet u als volgt te werk gaan: (1) Houd de [PLAY]-knop ingedrukt, terwijl u met [1]~ [4] een songgeheugen kiest. De Recorder onthoudt niet alleen de noten die u speelt, maar ook welke klanken u gebruikt. Opname (1) Houd de [REC]-knop ingedrukt (hij begint te knipperen), terwijl u met [1]~[4] een songgeheugen kiest. Kies een geheugen wiens knop oplicht, omdat dat betekent dat het data bevat. (2) Druk opnieuw op [PLAY] om de weergave te stoppen. Opgelet: De data van de opgenomen stukken worden niet naar de MIDI OUT-connector van de C-190 uitgestuurd. Kies een geheugen wiens knop niet oplicht, wanneer u de [REC]-knop ingedrukt houdt. Anders wist u namelijk de opname in dat geheugen. (2) Laat de [REC]-knop weer los (hij knippert nog steeds). (3) Druk op de [PLAY]-knop om de opname te starten. Audio-uitgangen gebruiken De C-190 biedt twee audio-uitgangen, die voor twee toepassingen van pas komen: • Wanneer u in een grote zaal speelt en vreest dat de versterking van de C-190 niet krachtig genoeg is c.q. als u de C-190 op een PA moet aansluiten; • Om uw spel (met of zonder Recorder-begeleiding) op cassette, MD e.d. op te nemen. Sluit de C-190 als volgt aan: (4) Begin te spelen. (5) Druk opnieuw op [PLAY] (of op [REC]) om de opname te stoppen. Opgelet: De C-190 verwerkt uw opname nu, en dat kan 2~3 seconden duren. Zolang hij daarmee bezig is, reageert hij niet op de gespeelde noten. L R r Cassettedeck, MD-recorder, externe versterker, mengpaneel 138 Als het externe apparaat mono is, mag u alleen de OUTPUT L/MONO-aansluiting gebruiken. Opgelet: Tijdens het gebruik van de uitgangen wordt de interne versterking niet uitgeschakeld. C-190 Draagbaar Orgel r Instellingen als registraties opslaan 6. Geheugens van de C-190 gebruiken De instellingen van de C-190 kunnen op twee plaatsen worden opgeslagen: in het globale bereik of in een geheugen naar keuze. De instellingen van het globale geheugen worden bij het inschakelen van de C-190 automatisch geladen. Instellingen als registraties opslaan Instellingen van een geheugen laden De C-190 bevat 2 x 4 geheugens waarin u uw eigen instellingen (“registraties”) kunt opslaan en op een later tijdstip weer kunt laden. Ziehier wat u in die geheugens kunt opslaan: Om de instellingen van een geheugen te laden moet u als volgt tewerk gaan: (1) Kies, indien nodig, met de [M1/2]-knop de juiste bank. Gekozen orgelregistratie Keuze van de orkestklanken Splitpunt Status van het II/I-koppel ‘Voice Palette’-toewijzingen van de registerknoppen Tremulant-status (aan of uit) Status van de “Orkestmelodie”-functie Bij levering bevatten deze acht geheugens al handige instellingen. U kunt ze echter door uw eigen registraties vervangen. (1) Kies met [M1÷2] de geheugenbank: [M1/2] uit: Bank “1” is gekozen. [M1/2] licht op: Bank “2” is gekozen. (2) Druk op een [1]~[4]-knop om de registratie van het betreffende geheugen te kiezen. Om alle instellingen te negeren (en alle registerknoppen uit te schakelen) moet u op de [0]-knop drukken. Instellingen in het globale geheugen opslaan [M1/2] uit: Bank “1” is gekozen. [M1/2] licht op: Bank “2” is gekozen. (2) Houd de [SET]-knop ingedrukt, terwijl u met [1]~[4] het geheugen kiest waar u de instellingen gaat opslaan. De C-190 biedt tevens een globaal geheugen wiens instellingen tijdens het inschakelen van de C-190 automatisch worden geladen. Ziehier wat u in het globale geheugen kwijtkunt: Splitpunt Status en niveau van het galmeffect TUNE-instelling Windchest Panning ‘Voicing’-instellingen (zie blz. 140) (1) Houd de [SET]-knop ingedrukt. Opgelet: De tot dan toe in dat geheugen bewaarde instellingen worden door uw nieuwe registratie overschreven. (2) Houd [SET] nog steeds ingedrukt, terwijl u op [0] drukt om de beschikbare functies in het globale geheugen op te slaan. De [0]-knop licht even op om duidelijk te maken dat uw instellingen worden opgeslagen. 139 C-190 Draagbaar Orgel Functies voor ‘specialisten’ 7. Functies voor ‘specialisten’ In dit hoofdstuk komen functies aan bod, die u waarschijnlijk maar sporadisch nodig hebt. Daarmee kunt u de C-190 nog beter op uw behoeften afstemmen. Windchest Panning De tekeningen zijn waarschijnlijk overduidelijk. Met de WINDCHEST PANNING-functie bepaalt u waar de gesimuleerde orgelpijpen (de C-190 is een digitaal instrument zonder pijpen) zich in het stereogeluidsbeeld moeten bevinden. De beschikbare instellingen vertegenwoordigen courante pijpschikkingen van kerkorgels. Het volgende kunt u voor elke orgelklank apart instellen. Die instellingen kunt u in het globale geheugen opslaan (zie blz. 139). (1) Druk op de [WINDCHEST¥PANNING]-knop. De knop begint te knipperen. De indicators van alle registerknoppen doven. (2) Druk op de registerknop van de orgelklank wiens stereoverdeling u wilt wijzigen. (4) Druk opnieuw op de [WINDCHEST¥PANNING]-knop om terug te gaan naar de gewone werkwijze. Nu zal het gekozen register telkens de nieuw gekozen stereoverdeling hanteren. Vergeet niet deze instelling in het globale geheugen op te slaan ■Laden van de voorgeprogrammeerde “Windchest Panning”-instellingen Als u op zekere dag beslist weer de voorgeprogrammeerde stereoverdeling te gebruiken, moet u de [REC]-knop ingedrukt houden, terwijl u de C-190 inschakelt. (Zodoende initialiseert u de C-190.) Volume en klankkleur wijzigen De C-190 biedt twee functies waarmee u het volume en de helderheid (filter) van de orgel- en orkestklanken kunt instellen. Dergelijke wijzigingen kunt u in het globale geheugen opslaan. Volume van een welbepaalde klank wijzigen r Dat mag een knop van eender welke sectie zijn (PEDAL, MANUAL I of MANUAL II). Diens indicator begint te knipperen. (3) Kies met de [DOWN]- of [UP]-knop één van de vier mogelijkheden. 140 Als u de indruk hebt dat een bepaalde orgel- of orkestklank te hard (of te zacht) staat t.o.v. de andere, kunt u er het volume van verminderen (verhogen) zonder het volume van de andere klanken te wijzigen. Dit is m.a.w. een balansfunctie. (1) Druk op de [ORCHESTRA]-knop om hem in of uit te schakelen. Schakel hem uit, als u het volume van een orgelklank wilt wijzigen. Schakel hem in om het volume van een orkestklank te wijzigen. C-190 Draagbaar Orgel r Andere klanken aan de registerknoppen toewijzen (2) Houd de [SET]-knop ingedrukt, terwijl u op de onderste helft van de registerknop drukt wiens instelling u wilt wijzigen. Met uitzondering van [II/I] kunt u op eender welke registerknop drukken. De indicator van de knop (of de orkestklank eronder) begint te knipperen. (3) Druk op de [DOWN]- of [UP]-knop om het volume te wijzigen. Druk ze samen in om weer de fabrieksinstelling op te roepen. (4) Met [0] verlaat u deze mode weer. (4) Met [0] verlaat u deze mode weer. Andere klanken aan de registerknoppen toewijzen Zoals u weet, biedt de C-190 verschillende “verborgen” orgelklanken voor elke registerknop. Als u de alternatieve geluiden liever niet met de hand toewijst, kunt u één van de vier voorgeprogrammeerde registerconfiguraties kiezen. Die registerconfiguraties heten: “Classic”, “Romantic”, “Baroque” en “Solo”. (1) Houd de [M1÷2]-knop ingedrukt (de vier MEMORYknoppen beginnen te knipperen). (2) Houd hem ingedrukt, terwijl u op de geheugenknop van de gewenste configuratie drukt: [1]= Classic, [2]= Romantic, [3]= Baroque, [4]= Solo. Ziehier waar die instellingen voor staan: REGISTERCONFIGURATIE MANUAL I MANUAL II Als u de indruk hebt dat een bepaalde orgel- of orkestklank te helder (of te dof) is, kunt u dat op de volgende manier verhelpen: (1) Druk op de [ORCHESTRA]-knop om hem in of uit te schakelen. Schakel hem uit, als u de klankkleur van een orgelklank wilt wijzigen. Schakel hem in om de klankkleur van een orkestklank in te stellen. (2) Houd de [SET]-knop ingedrukt, terwijl u op de bovenste helft van de registerknop drukt wiens instelling u wilt wijzigen. PEDAL Helderheid van een klank wijzigen Classic Romantic Baroque Solo Subass 16’ Principalbass 16’ Principalbass 16’ Violonbass 16’ Octavbass 8’ Octavbass 8’ Gedackt 8’ Gedackt 8’ Bombarde 16’ Choral Bass 4’ Trumpet 8’ Clarine 4’ Principal 8’ Diapason 8’ Principal 8’ Diapason 8’ Spitzflöte 4’ Principal 4’ Principal 4’ Rohrflöte 4’ Octave 2’ Octave 2’ Waldflöte 2’ Waldflöte 2’ Mixture IV 1-1/3’ Mixture IV 1-1/3’ Mixture IV 1/3’ Sesquialtera II 1-1/3' Trompete 8’ Trompette 8’ Trompete 8’ Regal 8' Bourdon 8’ Flute 8’ Flute 8’ Bourdon 8' Gemshorn 8’ Viola Celeste 8’ Salicional 8’ Salicional 8' Prestant 4’ Koppelflöte 4’ Koppelflöte 4’ Fugara 4' Quinte 2'-2/3’ Quinte 2-2/3’ Quinte 2-2/3’ Tierce 1-1/3' Vox Humana 8’ Vox Humana 8’ Hautbois 8’ Hautbois 8' Met uitzondering van [II/I] kunt u op eender welke registerknop drukken. De indicator van de knop (of de orkestklank eronder) begint te knipperen. (3) Druk op de [DOWN]- of [UP]-knop om de klankkleur (filterinstelling) te wijzigen. Druk ze samen in om weer de fabrieksinstelling op te roepen. 141 C-190 Draagbaar Orgel Functies voor ‘specialisten’ Initialiseren van de C-190 Na een tijdje met de C-190 gewerkt te hebben wilt u misschien weer de fabrieksinstellingen laden. Dit betekent dat alle acht geheugens ([1]~[4] van de banken M1 en M2) weer de oorspronkelijke instellingen hanteren. De Recorder-geheugens bevatten na het uitvoeren van deze handeling geen data meer. Ziehier wat u voor het initialiseren van de C-190 moet doen: (1) Schakel de C-190 uit. (2) Houd de [REC]-knop ingedrukt, terwijl u de C-190 weer inschakelt. r Zodra de MEMORY-indicators ([1]~[4]) doven, is de C-190 geïnitialiseerd. 142 C-190 Draagbaar Orgel r Over MIDI 8. C-190 aansluiten op MIDI-instrumenten Dit hoofdstuk hoeft u alleen te lezen, als u de C-190 op externe MIDI-apparaten wilt aansluiten. Door de C-190 met een sequencer (bv. van de MT-serie ■Aansluiten op een sequencer (MT-serie van van Roland of een computer met sequencerproRoland) gramma) te verbinden kunt u uw spel met dat apparaat MT-serie opnemen. De stukken van de Recorder worden echter niet via MIDI uitgestuurd. Door de C-190 op een apparaat van de MT-serie aan te sluiten kunt u –vanop de C-190– de klanken van de MT aansturen (en die dus op dezelfde manier bespelen als C-190 uw orgel). MIDI PEDAL IN IN OUT Over MIDI MIDI staat voor “Musical Instrument Digital Interface” en is een standaard voor de uitwisseling van muziekdata tussen muziekinstrumenten onderling en computers. De C-190 is uitgerust met twee “echte” MIDI-connectors via dewelke u hem op externe apparaten kunt aansluiten. Op die manier beschikt u over tal van mogelijkheden voor nog meer muziekplezier. (Op de PEDAL IN-connector mag u alleen een pedaaleenheid van de PK-serie aansluiten.) Opgelet: De MT-80s heeft geen MIDI OUT-connector. ■Aansluiten op een MIDI-module MIDI-geluidsmodule C-190 MIDI PEDAL IN IN OUT Over de MIDI-aansluitingen MIDI IN-connector: Verbind deze aansluiting via een (optionele) MIDI-kabel met de MIDI OUT-aansluiting van het externe apparaat. Deze connector dient voor het ontvangen van MIDI-commando’s. Als de C-190 dergelijke commando’s ontvangt, speelt hij de gevraagde noten, kiest hij klanken enz. MIDI OUT-connector: Verbind deze connector via een (optionele) MIDI-kabel met de MIDI IN-aansluiting van het externe apparaat. Via deze aansluitingen worden alle commando’s verzonden i.v.m. de noten die u speelt, het gebruik van een optionele voetschakelaar of een zwelpedaal, het kiezen van klanken e.d. Verbindingen maken Opgelet: Om schade aan de luidsprekers en andere apparaten te voorkomen moet u het volume van alle apparaten op de minimumwaarde zetten en de betrokken apparaten uitschakelen alvorens ze op elkaar aan te sluiten. (1) Zet het volume van alle betrokken apparaten in de minimumstand. (2) Schakel de C-190 en het aan te sluiten apparaat uit. (3) Verbind de C-190 via een optionele MIDI-kabel met het externe apparaat of instrument. Bekijk nu even de volgende aansluitvoorbeelden. Voer nu alle noodzakelijke instellingen uit (zie verderop). (4) Schakel de apparaten weer in. (5) Stel het gewenste volume in. MIDI-functies die de C-190 ondersteunt De C-190 zendt en ontvangt verschillende MIDIcommandotypes. De meeste daarvan zijn gemakkelijk te begrijpen, terwijl andere toch wel enig inzicht in de werking van de MIDI-standaard vereisen. MIDI-kanalen van de C-190 De C-190 hanteert de volgende MIDI-kanalen voor het verzenden en ontvangen van MIDI-commando’s: Orgelklanken Kanaal MANUAL I-sectie 12 MANUAL II-sectie 13 PEDAL-sectie 14 Orkestklanken Kanaal PEDAL-part 3 MANUAL I-part 4 MANUAL II-part 5 Deze kanaalnummers kunt u niet veranderen. U moet dus op het externe instrument zorgen dat het op één van de C-190-kanalen ontvangt c.q. zendt. 143 C-190 Draagbaar Orgel C-190 aansluiten op MIDI-instrumenten ■Nootcommando’s De C-190 zendt en ontvangt nootcommando’s die beschrijven welke toetsen u op het klavier indrukt. ■Bank- en programmakeuze In de ORCHESTRA-mode zendt de C-190 telkens twee banknummers (bankkeuze MSB & LSB) en een programmanummer, wanneer u op een registerknop drukt om een klank te kiezen. Als de C-190 deze commandogroep ontvangt, kiest hij de overeenkomstige klank. Onthoud echter dat alleen de volgende MIDI-adressen worden herkend: CC00 (MSB) CC32 (LSB) PC PEDAL MANUAL I MANUAL II AC BASS 08 04 12 STRINGED 08 04 13 CELLO 08 04 05 PIANO 08 04 01 E. PIANO 08 04 02 GUITAR 08 04 03 STRINGS 08 04 09 CHOIR 08 04 06 HARPSI 08 04 11 BRASS 08 04 10 VIOLIN 08 04 04 OBOE 08 04 14 FLUTE 08 04 07 CHIMES 08 04 08 ■Controlecommando’s In de ORCHESTRA-mode zendt en ontvangt de C-190 CC64-commando’s die het gebruik van de op EXP/ SUS aangesloten voetschakelaar beschrijven. Bovendien zendt/ontvangt de C-190 CC11-commando’s die op het gebruik van een optioneel zwelpedaal slaan. Verder zendt de C-190 nog CC91-commando’s die het galmaandeel beschrijven (zie blz. 136). r Opgelet: Zie ook de “MIDI Implementation Chart” aan het einde van deze handleiding. ■SysEx-commando’s De C-190 zendt en ontvangt verder SysEx-commando’s, die een betrekkelijk ingewikkelde structuur hebben en waarschijnlijk alleen iets voor MIDI-specialisten zijn. Tijdens het werken met de interne Recorder of een externe sequencer is het echter mogelijk dat u deze commando’s kunt gebruiken zonder te weten hoe ze er uitzien. Zie de handleiding van de sequencer voor meer details. Als de sequencer inderdaad SysEx-commando’s kan opnemen, kunt u de instellingen van de PEDAL, MANUAL I- en MANUAL II-registers opnemen en weer terugzenden naar de C-190. SysEx-data worden verzonden en ontvangen, wanneer u de registerknoppen gebruikt, terwijl de [ORCHESTRA]-knop uit staat. 144 C-190 Draagbaar Orgel r Verhelpen van problemen 9. Appendix Verhelpen van problemen Als u denkt dat de C-190 niet naar behoren werkt, kijk dan eerst hieronder om te achterhalen of u het probleem zelf kunt verhelpen. ■De C-190 kan niet worden ingeschakeld Hebt u de adapter naar behoren aangesloten (blz. 129)? ■U hoort helemaal niets Hebt u de [VOLUME]-regelaar op de minimumwaarde gezet (blz. 129)? Hebt u misschien een hoofdtelefoon aangesloten? Verbreek die aansluiting (blz. 129). ■U hoort de PEDAL-noten niet Hebt u de [PEDAL]-regelaar op de minimumwaarde gezet (blz. 129)? Licht de indicator van minstens één PEDAL-registerknop op? Hebt u een MIDI-kabel op de PEDAL IN-connector aangesloten? In dat geval moet u de PEDAL-sectie met de pedaaleenheid van de PK-serie bespelen. ■U hoort een brommend of ronkend bijgeluid Als dit probleem ook in de hoofdtelefoon optreedt: Bij een pittig volume kan het gebeuren dat de behuizing van de C-190 of een voorwerp in de buurt begint mee te trillen. Dat kan bv. bij glazen of ruiten het geval zijn. Dit kunt u op de volgende manieren verhelpen: • Plaats het instrument minstens 10~15cm van de muur vandaan. • Verminder het volume. • Zet het meetrillende voorwerp ergens anders. Als dit probleem in de hoofdtelefoon niet optreedt: Neem contact op met uw Roland-dealer. ■Als u de C-190 op een ander apparaat aansluit Kloppen de verbindingen tussen de C-190 en de MIDI-sequencer c.q. het andere apparaat (blz. 143)? Specificaties C-190: Draagbaar Roland-orgel ■U hoort de orkestklanken niet Licht de [ORCHESTRA]-knop op? Indien niet, moet u erop drukken. ■ Klavier 76 toetsen (aanslaggevoelig voor de orkestklanken) (De MIDI OUT-connector zendt altijd aanslagwaarden.) ■De orgelklanken zijn niet beschikbaar Licht de [ORCHESTRA]-knop op? Druk erop om te zorgen dat hij dooft. ■ Klankopwekking & geluiden PCM-klankbron, 128-stemmig polyfoon Nieuw gesampelde golfvormen + de beste PCM-samples van de Roland-bibliotheek ● PEDAL-sectie—Subbass 16’, Principal Bass 16’, Violon Bass 16’, OctaveBass 8’, Gedackt 8’, Bombarde 16’, Trumpet 8’, Choral Bass 4’, Clarine 4’ ● MANUAL I-sectie—Principal 8’, Diapason 8’, Bourdon 8’, Spitzflöte 4’, Rohrflöte 4’, Principal 4’, Octave 2’, Waldflöte 2’, Mixture IV 1-1/3’, Sesquialtera II 1-1/3’, Sifflet 1’, Trompete 8’, Trompette 8’, Regal 8’, Trompete 4’ ● MANUAL II-sectie—Bourdon 8’, Flute 8’, Geigen Principal 8’, Gemshorn 8’, Viole Celeste II 8’, Salicional 8’, Gambe 16’, Prestant 4’, Koppelflöte 4’, Fugara 4’, Quinte 2-2/3’, Doublette 2’, Tierce 1-1/3’, Scharff III 1’, Vox Humana 8’, Fagott 16’, Krummhorn 8’, Hautbois 8’, Clarion 4’ ■Bij het spelen op het klavier hoort u twee klanken Hebt u op een MANUAL II-registerknop gedrukt (en licht zijn indicator nu op)? Schakel hem uit. ■De toonhoogte van de gespeelde noten klopt niet Klopt de [TUNE]-instelling (blz. 136)? Klopt het transpositie-interval (blz. 137)? Hebt u het juiste stemmingssysteem gekozen (blz. 137)? ■De C-190 reageert niet op de gespeelde noten Hebt u de demomode gekozen? Verlaat die mode weer (blz. 130). ■In de ORCHESTRA-mode worden bepaalde klanken bij het kiezen van een PEDAL-klank een octaaf lager getransponeerd Dit is normaal, omdat dit voor een evenwichtigere verdeling van de toonhoogtes tussen de linker en rechter klavierhelft zorgt. ■Links van het splitpunt hoort u geen MANUAL Igeluid Hebt u, na [II÷I] uitgeschakeld te hebben, minstens één MANUAL I-registerknop geactiveerd? ■ Orkestklanken 14 (3 voor PEDAL, 5 voor MANUAL I, 6 voor MANUAL II) ■ Digitaal effect Galm met instelbare diepte ■ Demosongs 28 volledige stukken, verdeeld over 4 groepen: Wedding, Orchestra, Bach en Variety ■ Bedieningsorganen VOLUME-, PEDAL-, MANUAL I-regelaar, 15 registerknoppen met oranje indicators, 145 C-190 Draagbaar Orgel Appendix TRANSPOSE-knop, TUNE-knop, UP/DOWN-knoppen, ORCHESTRA-knop, SET/SPLIT-knop, M1/2 (keuze van de geheugenbank), MEMORY-knoppen voor 2 x 4 registraties, REC-knop, PLAY-knop, REVERB-knop, WINDCHEST PANNING-knop ■ Transpositie –5~+6 halve tonen ■ Recorder 1 spoor, 4 songgeheugens, neemt noten & instellingen op ■ Aansluitingen PEDAL IN, MIDI IN & OUT, OUTPUT Stereo (L/Mono - Right); EXP/SUST, 2 hoofdtelefoonaansluitingen ■ Versterking 10W + 10Wrms Luidsprekers: ø10cm ■ Stroomvoorziening PSB-4U adapter ■ Afmetingen 1156 (B) x 108 (H) x 347 (D) mm ■ Gewicht 11kg (enkel C-190) ■ Opties Stand KS-C-190 (1145 x 670 x 390mm/9kg), PK-5/PK-7/PK-25 MIDI-baspedalen, DP-2, DP-6 of BOSS FS-5U voetschakelaar, EV-5, EV-7 of BOSS FV-300L zwelpedaal, RH-25, RH-50, RH-200 hoofdtelefoon r Opgelet: Wijzigingen van de specificaties en de afwerking van dit instrument zonder voorafgaande kennisgeving voorbehouden. 146 r C-190 Draagbaar Orgel MIDI Implementation Chart 148